Niekonwencjonalne metody nauczania - DEBATA (analiza argumentów "za" i "przeciw")

Jedną z metod nauczania wykorzystywanych w procesie podejmowania decyzji jest debata. Wykorzystuje się ją przy rozważaniu trudnych i złożonych problemów, ocenie kontrowersyjnych postaci itp. Pozwala spojrzeć na określoną sytuację z różnych punktów widzenia, dostrzec różnorodne aspekty danego zjawiska. Jest to więc uporządkowany spór pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami jakiegoś poglądu.      Zadaniem uczniów jest zaprezentowanie w przyjazny sposób argumentów "za" i "przeciw", a za ich pomocą przekonanie adwersarzy do swoich racji. Uczą się w ten sposób, że w dyskusji nie chodzi o atakowanie przeciwnika (zwłaszcza ataki personalne), ale o siłę używanych argumentów. Ważny jest tutaj właściwie dobrany temat debaty. Powinien - poprzez odpowiednie sformułowanie - wywołać emocjonalne zaangażowanie uczestników i umożliwiać ścieranie się przynajmniej dwóch racji. Czas dyskusji musi być limitowany, a zasady jej prowadzenia - dobrze uczniom znane (można posłużyć się planszą umieszczoną w widocznym miejscu). Podczas debaty uczniowie rozwijają następujące umiejętności:  precyzyjne formułowanie własnych myśli,  aktywne słuchanie,  dobór wartościowych argumentów,  analizowanie faktów i ich ocena,  korzystanie z doświadczeń innych,  wymiana poglądów,  współpraca w zespole,  wyrabianie szacunku dla cudzych poglądów i przekonań.   Sposób przeprowadzenia 1. Nauczyciel dzieli klasę na 2 grupy (liczba grup zależy od wielości stanowisk w danej sprawie). Uczniowie dobierają się sami lub są dobierani w drodze losowania. 2. Zostaje określony temat debaty oraz czas na przygotowanie argumentów (10-15 min). Strony mogą przedstawić je na planszach, co ułatwi ich prezentację. (Temat debaty może być podany z kilkudniowym wyprzedzeniem. Uczestnicy mogą wtedy czerpać informacje z różnych źródeł i lepiej dobierać argumenty). 3. Strona "pozytywna" ma za zadanie przedstawić zasadnicze tezy swojego stanowiska i jak najlepiej je uargumentować. Strona "negatywna" próbuje je zbijać, podważać i kontrargumentować. 4. Wystąpienia powinny być krótkie (nauczyciel na początku ściśle określa ich czas - np. 3 minuty), maksymalnie treściwe i formalnie uporządkowane. Argumenty muszą mieć charakter merytoryczny, nie mogą być atakami personalnymi. 5. Prowadzący debatę (nauczyciel lub uczeń) dba o to, aby głos zabierali na przemian przedstawiciele obu grup, zaczynając od pozytywnej. Kontroluje czas wystąpień, upomina uczestników, gdy zapominają o regułach obowiązujących w debacie, a w przypadku dalszego ich naruszania odbiera im głos. 6. Każda wypowiedź strony "pozytywnej" dotyczyć musi jednej kwestii (teza i uzasadniające ją argumenty). Odpowiadający przedstawiciel strony "negatywnej" musi swoją wypowiedź poświęcić odrzuceniu tej właśnie, a nie innej tezy. 7. Po wystąpieniach wstępnych dopuszcza się po dwa głosy ad vocem (najwyżej minutowe); obie grupy mogą zabierać głos w omawianej sprawie (w dalszym ciągu na zmianę). Potem rozpoczyna się następna faza debaty - strona "pozytywna" stawia kolejną tezę. 8. Jeśli celem prowadzącego jest pogodzenie stron i pomoc w znalezieniu płaszczyzny porozumienia, prosi on każdą z grup, aby spróbowała wyszukać wśród argumentów strony przeciwnej te (przynajmniej jeden), które mogłaby zaakceptować. 9. Gdy główne tezy zostaną wyczerpane, prowadzący debatę ogłasza jej zakończenie.       Debata, jako jedna z aktywizujących metod nauczania, zasługuje na uwagę ze względu na kształcenie cennych umiejętności. Dzięki niej uczniowie uczą się sztuki wyrażania własnego zdania, argumentacji i szacunku dla przekonań innych.

Metody decyzyjne - drzewko decyzyjne, metaplan - Wstęp

Cele zajęć: W wyniku realizacji zajęć uczestnik zajęć: wie, na czym polega metoda metaplanu i drzewka decyzyjnego; dostrzega zalety dydaktyczne i wychowawcze metod decyzyjnych; rozumie potrzebę stosowania metod aktywizujących w nauczaniu na każdym poziomie kształcenia; potrafi zaprojektować, z wykorzystaniem tych metod, lekcję Czas: 2 godziny lekcyjne Metody i formy realizacji: instruktaż ćwiczenia praktyczne w 2 lub 3 osobowych grupach ( skład grupy zależy od liczby nauczycieli poszczególnych przedmiotów uczestniczących w zajęciach, w przypadku dużych zespołów można dokonać podziału poprzez losowanie ) prezentacja burza mózgów dyskusja

