Konkurencja monopolistyczna dotyczy gałęzi, w której każde przedsiębiorstwo do pewnego stopnia może wpływać na wielkość swojego udziału w rynku, zmieniając stosunek własnych cen do cen konkurentów. Krzywa popytu na wyroby lub usługi takiego przedsiębiorstwa nie jest pozioma, bo produkty różnych firm są substytutami tylko w ograniczonym stopniu.
Model konkurencji monopolistycznej opiera się na czterech, podstawowych założeniach:
Produkty na rynku są zróżnicowane i posiadają bliskie substytuty.
Jest wielu sprzedających i wielu kupujących.
Swoboda wejścia na rynek i opuszczenia rynku.
Założenie doskonałej informacji o rynku.
W modelu konkurencji monopolistycznej uwzględnia się możliwość wpływania przedsiębiorstwa na krzywą popytu. Przedsiębiorstwo dąży do przesunięcia się krzywej popytu w prawo wykorzystując do tego celu reklamę oraz różnicowanie produktu.
Przedsiębiorstwo działające w warunkach konkurencji monopolistycznej spotyka się z dwiema krzywymi popytu. Pierwsza krzywa popytu charakteryzuje się tym, że zmianie ceny produktów przedsiębiorstwa nie towarzyszą zmiany cen produktów przedsiębiorstw konkurencyjnych - substytutów. Druga krzywa popytu powstaje wówczas, kiedy w odpowiedzi na zmianę ceny produktów przedsiębiorstwa konkurenci także zmieniają ceny swoich produktów.
W krótkim okresie czasu firma konkurująca na rynku konkurencji monopolistycznej może odchylać się nieco od wysokości ceny określonej w warunkach konkurencji doskonałej. Postępując według tej samej zasady jako konkurent doskonały i jako czysty monopolista, przedsiębiorstwo na rynku konkurencji monopolistycznej produkuje w punkcie określonym przez PM=KM.
Równowaga przedsiębiorstwa oznacza osiągnięcie takiej kombinacji cena - wielkość produkcji, która przy danych kosztach produkcji umożliwia maksymalizację zysku.(PM = KM).
Równowaga przedsiębiorstwa w długim okresie osiągana jest wówczas, kiedy zyski przedsiębiorstwa oraz przedsiębiorstw konkurencyjnych w długim okresie są zerowe.
W punkcie równowagi długookresowej E spełnione są dwa warunki:
krzywa popytu dd jest styczna do krzywej kosztu całkowitego przeciętnego (KCP) w długim okresie czasu;
krzywa popytu DD przecina krzywe dd i KCP, lecz nie jest styczna w stosunku do nich.
OLIGOPOL składa się z niewielkiej liczby przedsiębiorstw, które opanowały rynek danego produktu. Na rynku oligopolistycznym istnieje silna współzależność między przedsiębiorstwami. Każdy oligopoista podejmując decyzje maksymalizujące zyski musi uwzględnić decyzje podejmowane przez konkurentów. Cechą oligopolu jest względna stabilność cen. Konkurencja przybiera głównie charakter niecenowy.
Podstawowe założenie modelu oligopolu są następujące:
Produkty jednorodne lub zróżnicowane. -
Niewielka liczba sprzedających i wielu kupujących. -
Ograniczony dostęp do rynku. -
Pełna informacja o rynku -
TEORIA CENY W OLIGOPOLU
Dylemat więźnia. Współzależność cenowa - ta teoria ustalania wielkości produkcji i ceny sprzedaży odnosi się do sytuacji duopolu tzn. takiej kiedy na rynku występuje tylko dwóch producentów (sprzedających) oferujących jednorodny produkt. Przykładem obrazującym tą sytuację jest przykład gry toczący się pomiędzy dwoma członkami kartelu, takiego jak OPEC. Dylemat „więźnia” odnosi się do dwóch przedsiębiorstwa A i B, których decyzje o wielkości produkcji i osiąganym zysku są wynikiem decyzji konkurenta i na odwrót.
Oligopolista jako monopolista - Firma oligopolistyczna zwłaszcza jeżeli jest ona firmą dominującą na rynku, może się zdecydować na zachowanie monopolistyczne (bo posiada częściową siłę monopolu). Tak jak monopolista może po prostu zrównać koszt krańcowy z utargiem krańcowym i produkować Qo jednostek przy cenie Po.
Oligopolista jako przywódca cenowy - może osiągnąć przywództwo cenowe z dwóch przyczyn. Jeden producent może osiągnąć przywództwo cenowe ze względu na to, że posiada najniższe koszty produkcji - inni będą musieli się podporządkować temu kierownictwu aby nie wypaść z rynku ze względu na zbyt niski dla nich poziom ceny. Przywództwo cenowe może osiągnąć także producent, który zdominował daną gałąź przemysłu.
Przywództwo cenowe firmy o niskich kosztach polega na tym, że cenę rynkową sprzedaży wyznacza przedsiębiorstwo o najniższych kosztach produkcji, a pozostałe muszą dostosować swoje ceny do ceny rynkowej. Ich zysk zależy od różnicy pomiędzy ich kosztami produkcji a kosztami przedsiębiorstwa wyznaczającego cenę.
ŁAMANA KRZYWA POPYTU
Zjawisko względnej stałości cen w ologopolu wyjaśnia teoria złamanej krzywej popytu (model P. Sweezy'ego).
Teoria ta zakłada, że współzależny charakter oligopolistycznych decyzji cenowych sprawia iż jeśli jedno przedsiębiorstwo w oligopolu podnosi cenę na swoje produktu to pozostali producenci nie podnoszą cen na swoje produktu w nadziei przyciągnięcia klientów. Jeżeli jednak jeden z oligopolistów obniży cenę na swoje produkty, wówczas konkurencji także obniżą ceny, chroniąc się przed utratą klientów.