Zagadnienia:

1. Historia badań oddziaływania mediów.

2. Typologia oddziaływania mediów.

3. Najważniejsze teorie dotyczące oddziaływania mediów.

4. Media, przemoc i przestępczość.

5. Media jako narzędzie kontroli społecznej.

6. Media publiczne oraz ich znaczenie społeczne i kulturowe.

7. Oddziaływanie przekazów informacyjnych.

8. Tendencyjność mediów.

9. Propaganda i wojna.

Egzamin – test wyboru + pytanie opisowe.

Dlaczego badać oddziaływanie mediów?

• Powszechne przekonanie, że media są poważnym instrumentem wpływu i kształtowania zachowań.

• wiele zjawisk, które przypisujemy wpływowi mediów, nie ma z nimi nic wspólnego (i odwrotnie).

• Trudno jest przewidzieć wpływ mediów na społeczeństwo i kulturę, ale wiedzy na ten temat przybywa.

• Trudno jest wskazać związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy oddziaływaniem mediów a wydarzeniem (trzeba by stworzyć równoległe społeczeństwo i zobaczyć jak ono funkcjonuje bez mediów)

Badanie oddziaływań medialnych:

Oddziaływania mediów są istotnym tematem badań ze względu na:

• Nasycenie kultury komunikatami medialnymi.

• Wysoki stopień ekspozycji.

• Przyśpieszenie produkcji informacji (przeciętnie społeczeństwo USA spędza 11 godzin przy mediach
  a w ostatnich 25 latach powstało tyle informacji medialnych ile w sumie do 1990 roku)

Wybór informacji:

• „Automatyczny pilot”

• Perswazyjność i trwałość (komunikaty istnieją w głowach odbiorców, nawet jeśli w danej chwili nie jesteśmy na nie nastawieni i narażeni)

Badania nad oddziaływaniem mediów:

• Większość takich studiów inicjują podmioty zewnętrzne wobec mediów.

• Założenie, że media stanowią pewien „problem” (że powodują patologie i wzrost przestępczości)

• Myślenie na temat oddziaływania mediów kształtują okoliczności o charakterze historycznym (interesy władz państwowych, rozwój technologiczny, wydarzenia polityczne itd.)

Faza 1: WSZECHMOCNE MEDIA

• Od przełomu XIX i XX wieku do lat ‘30 XX wieku

• Brak głębszej refleksji naukowej, jedynie obserwacja popularności mediów

• Znaczenie propagandy w międzywojennej Europie

• Pierwsze media publiczne – były one „ochroną obywateli przed złymi mediami”

• Są to czasy rozwoju faszyzmu w Italii, nazizmu w Niemczech oraz komunizmu w ZSSR

• Siła radykalnych ruchów w Europie – niebezpieczeństwo wykształcenia modnego wtedy radia do rozwoju buntów oraz antyspołecznych idei

• Model kuli karabinowej albo igły hipotermicznej: gdy się to wstrzyknie to nie ma możliwości ochrony przed „wywrotowymi” działaniami

Faza 2: TEST TEORII WSZECHMOCY MEDIÓW

• Od lat 30-tych do 60-tych XX w.

• Analizy empiryczne i studia eksperymentalne

• Badania Funduszu Payne (1929-1932) o przeznaczeniu mediów i kina dla dzieci – wtedy supremacja kina, które dawało nową jakość gdyż przestaliśmy czytać a zaczęliśmy oglądać. Badano zawartość filmów oraz sama widownię. Oceniano produkcje filmowe w dziesięciu kategoriach (np. zbrodnie, seks, miłość, tajemnica, komedia, propaganda). Dokonywano też sondażów wśród widowni na temat wrażeń i odczuć po obejrzeniu danej produkcji (wywiady oraz kwestionariusze). Ustalono, że kino działa poznawczo (zwiększa wiedzę) ale też powoduje lęki (problemy z zasypianiem u dzieci, agresja oraz przemoc, naśladowanie superbohaterów). Badanie to przeprowadzono w 50 miejscach w USA.

