Postępowanie administracyjne 05.05.05 cw 10
Opinia biegłego
Do opinii biegłego mogą być zadawane pytania w formie pisemnej lub organ może zorganizować przesłuchanie biegłego i strony, wtedy strony ustnie będą zadawać pytania, a biegły będzie odpowiadać. Przesłuchanie w formie ustnej pozwala szybciej rozwiązać wszystkie wątpliwości. Najczęściej stosuje się jednak przesłuchanie w formie pisemnej.
Art.24 KPA- biegły może odmówić sporządzania opinii.
§ 1. Pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:
w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć2) wpływ na jego prawa lub obowiązki,
swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,
osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,
w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3,
w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,
z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,
w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.
§ 2. Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu małżeństwa (§ 1 pkt 2), przysposobienia, opieki lub kurateli (§ 1 pkt 3).
§ 3. Bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności nie wymienionych w § 1, które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika.
§ 4. Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.
Zeznania świadka
Świadek nie jest strona w postępowaniu. Świadkiem może być każda osoba, która zdaniem organu ma coś do wyjaśnienia, za wyjątkiem strony.
Są kręgi podmiotów niezdolne do bycia świadkiem.
Art. 82. Świadkami nie mogą być:
osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń- chodzi tu przede wszystkim o osoby chore umysłowo, które widzą to, co niekoniecznie w rzeczywistości się wydarzyło lub mówią, że widziały co innego, mają skłonność do przeinaczania faktów
osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy- tajemnica służbowa związana jest z pełnieniem pełnej służby (nie mylić z tajemnicą zawodową); jest związany stosunek pracy ze służbą publiczną (urzędem, organem administracji publicznej); dotyczy osób pełniących funkcje publiczne, np. policjant prokurator. Z tajemnicy państwowej i służbowej można zwolnić osoby- Minister spraw wewnętrznych i administracji (przełożony→ osoba kierująca służbą)
duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi- nie wynika to z żadnego szczególnego przepisu; wynika to ze zwyczaju, zostało zaakceptowane przez prawo i włączone do ustaw prawnych. Nie dotyczy sytuacji, kiedy duchowny widział na ulicy jakieś zdarzenie- wtedy może być świadkiem.
Żeby ktoś był świadkiem, trzeba go powołać na świadka- trzeba skierować postanowienie o uznanie za świadka i wezwać do złożenia zeznań. Zeznania mogą też być składane na piśmie (formalna droga). Świadek musi być poinformowany o skutkach fałszywych zeznań i prawach mu przysługujących. Świadek ma prawo do:
odmowy składania zeznań- świadek w ogóle odmawia zeznań; stawia się i ustnie wyjaśnia to, dlaczego nie będzie składał zeznań (Art. 83 § 1):
z powodów o charakterze rodzinnym, gdy sprawa dotyczy bliskiej rodziny: małżonek, wstępny (np. dziadek), zstępny (dzieci), rodzeństwo, powinowaty I stopnia (zstępny żony/ męża, który nie został usynowiony, rodzice żony/ męża), osoba pozostająca ze stroną w stosunku przysposobienia, kurateli, opieki
*opiekun- opiekuje się osoba niezdolną do czynności prawnych
kurator- opiekuje się osobą częściowo niezdolna do czynności prawnych
rodzeństwo- tylko bracia i siostry strony (bratankowie, bratanice, siostrzenice, siostrzeńcy- NIE)
Pomimo ustania małżeństwa małżonka można odmówić składania zeznań. Konkubent nie może odmówić, bo związek nie jest sformalizowany.
odmowa odpowiedzi na zapytanie (art. 83 § 2):
Świadek może odmówić odpowiedzi na konkretne pytanie, kiedy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich na:
odpowiedzialność karną (wszczęcie procesu karnego)
bezpośrednia szkoda majątkowa (np. uzyskaliśmy coś nie do końca zgodnie z prawem)
naruszenie obowiązków prawnie chronionej tajemnicy zawodowej (tajemnica zawodowa dotyczy osób wykonujących tzw. zawody zaufania publicznego i w związku z tym są zobowiązane do tajemnicy zawodowej, np. radca prawny, prawnik, notariusz, lekarz, adwokat)
hańbę- we współczesnym świecie trudno ustalić, co jest hańbiące; ta przesłanka jest tu zawarta, bo KPA nie był pisany na nowo, jest to kopia kodeksu wcześniejszego
Przy odmowie odpowiedzi na pytanie świadek udziela krótkich wyjaśnień. Organ nie może podważyć czyjejś odmowy, nie prowadzi się też postępowania wyjaśniającego (ale możliwe jest sprawdzenie, kto jest bliska rodziną).
