Podstawy audytu finansowego prof. UE dr hab. Józef Pfaff |
|---|
| SEMESTR Letni 2015/2016 |
| INFORMACJE O PRZEDMIOCIE |
| Literatura |
| Zaliczenie |
| Ilość ECTS |
| PROGRAM |
| Audyt | Rewizja | Badanie |
|---|
Słowo „audyt” wywodzi się z języka łacińskiego – „audire” oznacza słyszeć, słuchać, przesłuchiwać, badać, kontrolować
„revisio” oznacza dosłownie „ponowne widzenie”
„rewizja” oznacza to samo co sprawdzenie, badanie, kontrolowanie
Rewizja finansowa to badanie (sprawdzanie) informacji finansowych
Audyt finansowy – audit (ang.) – rewizja ksiąg, sprawdzanie ksiąg, sprawdzanie sprawozdań finansowych
Pojęcie kontroli zarządczej
Kontrola w znaczeniu funkcjonalnym oznacza badanie lub przegląd polegający na ustaleniu stanu faktycznego, porównaniu go ze stanem wymaganym/pożądanym oraz dokonanie jego oceny.
Kontrola w znaczeniu zarządczym jest to przyjęty system zarządzania (procedury, instrukcje, zasady, mechanizmy) służący do uzyskania racjonalnej pewności, że cele zarządzania zostaną osiągnięte.
Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy.
Czynności kontrolne:
ustalenie stanu faktycznego w zakresie objętym kontrolą
określenie wzorca przyjętego za podstawę porównań
porównanie stanu rzeczywistego z wzorcem (normą) w celu ustalenia ich zgodności lub niezgodności, czyli tzw. odchyleń
ustalenie przyczyn stwierdzonych odchyleń
podejmowanie decyzji pokontrolnych (korygujących odchylenia) i działań profilaktycznych w celu uniknięcia w przyszłości podobnych nieprawidłowości
Definicja KW wg COSO (Komitet Organizacji Sponsorujących Komisję Treadway – Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission):
Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie w szczególności:
zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi
skuteczności i efektywności działania
wiarygodności sprawozdań
ochrony zasobów
postrzegania i promowania zasad etycznego postępowania
efektywności i skuteczności przepływu informacji
zarządzania ryzykiem
Kontrola zarządcza w sektorze finansów publicznych powinna funkcjonować na dwóch poziomach. Podstawowym poziomem funkcjonowania kontroli zarządczej w całym sektorze finansów publicznych jest jednostka sektora finansów publicznych (1 poziom kontroli zarządczej). Za funkcjonowanie kontroli zarządczej w jednostce odpowiedzialny jest jej kierownik.
W ramach administracji rządowej i samorządowej powinna funkcjonować kontrola zarządcza odpowiednio na poziomie działu administracji rządowej, a także jednostki samorządu terytorialnego (II poziom kontroli zarządczej).
Za funkcjonowanie kontroli zarządczej na tym poziomie odpowiada odpowiednio minister kierujący danym działem administracji rządowej oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa w przypadku samorządu terytorialnego.
Realizacja kontroli zarządczej w JSFP
Kierownik jednostki sektora finansów publicznych jest odpowiedzialny za realizację kontroli zarządczej.
Kierownik jednostki może powierzyć określone obowiązki w zakresie kontroli zarządczej pracownikom jednostki. Przyjęcie obowiązków przez te osoby powinno być potwierdzone dokumentem w formie odrębnego, imiennego upoważnienia albo wskazania w regulaminie organizacyjnym jednostki.
Głównym księgowym jednostki sektora finansów publicznych jest pracownik, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność w zakresie:
prowadzenia rachunkowości jednostki
wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi
dokonywania wstępnej kontroli:
zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym
kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych
Głównym księgowym może być osoba, która:
ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej
ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych
nie była prawomocnie skazana za przestępstwa: przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przeciwko wiarygodności dokumentów, za przestępstwo karne skarbowe
posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania obowiązków głównego księgowego
spełnia jeden z poniższych warunków:
ukończyła studia wyższe ekonomiczne i posiada co najmniej 3-letnią praktykę w księgowości
ukończyła średnią, policealną lub pomaturalną szkołę ekonomiczną i posiada co najmniej 6-letnią praktykę w księgowości
jest wpisana do rejestru biegłych rewidentów
posiada certyfikat księgowy uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (obecnie nie jest on już wydawany)
Kontrola wewnętrzna jest procesem, który wykonywany jest przez radę nadzorczą jednostki, zarząd i innych pracowników stworzonym, aby zapewnić w rozsądnym stopniu, że osiągnięte zostaną cele w następujących kategoriach: efektywność i wydajność operacji, wiarygodność sprawozdań finansowych, zgodność z aktami prawnymi i przepisami.
W praktyce międzynarodowej jednym z ogólnych podziałów audytu (rewizji) jest rozróżnienie:
audytu (rewizji) zewnętrznego (audit external)
Istotą audytu zewnętrznego jest okresowe badanie sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa (rewizja finansowa), przeprowadzanie przez niezależnego specjalistę (biegłego rewidenta – audytora), w celu upewnienia się do zgodności z wymogami prawa i standardami rachunkowości, a także w celu potwierdzenia wiarygodności obrazu prezentowanej sytuacji finansowej.
audytu (rewizji) wewnętrznego (audit internel)
Audyt wewnętrzny jest systematycznym badaniem prawidłowości i efektywności działalności jednostki (podmiotu) przez odpowiedniego specjalistę – audytora – w ciągu dłuższego okresu, najczęściej zatrudnionego na etacie w danej jednostce. Chodzi w nim głównie o ocenę i usprawnienie funkcjonowania kontroli wewnętrznej oraz procesu podejmowania decyzji zarządczych. Opracowane raporty są przeznaczone dla organów zarządzających przedsiębiorstwa.
Audyt finansowy w poszczególnych etapach swojego rozwoju spełniał różne cele. Cele te były warunkowane zmianami środowiska społeczno-gospodarczego, w którym funkcjonowały przedsiębiorstwa.
AUDYT ZEWNĘTRZNY
Czynniki wpływające na zmianę celów audytu finansowego:
rozwój handlu i przemysłu
rozwój rynku finansowego (swobodny przepływ kapitałów)
Zmiana form własności
Rozdzielenie funkcji własności od funkcji zarządzania
Powstanie różnych form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstw
Rozdzielenie funkcji zarządczych od tytułów własności spowodowało pojawienie się niezależnych księgowych, badających wyniki finansowe spółek. Tych specjalistów, formułujących wówczas opinie o realizowanych operacjach gospodarczych i ich efektach należy uznać za historycznie pierwszych rewidentów (audytorów).
Za kolebkę rewizji finansowej i pierwszych form organizacji zawodowych księgowych uznaje się Wielką Brytanię.
Pod koniec stulecia we wszystkich dużych miastach Anglii i Szkocji działało w sumie prawie 50 dyplomowanych biegłych księgowych. Ich liczba szybko rosła poczynając od 1844 roku, gdy została wydana Ustawa o spółkach (British Companies Act), która wprowadziła obowiązek badania bilansu.