• Badanie Lazarsfelda, Berelsona i Gaudet (1944)– badanie wyborcze

• Badanie Hovlanda, Lumsdaine’a i Sheffielda (1949) – badano „efekt spania” (sleepereffect), na początku prezentacji efekt jest ogromny ale potem spada z biegiem czasu. Badali oni propagandę wśród żołnierzy USA. Źródło przekazu nie było wiarygodne, ale u nich było na odwrót, bo wśród żołnierzy zainteresowanie danym tematem rosło z biegiem czasu. Ogólnie jednak udowodniono, że z biegiem czasu źródło przekazu odłącza się od komunikatu i pozornie trwała wiarygodność traci na znaczeniu. Mało znane media muszą działać sensacyjnie, by odwrócić uwagę od małej wiarygodności

• „komunikacja masowa oddziałuje przez czynniki pośrednie”.

Faza 3: PONOWNE ODKRYCIE WSZECHMOCY MEDIÓW

• Lata 60-70 XX w.

• Wniosek o „słabym oddziaływaniu” stanowi tylko jedną z interpretacji

• Nacisk na długotrwałe zmiany

• Uwzględnienie form instytucjonalnych mediów, zmiennych kontekstów, itd.

Faza 4: ODDZIAŁYWANIE MEDIÓW JAKO WYNIK PEWNYCH NEGOCJACJI

• Siła mediów polega na konstruowaniu znaczeń,

• skutki oddziaływania konstruowane są przez samych odbiorców

• Prace poświęcone interakcji mediów z ruchami społecznymi (ruch feministyczny z Holandii albo ruch studencki w USA)

Cztery modele oddziaływania mediów:

• Elizabeth Perse (2001): powyższy opis jest zbyt uproszczony, między obszarami medialnymi istnieją różnice. Zaproponowała przy tym podział na cztery modele: bezpośrednie, warunkowe, kumulacyjne oraz
  poznawczo-transakcyjne.

Kontekst historyczny:

• James Carey (1988): różnice poglądów na temat oddziaływania komunikacji masowej mogą mieć przyczyny historyczne i zależą od zmian społecznych. Być może to oddziaływanie mediów jest istotnie większe w czasie kryzysów?Same media ulegają zmianom. Telewizja w latach 80-tych wyglądała już zupełnie inaczej niż w latach 50-tych w USA. Na dodatek jeśli dany problem znany jest z autopsji, to nawet media nie zmienią naszych idei w sferze sensacyjności.

PODSTAWOWE POJĘCIA:

• W jaki sposób ludzie korzystają z mediów i konstruują znaczenia przekazów medialnych?

• Ludzki umysł jako maszyna: kodowanie, dekodowanie, zapamiętywanie a potem konkluzja na zasadzie automatyzmu obiektywnego

• Ludzie jako istoty samodzielnie interpretujące komunikaty – poprzez subiektywne kanały interpretacji

• Rodzaje ekspozycji:

• Fizyczna – bliskość w przestrzeni i czasie, co jest bliżej to lepiej działa, nie zadziała to czego nie widzimy

• Percepcyjna – wybrane bodźce percepcyjne, nie odbieramy całości sygnałów (np. odbieramy tylko niskie spectrum światła i niektóre dźwięki słyszalne dla człowieka)

• Psychologiczna – ślad (obraz) zostawiony w naszym umyśle przez jakiś bodziec (może to być jakiś wzór działania lub idea). Potem przetwarzamy to świadomie lub nieświadomie

Uwaga –to skupienie się na czymś, stanowi jedynie niewielką część wszystkich bodźców.

