PRAWO CYWILNE - jest genezą prawa regulującą stosunki prawne, przede wszystkim o charakterze majątkowym pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi. Cechą charakterystyczną stosunków regulowanych przez prawo cywilne /tzw. Stosunki cywilno - prawne/ jest równość podmiotu. Podstawowym źródłem prawa cywilnego jest ustawa z dnia 23.04.1964 roku z późniejszymi zmianami - Kodeks Cywilny.

PODMIOTY STOSUNKÓW CYWILNOPRAWNYCH

OSOBA FIZYCZNA - jest każdy człowiek od chwili urodzin do momentu śmierci. Osoba fizyczna ma zdolność prawną, czyli zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa. Art. 8.

Zdolność prawna ustaje z chwilą śmierci lub uznania za zmarłego. Uznać za zmarłego można uznać zaginionego po upływie określonego kodeksem cywilnym okresu /podstawowy termin 10 lat/. Jeżeli zaginięciu towarzyszyły okoliczności zwiększające prawdopodobieństwo śmierci termin ulega skróceniu. Art. 29§1i2, Art. 30.

ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNEJ - jest to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań we własnym imieniu i na własny rachunek, zależy od wieku, małżeństwa i ubezwłasnowolnienia.

PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PEAWNEJ - posiadają osoby pełnoletnie, które nie zostały ubezwłasnowolnione, ani całkowicie, ani częściowo oraz 16 letnia kobieta przez fakt zawarcia małżeństwa. Art. 11.

OGRANICZONĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNEJ - mają osoby między 13 a18 rokiem życia oraz osoby pełnoletnie ubezwłasnowolnione częściowo. Art. 15

NIE MAJĄ ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH - małoletni do 13 roku życia oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie. Art. 12

UBEZWŁASNOWOLNIENIE - jest to odebranie osobie fizycznej przez sąd zdolności do czynności prawnych całkowicie lub częściowo z powodów natury psychicznej. Art. 16§1.

OSOBY PRAWNE - Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Art. 33.

JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA, ABY BYĆ OSOBĄ PRAWNĄ MUSI POSIADAĆ:

• określony cel

• element ludzki

• odporność organizacyjną

• odrębność finansową

• przepis prawny nadający jednostce organizacyjnej osobowość prawną

OSOBOWOŚĆ PRAWNA - jest to możliwość jednostki organizacyjnej do bycia samodzielnym podmiotem prawa, czyli do bycia zdolnym do zaciągania zobowiązań i nabywania praw na własny rachunek i własne ryzyko.

DOBRA OSOBISTE - zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Art. 23.

PRZEDMIOT STOSUNKÓW CYWILNOPRAWNYCH

MIENIE - mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Art. 44.

MAJĄTEK - w szerszym znaczeniu ogół praw majątkowych przysługujących pewnej osobie oraz ogół obarczających ją obowiązków. W węższym znaczeniu to ogół praw majątkowych, a więc aktywów na których ciążą pasywa (obowiązki majątkowe).

RZECZAMI - w rozumieniu prawa cywilnego są materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym na tyle wyodrębnione w sposób naturalny lub sztuczny, że w obrocie cywilno - prawnym mogą stanowić dobro samoistne. Rzecz ma pewną określoną wartość. Art. 45.

NIERUCHOMOŚCI - są to części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności, czyli tzw. gruntu jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków o ile na mocy przepisów szczegółowych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Art. 46§1

PRZYNALEŻNOŚĆ - jest to rzecz ruchoma, potrzebna do korzystania z innej rzeczy tzw. rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem pod warunkiem, że pozostaje z nią w faktycznym związku, np. etui do okularów. Art. 51§1

POŻYTKI RZECZY - są to korzyści, jakie rzecz przynosi.

Pożytki naturalne - są to płody rzeczy i inne odłączone od niej części składowe pod warunkiem, że zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy, np. jaja od kur. Art. 53§1

Pożytki cywilne - są to dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego, np. czynsz za najem. Art. 53§2

CZYNNOŚCI PRAWNE

CZYNNOŚĆ PRAWNA - jest to taki stan praktyczny, w którego skład wchodzi przynajmniej jedno oświadczenie woli zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych. Art. 56.