Ustawa miała przełomowe znaczenie dla rozwoju rachunkowości i rewizji finansowej w Wielkiej Brytanii, gdyż skoncentrowana była na ujawnianiu informacji przez przedsiębiorstwa w celu ochrony interesów akcjonariuszy i kredytodawców.
| CELE REWIZJI FINANSOWEJ |
|---|
| Początki rewizji finansowej (lata 1840‑1880) |
| Ujawnienie oszustw lub wykrywanie błędów |
| Orientacyjny okres | Cele rewizji | Osoba (organ) przeprowadzająca rewizję finansową | Regulacje prawne |
|---|---|---|---|
| Międzywojenny 1824-1939 | Wykrywanie przestępstw podatkowych | Biegły buchalter | Projekt Rozporządzenia Ministra Skarbu |
| Badanie sprawozdania założycieli co do swej prawidłowości i dokładności | Biegły rewident | Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 22 marca 1928r. Prawo o spółkach akcyjnych, Dz. U. Nr 39 z 1928r. poz. 383 | |
| Badanie coroczne bilansu, rachunku zysków i strat oraz sprawozdania zarządu spółki akcyjnej | Biegły rewident | Kodeks Handlowy | |
| Po II wojnie światowej 1954-1990 | Ustalenie prawidłowości wyniku finansowego i podziału zysku oraz odpisów na fundusze specjalne | Komisje rewizyjne z udziałem biegłych zgłaszanych przez ministerstwa branżowe | Uchwałą nr 332 Rady Ministrów z 16 sierpnia 1957r. w sprawie badania sprawozdań finansowych przedsiębiorstw państwowych działających według rozrachunku gospodarczego, M.P. Nr 73 z 1957r. poz. 438 |
| Ustalenia prawidłowości i rzetelności bilansu i rachunku zysków i strat, wykrywania wszelkich nadużyć, spekulacji i nieprawidłowości. | Dyplomowany biegły księgowy wpisany na listę biegłych | Uchwała nr 187 Rady Ministrów z 12 maja 1959 r. w sprawie rewizji finansowo-księgowej państwowych jednostek organizacyjnych, M.P. Nr 58 z 1959r. poz. 278. | |
| Ustalenie rzetelności i prawidłowości danych sprawozdania finansowego, stanowiących podstawę do podziału wyniku finansowego oraz rozliczeń z budżetem państwa | Dyplomowany biegły księgowy | Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 lipca 1982r. w sprawie weryfikacji rocznych bilansów i innych państwowych jednostek organizacyjnych, Dz. U. Nr 28 z 1982r. poz.180. | |
| Okres gospodarki rynkowej 1991 - nadal | Sporządzanie pisemnej opinii o prawidłowości i rzetelności sprawozdań finansowych | Biegły rewident | Ustawa z 19.10.1991r. o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie, Dz. U. Nr 111 z 1991r. poz. 480 |
| Przedstawienie jednostce pisemnej opinii biegłego rewident wraz z jego raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, wynik finansowy oraz rentowność badanej jednostki. | Biegły rewident | Ustawa z dnia 29.09.1994 o rachunkowości, Dz. U. 1994 Nr 121poz. 591. |
Audyt finansowy spełnia w praktyce następujące funkcje:
Uwierzytelniającą
Informacyjną
Kontrolną
Stymulacyjną
Analityczna
Audyt finansowy pełni przede wszystkim funkcję uwierzytelniającą (poświadczającą) – w zakresie uwierzytelniania danych finansowych, szczególnie tych, które są przeznaczone otoczeniu zewnętrznemu i często podawane do publicznej wiadomości (sprawozdanie finansowe).
Odbiorcy tych informacji oczekują atestu ich wiarygodności – taką funkcję pełni np. opinia biegłego rewidenta o zbadanych sprawozdaniu finansowym, która dołączona jest do sprawozdania finansowego przekazywanego odbiorcom zewnętrznym.
Kontrolna funkcja audytu – audyt finansowy posługuje się w swoich procedurach narzędziami kontrolnymi, np. aby sprawdzić prawidłowość stwierdzeń zawartych w sprawozdaniu finansowym, co do ich prawidłowości, rzetelności i dokładności.
Nie jest to tylko kontrola bierna – nie tylko jako porównanie stanu rzeczywistego ze stanem wymaganym, ale również wskazanie odchyleń (uchybień, błędów), analiza tych odchyleń i wskazanie sposobu ich korekty.
Funkcja informacyjna – audytor w swoim sprawozdaniu z audytu (opinii, raporcie, piśmie do zarządu) przekazuje wiele ważnych i przydatnych informacji zarówno dla odbiorców zewnętrznych jak i wewnętrznych.
Funkcja stymulacyjna – sama świadomość przeprowadzenia audytu, np. badania sprawozdania finansowego, mobilizuje służby finansowo-księgowe do dokładniejszego przygotowania dokumentacji księgowej, ksiąg rachunkowych, poprawnego przeprowadzenia inwentaryzacji, jak również samego sporządzenia sprawozdania finansowego.
Funkcja analityczna – audytor postrzegany jest nie tylko jako osoba kontrolująca i oceniająca, ale również jako analityk i doradca w zakresie realizacji celów działania jednostki, dokonuje oceny jej sytuacji majątkowo – finansowej, oceny zasadności założenia kontynuacji działalności, a również oceny polityki zarządu w zakresie realizacji celów operacyjnych i strategicznych jednostki.
Regulacje krajowe w zakresie audytu finansowego znajdują się:
W Ustawie o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym
Ustawa z dnia 7 maja 2009r. określa zasady:
uzyskanie tytułu i wykonywania zawodu biegłego rewidenta
odpowiedzialności dyscyplinarnej biegłych rewidentów
organizacji samorządu zawodowego biegłych rewidentów
działania podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych, w tym podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych wykonujących czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania publicznego
wykonania czynności rewizji finansowej
sprawowania nadzoru publicznego nad biegłymi rewidentami i podmiotami uprawnionymi do badania sprawozdań finansowych oraz samorządem zawodowym biegłych rewidentów
tworzenia i działania komitetów audytu w jednostkach zainteresowania publicznego
współpracy organu nadzoru publicznego z innymi organami nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej i państw trzecich
U Ustawie o rachunkowości
Reguluje ona:
Obowiązek w zakresie badania i ogłaszania sprawozdań finansowych
Cel badania, ogólną konstrukcję opinii i raportu z badania
Uprawnienia biegłego rewidenta podczas badania sprawozdania finansowego
Odpowiedzialność karną za sporządzenia opinii niezgodnej ze stanem faktycznym
W Krajowych standardach rewizji finansowej
Regulują one:
KSRF nr 1 – ogólne zasady badania sprawozdań finansowych
KSRF nr 2 – badanie skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych oraz ogólne zasady przeprowadzania przeglądów sprawozdań finansowych
KSRF nr 3 – wykonywania innych usług poświadczających przez biegłego rewidenta
Regulacje międzynarodowe:
Międzynarodowa Federacja Księgowych (IFAC) powołała Radę Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i usług Atestacyjnych (IAASB), która zajmuje się wydawaniem Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej (MSRF).
IFAC – International Federation of Accountants – Międzynarodowa Federacja Księgowych z siedzibą w Nowym Jorku. Jest to pozarządowa organizacja o charakterze non-profit skupiająca 156 organizacji zawodowych księgowych ze 114 krajów świata. Misją IFAC jest rozwijanie i udoskonalanie praktyki wykonywania zawodu księgowych, aby dzięki stosowaniu ujednoliconych standardów mogli zawsze świadczyć wysokiej jakości usługi dla dobra interesu publicznego.
Międzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej
Międzynarodowa Federacja Księgowych (IFAC) dla wypełnienia swej misji, powołała Radę Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i Usług Atestacyjnych (International Auditing and Assurance Standards Board – IAASB), aby w interesie publicznym i własnym imieniu opracowywała i wydawała przeznaczone do stosowania na całym świecie standardy rewizji finansowej i innych usług atestacyjnych.
Rada Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i Usług Atestacyjnych (IAASB) zajmuje się budową i rozwojem standardów odnośnie rewizji finansowej i ubezpieczeń.
Dyrektywa 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 1 maja 2006r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych
Ma ona na celu osiągnięcie wysokiego stopnia harmonizacji wymogów dotyczących badania ustawowego sprawozdań finansowych we wszystkich państwach Unii Europejskiej.