Cztery główne stany ekspozycji:

• Stan uwagi (attentionalstate) – niekoniecznie 100% uwagi, zwracamy uwagę na coś co jest poprzedzone naszą działalnością (np. szukamy czegoś w Internecie lub programie TV). Nie jest wymagane całkowite zaaferowanie tematem i poświęcenie mu całości uwagi

• Stan automatyczny (automaticstate) - automatyczne decyzje, brak tutaj skupienia się na wielu rzeczach
  (np. czytanie + słuchanie). Musi się coś nagle stać (lubiana przez nas audycja lub super news) by przejść w stan uwagi, gdyż to co w tle to tego nie zapamiętujemy

• Stan przeniesienia (transported) - dany komunikat tak nas zaabsorbuje, ze tracimy poczucie miejsca i czasu.

• Stan autorefleksyjny (self-reflexivestate) - stan, w którym jesteśmy hiperświadomi komunikatu i otoczenia oraz potrafimy wyrazić swoje opinie na dany temat.

Typologie oddziaływań medialnych

Przetwarzanie informacji:

• Filtrowanie – odsiewanie komunikatów aż któryś włączy nasz mentalny kod decyzyjny

• Dopasowywanie znaczeń –znaczenie poza odbiorcą, zależy od zewnętrznych autorytetów

• Konstruowanie znaczeń – nie tylko kompetencje, ale i umiejętności

• Algorytm – zestaw kodów mentalnych, media dają algorytm korzystania ze swej zawartości

Typologia oddziaływań medialnych:

• W codziennej refleksji nacisk położony jest zwykle efekty na negatywne efekty oddziaływań mediów…

• … ale efektów oddziaływania mediów wskazać można znacznie więcej.

Możliwe zmienne (Potter 2012):

• Czas wystąpienia

• Czas trwania

• Wartościowanie – nasza ocena korzyści i strat wynikających z oddziaływania mediów

• Zmiana – postaw, poglądów, zachowań

• Intencjonalność – zależne od woli nadawcy lub też nie)

• Poziom efektu – mikro na jednostki lub makro na społeczeństwo

• Bezpośredniość – oddziaływania mediów np. decyzja o głosowaniu na danego kandydata po obejrzeniu spotu

• Sposób manifestacji

Sześć głównych typów (Potter 2012):

• Kognitywne – wpływ na rezultaty rozumienia treści z gazet lub witryn internetowych

• Dotyczące przekonań

• Dotyczące postaw – np. śmiech

• Afektywne – dotyczące odczuć i nastrojów

• Fizjologiczne – automatyczne odpowiedzi ciała, zmusza nas do działania

• Behawioralne – zachowania, zmusza nas do określonego zachowania

Sposoby realizacji wpływu mediów (Potter 2012):

• Nabywanie (acquiring) – fakty, sekwencje i emocje, których nie było wcześniej a nagle się pojawiają

• Włączanie (triggering) – coś mamy wcześniej w głowie, ale reklama to aktywuje

• Zmiana (altering) – np. zmiana nastroju, postaw lub zachowań w skutek przyjęcia określonych treści

• Wzmacnianie (reinforcing) – ugruntowanie dotychczasowych przekonań na skutek treści medialnych

Efekty w skali mikro i makro:

• Zbiorowość to nie jedynie suma jednostek

Dwa rozróżnienia (Golding 1981):

• Oddziaływania zamierzone i niezamierzone

• Oddziaływania krótkotrwałe i długotrwałe

Oddziaływania w programach informacyjnych	Zamierzone	Niezamierzone
Krótkotrwałe	stronniczość	mimowolna stronniczość
Długotrwałe	polityka danego medium	ideologia

Oddziaływania planowane i krótkotrwałe:

• Propaganda

• Odpowiedź indywidualna – modyfikacja perswazyjna

• Kampania medialna – media informują lub przekonują

• Czerpanie informacji – sprawdzanie sposobu rozumowania odbiorców

• Stosowanie ram – przedstawienie faktów z jakimś kluczem interpretacyjnym

• Porządek dzienny – kształtowanie przez media ważności pewnych przekonań, poglądów, kwestii.