Art. 83 § 3 nakłada na organ prowadzący obowiązek poinformowania świadka o przysługujących mu uprawnieniach do odmowy składania zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania (k. k. do 3 lat więzienia). Udzielenie informacji o prawach i odpowiedzialności świadka jest przesłanką ważności dowodu. Jeśli organ nie poinformuje, dowód musi być pominięty lub powtórzony.
W trakcie ustnego składania zeznań łatwiej ustalić, czy ktoś mówi prawdę.
Obowiązki świadka:
ma mówić prawdę
musi się stawić na wezwanie organu administracyjnego- gdy nie może się stawić, to nie można milczeć; na wezwania sądu trzeba reagować; można napisać, że nie można się stawić.
Grzywny w postępowaniu administracyjnym 50- 200 zł (50- nie stawienie się na wezwanie, 200- ponowne nie stawienie się na wezwanie), a w karnym, sądowym 100- 2000 zł.
Przesłuchanie strony
Strona to szczególny rodzaj środka dowodowego nie zaliczony do zeznań świadków. Jest to tak zwany dowód uzupełniający (posiłkowy). Żeby przeprowadzić ten dowód muszą być spełnione pewne przesłanki. Stronę przesłuchuje się po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub niemożności ich przeprowadzenia lub jeśli pozostały jakieś istotne kwestie do wyjaśnienia. Strona nie jest zobowiązana do mówienia prawdy, więc ten dowód nie jest do końca wiarygodny (dlatego jest na końcu). Najczęściej w ogóle nie przeprowadza się przesłuchania strony, bo strona składa pisemne wyjaśnienia. Ustne przesłuchanie przeprowadza się w formie rozprawy (w praktyce się nie przeprowadza- zbyt czasochłonne). Do strony stosuje się odpowiednie przepisy dotyczące świadków. Do strony nie stosuje się jednak przepisów o przymusie świadków, strona nie może być przymuszona do złożenia zeznań.
Formy postępowania wyjaśniającego
Postępowanie wyjaśniające zawsze się składa z postępowania dowodowego lub czasami rozprawy.
Postępowanie wyjaśniające:
postępowanie gabinetowe- tzn. że praktycznie w całości postępowanie administracyjne odbywa się w gabinetach, polega na przesyłaniu pism między gabinetami
rozprawa administracyjna- czasami zdarza się w ramach postępowania wyjaśniającego przeprowadza się rozprawę; pracownik organu prowadzący sprawę tzw. referent prowadzi rozprawę, pełni rolę niby sędziego. Rozprawa może dotyczyć tylko sytuacji, kiedy są dwie strony sporu.
Przesłanki rozprawy (Art. 89 KPA):
rozprawa spowoduje przyśpieszenie lub uproszczenie postępowania
osiągnięcie celu wychowawczego
jeżeli wymaga tego przepis prawny- najistotniejsza z przesłanek
Przepis podaje sytuacje w paragrafie 2: Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin.
Przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Jedyną przesłanka obligacyjna przeprowadzenia rozprawy jest: „jeżeli wymaga tego przepis prawny”. To nie wynika z KPA, a z innych przepisów prawa administracyjnego materialnego w zależności od zakresu prowadzonej sprawy. Obligatoryjnie rozprawa:
- np. musi być przeprowadzona rozprawa, gdy strona odwoła się od decyzji dotyczącej ustalenia wysokości opłaty z tytułu użytkowania wieczystego
- postępowanie wywłaszczeniowe- też obligatoryjna rozprawa, ma ona w intencji ustawodawcy dojście do porozumienia między wywłaszczającym i wywłaszczonym i zbycia nieruchomości.
Czynności poprzedzające rozprawę są różnorakie. Na rozprawę trzeba wezwać wszystkie strony. Zanim rozpocznie się rozprawę trzeba zbadać, czy strony zostały prawidłowo powiadomione o terminie rozprawy. Jeżeli organ uzna, że strony nie zostały prawidłowo powiadomione lub strona wyjaśniła, że nie może uczestniczyć, to organ ma obowiązek odroczyć taką rozprawę i wyznaczyć nowy termin. Ale jeśli strona zawiadomi, że nie jest zainteresowana, to organ może kontynuować. Podobna sytuacja, gdy ktoś był prawidłowo powiadomiony, nie stawił się i nie usprawiedliwił nieobecności- można kontynuować rozprawę. Organ nakłada grzywnę.
Osoba kierująca rozprawą ma uprawnienia z zakresu policji sesyjnej. Celem jest uporządkowanie rozprawy, może zażądać wydalenia określonych osób z sali oraz karać grzywną za niewłaściwe zachowanie.