Kierunki harmonizacji ujęte w dyrektywie 2006/43/WE dotyczą następujących grup zagadnień:
Kwalifikacje i zatwierdzanie biegłych rewidentów
Etyka zawodowa i niezależność
Standardy rewizji finansowej
Zapewnienie jakości prac rewizyjnych
Badanie jednostek interesu publicznego
Współpraca na szczeblu wspólnotowym i międzynarodowym
Kodeks etyki zawodowej księgowych (Międzynarodowej Federacji Księgowych) IFAC
Dotyczy on zawodowych księgowych (osoby, które należą do organizacji członkowskiej IFAC, niezależnie od tego, czy wykonują wolny zawód lub są zatrudnieni).
Kodeks IFAC został podzielony na trzy części
Część A to ogólne zasady, które dotyczą wszystkich zawodowych księgowych, czyli także biegłych rewidentów
Część B dotyczy tylko zawodowych księgowych wykonujących wolny zawód- czyli w szczególności biegłych rewidentów
Część C dotyczy tylko zawodowych księgowych zatrudnionych na etacie
Audyt finansowy obejmuje:
Badania sprawozdań finansowych
Przeglądy sprawozdań finansowych
Inne usługi atestacyjne (poświadczające)
Badanie sprawozdania finansowego ma zapewnić uzyskanie dowodów pozwalających biegłemu rewidentowi na potwierdzenie w formie pisemnej, że sprawozdanie to prawidłowo, rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, wynik finansowy oraz rentowność jednostki.
Badanie sprawozdań finansowych jest jednym z elementów wchodzących w zakres rachunkowości.
Celem badania sprawozdania finansowego jest wrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest zgodne z zastosowanymi zasadami (polityką) rachunkowości oraz czy rzetelnie i jasno przedstawia, we wszystkich istotnych aspektach, sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy jednostki, której sprawozdanie finansowe jest badane.
Szczegółowe cele badania sprawozdania finansowego – odpowiedzi na pytania czy:
Sprawozdanie finansowe zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych
Zostało sporządzone zgodnie z zasadami rachunkowości określonymi w polityce rachunkowości
Jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem lub umową
Przedstawia rzetelnie i jasno wszystkie istotne dla oceny jednostki informacji
Informacje zawarte w sprawozdaniu zarządu z działalności jednostki są zgodne z informacjami wynikającymi ze sprawozdania finansowego
Sytuacja majątkowa, finansowa oraz rentowność jednostki nie wykazują zjawisk negatywnych w porównaniu z okresami ubiegłymi, a zwłaszcza czy nie jest zagrożona kontynuacja działalności jednostki
Celem przeglądu sprawozdania finansowego jest wyrażenie stanowiska przez biegłego rewidenta, że nie zidentyfikowano niczego, co nie pozwoliłoby na stwierdzenie, że sprawozdanie finansowe jest zgodne z zasadami (polityką) rachunkowości oraz że rzetelnie i jasno przedstawia, we wszystkich istotnych aspektach, sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy jednostki.
Inne usługi atestacyjne – rozumie się czynności rewizji finansowej o charakterze poświadczającym (atestacyjnym), inne niż badania i przeglądy sprawozdań finansowych, świadczone między innymi na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych, prawa bankowego i przepisów o obrocie papierami wartościowymi, jeżeli usługi takie może w myśl prawa wykonać wyłącznie biegły rewident.
BADANIE SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO
Zakres przedmiotowy badania
Wszystkie jednostki podlegające ustawie o rachunkowości można z punktu widzenia obowiązku badania podzielić na:
Obowiązkowo podlegające badaniu
Podlegające badaniu po spełnieniu warunków określonych w ustawie lub innych przepisach
Podlegające badaniu na zasadzie dobrowolności
♥ Obowiązkowe badanie:
Banki i zakłady ubezpieczeń
Jednostki działające na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi
Jednostki działające na podstawie przepisów o funduszach inwestycyjnych
Jednostki działające na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
Spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji
Roczne sprawozdania jednostkowe subfunduszy
Roczne połączone sprawozdania finansowe funduszy inwestycyjnych z wydzielonymi subfunduszami
♥ Warunkowe badania:
Jednostki (inne niż wymienione wcześniej), które w roku poprzedzającym rok obrotowy, za który sporządzono sprawozdanie finansowe, spełniły co najmniej dwa z trzech warunków:
Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób
Suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2,5 mln euro (przeliczyć według kursu średniego NBP na dzień bilansowy).
Przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro.
♥ Dobrowolne badanie sprawozdań finansowych
Wszystkie pozostałe jednostki, które nie mają ustawowego obowiązku badania sprawozdań finansowych, ale dla podniesienia ich wiarygodności, poddają je badaniu przez biegłego rewidenta.
| PRZEDMIOT BADANIA ROCZNEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO |
|---|
| DOKUMENTACJA |
|
Zasady badania rocznych sprawozdań finansowych
Badanie sprawozdania finansowego jednostki przeprowadza biegły rewident działający w imieniu podmiotu uprawnionego, który zawarł umowę o badanie sprawozdania finansowego z jednostką.
Biegły rewident przeprowadza badanie sprawozdania finansowego w sposób staranny, zgodnie z opracowanym przez siebie planem działania, w uzgodnionym z jednostką czasie, stosując właściwe metody, przy uwzględnieniu znaczenia (istotności) badanych zagadnień i zachowaniu efektywności badania.
Przeprowadzając badanie sprawozdania finansowego biegły rewident powinien kierować się postanowieniami standardów rewizji finansowej, wydanych przez KRBR (Krajową Radę Biegłych Rewidentów) oraz osądem zawodowym wypływającym z jego wiedzy i doświadczenia.
W sprawach nieuregulowanych w krajowych standardach rewizji finansowej, biegły kieruje się postanowieniami Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej.
Podstawą wykonania usługi wykonania badania sprawozdania finansowego jest odpowiednia umowa zawarta między podmiotem uprawnionym, a jednostką.
Wyboru podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej. Zarząd jednostki nie może dokonać takiego wyboru.
Kierownik jednostki zawiera z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych umowę o badanie w terminie umożliwiającym biegłemu rewidentowi udział w inwentaryzacji składników majątkowych.
Koszty wykonania czynności rewizji finansowej ponosi jednostka.
Rozwiązanie umowy o badanie jest możliwe jedynie w sytuacji zaistnienia uzasadnionej podstawy. O rozwiązaniu umowy o badanie kierownik jednostki oraz podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych informują niezwłocznie Komisję Nadzoru Audytowego.
Kierownik badanej jednostki zapewnia udostępnienie biegłemu rewidentowi ksiąg rachunkowych oraz dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów oraz wszelkich innych dokumentów, jak również udziela wyczerpujących informacji, wyjaśnień i oświadczań – niezbędnych do wydania opinii.
Biegły rewident jest uprawniony do uzyskania informacji związanych z przebiegiem badania od kontrahentów badanej jednostki, w tym także od banków i jej doradców prawnych – z upoważnienia kierownika badanej jednostki.
Istotność
Każde sprawozdanie finansowe może kryć w sobie skutki błędów popełnionych w toku księgowania, inwentaryzacji, czy też spowodowanych pominięciem lub zniekształceniem ewidencji zdarzeń gospodarczych. Wynika to z istoty księgowania, przy dużych ilościach zawartych operacji normalne jest, że są popełnione jakieś błędy.
Jakie nieprawidłowości rocznego sprawozdania finansowego mogą pozostać niewykryte bez szkody dla odbiorcy sprawozdania finansowego?