RODZAJE CZYNNOŚCI PRAWNYCH:

• jednostronne /testament/

• wielostronne /umowa/

• konsensualne /porozumienia/

• realne /wydanie rzeczy - szatnia/

• odpłatne /sprzedaż/

• nieodpłatne /darowizna/

• rozporządzające

• zobowiązujące

• na wypadek śmierci

WARUNKI WAŻNOŚCI CZYNNOŚCI PRAWNYCH:

• czynność prawna musi być dokonana przez osobę mającą zdolność do czynności prawnych

• musi być zgodna z prawem i zasadami współżycia społecznego

• powinna być dokonana w określonej formie

• oświadczenie woli nie może być dotknięte wadą

WADY OŚWIADZCZENIA WOLI:

• brak świadomości lub swobody powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej; Art. 82

• pozorność wywołuje skutki tak jak wyżej; Art. 83§1

• błąd może powodować uchylenie się od skutków czynności prawnej, jeżeli był istotny, niezawiniony oraz gdy powołano się na niego w ciągu roku od wykrycia; Art. 84§1

• groźba musi być bezprawna i realna. Daje możliwość uchylenia się od skutków prawnych czynności w ciągu roku od jej ustania; Art. 87

PRAWO RZECZOWE

WSPÓŁWŁASNOŚĆ - zachodzi wtedy, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Art.195.

Współwłasność łączna - powstaje na podstawie szczególnego stosunku łączącego współwłaścicieli, np. małżeństwo. Art.196§1

Współwłasność w częściach ułamkowych - powstaje najczęściej w wyniku dziedziczenia, kupna oraz przekształcenia współwłasności łącznej. Każdy współwłaściciel ma z góry określony udział, ale nie przysługuje mu fizycznie wydzielona część rzeczy wydzielona na własność. Każdy współwłaściciel może rozporządzać swoimi udziałami, jednak do rozporządzania rzeczą potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. Art.196§1

ZNIESIENIE WSPÓŁWŁASNOŚCI

• fizyczny podział rzeczy;

• przyznanie własności jednemu i spłata pozostałych współwłaścicieli;

• sprzedaż rzeczy i podział uzyskanych środków proporcjonalnie do udziałów;

NABYCIE I JEGO SPOSOBY

NABYCIE PIERWOTNE - polega na tym, że właściciel nabywa prawo własności niezależnie od prawa poprzedniego właściciela i czyichkolwiek uprawnień, np. zasiedzenie.

NABYCIE POCHODNE - polega na przejściu prawa własności z jednej osoby na drugą. Nowy właściciel na tyle samo praw i obowiązków w stosunku do rzeczy, ile miał ich poprzedni właściciel, np. kupno.

PRZENIESIENIE - Art. 155 - 177

• rzeczy ruchomych, oznaczonych co do gatunku, oraz co do tożsamości

• nieruchomości

ZASIEDZENIE - Art. 172 - 176

• nieruchomości w dobrej wierze po 20 latach, w złej po 30 latach

• ruchomości w dobrej wierze po 3 latach

OCHRONA WŁASNOŚCI

ROSZCZENIE WINDYKACYJNE - przysługuje właścicielowi, który został pozbawiony władztwa nad rzeczą, czyli posiadania. Roszczenie polega na tym, że właściciel ma prawo żądać aby osoba bezprawnie władająca jego rzeczą, rzecz mu wydała. Art. 222§1

ROSZCZENIE NEGATORYJNE - przysługuje w przypadkach naruszania własności w innym sposobie niż pozbawienie posiadania, np. bezprawne przechodzenie. Art. 222§2

UŻYTKOWANIE WIECZYSTE

UŻYTKOWANIE WIECZYSTE - jest prawem rzeczowym, którego przedmiotami są grunty stanowiące własność skarbu państwa lub gminy położone przede wszystkim w granicach administracyjnych miast lub osiedli. Celem użytkowania wieczystego jest przede wszystkim budownictwo. Art. 232 - 243.