Oddziaływania nieplanowane i krótkotrwałe:

• Reakcja indywidualna

• Reakcja zbiorowa (taka sama reakcja w danej sytuacji, np. „Wojna Światów” Orsona Wellsa z 1938 roku)

• Skutki polityczne (np. efekt CNN – Steven Livingston, 1997).

Oddziaływanie planowane i długotrwałe:

• Dyfuzja rozwoju – inicjowanie rozwoju

• Dyfuzja informacji – przekazywanie najważniejszych i spektakularnych informacji, np. wybór papieża

• Dyfuzja innowacji – kontekst komercyjny, technologiczny

• Szerzenie wiedzy – skutki rozpowszechniania wiadomości bieżących.

Oddziaływania nieplanowane i długotrwałe:

• Kontrola społeczna

• Socjalizacja

• Skutki wydarzeń przełomowych – zamieszki i wojny

• Definiowanie rzeczywistości i konstruowanie sensów (ram znaczeniowych)

• Zmiana instytucjonalna

• Przeniesienie – przeznaczenie czasu dla mediów kosztem innych czynności, np. spotkań z rodziną

• Zmiana kulturowa i społeczna

• Integracja społeczna – w trakcie przełomowych wydarzeń społecznych.

Bowling Alone – to esej Roberta Putnama (1995), który opisuje model bodziec-reakcja. W krótkim przedziale czasu występuje pojedynczy komunikat trafiający do indywidualnego odbiorcy, który na niego reaguje. Występuje tutaj założenie bezpośredniego skutku behawioralnego („kula karabinowa” lub „igła hipotermiczna”)

Pomiędzy bodźcem a reakcją następuje sześć kolejnych etapów odpowiadania i uczenia się (McGuire, 1973): prezentacja – zainteresowanie – rozumowanie – przyjęcie – zatrzymanie - zachowanie

Okoliczności oddziaływania:

• Zmienne związane ze źródłem, treścią, kanałem, odbiorcami i przeznaczeniem komunikatu

• Wiarygodność źródła

• Powtarzalność i brak alternatywy

• Jednoznaczność przekazu

• Dobór tematów

• Zmiana stylu i sposobu docierania do odbiorcy (różne kanały komunikowania)

• Istotna rola zmiennych związanych z motywacją, zainteresowaniem i wiedzą wyjściową odbiorców:

• Poznanie rozumowe (pierwszy stopień hierarchii oddziaływań – Ray, 1973 rok)

• Odpowiedź emocjonalna (drugi stopień hierarchii oddziaływań – Ray, 1973 rok)

• Podjęte działania (trzeci stopień hierarchii oddziaływań – Ray, 1973 rok)

Klapper (1960): „media jako oddziaływania zachodzące pośród innych oddziaływań w danej sytuacji jako całości”.

Reakcja źródło-odbiorca:

• French i Raven (1953) – założenia sprawowania władzy przez komunikację:

• Nagradzanie (odbiorca otrzymuje gratyfikację),

• Przymus (brak uległości wiąże się z negatywnymi konsekwencjami),

• Tzw. odnośnik władzy (atrakcyjność lub prestiż skłaniają odbiorcę do utożsamiania się z nadawcą),

• Władza prawomocna (np. autorytatywne komunikaty),

• Władza ekspercka (wyższy poziom władzy).

• Kelman(1963) – wpływ mediów na osobiste poglądy odbiorców

• Uleganie (akceptacja wpływu z powodu spodziewanej nagrody lub kary)

• Identyfikacja (upodobania)

• Internalizacja (Odwołanie do potrzeb odbiorcy)

Modele wpływu mass mediów (Katz, 1960):

• „model irracjonalny” – ludzie jako ofiary wszelkich sugestii,

• „model racjonalny” – ludzie myślą krytycznie i logicznie,

• „perspektywa funkcjonalna” – potrzeby odbiorców i motywy korzystania z mediów.