Istotne są takie nieprawidłowości rocznego sprawozdania finansowego, które powodują, że przeciętny, rozsądny i kompetentny jego czytelnik (akcjonariusz, inwestor, wierzyciel, bank) zaufawszy danemu sprawozdaniu, może dojść do nieodpowiadających rzeczywistości wniosków wpływających na jego ocenę.
Ustalenie istotności oznacza określenie granicy, do której ujawnione uchybienia mogą nie być korygowane, bez szkody dla jakości całego sprawozdania finansowego.
Dwa poziomy istotności:
Metoda podziału według pierwiastkowego wzoru zakłada wyliczenie istotności cząstkowej dla poszczególnych pozycji aktywów i pasywów bilansu według wzoru:
$$I_{\text{CZ}} = I_{O}x\sqrt{\frac{saldo\ aktywow\ lub\ pasywow}{\text{suma\ bilansowa}}}$$
gdzie:
ICZ – istotność cząstkowa
IO – istotność ogólna
Dla poszczególnych pozycji rachunku zysku i strat istotności cząstkowe oblicza się według wzoru:
$$I_{\text{CZ}} = I_{O}x\sqrt{\frac{pozycja\ rachunku\ zyskow\ i\ strat}{przychody\ netto\ ze\ sprzedazy\ produktow\ i\ towarow}}$$
Ryzyko w rewizji finansowej
Według Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej, istota ryzyka badania sprowadza się do ryzyka wyrażenia przez biegłego rewidenta niewłaściwej opinii na skutek niewykrycia istotnych zniekształceń (nieprawidłowości, błędów, oszustw) zawartych w sprawozdaniu finansowym.
Koncepcja racjonalnej pewności zakłada, że zawsze istnieje ryzyko wyciągnięcia przez biegłego rewidenta niewłaściwych wniosków na podstawie zebranych dowodów badania – jest to ryzyko, że biegły wyrazi niewłaściwą opinię z badania sprawozdania finansowego zawierającego nieprawidłowości – jest to tzw. ryzyko badania.
Ryzyko badania jest funkcją ryzyka zaistnienia w sprawozdaniu finansowym istotnych zniekształceń (tzw. ryzyko istotnego zniekształcenia – RIZ) oraz ryzyka niewykrycia tych nieprawidłowości przez biegłego rewidenta podczas badania (tzw. ryzyko przeoczenia – RP)
Ryzyko istotnego zniekształcenia (RIZ) jest ryzykiem, że przedstawione do badania sprawozdanie finansowe zawiera istotne nieprawidłowości. Wpływ na to ryzyko mają dwa następujące elementy:
Ryzyko nieodłączne (RN)
Ryzyko nieodłączne jest to podatność salda lub grupy transakcji na istotne zniekształcenia (błędy) i praktycznie może występować w każdym sprawozdaniu finansowym; jest ściśle powiązane zarówno z działalnością gospodarczą podmiotu jak i jego uwarunkowaniami na rynku oraz rodzajem salda lub grupą transakcji.
Szczególną przyczyną ryzyka nieodłącznego są oprócz błędów oszustwa.
Ryzyko kontroli wewnętrznej (RK)
Ryzyko kontroli – związane jest z działaniem w jednostce systemu kontroli wewnętrznej – jest to ryzyko, że system kontroli wewnętrznej nie zapobiega powstaniu błędów bądź nieprawidłowości w saldach kont i operacjach, ani też ich nie wykrywa i nie koryguje w odpowiednim czasie.
Ryzyko nieodłączne i kontroli są ze sobą w wysokim stopniu sprzężone. Kierownictwo przeciwdziała ryzyku nieodłącznemu tak projektując system kontroli wewnętrznej i rachunkowości, by zapobiegał błędom i je wykrywał. Dlatego ryzyko nieodłączne i ryzyko kontroli przeważnie rozpatruje się łącznie, określając je wspólnie jako ryzyko istotnego zniekształcenia.
Ryzyko przeoczenia jest to ryzyko, że biegły rewident nie wykryje zawartych w sprawozdaniu finansowym istotnych nieprawidłowości. Ryzyko przeoczenia jest funkcją skuteczności procedur badania oraz ich stosowania przez biegłego. Ryzyka tego nie da się całkowicie wyeliminować z kilku przyczyn tkwiących w istocie badania.
Nieodłączne przyczyny występowania ryzyka przeoczenia
Biegły rewident powinien tak dobrać rodzaj, czas i zakres stosowanych procedur badania, aby zmniejszyć ryzyko badania do możliwego do zaakceptowania niskiego poziomu.
Istnieje odwrotna zależność pomiędzy ryzykiem przeoczenia a ryzykiem istotnej nieprawidłowości: im wyższe jest – zdaniem biegłego rewidenta – ryzyko istotnej nieprawidłowości, tym niższe jest możliwe do zaakceptowania ryzyko przeoczenia i przeciwnie: im niższe jest ryzyko istotnej nieprawidłowości, tym wyższe jest ryzyko przeoczenia możliwe do zaakceptowania.
Ryzyko badania (RB) stanowi iloczyn ryzyka istotnej nieprawidłowości (RIN) i ryzyka przeoczenia (RP), co można zapisać wzorem:
RB = RIN * RP
Rozkładając ryzyko istotniej nieprawidłowości na ryzyko nieodłączne (RN) i ryzyko kontroli (RK), można ryzyko badania (RB) wyrazić następującym wzorem:
RB = RN * RK * RP
$$RP = \frac{\text{RB}}{RN*RK}$$
Według powszechnie uznawanych standardów kontroli (INTOSAI) zakłada się, że poziom ryzyka audytu nie powinien być wyższy niż 5%, co oznacza, że oceny dokonywane przez audytora powinny być właściwe z prawdopodobieństwem nie mniejszym niż 95% (poziom ufności).
Przykład:
Audytor dokonuje wstępnego szacunku (RN) i stwierdza, że jest ono średnie – przypisuje mu wartość 45% (lub 0,45)
Badanie i ocena systemu kontroli wewnętrznej – jednostka dysponuje adekwatnym i skutecznym systemem kontroli wewnętrznej – ocena ryzyka (RK) średnie – przypisuje mu wartość 28% (0,28)
Ryzyko badania (RB) przyjmuje na poziomie 5% (0,05)
Oblicz poziom ryzyka przeoczenia (RP)
$$RP = \frac{\text{RB}}{\text{RN}}*RK = \frac{0,05}{0,45}*0,28 = 0,4 = 40\%$$
Badanie sprawozdania finansowego podzielić można na dwa etapy:
Badanie wstępne
Badanie właściwe
Badanie wstępne przeprowadza się jeszcze w trakcie roku obrotowego lub też po jego zakończeniu, aby można było wykorzystać jego wyniki przed sporządzeniem sprawozdania finansowego.
