Metropolia – to wielkie miasto, które:

1. Skupia funkcje usługowe wysokiego rzędu o zasięgu co najmniej krajowym, m.in. finansowe, kulturowe, naukowe, a zwłaszcza decyzyjne (władze ekonomiczne i polityczne)

2. Charakteryzują silne powiązania z innymi metropoliami, czego wyrazem jest m.in. rola węzła komunikacyjnego

Obszar metropolitarny to wielkomiejski układ osadniczy, który obejmuje strefę bezpośredniego, codziennego oddziaływania metropolii (integracja wewnętrzna), gdzie ma miejsce lokalizacja funkcji metropolitarnych i działalności uzupełniających.

Obszary metropolitarne mogą mieć charakter policentryczny i monocentryczny.

Rynki pracy mają zazwyczaj charakter lokalny ograniczony zasięgiem codziennych dojazdów do pracy.

Odrębność lokalnych rynków pracy utrzymywana jest przez ograniczoną geograficzną mobilność pracowników, która wynika z lokalnych więzi społecznych (tożsamości terytorialnej), barier kulturowych, ekonomicznych (koszty) i politycznych.

Odrębność lokalnych rynków pracy znajduje wyraz w przestrzennym zróżnicowaniu bezrobocia.

Przestrzenne różnice w:

• Wielkości rynków pracy

• Kwalifikacjach

• Płacach

są dziś jednym z głównych czynników lokalizacji dużych firm.

Segmentacja rynków pracy – istnienie dwóch lub więcej odrębnych segmentów (sektorów) rynku pracy, ruch między którymi jest utrudniony.

Poszczególne segmenty rynku pracy różnią się warunkami pracy:

• Wysokością wynagrodzenia

• Stabilnością zatrudnienia

• Szansami awansu

Dostęp do poszczególnych segmentów pracy ograniczony może być przez kwalifikacje oraz cechy kulturowe (narodowość, rasa, płeć), a także lokalizacje.

UJĘCIA DYNAMICZNE (PROCESY)

Rodzaje dyfuzji (rozprzestrzeniania) zjawisk:

1. Relokacja – poprzez migrację ludzi

2. Ekspansja – wśród ludzi nie zmieniających miejsca zamieszkania:

   1. Zaraźliwa – najszybciej na terenach najbliższych

   2. Hierarchiczna – najszybciej do głównych miast, potem do miast średnich, a na końcu do małych miast i wsi, tzn. dyfuzja z góry na dół hierarchii osadniczej

Liczba

użytkowników

Czas

Krzywa przyjmowania innowacji

Rdzeń (centrum) – peryferie

Rdzeń (centrum) – charakteryzuje się:

• Przestrzenną koncentracją działalności gospodarczej co daje duży rynek zbytu i korzyści aglomeracji

• Koncentracją kapitału

• Zdolnością do generowania innowacji i szybkiego przyjmowania innowacji

• Lokalizacji ośrodków decyzyjnych:

  • Gospodarczych, tj. zarządów wielkich firm

  • Politycznych

Zależność peryferii od rdzenia:

• Sprzedaż dóbr i usług z peryferii w rdzeniu, tj. zależność peryferii od popytu w rdzeniu

• Przepływ kapitału

• Migracja ludzi

• Przepływ innowacji

• Podejmowanie decyzji

Nierówność między rdzeniem, a peryferiami utrzymywana może być przez istniejącą między nimi relację dominacji (zależności).

Oddziaływanie rdzenia na rozwój peryferii:

• Efekty rozprzestrzeniania się (pozytywne), m.in.:

  • Korzystanie przez peryferię z efektów mnożnikowych rozwoju rdzenia

  • Napływ kapitału do peryferii

  • Napływ innowacji

• Efekty wymywania (negatywne):

Efekty wymywania – odpływ z peryferii do rdzenia młodych i wykształconych ludzi, kapitału oraz innych zasobów.

Efekty wymywania mają często charakter kumulujący, czyli efekt sprężenia zwrotnego.

Pogląd, że przeważają efekty wymywania, czyli rozwój rdzenia kosztem regionów peryferyjnych – m.in. G. Myrdal

Pogląd, że przeważają efekty rozprzestrzeniania się rozwoju (m.in. efektów mnożnikowych) z rdzenia do regionów peryferyjnych – m.in. J. Friedmann, F. Perroux (teoria biegunów wzrostu)

Teoria biegunów wzrostu (biegunów rozwoju)

Ośrodek (miasto) skupiający dynamiczne działalności (firmy) może stać się biegunem wzrostu, z którego rozwój będzie się rozprzestrzeniał na otaczający region. Powstawanie bieguna wzrostu:

1. Koncentracja dynamicznych firm w biegunie wzrostu

2. Samopodtrzymujący się wzrost bieguna, m.in. poprzez korzyści aglomeracji

3. Rozprzestrzeniani się rozwoju z bieguna na otaczający region, m.in. poprzez efekty mnożnikowe

Biegun wzrostu:

• Rozwija się szybciej od otoczenia

• Oddziałuje na rozwój otaczającego regionu

Rozprzestrzenianie rozwoju z bieguna wzrostu zachodzić może poprzez efekty mnożnikowe oraz dyfuzję hierarchiczną i sąsiedzką (zaraźliwą).

W polityce regionalnej wielu krajów stosowano teorię biegunów wzrostu w celu pobudzenia rozwoju regionów słabo rozwiniętych poprzez wspieranie wzrostu ich głównych ośrodków (wykorzystanie korzyści aglomeracji).