Kampanie

• Zróżnicowanie (różne cele, metody i strategie, inne czynniki),

• Czas oddziaływania ograniczony,

• Cele kampanii są określone i jawne,

• Grupa docelowa – zazwyczaj duża i rozproszona,

• Inicjatorem kampanii jest zwykle jakaś zbiorowość (partia lub organizacja)

• Służą wzmocnieniu lub ukierunkowaniu społecznie uznanych zachowań (głosowanie, zbiórka pieniędzy)

• Składają się z szeregu działań w różnych mediach

SKUTECZNOŚĆ KAMPANII (efektywność dotarcia do targetu) - FILTRY:

• Filtr uwagi (na ile ważne są treści, przyciągnięcie uwagi do określonych treści).

• Filtr percepcji – jak interpretować komunikaty, efekt bumerangu – wywołanie innego efektu niż zamierzony

• Filtr motywacji (stopień i typ oczekiwanej satysfakcji).

Wpływ mediów

Modele – podstawowe cztery wzory:

1. EFEKT KUMULATYWNY = Stopniowa, długoterminowa zmiana.

• Komunikaty medialne stopniowo wpływają na jednostkę,

• Stan początkowy ulega konsekwentnej zmianie

• Przykład: teoria kultywacji – George Gerbner (świat TV odbierany jako świat rzeczywisty)

1. DŁUGOTERMINOWE WZMOCNIENIE

• W miarę wpływu czasu i kolejnych ekspozycji stan początkowy jest coraz silniejszy i coraz trudniejszy do ewentualnej zmiany.

• Przykład: postawy w stosunku do kandydatów w wyborach.

1. NATYCHMIASTOWE PRZESUNIĘCIE

• Wpływ mediów zmienia stan początkowy podczas ekspozycji lub wkrótce później,

• Przesunięcie jest trwałe - może być niewielkie albo ogromne.

• Przykład: seriale telewizyjne prezentujące atrakcyjne wzorce profesjonalne.

1. KRÓTKOTERMINOWA FLUKTUACJA

• Wpływ mediów powoduje fluktuację stanu początkowego podczas ekspozycji albo wkrótce później,

• Zmiana na charakter krótkotrwały, wkrótce stan wraca do normy.

• Przykład: różnego rodzaju kampanie reklamowe

Poziom manifestacji:

• Poziom, na którym przejawy zmiany stają się widoczne,

• Zwykle przez pewien czas zmiany są niedostrzegalne,

• Przykład: ekspozycja dzieci na komunikaty różnego rodzaju

CZYNNIKI WPŁYWU:

• Zmiany w kształcie linii odniesienia są powodowane przez szereg czynników, nie tylko medialnych
  (np. reklama radiowa McDonalda spowoduje, że zatrzymamy się tam w trasie jeśli mamy na to ochotę). Rozróżniamy czynniki bezpośrednie (komunikat reklamowy) orazpośrednie (nasze otoczenie może być wystawione na komunikaty, my odbieramy je od tego otoczenia pośrednio).

Podział czynników wpływu:

• Czynniki związane z komunikatami medialnymi (muzyka połączona z upodobaniami odbiorcy)

• Czynniki związane z odbiorcami,

  • Demograficzne – ogólne kategorie klasyfikacji (wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania)

  • Cechy – są bardziej stopniowalne,

  • Stany – występowanie lub nie pewnych potrzeb (głód, fizjologia)

• Czynniki związane ze środowiskiem ekspozycji (atrakcyjność, konsekwencje działań, powtarzalność)

Behawioralny model oddziaływania:

• Comstock (1978) – wszystko zaczyna się od etapu „wejścia”, po którym następuje „akt telewizyjny”. Może on albo pobudzić, albo wywołać alternatywne zachowanie u odbiorcy. Po zaistnieniu aktu telewizyjnego, możliwe są dwie rzeczy: „wyobrażenie skutków” albo „wyobrażenie rzeczywistości realizmu sceny TV”. Faktem jest, że potem może wystąpić „możliwość zaistnienia sytuacji” oraz na końcu „naśladownictwo”.