Ustanowienie użytkowania wieczystego - umowa w formie aktu notarialnego z wpisem do księgi wieczystej.

Wygaśnięcie użytkowania wieczystego

• upływ określonego w umowie terminu, jeżeli go nie przedłużono;

• rozwiązanie umowy z winy użytkownika;

• zrzeczenie się prawa do użytkowania;

• wywłaszczenie

OGRANICZONE PRAWA RZECZOWE:

• użytkowanie

• służebność gruntowa

• służebność osobista

• zastaw

• hipoteka

• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

UŻYTKOWANIE

UŻYTKOWANIE - prawo do używania cudzej rzeczy ruchomej lub nieruchomej i do pobierania pożytków. Umowa w formie dowolnej. Użytkowanie jest niezbywalne. Art. 252 - 254

SŁUŻEBNOŚĆ

SŁUŻEBNOŚĆ GRUNTOWA - obciążenie jednej nieruchomości na rzecz właściciela drugiej nieruchomości określonym prawem, np. przechodzenia, czerpania wody. Prawo zbywalne. Art. 285§1

SŁUŻEBNOŚĆ OSOBISTA - to samo, co gruntowa tylko na rzecz innej osoby. Prawo niezbywalne. Art. 296

ZASTAW

ZASTAW - służy zabezpieczeniu określonej wierzytelności, ustanawia się go na rzeczach nieruchomych lub prawach majątkowych zbywalnych. Art. 306§1.

HIPOTEKA

HIPOTEKA - służy do zabezpieczania wierzytelności, ustanawia się ją na nieruchomości. Umowa w formie aktu notarialnego i wpis do księgi wieczystej.

SPÓŁDZIELCZE WŁASNOŚCIOWW PRAWO DO LOKALU

SPÓŁDZIELCZE WŁASNOŚCIOWW PRAWO DO LOKALU - ograniczenie polega na niemożności zbycia bez zgody spółdzielni. Nabywca musi być członkiem spółdzielni.

POSIADANIE

POSIADANIE - jest stanem faktycznym, polegającym na rzeczywistym władaniu rzeczą. Niezbędna jest również wola władania. Art. 336-348.

POSIADANIE SAMOISTNE - posiadaczem samoistnym jest ten, kto rzeczą faktycznie włada tak jak właściciel, choć wcale właścicielem być nie musi.

POSIADANIE ZALEŻNE - posiadaczem zależnym jest ten, kto rzeczą faktycznie włada tak jak użytkownik, zastawnik, najemca, lub korzystający z innego prawa, z którym wiąże się określone władztwo nad rzeczą.

KSIĘGI WIECZYSTE

KSIĘGI WIECZYSTE - są to urzędowe rejestry mające na celu ujawnienie własności i innych praw rzeczowych na nieruchomościach.

OBRONA KONIECZNA - polega na prawie posiadacza do odparcia bezprawnego naruszenia posiadania /posiadacz nie dopuszcza przez własne działanie do naruszenia posiadania/

SAMOPOMOC - posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po naruszeniu swego posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni.

OCHRONA SĄDOWA - roszczenie posesoryjne - posiadacz może wystąpić z żądaniem zabezpieczenia roszczeń posiadania i przywrócenia stanu poprzedniego, przeciwko każdemu, kto samowolnie narusz jego posiadanie.

ZOBOWIĄZANIA

ZOBOWIĄZANIE - jest to skutek prawny, w którym jedna ze stron tzw. wierzyciel ma prawo domagać się od drugiej strony tzw. dłużnika określonego świadczenia, a dłużnik powinien to świadczenie spełnić. Art. 353§1 i 2.

Występują:

• podmiot - wierzyciel, dłużnik

• przedmiot - zachowanie się podmiotów

• treść - uprawnienia i obowiązki stron

RODZAJE ŚWIADCZEŃ

ŚWIADCZENIE - jest to określone zachowanie się dłużnika zmierzające do wykonania zobowiązania. Może polegać na działaniu bądź zaniechaniu.