Badanie właściwe – po sporządzeniu pierwszej wersji sprawozdania finansowego
Proces badania sprawozdania finansowego można podzielić na trzy etapy:
Planowanie
Badanie zgodności i wiarygodności
Zakończenie badania (sprawozdanie biegłego rewidenta
Trzy grupy procedur:
Procedury szacowania ryzyka
Procedury badania zgodności
Procedury badania wiarygodności
Procesowy charakter rewizji finansowej
| Kierownik jednostki oraz pracownicy działu księgowości | Biegły rewident | Zasady rachunkowości (regulacje prawne MSSF) | ||
|---|---|---|---|---|
| Prowadzenie ksiąg rachunkowych | Rewizja sprawozdania finansowego | Pozostała dokumentacja związana z badaniem sprawozdania | ||
| Sporządzanie sprawozdania finansowego | Propozycje niezbędnych korekt | Normy (standardy) wykonywania zawodu biegłego rewidenta | ||
| Wydawanie opinii | Sprawozdanie finansowe wraz z opinią | Odbiorcy zewnętrzni (otoczenia) |
|---|
Badania szczegółowe wiarygodności przeprowadzane są przez biegłego rewidenta przy wykorzystaniu następujących technik badania:
Bezpośredni ogląd
Sprawdzanie z natury rzeczowych składników aktywów
Obserwacja procedur, stanów lub procesów
Sprawdzenie dokumentacji oraz zapisów księgowych
Ustne i pisemne zapytania kierowane do kierownictwa lub pracowników jednostki, a za zgodą kierownika jednostki także do osób trzecich i uzyskiwanie w ten sposób potwierdzeń na zadane pytania
Dokonywanie własnych obliczeń
Dowody badania:
Kopie dokumentów źródłowych
Utrwalone na piśmie wyniki szacunków
Pisemne stanowisko audytowanej komórki (pracowników)
Pisemne stanowisko stron trzecich
Relacje z bezpośredniego oglądu
Własne notatki, wyliczenia itp.
Opinia
Raport
Pismo do zarządu
Opinia zawiera ogólny wniosek (atest) wynikający z przeprowadzonego badania, potwierdzający prawidłowość, rzetelność i jasność informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym.
Opinia o sprawozdaniu finansowym wyraża ogólną ocenę biegłego rewidenta informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym, według stanu na dzień zakończenia badania.
Wynika ona z dowodów badania zebranych w toku badania, przeprowadzonego zgodnie ze standardami rewizji finansowej i zawodowym osądem biegłego rewidenta.
Opinia biegłego rewidenta powinna stwierdzać, czy badane sprawozdanie finansowe:
Zostało przygotowane w oparciu o prawidłowo prowadzone księgi rachunkowe
Zostało sporządzone zgodnie z przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości
Ma formę i treść zgodną z obowiązującymi przepisami prawa, statutem czy umową
Prezentuje rzetelnie i jasno wszystkie informacje, które są istotne dla oceny jednostki
Opinię o zbadanym sprawozdaniu finansowym podpisuje w imieniu podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych biegły rewident sporządzający opinię – tzw. kluczowy biegły rewident.
Ustawa o rachunkowości oraz krajowe standardy rewizji finansowej zakładają możliwość wyrażenia oceny sprawozdania finansowego w postaci:
Opinii bez zastrzeżeń
Opinii zastrzeżeniem
Opinii negatywnej
Odmowa wydania opinii
Raport
Raport z badania jest uzupełnieniem opinii, zawiera przesłanki leżące u podstaw wydania opinii. Dane zawarte w raporcie powinny wynikać z dowodów badania zebranych przez biegłego rewidenta.
W raporcie przygotowanym przez biegłego rewidenta powinny znajdować się:
Ogólna charakterystyka jednostki
Potwierdzenia uzyskania od jednostki wymaganych informacji, wyjaśnień i oświadczeń
Ocena poprawności działania systemu rachunkowości oraz powiązanej z nim kontroli wewnętrznej
Charakterystyka pozycji lub grupy pozycji sprawozdania finansowego, które biegły rewident uznał za istotne
Prezentacja sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, jej wyniku finansowego oraz pokazanie negatywnych zjawisk zagrażających kontynuacji działalności
W konstrukcji raportu z badania sprawozdania finansowego wyróżnić można następujące części:
Ogólną
Analityczną
Szczegółową
Uwagi końcowe
W części ogólnej raportu podaje się dane identyfikujące badaną jednostkę, dane identyfikujące zbadane sprawozdanie finansowe, informację o sprawozdaniu finansowym za poprzedni rok obrotowy, identyfikację podmiotu uprawnionego do badania i biegłego rewidenta przeprowadzającego w jego imieniu badanie sprawozdania finansowego.
Część analityczna zawiera zwięzłą analizą sytuacji finansowej i obejmuje sobą:
Węzłowe wskaźniki wynikające ze sprawozdania finansowego, charakteryzujące działalność jednostki i jej wynik oraz sytuację majątkową i finansową
Wskazanie ewentualnych zagrożeń dla możliwości kontynuowania przez jednostkę działalności w roku następnym po badaniu
Część szczegółowa raportu obejmuje:
Ocenę prawidłowości stosowanego systemu księgowości
Ocenę prawidłowości działania kontroli wewnętrznej
Informację o niektórych, istotnych pozycjach sprawozdania finansowego, wymagające, zdaniem biegłego rewidenta, zamieszczenia w raporcie
Informacje o wyniku zbadania kompletności i poprawności sporządzenia: wprowadzenia do sprawozdania finansowego, dodatkowych informacji i objaśnień oraz sprawozdania z działalności jednostki
W uwagach końcowych raportu biegły rewident podaje informacje o istotnych naruszeniach prawa wpływających na sprawozdanie finansowe, a także naruszeniach statutu lub umowy jednostki, stwierdzonych podczas badania.
Oprócz obowiązkowo sporządzanych elementów sprawozdania z badania w postaci opinii i raportu, biegły rewident może sporządzić dodatkowe opracowanie dla kierownictwa jednostki nazywane w praktyce pismem do zarządu.
Pismo do zarządu
W piśmie tym biegły rewident informuje zarząd jednostki o stwierdzonych w czasie badania nieistotnych uwagach i spostrzeżeniach, które mogą być pomocne dla polepszenia sytuacji jednostki.
Pismo do zarządu zawiera przede wszystkim:
Komentarze biegłego rewidenta dotyczące systemu księgowości
Uwagi formalne odnoszące się do sprawozdania finansowego, a także bieżące i przyszłe wymogi dotyczące tego sprawozdania
Przekazanie zarządowi konstruktywnych propozycji wiążących się z funkcjonowaniem jednostki
Poinformowanie o ważnych problemach, jakie zaobserwował biegły, które mogą wpłynąć na przyszłe badania
Podstawowe zasady etyczne:
Uczciwość,
Obiektywizm,
Zawodowe kompetencje i należyta staranność,
Zachowanie tajemnicy informacji,
Profesjonalne postepowanie.
Zasada uczciwości nakłada na każdego biegłego rewidenta obowiązek postepowania w sposób otwarty i uczciwy we wszystkich kontaktach zawodowych i gospodarczych.
Uczciwość oznacza również rzetelne postepowanie i prawdomówność.
Zasada obiektywizmu nakłada na wszystkich biegłych rewidentów obowiązek zapewnienia, że na ich zawodowy lub biznesowy osąd nie mają wpływu uprzedzenia, konflikty interesów lub naciski osób trzecich.
Zasada zawodowej kompetencji i należyta staranność nakłada na wszystkich biegłych rewidentów następujące obowiązki:
Utrzymywać wiedze i umiejętności zawodowe na poziomie wymaganym dla zapewnienia kompetentnych usług zawodowych,
Postępować sumiennie, zgodnie ze stosowanymi standardami technicznymi i zawodowymi przy świadczeniu usług zawodowych,
Kompetentna i profesjonalna usługa wymaga w trakcie jej świadczenia kierowania się zawodowym osadem przy stosowaniu wiedzy i umiejętności zawodowych.
Kompetentna i profesjonalna usługa wymaga w trakcie jej świadczenia kierowania się zawodowym osądem przy stosowaniu wiedzy i umiejętności zawodowych.
Kompetencje zawodowe można podzielić na dwie odrębne fazy:
Uzyskanie kompetencji zawodowych,
Utrzymanie kompetencji zawodowych,
Należyta staranność obejmuje odpowiedzialność za działanie zgodne z wymogami zadania w sposób rozważny, dokładny, terminowy.