Media i przemoc

• Założenie o antyspołecznym oddziaływaniu mediów:

• Przemoc obecna w przekazach medialnych,

• Wrażenie wzrostu przemocy przy jednoczesnym rozwoju mass mediów,

• Zmiany w samych mediach (coraz szersza oferta oraz coraz mniej regulacji)

• Wiele badań nad tym zjawiskiem (np. badania Departamentu Zdrowia USA przekazujące trzy wnioski:

1. Zawartość telewizji nasycona przemocą

2. Dzieci widza w telewizji coraz więcej scen przemocy

3. Prawdopodobieństwo takich działań w realnym ich życiu.

• Oglądanie scen przemocy zmniejsza wrażliwość na przemoc

• Przemoc obecna w mediach przyciąga młodych ludzi.

• Przemocy najwięcej jest w programach dla dzieci – fascynują się przemocą

• Wątpliwości dotyczące wpływu mediów na zachowanie (Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne
  w 1993 roku wykazuje jednak, że istnieje takie oddziaływanie

• Możliwość zastosowania VIP CHIP: ograniczeń w dostępie dzieci do pewnych programów

• Liczne kontrowersje - aspekty: ekonomiczne i polityczne i środowiskowe

• Przemoc w mediach zaspokaja różne potrzeby widowni (może się ona „wyładować”)

• POZYTYW PRZEMOCY: „katharsis” – lepiej zabijać w grze niż w rzeczywistości

• NEGATYW PRZEMOCY: rozbudzanie lęku i niepokoju (silniej widoczne u dziewczynek)

Trzy modele uczenia się i naśladowania aktów przemocy:

1. Teoria edukacji społecznej – uczenie się agresji

2. Efekt „uruchamiania” – wyzwolenie agresji ukrytej

3. Teoria scenariusza. – algorytmy postępowania

Kontekst przekazywania przemocy: Względna atrakcyjność sprawcy,względna atrakcyjność ofiary,przyczyny przemocy,stosowana broń, sugestywność, realizm przedstawienia, istnienie nagrody i kary, ból i krzywda, obszerność i sugestywność przedstawiania.

MEDIA A PRZESTĘPCZOŚĆ:

• Badania nie wykazują takiej zależności przyczynowej, ale istnieją pewne poszlaki…

• Media kształtują przekonania o skali przestępczości i ryzyku zostania jej ofiarą.

• Teoria kultywacji - podejrzenie o związek między przemocą w mediach, a rzeczywistymi aktami przemocy (Film: Money Train -Masakra w Columbine (1999):

• Eric Harris oraz Dylan Klebold zabijają 13 osób w swojej szkole,

• Oskarżenia pod adresem mediów, zespołów muzycznych (Manson), gier komputerowych (Quake)

• treści medialne o charakterze seksualnym mają negatywne konsekwencje (Ted Bundy – polityk gwałciciel)

• Demonizowanie określonych osób lub grup – tutaj w grę wchodzą też inne czynniki!

• Prowokowanie przemocy przeciwko określonym kategoriom mniejszości (Film: Hotel Rwanda)

• Wymordowanie około 800 tys. osób z mniejszości Tutsi przez członków plemienia Hutu (1994).

• Złożone przyczyny - wpływ propagandy Hutu (m.in. Radio RTLM).Ludobójstwo w Rwandzie.

MEDIA A DZIECI I MŁODZIEŻ:

• Negatywy: izolacja społeczna dzieci, mniejsza ilość czasu przeznaczana na prace domowe a większa na korzystanie z mediów, ogólna bierność, brak rzeczywistych autorytetów, anoreksja, seks nieletnich, depresje

• Pozytywy: wspólne tematy, wiedza o świecie, nauka różnych postaw prospołecznych, nowe drogi edukacji, poszerzenie wyobraźni, kształtowanie tożsamości

MEDIA A REAKCJE ZBIOROWE:

• W jaki sposób reakcje przekazywane są innym?

