Temat: Istota i zakres bezpieczeństwa społecznego.
Mówiąc o istocie i zakresie bezpieczeństwa społecznego trzeba najpierw wyjaśnić czym jest same bezpieczeństwo. Bezpieczeństwo według definicji jest to stan, w którym członkowie danej wspólnoty państwowej nie odczuwają zagrożenia czy lęku związanego z polityką innych państw lub też wynikającego z działań państw (lub ich zaniechania), którym podlegają. W takim razie czym jest bezpieczeństwo społeczne? Bezpieczeństwo społeczne może być postrzegane jako funkcjonalny aspekt jakiejś organizacji społecznej. Bezpieczeństwo społeczne jest zwykle definiowane jako całość instytucji, które są lub być powinny ustanowione w celu dostarczenia bezpieczeństwa przy jednoczesnym braniu pod uwagę określonych potrzeb ludzi. Określając najprościej bezpieczeństwo społeczne można powiedzieć, że jest to ochrona, którą dostarcza społeczeństwo swoim członkom poprzez zapobieganie ekonomicznej i społecznej nędzy, która może być powodowana redukcją zarobków, chorobą, macierzyństwem, dyskryminacją w sektorze zatrudnienia, bezrobociem, niepełnosprawnością, podeszłym wiekiem, patologiami czy śmiercią.
Zatem bezpieczeństwo społeczne jest identyfikowane z formalnymi i nowoczesnymi instytucjami, które odróżnia się od bezpieczeństwa tworzonego przez zwykłe społeczne i ekonomiczne relacje, które są kształtowane przez specyficzne systemy normatywne i symboliczne. Współczesne definicje bezpieczeństwa społecznego mają charakter państwo-centryczny. W rezultacie są jednocześnie etnocentryczne, bo nadają się do ich zastosowania w krajach rozwiniętych, w których rzeczywiście pomoc społeczna funkcjonuje dzięki instytucjom zarządzanym państwowo. Takie definiowanie społecznego bezpieczeństwa jest zbyt wąskie w krajach rozwijających się ponieważ nie włącza udziału gospodarstw domowych i społeczności w procesie wytwarzania tego bezpieczeństwa. Poza tym nawet w krajach rozwiniętych społeczne bezpieczeństwo to nie tylko instytucje państwowe. To także rodzina, przyjaciele etc. W najnowszych definicjach rozszerza się więc owo pojęcie. Zjawisko społecznego bezpieczeństwa to w zasadzie sprzężenie pomiędzy instytucjami oficjalnymi a systemem normatywnym, symbolicznym, tradycją, zwyczajami, etyką, filozofiami, stylami życia i religią. Działania państwa mają wpływ na funkcjonowanie instytucji społecznych i na odwrót. Tak więc bezpieczeństwo społeczne to nie jest nic innego jak ogół środków i realizacji interesów społeczeństwa i państwa w sferze społecznej i socjalnej oraz rozwój socjalnej struktury i stosunków w społeczeństwie systemów zapewniania życia i socjalizacji ludzi w celu poczucia bezpieczeństwa obywateli oraz zapewnienia im spokoju społecznego. Wobec tego w obszarze bezpieczeństwa społecznego można wydzielić trzy główne sektory prowadzące działalność na rzecz dobra społecznego:
Sektor publiczny - obejmujący działalność realizowaną przez instytucje rządowe i samorządowe,
Sektor wspólnotowy - obejmujący wsparcie społeczne i wymianę świadczeń oraz usługi pomiędzy rodziną, przyjaciółmi, sąsiadami,
Sektor obywatelski - oparty na idei samopomocy, wykorzystujący inicjatywy społeczności lokalnych, wolontariat i organizacje pozarządowe.
Zaznaczyć również trzeba, że bezpieczeństwo społeczne ma na celu nie tylko zapewnić trwanie i przetrwanie społeczeństwa (narodu), ale również dążyć do jego rozwoju.
Wynika z tego, że Państwo i Rodzina (rozumiana jako cała sieć krewnych) są głównymi producentami bezpieczeństwa społecznego we współczesnym świecie. Tak jak państwo, rodzina zapewnia opiekę, edukację, wsparcie finansowe, pomoc w znalezieniu zatrudnienia. Ma wpływ na wybory podejmowane w kontekście kariery zawodowej, małżeństwa. Jednakże taka rola rodziny nie jest stała ani w czasie ani w przestrzeni. Zmieniające się wzory zawierania małżeństw, konkubinat, rozwodów, spadek dzietności, starzenie się społeczeństwa, wszystkie te zjawiska mają wpływ na rolę rodziny jako dostawcy społecznego bezpieczeństwa. Rola pokrewieństwa w kontekście bezpieczeństwa społecznego wpływa silnie na politykę państwa w zakresie dyskryminacji płci i zjawiska społecznej ekskluzji etc. to stanowi ona zaniedbany obszar badawczy.