Planowany przebieg zajęć:

1.Wprowadzenie:

• przedstawienie tematu i przebiegu zajęć, określenie celów i form pracy;

• utworzenie grup, rozdanie materiałów;

2.Zajęcia warsztatowe :

• przedstawienie istoty metody drzewka decyzyjnego i schematów graficznych - załącznik A

• projektowanie zajęć wykorzystujących tę metodę (poszczególne grupy opracowują scenariusz lekcji)

• prezentacja efektów pracy zespołowej;

• przedstawienie istoty mataplanu i różnych sposobów organizowania procesu lekcyjnego przy wykorzystaniu tej metody (praca w grupach lub z całą klasą)- załącznik B

• różne propozycje zastosowania mataplanu na lekcjach (burza mózgów w zespołach przedmiotowych, prezentacja zgromadzonych pomysłów);

• wykonanie metaplanu (temat godziny wychowawczej ustalony wspólnie, praca z całym zespołem);

3.Podsumowanie

• dyskusja na temat "wad i zalet" poznanych metod oraz ich użyteczności w nauczaniu

4.Ewaluacja

• uczestnicy oceniają , co najbardziej podobało im się na zajęciach i jest przydatne w ich pracy, a co nie (załącznik C)

DRZEWKO DECYZYJNE

• jest to graficzny zapis analizy procesu podejmowania decyzji;

• metoda ta pozwala uświadomić uczniom wyraziście, że każda decyzja powoduje określone skutki pozytywne lub negatywne; uczy więc przewidywania konsekwencji postępowania i ponoszenia odpowiedzialności za nie;

• forma graficzna drzewka zmusza do logicznego myślenia i precyzyjnego formułowania sądów;

• poprawne wypełnienie schematu wymaga:
  * zdefiniowania problemu;
  * znalezienia różnych możliwości rozwiązania problemu (drzewko będzie miało tyle
  gałęzi, ile jest tych możliwości);
  * określenia pozytywnych i negatywnych skutków każdej możliwości (z punktu widzenia
  stawianych sobie celów i wartości);
  * podjęcia decyzji;

• schemat należy wypełniać od "pnia", określając najpierw na czym polega problem decyzyjny; następny poziom to "gałęzie", gdzie wpisuje się możliwe rozwiązania problemu; trzeci poziom to rozpisanie wartościujące konsekwencji poszczególnych wariantów rozwiązania problemu; w koronie drzewa należy określić cele i wartości, którymi kieruje się osoba podejmująca decyzję - stanowią one zarazem kryterium oceny poszczególnych możliwości;

• drzewko decyzyjne można wykorzystywać do pracy z całą klasą (gdy metoda jest nowa dla dzieci) lub do pracy w grupach; w pierwszym przypadku trzeba przygotować duży schemat drzewka, który w toku ogólnoklasowej dyskusji będzie uzupełniany; w drugim przypadku uczniowie pracują w grupach, a następnie referują efekty swojej pracy; praca w zespołach zmusza do większej aktywności i samodzielności;

SCHEMAT DRZEWA DECYZYJNEGO

METAPLAN

• to plastyczny zapis dyskusji (uczestnicy tworzą plakat, będący zapisem ich rozważań);

• celem tej metody jest przeanalizowanie problemu i poszukiwanie, co nie zawsze oznacza znalezienie, rozwiązania. Skłania do myślenia, analizowania problemów, poszukiwania przyczyn, przewidywania skutków, formułowania wniosków;

• zajęcia wykorzystujące tę technikę można prowadzić dwoma sposobami - pracując z całą klasą lub dzieląc ją na kilka grup;

• nauczyciel przedstawia problem, który będzie przedmiotem dyskusji i przygotowuje niezbędne do wykonania plakatów materiały ( duże arkusze papieru pakowego, wykonane z kolorowego papieru kółka, owale, prostokąty i chmurki, kolorowe flamastry, taśmę samoprzylepną, klej); ich liczba zależy od przyjętej formy pracy - w pierwszym wariancie powstanie jeden plakat, w drugim kilka; można oczywiście poprosić uczniów, by sami wcześniej wykonali te pomoce;

• nauczyciel wyznacza grupom czas na przedyskutowanie problemu i wykonanie plakatów, a następnie poszczególne zespoły prezentują efekty swojej pracy; podsumowaniem lekcji jest zebranie wszystkich wniosków, które zostały zgłoszone; można też je jeszcze przedyskutować, by wyeliminować ewentualne sprzeczności;

• gdy nauczyciel pracuje z całą klasą, powstaje jeden wspólny plakat; uczniowie w trakcie dyskusji podchodzą do planszy i zapisują na odpowiednich polach swoje spostrzeżenia; mogą też porządkować plakat, przesuwając owale umieszczone przez kolegów na inne pola.

1. W kontur walizki wpisz, co Ci się najbardziej podoba na zajęciach, czego się nauczyłeś, co chcesz zabrać ze sobą.

2. Do symbolicznego kosza na śmieci wrzuć (zapisz to), co Ci się podobało lub to co ci się najmniej podobało, co nie będzie Ci przydatne.

---