Zasada zachowania tajemnicy informacji nakłada na biegłych rewidentów obowiązek wystrzegania się:
Ujawnienia poufnych informacji uzyskanych w wyniku zawodowych powiazań, chyba ze istnieje prawny lub zawodowy obowiązek ich ujawnienia,
Wykorzystania poufnych informacji uzyskanych w wyniku zawodowych powiazań w celu realizacji osobistych korzyści lub korzyści stron trzecich.
Biegły rewident przestrzega zasady zachowania tajemnicy informacji również w kontaktach towarzyskich, będąc uwrażliwionym na możliwość nieświadomego ujawnienia informacji, w tym w szczególności członkowi najbliższej rodziny.
Zasada profesjonalnego postepowania nakłada na biegłych rewidentów obowiązek postepowania zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa i regulacjami oraz unikania wszelkich działań, które mogłyby przynieść ujmę dla zawodu (dobrej reputacji zawodu).
Prowadząc działania marketingowe i promocję własnej osoby oraz usług zawodowych nie szkodzą reputacji zawodu:
Nie tworzą przesadnego obrazu własnych możliwości w zakresie świadczonych usług, posiadanych kwalifikacji lub zdobytego doświadczenia,
Nie czynią dyskredytujących uwag lub nieuzasadnionych porównań z praca innych biegłych.
Niezależność biegłego rewidenta
Niezależność wewnętrzna (umysłu) - czyli stan umysłu umożliwiający wyrażenie opinii bez pozostawania pod rożnego rodzaju wpływami uniemożliwiającymi samodzielny osąd;
Niezależność zewnętrzna (wizerunku) polegająca na unikaniu faktów i okoliczności na tyle znaczących, żeby nie nastąpiło naruszenie uczciwości obiektywizmu lub zawodowego sceptycyzmu biegłego rewidenta, firmy audytorskiej lub innego członka zespołu atestacyjnego
Bezstronność i niezależność nie jest zachowana, jeżeli biegły rewident podejmujący się badania sprawozdania finansowego:
Posiada udziały, akcje lub inne tytuły własności w jednostce, w której wykonuje czynności rewizji finansowej, lub w jednostce z nią powiązanej;
Jest lub był w ostatnich 3 latach przedstawicielem prawnym (pełnomocnikiem), członkiem organów nadzorujących, zarządzających, administrujących lub pracownikiem jednostki, w której wykonuje lub wykonywał czynności rewizji finansowej, albo jednostki z nią powiązanej;
W ostatnich 3 latach uczestniczył w prowadzeniu ksiąg rachunkowych lub sporządzeniu sprawozdania finansowego jednostki, w której wykonywał czynności rewii finansowej;
Osiągnął chociażby w jednym roku, w ciągu ostatnich 5 lat, co najmniej 40% przychodu rocznego z tytułu świadczenia usług na rzecz jednostki, w której wykonywał czynności rewizji finansowej, lub jednostki z nią powiązanej; nie dotyczy to pierwszego roku działalności biegłego rewidenta;
Jest małżonkiem, krewnym lub powinowatym w linii prostej do drugiego stopnia lub jest związany z tytułu opieki, przysposobienia lub kurateli z osoba będąca członkiem organów nadzorujących, zarządzających lub administrujących jednostki, w której wykonuje czynności rewizji finansowej, albo zatrudnia do wykonywania czynności rewizji finansowej takie osoby;
Uczestniczy w podejmowaniu decyzji przez jednostkę, w której wykonuje czynności rewizji finansowej w zakresie mającym związek ze świadczonymi usługami;
Z innych powodów, po przeprowadzeniu czynności zmierzających do wyeliminowania powstałych zagrożeń, nie może sporządzić bezstronnej i niezależnej opinii lub raportu
System kontroli jakości pracy biegłego rewidenta
Kontrola jakości prac rewizyjnych
Publiczny system kontroli jakości - realizowany na najwyższym szczeblu zarzadzania w państwie w postaci tzw. systemu nadzoru publicznego. W Polsce jest to Komisja Nadzoru Audytowego KNA
Korporacyjny system kontroli jakości - jego organizacje i wdrożenie powierza się krajowym organizacja zawodowym (korporacjom) obejmującym biegłych; w Polsce jest realizowany przez Krajową Izbę Biegłych Rewidentów za pomocą specjalnie powołanego do tego celu organu jakim jest Krajowa Komisja Nadzoru
Wewnętrzny system kontroli jakości - najważniejsze ogniwo tego systemu, powinno być realizowane przez każdą firmę audytorską (podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych). Za jego organizację, wdrożenie i realizację odpowiedzialność ponosi kierownictwo firmy audytorskiej
W skład KNA wchodzi 9 członków powołanych przez MF, w tym:
2 przedstawicieli MF, w tym sekretarz lub podsekretarz stanu Ministerstwie Finansów jako przewodniczący;
2 przedstawicieli KNF - jeden z nich jako zastępca przewodniczącego;
Przedstawiciel Ministra Sprawiedliwości;
Przedstawiciel Ministra Sprawiedliwości;
2 przedstawicieli Krajowej Izby Biegłych Rewidentów rekomendowanych przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów;
Przedstawiciel organizacji prawodawców,
Przedstawiciel Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
Komisja Nadzoru Audytowego (KNA) sprawie nadzór publiczny nad:
Wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta,
Działalnością podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych,
Działalnością Krajowej Izby Biegłych Rewidentów.
Korporacyjny system kontroli jakości:
Wybór kontrolerów realizujących konkretne zalecenie kontroli, musi przebiegać zgodnie z obiektywną procedurą zaprojektowaną tak, aby zapewnić, że między kontrolerami a kontrolowanym biegłym rewidentem lub inną firmą audytorską nie zachodzą konflikty interesów,
Zakres kontroli musi obejmować ocenę zgodności z mającymi zastosowanie standardami rewizji finansowej i wymogami dotyczącymi niezależności oraz ocenę systemu wewnętrznej kontroli jakości firmy audytorskiej,
Korporacyjny system kontroli jakości
Kontrole mające na celu zapewnienie jakości muszą być przeprowadzone co najmniej raz na sześć lat, a w podmiotach badających jednostki zainteresowania publicznego raz na trzy lata,
Ogólnie rezultaty funkcjonowania systemu zapewnienia jakości muszą być corocznie publikowane.
Wewnętrzny system kontroli jakości
Każdy podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych ma obowiązek opracować, wdrożyć i stosować wewnętrzny system kontroli jakości. System ten powinien być tak zaprojektowany, aby dostarczał wystarczającej pewności, że zarówno podmiot jak i jego pracownicy (biegli rewidenci) stosują standardy zawodowe oraz przestrzegają wymogi regulacyjne i prawne, a wydane sprawozdania (opinie) są odpowiednie do okoliczności.
Odpowiedzialność biegłego rewidenta:
Dyscyplinarna
Karna
Cywilna
ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA
Biegły rewident podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z:
Przepisami prawa
Standardami rewizji finansowej
Zasadami niezależności
Zasadami etyki zawodowej
Karami dyscyplinarnymi są:
Upomnienie
Nagana
Kara pieniężna
Zakaz wykonywania czynności rewizji finansowej przez okres od roku do lat 3
Wydalenie z samorządu biegłych rewidentów
Organy dyscyplinarne:
Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny
Krajowy Sąd Dyscyplinarny
Kary nakładane przez Komisję Nadzoru Audytowego:
Na podmioty upoważnione do badania sprawozdań finansowych
Na biegłych rewidentów
W zależności od rodzaju i zakresu stwierdzonych nieprawidłowości Komisja Nadzoru Audytowego wydaje decyzję administracyjną o:
Nałożeniu na podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych kary pieniężnej w wysokości nieprzekraczającej 10% przychodów osiągniętych w poprzednim roku obrotowym z wykonywania czynności rewizji finansowej i nie wyższej niż 250 000zł
Zakazie wykonywania czynności rewizji finansowej przez podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych na okres od 6 miesięcy do 3 lat
Skreśleniu podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych z listy
Podaniu do publicznej wiadomości informacji o stwierdzonych nieprawidłowościach i karach nałożonych na podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych jako karę dodatkową
W stosunku do biegłego rewidenta KNA sporządza wniosek o ukaranie biegłego rewidenta i niezwłocznie wnosi go do Krajowego Sądu Dyscyplinarnego
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA
Biegły rewident, który sporządza niezgodną ze stanem faktycznym opinię o sprawozdaniu finansowym i stanowiących podstawę jego sporządzenia księgach rachunkowych jednostki lub sytuacji finansowo-majątkowej tej jednostki, podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 2 albo obu tym karom łącznie.