RODZAJE ŚWIADCZEŃ:

• ze względu na zachowanie się dłużnika

• działanie

• zaniechanie

- czas spełnienia

• jednorazowe - zwrot całej kwoty pożyczki

• okresowe - alimenty

• ciągłe - świadczenie pracy

- własności przedmiotu świadczenia

• podzielne i niepodzielne

- postać przedmiotu świadczenia

• oznaczone co do gatunku i co do tożsamości

SZCZEGÓŁNE RODZAJE ZOBOWIĄZAŃ:

• w zobowiązaniach przemiennych

• pieniądze

REALIZACJA ŚWIADCZEŃ:

• solidarność dłużników

• solidarność właścicieli

ZASADY WYKONYWANIA ZOBOWIĄZAŃ:

• waluty - art. 358

• nominalizmu - art. 358[1]

• waloryzacji:

• tryb umowny - art. 358[1]§2

• tryb sądowy - art. 358[1]§3

ŹRÓDŁA ZOBOWIĄZAŃ:

• umowy

• czyn niedozwolony

• bezpodstawne wzbogacenia się

• akty administracyjne (decyzje)

UMOWA

UMOWA - jest to oświadczenie woli co najmniej dwóch osób zmierzające do wywołania określonego skutku prawnego. Dwustronnie obowiązująca i odpłatna - art. 535.

CZYN NIEDOZWOLONY

CZYN NIEDOZWOLONY - stanowi źródło zobowiązania, jeżeli w jego wyniku doszło do wyrządzenia szkody, a działanie sprawcy było zawinione. - art. 415.

Cechy czynu niedozwolonego:

• szkoda

• wina

• zachowanie

• obowiązek naprawienia szkody

SZKODA

SZKODA - jest to uszczerbek jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach prawem chronionych.

Rodzaje szkody:

• o charakterze majątkowym:

• na osobie

• na mieniu

• o charakterze niemajątkowym

KRZYWDA - jest uszczerbkiem o charakterze niemajątkowym, za który należy się zadość uczynienie.

BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE

BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE - zachodzi wtedy, gdy jedna osoba wzbogaca się kosztem drugiej osoby nie mając ku temu podstawy prawnej.

NIENALEŻNE ŚWIADCZENIE - szczególny przypadek bezpodstawnego wzbogacenia się, np. kasjerka wypłaca za dużo.

SPOSÓB I JAKOŚĆ WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA

SPOSÓB I JAKOŚĆ WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA - powinno być wykonane w sposób określony w treści zobowiązania oraz zgodnie ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem zobowiązania.

TERMIN WYKONANIA - powinien być określony lub powinien ze zobowiązania wynikać.

WYGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZANIA:

• świadczenie w miejsce wykonania

• potrącenie

• odnowienie

• złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego

• zwolnienie z długu

• przelew / cesja wierzytelności

• przejęcie długu

ŚWIADCZENIE W MIEJSCE WYKONANIA - polega na tym, że dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy co innego niż był zobowiązany.

POTRĄCENIE - jest możliwe gdy obie strony zobowiązania są wobec siebie zarówno wierzycielem jak i dłużnikiem, a świadczenie jest tego samego rodzaju i jest wymagalne. Jedna ze stron potrąca swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony.

ODNOWIENIE - polega na tym, że dłużnik za zgodą wierzyciela zobowiązuje się świadczyć coś innego lub to samo lecz z innej podstawy prawnej.

ZŁORZENIE PRZEDMIOTU ŚWIADCZENIA DO DEPOZYTU SĄDOWEGO - dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia w depozycie sądowym, jeżeli wierzyciel odmawia przyjęcia świadczenia, wydania pokwitowania, itp.

ZWOLNIENIE Z DŁUGU - wierzyciel może za zgodą dłużnika zwolnić go z długu.

PRZELEW - wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na inną osobę.