• Reakcjom zbiorowym np. panice sprzyjają kontakty osobiste i brak zaufania do mediów.

• Przykładek reakcji zbiorowej było działanie ludzi na skutek audycji „Wojna Światów”: wówczas było duże zapotrzebowanie na informacje, informacje przekazywane były szczątkowo, brak możliwości weryfikacji

TERRORYZM A MEDIA:

• Sama przemoc jest komunikatem!

• Media muszą przekazać rzetelnie wydarzenie, ale nie mogą stać się instrumentem terrorystów.

• W przypadku 9/11 pełna relacja w mediach uspokoiła nastroje.

• Zjawisko wzorowania się na relacjach medialnych.

• Przekazy medialne mogą wyzwalać szerokozakrojone działania o charakterze patologicznym,

MEDIA A NIEPOKOJE SPOŁECZNE:

• Przekonanie o kluczowej roli mediów,ale dane empiryczne wskazują raczej na kontakty osobiste,

• Ważne samo sygnalizowanie takich zdarzeń,

• Spilerman (1976): media odpowiedzialne za zamieszki, mobilizują działania zbiorowe

• Ale kontrola lub wyciszanie mediów nie stanowi żadnego rozwiązania.

Przekazy informacyjne

Oddziaływanie poprzez treści informacyjne:

• Oddziaływanie zwykle krótkoterminowe,

• Odnoszą się do wiedzy, opinii i postaw

• Oddziaływanie za pośrednictwem treści informacyjnych może być intencjonalne lub nie.

Swoistość przekazów informacyjnych :

• Aktualne,

• Niesystematyczne,

• Efemeryczne,

• Poświęcone wydarzeniom niezwykłym lub przynajmniej niespodziewanym,

• Muszą mieć inne „wartości informacyjne” (subiektywne),

• Powinny orientować i zwracać uwagę,

• Są przewidywalne,

• Silna konkurencja ze strony Internetu:

• Dywersyfikacja,

• Interakcja.

• Prezentacja informacji, spośród których odbiorcy mogą wybierać,

• Inicjatywa po stronie odbiorcy (zwykle słabo skoncentrowanego),

• Skuteczność przekazów zależy od liczby zainteresowanych odbiorców, którzy są w stanie je przyswoić,

• Zależy to zarówno od nadawcy i samego komunikatu, jak i widowni!

• Telewizja bywa przeceniany jako źródło informacji o sprawach publicznych,

• Ole Findahl: w naturalnych warunkach ludzie zapamiętują 5% informacji,

• Doris Graber: schematy interpretacyjne materiałów informacyjnych.

• Schemat interpretacyjny to „struktura poznawcza wykorzystywana w procesie interpretacji informacji bieżącej i przywoływania zapamiętanych informacji” – będzie na egzaminie!

• Schematy mogą mieć różny charakter.

Przykłady:

• Powoływanie się na konkretne przypadki, które mają ilustrować szersze zjawiska (Pan Zbyszek a bezrobocie)

• Może prowadzić do deformacji obrazu rzeczywistości,

• DolfZillmann: egzemplifikacja wzmacnia oddziaływania mediów - cztery potencjalne mechanizmy działania.

1. Zamiast abstrakcyjnych informacji – konkretne.

2. Wiele informacji o podobnym charakterze.

3. Dobrze jeżeli prezentacja jest żywa i konkretna.

4. Duży ładunek emocjonalny.

Zróżnicowanie odbioru:

• Na interpretację przekazów wpływają czynniki związane z widownią (swoje poglądy i sposób patrzenia)

• Cztery główne klucze interpretacyjne:

1. PRZESTRZEŃ – zależność odległości geograficznej lub środowiskowej dla danej grupy

2. WŁADZA – nawet, gdy mowa o fałszywych skutkach danego wydarzenia dla danej grupy

3. CZAS – mogą być także wydarzenia przyszłe

4. TOŻSAMOŚĆ – dystans lub utożsamianie się z daną osobą lub zjawiskiem

Model kodowania/dekodowania (Stuart Hall):

• Komunikaty medialne cechuje złożone „preferowane odczytanie”, ale rzeczywiste odczytanie nie musi być
  z nim zgodne! Ta różnica to nie jest błąd w kodowaniu przekazu, ale często bariera nie do uniknięcia

• Potwierdzanie: badania reakcji Żydów i Palestyńczyków na wieści o intifadzie (powstaniu Palestyńczyków).

