ROLA KOROPRACJE TRANSNARODOWYCH WE WSPÓŁCZESNEJ GOSPODARCE ŚWIATOWEJ
POJĘCIE KORPORACJI TRANSNARODOWYCH
| Przedsiębiorstwo o zasięgu międzynarodowym, prowadzące działalność w przynajmniej dwóch krajach oraz posiadające w przynajmniej dwóch krajach filie lub znaczne aktywa. Filie w innych krajach są w całości lub w części własnością przedsiębiorstwa macierzystego i działają pod jego kontrolą. Współcześnie przedsiębiorstwa dążą do umiędzynarodowienia w celu szybszego i efektywniejszego rozwoju. Większość podmiotów tego typu funkcjonuje jako spółki akcyjne, co znacznie ułatwia przekształcenia i przepływ kapitału. We współczesnym świecie to właśnie korporacje transnarodowe istotnie wpływają na kształt światowego rynku, wypierając monopol gospodarek narodowych. |
|---|
CECHY KORPORACJI TRANSNARODOWYCH
suwerenność – niezależność od interesów państw,
złożoność – działalność prowadzona w posiadanym majątku produkcyjnym jak i w niezależnych przedsiębiorstwach po zawarciu z nimi porozumień,
rozproszenie geograficzne – otwieranie filii na całym świecie,
specjalizacja – podejmowanie przez filie ściśle określonych działalności,
zdolność arbitrażowania – dokonywanie transakcji w ramach własnych struktur organizacyjnych,
zdolność integrowania – ścisłe powiązanie i koordynacja działalności jednostek organizacyjnych
elastyczność organizowania – zmieniające się sposoby angażowania zasobów oraz przesunięcia w rozdziale zadań i koordynowanie ich realizacji
globalna efektywność – obnizanie kosztów netto w całym systemie korporacyjnym , ale niekoniecznie we wszystkich jednostkach organizacyjnych jednocześnie
FUNKCJE KORPORACJI TRANSNARODOWYCH
Przemieszczanie zasobów i zdolności produkcyjno-handlowych,
Pobudzanie wzrostu i efektywności gospodarczej,
Stymulowanie restrukturyzacji przez przejęcia i fuzje,
Aktywizowanie lokalnych zasobów i konkurencji na rynku,
Transmitowanie nowych metod i wzorców; technologii,
ZNACZENIE KORPORACJI TRANSNARODOWYCH
W procesach globalizacji gospodarki coraz większa rolę odgrywają korporacje transnarodowe. Przyglądnijmy się tym przedsiębiorstwom.
Co prawda samo określenie „globalizacja” weszło na trwałe do naszego słownika w latach dziewięćdziesiątych XX w., to tak naprawdę jest ona elementem już znacznie wcześniej rozpoczętego procesu umiędzynaradawiania życia społecznego, kulturowego a przede wszystkim działalności gospodarczej.
Współcześnie rozwój korporacji transnarodowych postrzega się przez pryzmat zachodzących zmian o charakterze jakościowym, w formie nowych technik. Umiejętność wykorzystania współczesnych technik komunikowania się decyduje dziś o przewadze konkurencyjnej, ponieważ dzięki szybkiej i rzetelnej informacji można podjąć efektywne oraz kończące się sukcesem ekonomicznym decyzje gospodarcze między innymi o umiejscowieniu działalności gospodarczej, jej zakresie i rozmiarach. Drugim elementem, który decyduje o tak szybkim rozwoju i wysokiej konkurencyjności korporacji jest ich dbałość o kapitał intelektualny. Połączenie zaawansowanej i konkurencyjnej wiedzy z posiadanymi obfitymi czynnikami produkcji pozwala na rozwinięcie takiej skali działalności produkcyjnej, że powstaje możliwość dalszego rozwoju oraz finansowania i wdrażania postępu technicznego.
Korporacje oddziałują na rozwój procesu globalizacji poprzez swój wpływ na światową gospodarkę. Ich obecność może przejawiać się w dwóch formach: pośredniej i bezpośredniej. Istnienie korporacji na rynku zagranicznym jest formą pośrednią, która polega na obecności korporacyjnych towarów i usług poza granicami kraju macierzystego. Ta forma obecności jest traktowana jako stadium przejściowe - poprzedzające dalszy proces przechodzenia do bardziej złożonej fazy zagranicznej aktywności, czyli inwestycji. To właśnie bezpośrednia forma oznacza przejście do dalece bardziej zaawansowanej formy globalnej obecności korporacji, jaką są bezpośrednie zagraniczne inwestycje.
MIEDZYNARODOWE FUZJE, PRZEJĘCIA
Od dziesiątków lat fuzje i przejęcia stanowią stały element gospodarki światowej, wpływając na funkcjonowanie przedsiębiorstw i życie ludzi w wielu krajach. Szczególne nasilenie tych procesów można było obserwować przed kilku laty, na przełomie wieków. Należy oczekiwać, że fuzje i przejęcia nadal będą chętnie wybieraną przez przedsiębiorstwa strategią rozwoju i osiągania przewagi konkurencyjnej.