PRZEJĘCIE DŁUGU - osoba trzecia może wstąpić w miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony.

SKUTKI NIEWYKONANIA LUB NIENALEŻYTEGO WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA:

• jeżeli przedmiotem świadczenia były rzeczy co do tożsamości, które uległy zniszczeniu lub przepadły zobowiązanie dłużnika wygasa powstaje obowiązek odszkodowawczy.

• jeżeli przedmiotem świadczenia były rzeczy co do gatunku, a dłużnik świadczenia nie wykonał, wierzyciel może nabyć taką samą ilość rzeczy tego gatunku na koszt dłużnika.

• jeżeli dłużnik nie wykonuje świadczenia w terminie ze swojej winy, jest to tzw. zwłoka dłużnika, która powoduje, że dłużnik ponosi odpowiedzialność za szkodę jaką poniósł wierzyciel

• jeżeli dłużnik nie wykona świadczenia w terminie bez swojej winy, jest to tzw. opóźnienie dłużnika. Dłużnik nie odpowiada za szkodę za wyjątkiem świadczeń pieniężnych przy których musi zapłacić odsetki.

Różnice pomiędzy mieniem a majątkiem Zgodnie z art.44kc mieniem jest ogół praw3 majątkowych np. własność i dzierżawa. Mienie dotyczy tylko aktywów (tj. praw). Termin ten może być używany jako prawa majątkowe określonej osoby, jak również bez relatywizacji oznaczonego podmiotu, tj. mienie społeczne oraz prywatne (mienie osób fizycznych członków spółdzielni).

Majątek - termin ten w prawie cywilnym występuje w dwóch znaczeniach: 1/ jest to ogół praw majątkowych (aktywów), przysługujących oznaczonemu podmiotowi, np. prawa majątkowe, które przysługują

Kowalskiemu.

2/ jest to ogół praw aktywów i obowiązków pasywów o charakterze majątkowym określonej osoby, np. aktywa i pasywa Kowalskiego.

Wadliwość oświadczeń woli

Oświadczenie woli w PC jest to przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku cywilnoprawnego (art.60 kc). Nie będzie oświadczenia woli, np. propozycja pójścia do teatru.

Wada oświadczenia woli polega na nieprawidłowości, która może dotyczyć aktu woli (procesu podejmowania decyzji wewnętrznej) albo jego uzewnętrznienia (niezgodność między decyzją wewnętrzna a jej przejawem.).

Wady oświadczenia woli.

1. brak świadomości lub swobody (nieważność bezwzględna)

2. pozorność (ktoś pozornie zbywa samochód osobowy by uniknąć egzekucji) (NB)

3. błąd (np. kupno tombaku zamiast złota (NW)

4. groźba (np. kolega grozi poinformowaniem żony o zdradzie)

Przedawnienie roszczeń (art.117 par.1 kc)

Dotyczy z reguły wszystkich roszczeń majątkowych, wyjątki to np. roszczenia o zniesienie współwłasności, roszczenia windykacyjne i negatoryjne, dot. Ochrony własności nieruchomości.

Po upływie terminu przedawnienia dłużnik może się uchylić od spełnienia świadczenia, chyba.że zrzeka z korzystania z zarzutu przedawnienia, zrzeczenie przed upływem terminu jest nieważne. Oznacza to, że nie można zastosować środków prawnych, które zmusiłyby dłużnika do spełnienia świadczenia. Termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenie okresowe oraz związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata.

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta - szkoda w ujęciu prawnym oznacza każdy uszczerbek w dobrach chronionych przez przepisy prawa, np. życie, zdrowie, wolność mienie. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta występuje w trzech postaciach:

1/ jeżeli zwierzę jest narzędziem człowieka, np. jazda końmi, poszczucie psem - odpowiada człowiek, jak za czyn własny (art.415 kc)

2/ odpowiada za szkodę osoba, która zwierzę chowa lub nim się posługuje (nie tylko właściciel, najemca, znalazca lub złodziej) art.431 kc.