Jeżeli sprawca czynu działa nieumyślnie, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA
Odpowiedzialność cywilna związana jest z powstaniem umyślnej szkody na skutek wydania nieprawdziwego raportu oraz opinii na temat badanego podmiotu gospodarczego.
Odpowiedzialność ta nazywana jest odpowiedzialnością społeczną, gdyż wszyscy użytkownicy wewnętrzni i zewnętrzni otrzymują nieprawdziwe informacje o sytuacji ekonomiczno-finansowej.
Każdy biegły rewident ma obowiązek ubezpieczenia się z tytułu odpowiedzialności cywilnej za szkody, które wynikają z prowadzonej działalności przez biegłego rewidenta.
Podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych ponosi odpowiedzialność za szkodę spowodowaną swoim działaniem lub zaniechaniem.
Kwota odszkodowania z tytułu odpowiedzialności podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych badających:
Jednostki zainteresowania publicznego – nie może przekraczać mniejszej kwoty z dwóch: 20-krotności wynagrodzenia ustalonego w umowie wykonania czynności rewizji finansowej lub kwoty 12 000 000zł.
Pozostałe jednostki – nie może przekraczać mniejszej kwoty z dwóch: 10-krotności wynagrodzenia ustalonego w umowie wykonania czynności rewizji finansowej lub kwoty 3 000 000zł
Ograniczenie odpowiedzialności nie dotyczy przypadków umyślnego naruszenia obowiązków zawodowych przez biegłego rewidenta.
AUDYT WEWNĘTRZNY
Według Sawyera:
Audyt wewnętrzny jest obiektywnie oceniającą działalnością audytorów wewnętrznych orzekającą, czy:
Informacje operacyjne i finansowe są dokładne i rzetelne
Rodzaje ryzyka są zidentyfikowane i minimalizowane
Zewnętrzne regulacje i procedury są przestrzegane
Są stosowane satysfakcjonujące kryteria operacyjne
Zasoby są używane wydajnie i ekonomicznie
Cele strategiczne są osiągane
To wszystko jest wykonywane z przeznaczeniem dla menadżera i innych członków organizacji w efektywnym wypełnieniu ich nadzorczych obowiązków.
Koncepcja audytu wewnętrznego zrodziła się w XX wieku w Stanach Zjednoczonych. W 1941 roku powstało międzynarodowe stowarzyszenie: Instytut Audytorów Wewnętrznych (IIA). Obecnie standardy zawodowe audytu wewnętrznego wydawane przez IIA są traktowane w wielu krajach jako wzorzec w procesie tworzenia własnych narodowych regulacji.
W Polsce problematyką audytu wewnętrznego zajmuje się Polski Instytut Kontroli Wewnętrznej (PIKW), który powstał w 1999 roku z inicjatywy Brytyjskiego Funduszu Know-How oraz Oddział Międzynarodowego Stowarzyszenia Audytorów Wewnętrznych w Polsce (tzw. IIA Polska).
Audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest przysporzenie (dodanie) wartości i usprawnienie działalności operacyjnej organizacji.
Polega na systematycznej i dokonywanej ocenie procesów:
Zarządzania ryzykiem
Kontroli i ładu organizacyjnego
Przyczynia się do poprawy ich działania
Pomaga organizacji osiągnąć cele, dostarczając zapewnienia o skuteczności tych procesów.
Audyt wewnętrzny może również świadczyć usługi doradcze.
Audyt wewnętrzny:
Usługi zapewniając (oceniające)
Usługi doradcze
Usługi zapewniające obejmują obiektywną ocenę, dokonywaną przez audytorów wewnętrznych w celu dostarczenia niezależnej opinii lub wniosków na temat jednostki, operacji, funkcji, procesu, systemu lub innego zagadnienia.
W usługi zapewniające zaangażowane są zwykle trzy strony:
Osoba lub grupa osób bezpośrednio związanych z jednostką, operacją, funkcją, procesem, systemem lub innym zagadnieniem – właściciel procesu
Osoba lub grupa osób, które dokonują oceny – audytor wewnętrzny
Osoba lub grupa osób, które korzystają z oceny – użytkownik
Usługi doradcze, ze względu na swój charakter, wykonywane są zwykle w odpowiedzi na konkretne zapotrzebowanie użytkownika (zleceniodawcy)
Charakter i zakres zadania doradczego są przedmiotem umowy z użytkownikiem (zleceniodawcą).
Usługi doradcze zwykle angażują dwie strony:
Osobę lub grupę osób oferujących doradztwo – audytor wewnętrzny
Osobę lub grupę osób poszukujących i uzyskujących poradę – użytkownik (zleceniodawca)
Według ustawy o finansach publicznych:
Audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań, przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze.
Ocena ta dotyczy w szczególności:
Adekwatności
Skuteczności
Efektywności
kontroli zarządczej w dziale administracji rządowej lub jednostce sektora finansów publicznych.
Zakres działań audytu wewnętrznego obejmuje:
Zarządzanie ryzykiem
Audyt wewnętrzny dokonuje oceny systemu zarządzania ryzykiem w jednostce i przyczynia się do jego usprawnienia
System kontroli wewnętrznej
Audyt wewnętrzny dokonuje oceny skuteczności i efektywności systemu kontroli wewnętrznej.
Zarządzanie jednostką
Audyt wewnętrzny powinien przyczynić się do usprawnienia procesu zarządzania jednostką, w szczególności poprzez ocenę:
Systemu ustalania i komunikowania celów i wartości
Systemu monitorowania osiągania celów
Zakresów uprawnień i odpowiedzialności
Ochrony zasobów
Cele audytu wewnętrznego:
Identyfikacja i analiza ryzyka związanego z działalnością jednostki, a w szczególności ocena efektywności zarządzania ryzykiem oraz ocena systemu kontroli wewnętrznej
Wyrażenie opinii na temat skuteczności mechanizmów kontroli w badanym systemie
Dostarczanie kierownikowi jednostki, w oparciu o wyniki audytu, racjonalnego zapewnienia, że jednostka działa prawidłowo
Składanie sprawozdań z poczynionych ustaleń oraz tam gdzie jest to właściwe, przedstawienie uwag i wniosków dotyczących poprawy skuteczności działania jednostki w danym obszarze
Zawód audytora wewnętrznego
Audytorem wewnętrznym może być osoba, która:
Ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej
Ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych
Nie była karana za umyślne przestępstwa lub umyślne przestępstwa skarbowe
Posiada wyższe wykształcenie
Posiada następujące kwalifikacje zawodowe do przeprowadzania audytu wewnętrznego:
Jeden z certyfikatów wydanych przez międzynarodowe organizacje audytu wewnętrznego (np. Certified Internal Auditor (CIA), Certified Information Systems Auditor (CISA), Association of Chartered Certified Accountants (ACCA) lub
Założyła w latach 2003-2006 z wynikiem pozytywnym egzamin na audytora wewnętrznego przed Komisją Egzaminacyjną lub
Uprawnienia biegłego rewidenta lub
Dwuletnią praktykę w zakresie audytu wewnętrznego i legitymuje się dyplomem ukończenia studiów podyplomowych w zakresie audytu wewnętrznego, wydanym przez jednostkę organizacyjną uprawnioną do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych lub prawnych
Obowiązki audytora wewnętrznego
Obowiązkiem audytora wewnętrznego jest rzetelne, obiektywne i niezależne:
Ustalenie stanu faktycznego w zakresie funkcjonowania gospodarki finansowej
Określenie oraz analiza przyczyn i skutków uchybień
Przedstawienie uwag i wniosków w sprawie usunięcia uchybień oraz usprawnienia audytowanej działalności
Cechy zawodu audytora wewnętrznego:
Niezależność
Obiektywizm
Bezstronność
Rzetelność
Profesjonalizm
Organizacja audytu wewnętrznego w jednostce:
W jednostkach zobowiązanych do prowadzenia audytu wewnętrznego tworzy się wieloosobowe lub jednoosobowe komórki audytu wewnętrznego.