FUZJE I PRZEJĘCIA
Fuzje i przejęcia są transakcjami stosowanymi przez przedsiębiorstwa celem osiągnięcia określonych zamierzeń strategicznych i finansowych. Ich konsekwencją może być połączenie dwóch podmiotów gospodarczych w jedną organizację w taki sposób, aby osiągnąć nowe cele, wspólnie uczestnicząc w rynku. Cele zadań mogą być dość zróżnicowane i obejmować wzrost firmy, uzyskanie przewagi konkurencyjnej na istniejących rynkach, poszerzenie rynku lub asortymentu produktów, obniżenie ryzyka działalności itd. (fuzja) lub nabycie takiej liczby akcji (udziałów) jednego przedsiębiorstwa przez drugie.
W literaturze wyróżnia się:
Fuzję poziomą – łączenie się spółek podobnego rodzaju
Fuzję pionową – łączenie się spółek pozostających w relacji producent – dostawca
Fuzję tworzącą konglomerat – połączenie przedsiębiorstw z różnych branż
O ile w Polsce dotychczas dominowały przejęcia przedsiębiorstw w ramach procesów prywatyzacyjnych, ostatnio coraz częściej mówi się o fuzjach i przejęciach w takim samym rozumieniu jak na zachodzie. Przykładami takich operacji są (sektor finansowy):
- Fuzja PEKAO SA, BDK, BPKS w Grupę PEKAO SA, obecnie przejętą przez Unicredito.
- Fuzja / przejęcie Banku Gdańskiego przez BIG.
- Przejęcie i fuzja PBI przez Kredytbank.
ALIANS STRATEGICZNY
Połączenie współpracy i konkurencji w pewnej grupie przedsiębiorstw dostarczających gamę produktów częściowo komplementarnych, umowa między konkurentami, na zasadach partnerstwa. Czasami alians odbywa się bez umowy. Alians strategiczny pomaga wprowadzić firmę na nowy rynek, wymienić doświadczenia i wiedzę pomiędzy współpracującymi firmami. Obecnie jego popularność jest związana z procesem internacjonalizacji przedsiębiorstw, jest bowiem alternatywą dla innych form podejmowania działalności poza granicami kraju. Stąd też najczęstszą formą współczesnych aliansów to alianse międzynarodowe.
RODZAJE:
Umowy o realizacji wspólnego projektu
Umowy o wyposażaniu i wytwarzaniu (OEM)
Umowy licencyjne
Franchising
Udziały kapitałowe
Wymiana udziałów
MOTYWY:
Uzyskanie dostępu do rynku lokalnego
Stać się jak najszybciej firmą globalną
Zmniejszenie ryzyka
Poznanie bariery wejścia na rynek
Rozwijanie związków kulturowych
Minimalizowanie inwestycji kapitałowych
Stabilizowanie dochodów
Uzyskanie jak największego udziału w rynku lokalnym
Minimalizowanie kosztów rozwoju produktu
O powodzeniu aliansu decyduje przede wszystkim siła przetargowa. Każdy alians jest specyficzny, a o powodzeniu często decyduje elastyczność menagerów i zaangażowanie pracowników.
EKSPANSJA INWESTYCJNA KORPORACJI TRANSNARODOWYCH W POLSCE I JEJ WPŁYW NA GOSPODARKĘ
Bezpośrednie zaangażowanie korporacji transnarodowych w Polsce stało się możlwie w wyniku transformacji systemu politycznego i ekonomicznego na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewiędziesiątych. Tranfosmafarcja systemowa usunęła bariery i stworzyła odpowiednie warunki w polskeij gospodarde do działalności obcych przedsiębiorstw. W Polsce działalność korporacji jest umotywowana głównie dążeniem do wykorzystania rynku zbytu, podstawowych zasobów i tradycyjnych zdolności wytwórczych, a także ofert prywatyzacji krajowych przedsiębiorstw.
Zagraniczne firmy mogą również skutecznie realizować swoją działalność w Polsce, ponieważ konkurencyjność ich jest nieporównanie wyższa w porównaniu z niezbyt zasobnymi, nowoczesnymi i ekspansywnymi przedsiębiorstwami krajowymi. Z punktu widzenia korporacji najbardziej korzystnym rozwiazniem jest tworzenie własnych i mieszanych jednostek – filii zagranicznych.
ZAKOŃCZENIE-
Spoglądając z dystansu na ostatnie kilkadziesiąt lat trudno nie zauważyć znacznego przyspieszenia w rozwoju procesów globalizacyjnych w światowej gospodarce. W tych procesach jedną z głównych ról odgrywają korporacje transnarodowe. Ich znaczenie będzie wzrastać dzięki rosnącej finansowej sile, coraz większym możliwościom wpływu na narodowe państwa i na globalną gospodarkę. Z tego też powodu należy nieustannie obserwować ich dalszy rozwój, ponieważ może się ziścić scenariusz wielu ekonomistów, którzy oczekują na znaczny spadek roli państwa na rzecz korporacji transnarodowych oraz innych pozapaństwowych podmiotów procesu globalizacji.