3/ jeżeli jest brak winy w nadzorze poszkodowany może żądać naprawienia szkody w całości lub części od osoby sprawującej pieczę nad zwierzęciem, gdy wymagają tego zasady współżycia społecznego.

Ochrona posiadania - rodzaje posiadania posiadanie polega na faktycznym władaniu rzeczą we własnym imieniu, które odpowiada treści określonego prawa podmiotowego. Może być także taki stan, że osoba nie mająca prawa podmiotowego będzie posiadaczem, np. złodziej , paser.

Rodzaje posiadania (336 kc)

1/ posiadanie samoistne polega na tym, ze osoba włada rzeczą jak właściciel

2/ posiadanie zależne - oznacza, że podmiot włada cudzą rzeczą jak użytkownik, najemca, dzierżawca

Ochrona posiadania:

1. ochrona sądowa polega na tym, ze posiadacz może skierować swoje roszczenia na drogę sądową

2. ochrona pozasądowa - polega na własnym działaniu posiadacza, poprzez stosowanie obrony koniecznej i samopomocy dozwolonej.

Nabycie nieruchomości przez nieuprawnionego - rzeczy nieruchome - akt notarialny, zbywca wpisany jest w księdze wieczystej jako właściciel, wpis do księgi wieczystej, brak warunku i zastrzeżenia terminu

Rzeczy ruchome - ważna umowa objęcia rzeczy w posiadanie samoistne, dobra wiara nabywcy, 3 lata od zdarzenia powodującego utratę rzeczy.

Istota zobowiązań niezupełnych

Zobowiązania niezupełne (naturalne) polegają na tym że wierzyciel nie może zmusić środkami prawnymi dłużnika do spełnienia przez niego świadczenia. Należy wskazać dwie cechy dla tego typu zobowiązania:

1/ mniej lub bardziej stanowczo

Oznaczona przez przepisy prawa ich niezaskarżalność.

2/ przyznanie mocy prawnej spełnieniu tego zobowiązania przez dłużnika wskutek czego wierzyciel może zatrzymać uzyskane świadczenie i nie ma obowiązku jego zwrotu, jako nienależnego.

W KCyw. Wyróżnia się następujące przypadki:

1. zobowiązania, które uległy przedawnieniu

2. wynikające z zasad współżycia społecznego

3. Zobowiązanie z gry lub zakładu, chyba, że gra była zakazana lub nierzetelna

Różnica pomiędzy umowami zobowiązań -

1. umowa jedno i dwustronnie obowiązujące: - umowy jednostronnie obowiązujące, to takie, gdzie jedna ze stron, a druga tylko uprawniona, np. darowizna

• Umowy dwustronnie obowiązujące - występują w obrocie cywilno-prawnym, np. sprzedaż, zlecenie, pożyczka

2. umowy wzajemne polegają na wymianie ekwiwalentnych świadczeń między stronami. Umowa wzajemna musi być dwustronnie obowiązująca i odpłatna.

3. Umowy nazwane - takie, które ujęte są w KC oraz innych aktach normatywnych, np. sprzedaż, zlecenie, pożyczka

4. Umowy nienazwane, to takie, które występują w obrocie cywilnoprawnym, a nie sa uregulowane normatywnie jako określony typ.

5. Umowy mieszane - zawierają w sobie elementy różnych umów nazwanych i nienazwanych.

Zasady wykonywania świadczeń pieniężnych

1. nominalizmu polega na tym, że dłużnik ma spełnić dług poprzez zapłatę sumy nominalnej. Wartość nominalna pieniądza jest stała

2. Zasada waloryzacji - ma chronić wierzyciela przed zmiana wartości realnej pieniądza.

Zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych osób fizycznych zdolność prawną człowiek nabywa w chwili urodzenia. Przejawia się to tym, że może być podmiotem praw i obowiązków. Dziecko poczęte a nie urodzone nie posiada zdolności prawnej a tylko zabezpieczone są jego przyszłe prawa.