Działalnością wieloosobowej komórki audytu wewnętrznego kieruje kierownik komórki audytu wewnętrznego.
Kierownik komórki audytu wewnętrznego podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki.
Audytor wewnętrzny ma prawo wstępu do pomieszczeń jednostki oraz wglądu do wszelkich dokumentów, informacji i danych oraz do innych materiałów związanych z funkcjonowaniem jednostki, w tym utrwalonych na elektronicznych nośnikach danych, jak również do sporządzania ich kopii, odpisów, wyciągów, zestawień lub wydruków, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej.
Pracownicy jednostki są zobowiązani udzielić informacji i wyjaśnień audytorowi, a także sporządzać i potwierdzać kopie, odpisy, wyciągi lub zestawienia.
Rozwiązanie stosunku pracy lub zmiana warunków płacy i pracy kierownika komórki audytu wewnętrznego (audytora wewnętrznego) nie może nastąpić bez zgody właściwego komitetu audytu.
Komitet audytu
Minister kierujący działem powołuje, w drodze zarządzania, komitet audytu.
W skład komitetu audytu wchodzi nie mniej niż 3 członków, w tym:
Wskazana przez ministra osoba w randze sekretarza lub podsekretarza stanku jako przewodniczący komitetu
Co najmniej dwie osoby, niebędące pracownikami ministerstwa lub jednostek w dziale, zwane dalej „członkami niezależnymi”
Celem komitetu audytu jest doradztwo świadczone na rzecz ministra kierującego działem w zakresie zapewnienia funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej oraz skutecznego audytu wewnętrznego.
Międzynarodowe regulacje prawne w zakresie rewizji stanowione są w celu ujednolicenia procedur, technik i metod rewizji finansowej.
Procesy ujednolicania regulacji prawnych w zakresie rewizji finansowej przybierają następujące formy:
Harmonizacji
Standaryzacji
Unifikacji
Harmonizacja przepisów regulujących rewizję finansową stanowi proces redukowania różnic istniejących pomiędzy krajowymi rozwiązaniami prawnymi poszczególnych państw, mający na celu zbliżenie tych systemów i zwiększenie ich porównywalności.
Standaryzacja oznacza stosowanie przez biegło rewidenta (firmę audytorską) dokładnie takich samych procedur rewizji finansowej, niezależnie od kraju na obszarze którego wykonywana jest usługa atestacyjna.
Unifikacja związana jest z eliminacją jakichkolwiek odrębnych rozwiązań w poszczególnych krajach. Z chwilą wejścia w życie nowych rozwiązań prawnych wyższego rzędu, niezgodnie z nimi rozwiązania lokalne tracą moc prawną.
Najszerszy zbiór procedur, technik i metod wykonywania przez biegłych rewidentów usług atestacyjnych, a także zasad kontroli jakości świadczonych usług stanowią Międzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej.
IFAC – International Federation of Accountants – Międzynarodowa Federacja Księgowych z siedzibą w Nowym Jorku. Jest to pozarządowa organizacja o charakterze non profit skupiająca 156 organizacji zawodowych księgowych ze 114 krajów świata.
Misją IFAC jest rozwijanie i udoskonalenie praktyki wykonywania zawodu księgowych, aby dzięki stosowaniu ujednoliconych standardów mogli zawsze świadczyć wysokiej jakości usługi.
Międzynarodowa Federacja Księgowych (IFAC) dla wypełnieni swej misji, powołałą Radę Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i Usług Atestacyjnych (Internetional Auditing and Assurance Standards Board – IAASB), aby w interesie publicznym opracowywała i wydawała przeznaczone do stosowania na całym świecie standardy rewizji finansowej.
Opracowane przez IAASB Międzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej (MSRF) stanowią dla biegłych rewidentów wysokiej jakości standardy i wskazówki, które powinni stosować przy świadczeniu usług atestacyjnych, w celu zapewnienia wysokiego poziomu jakości świadczonych usług.
Międzynarodowe standardy Rewizji Finansowej wchodzą w życie w Polsce:
W przypadku firm audytorskich badających sprawozdania finansowe jednostek zainteresowania publicznego – do badania i przeglądów sprawozdań finansowych sporządzanych za okresy kończące się dnia 31 grudnia 2016r.;
W przypadku firm audytorskich niewykonujących badań lub przeglądów sprawozdań finansowych jednostek zainteresowania publicznego – do badania i przeglądów sprawozdań finansowych sporządzanych za okresy kończące się dnia 31 grudnia 201r,;
Do usług atestacyjnych innych niż badania i przeglądy historyczne informacji finansowych rozpoczętych dnia 1 stycznia 201r.
Struktura i ogólna charakterystyka MSRF
Międzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej obejmują:
Międzynarodowe założenia koncepcyjne usług atestacyjnych (Internetional Framework for Assurance Engagements)
Międzynarodowe Standardy Kontroli Jakości – MSKJ (International Standards on Quality Control – ISQC) – kontrola jakości firm przeprowadzających badania i przeglądy sprawozdań finansowych oraz wykonujących inne zlecenia usług atestacyjnych i pokrewnych
Międzynarodowe Standardy Badania – MSB (International Standards on Auditing – ISA) – ogólne cele niezależnego biegłego rewidenta oraz przeprowadzania badania zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rewizji Finansowej, warunki podjęcia się badania, kontrola jakości badania sprawozdań finansowych, dokumentacja, odpowiedzialność biegłego rewidenta za uwzględnione podczas badania sprawozdania finansowego możliwości popełnienia oszustw, uwzględnienie przepisów prawa podczas badania, komunikowanie się i informowanie osób sprawujących nadzór i kierownictwo
Międzynarodowe Standardy Usług Przeglądu – MSUP (International Standards Review Engagements - ISRE) – przegląd historycznych sprawozdań finansowych, przegląd śródrocznych informacji finansowych przeprowadzony przez niezależnego biegłego rewidenta jednostki
Międzynarodowe Standardy Usług Atestacyjnych Innych niż Badania i Przeglądy Historycznych Informacji Finansowych – MSUA (International Standards on Assurance Engagements Other Than Audits or Reviews of Historical Financial Information - ISAE) – usługi atestacyjne inne niż badania lub przeglądy historycnych informacji finasowych, sprawozdanie prognozowanych informacji finansowych, raporty atestacyjne na temat kontroli w organizacjach usługowych
Międzynarodowe Standardy Usług Pokrewnych – MSUPo (International Standards on Related Services – ISRS) – uzgodnione procedury dotyczące informacji finansowych, usługi kompilacji
POWODZENIA NA ZALICZENIU