Zdolność do czynności prawnych - oznacza możność nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych. Wyróżniamy 3 kategorie zdolności: 1-brak zdolności do czynności prawnych (wiek do 13 lat, ubezwłasnowolnienie całkowite)

2. ograniczona zdolność do czynności prawnych (wiek od 13-18 lat, ubezwłasnowolnienie częściowe osoby, do których sąd ustalił kuratora

3. pełna zdolność do czynności prawnych

Prawo rzeczowe są to prawa podmiotowe, które dotyczą z reguły rzeczy oraz są prawami bezwzględnymi, tj. prawo własności, użytkowania wieczystego, ograniczone prawa rzeczowe.

Nabycie własności rzeczy od osoby nieuprawnionej

Nabycie własności rzeczy od osoby nieuprawnionej (np. złodziej, paser, przechowawca, najemca).

1) W przypadku rzeczy ruchomych ustawodawca uzależnia przeniesienie prawa własności od kumulatywnego spełnienia następujących prze­słanek (art. 169 § l k.c.):

a) zawarcie ważnej umowy,

b) objęcie rzeczy w posiadanie samoistne,

c) dobra wiara nabywcy. , Jeśli podmiot nieuprawniony wszedł we władanie rzeczy zgubionej, skradzionej lub w inny sposób utraconej (np. porzuconej przed napastni­kiem) i zbywa tę rzecz, to nabywca uzyskuje prawo własności dopiero wte­dy, gdy oprócz warunków wymienionych wyżej upłynie okres trzech lat od zdarzenia powodującego utratę rzeczy (art. 169 § 2 k.c. zd. 1).

Dobra wiara nabywcy musi istnieć nie tylko w momencie dokonywa­nia takiej czynności prawnej, np. zakup samochodu od złodzieja, pasera ale przez cały okres trzech lat od chwili utraty rzeczy przez właściciela. Nie dotyczy to jednak pieniędzy, dokumentów na okaziciela (np. papiery wartościowe - obligacje, akcje, czeki, weksle) ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji lub w toku postępowania egzekucyjnego (art. 169 § 2 k.c. zd. 2.).

2) W przypadku nabycia nieruchomości od osoby nieuprawnionej muszą być spełnione następujące przesłanki:

a) zawarcie ważnej umowy w formie aktu notarialnego (art. 158 k.c.),

b) zbywca jest wpisany w księdze wieczystej jako właściciel (art. 5 ust! o ks. wiecz. - rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych),

zasada ta nie chroni, gdy czynność rozporządzająca jest nieodpłat­na albo nabywca działał w złej wierze (art. 6 ust. l ust. o ks. wiecz.)

c) wpis do księgi wieczystej,

d) nie można czynić do przeniesienia własności warunku ani zastrzec

Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych

Decydującą przesłanką zaliczającą osobę do funkcjonariuszy państwo­wych jest miejsce zatrudnienia, a nie charakter pracy.

Zgodnie z art. 417 § 2 k.c. funkcjonariuszami są:

—. pracownicy organów władzy np. pracownicy Sejmu i Senatu,

— pracownicy organów administracji państwowej (ogólnej oraz specjal­nej), np. pracownicy Urzędu Rady Ministrów, Urzędów Wojewódzkich, Urzędów Celnych.

W ramach tej grupy (administracja specjalna) są wszyscy zatrudnieni w jednostkach organizacyjnych podporządkowanych Ministrowi Spraw Wewnętrznych, np. zarówno Komendant Wojewódzki Policji a także pa­lacz, sprzątaczka. Nie jest istotnym czynnikiem sposób zatrudnienia np. umowa o pracę pracownika cywilnego czy też mianowanie policjanta,

— pracownicy gospodarki państwowej np. pracownicy przedsiębiorstw państwowych.

Za funkcjonariuszy uważa się także osoby działające na zlecenie tych organów. Są to osoby działające na podstawie umowy zlecenia (art. 750 k.c.), np. lekarz, który jest konsultantem albo wykonującym czynności spe­cjalistyczne, a także osoby działające na jego wezwanie np. udzielający pomocy policjantowi podczas interwencji służbowej,

— osoby powołane z wyboru, np. posłowie, senatorowie, ławnicy,

— sędziowie, prokuratorzy, żołnierze sił zbrojnych.

Wyróżnia się trzy rodzaje odpowiedzialności:

1) odpowiedzialność podstawowa (art. 417 § l k.c.),

2) odpowiedzialność ograniczona (art. 418 § l k.c.),

3) odpowiedzialność rozszerzona (art. 419 k.c.).

Ad. 1) Przesłankami odpowiedzialności podstawowej są:

a) Wyrządzenie szkody przez funkcjonariusza państwowego przy wyko­nywaniu czynności powierzonych, np. wyrządzenie szkody przez policjanta podczas przeszukania. Ważny jest cel działania policjanta. Skarb Pańs­twa natomiast nie odpowiada za szkody wyrządzone przez funkcjona­riuszy przy okazji wykonywania czynności powierzonych.

b) Wina funkcjonariusza państwowego może wynikać z działania (np. naruszenie zasad użycia pałki służbowej przez policjanta) albo z za­niechania (np. niezabezpieczenie kradzionego samochodu przez funk­cjonariusza Policji).

Ad. 2) Odpowiedzialność ograniczona (art. 418 § l k.c.) oznacza, że oprócz przesłanek przewidzianych dla generalnej zasady odpowiedzialności określonej w art. 417 § l k.c. muszą wystąpić kumulatywnie jeszcze inne warunki:

a) Szkoda została wyrządzona przez funkcjonariusza wskutek wydania orzeczenia lub zarządzenia.

b) Gdy przy wydaniu orzeczenia lub zarządzenia nastąpiło naruszenie prawa ścigane w trybie postępowania karnego lub dyscyplinarnego, a wina sprawcy szkody została stwierdzona wyrokiem karnym lub orzeczeniem dyscyplinarnym albo uznana przez organ przełożony nad sprawcą. Odpowiedzialność zawężona ma miejsce także wtedy, gdy brak jest winy w wyroku karnym albo dyscyplinarnym, jeśli wszczęciu albo prowadzeniu tych rodzajów postępowań przeszkodą prawną jest okoliczność wyłączająca ściganie (art. 418 § 2 k.c.) np. : śmierć sprawcy, przedawnienie ścigania, abolicja, immunitet posła i senatora.

Ad. 3) Odpowiedzialność rozszerzona (art. 419 k.c.).

Skarb Państwa może ponieść odpowiedzialność, gdy brak jest winy funkcjonariusza państwowego (art. 417 § l k.c.), np. użycie broni zgodnie z przepisami, a nadto spełnione są następujące przesłanki:

— wyrządzenie szkody przez funkcjonariusza nastąpiło przy wykonywa­niu czynności powierzonej,

— powstanie szkody na osobie polegającej tylko na uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo utraty żywiciela, np. rozstrój zdrowia w wyniku obowiązkowego szczepienia,

— zasadność przyznania odszkodowania oparta jest o zasady współżycia społecznego (tzw. zasada słuszności) zwłaszcza gdy z okoliczności wy­nika niezdolność poszkodowanego do pracy albo jego ciężkie położenie materialne,

— poszkodowany może żądać naprawienia szkody w części lub w całości.

Miejsce wykonania zobowiązania

Miejscem wykonania jest miejscowość w której zobowiązanie ma y zrealizowane.

Miejsce to wynika z:

a) Woli strony (umowy).

b) Istoty świadczenia np. orka gruntu, tapetowanie mieszkania.

Jeśli ww. przesłanki nie mają zastosowania to według przepisów prawa miejscem wykonania zobowiązania jest (art. 454 k.c.):

— przy świadczeniach niepieniężnych miejsce zamieszkania lub sie­dziba dłużnika w chwili powstania zobowiązania,

— przy świadczeniach pieniężnych miejsce zamieszkania lub siedziba wierzyciela w momencie wykonania zobowiązania.

1

---