Wiarygodność informacji

• Większe znaczenie ma źródło niż sam komunikat.

• Przykład: amerykańska i brytyjska telewizja publiczna cieszą się znacznym zaufaniem społecznym (swoistość medium, gwarancje ustawowe).

• Wiarygodność różna w przypadku różnych mediów.

• W Internecie trudniej ocenić wiarygodność informacji.

• Mimo to istnieją grupy, które podchodzą do globalnej sieci z zaufaniem (młodzież, ludzie sceptycznie podchodzący do systemu politycznego)

DYFUZJE INFORMACJI – rozprzestrzenianie się informacji:

• Cztery podstawowe elementy:

1. Ilu ludzi wie o danym zdarzeniu?

2. Jaka jest odczuwana waga zdarzenia?

3. Jaka jest ilość przekazywanych informacji?

4. Skąd pochodzi wiedza o wydarzeniu?

MODEL KRZYWEJ „J” (Bradley S. Greenberg):

jeśli bardzo wiele osób wie o danym wydarzeniu to większość dowiedziała się o tym od innej osoby. Wiąże się to zazwyczaj z trzema różnymi kategoriami informacji:

• Typ I – niskie znaczenie ogólne - ważne dla pewnej grupy. Małe zainteresowanie mediów, informacje przekazywane w grupie.

• Typ II – ogólnie istotne- dostrzeganie przez znaczna część populacji. Zwykle nie przechodzi kanałami interpersonalnymi.

• Typ III –szczególnie istotne wydarzenie - błyskawiczne zainteresowanie mediów. Waga zdarzenia stymuluje wszystkie kanały.

MODEL KRZYWEJ „S”:

• Zakłada brak ograniczeń, przypadkowość komunikowania, spontaniczność przekazu informacji

• Mówi o zależności danego wydarzenia od czasu” procent ludzi wiedzących o czymś wzrasta z czasem

• Steven Chaffee : dodatkowe przypadki (np. ograniczenia w strojach autorytarnych)

• Badania koncentrują się zwykle na doniosłych wydarzeniach.

• Spada znaczenie scentralizowanych kanałów informacji (dywersyfikacja przekazów).

• Wciąż kluczowa rola innych – interpersonalnych kanałów informacyjnych a nie samych mediów
  (Zamachy z 9/11:50% populacji dowiedziało się z relacji innych,33% - z TV, 15% - z radia)

Ramy przekazów - stanowią instrument organizacji rozproszonych fragmentów informacji.

• Robert Entman: stosowanie ram polega na selekcji i hierarchii priorytetów,

• Ramy definiują problemy i przyczyny, narzucają oceny, sugerują remedia (przykładowo o aborcji możemy powiedzieć w kontekście „zabijania” albo nawet „masakry”)

• Ramy umożliwiają interpretację faktów,

• Nie da się ich uniknąć w działalności medialnej.

• Przykłady:

• Kwestia stosunków prasowych widziana przez pryzmat większości społeczeństwa.

• Relacje z ZSRR przedstawione na Zachodzie w kategoriach „zimnej wojny”.

• Sytuacja w Irlandii Północnej

• Konflikt w Kosowie

• Inwazja na Irak (zupełnie inne ramy w przekazach medialnych w rożnych państwach).

• Dwie katastrofy lotnicze:

• KAL 007 – koreański samolot pasażerski zestrzelony przez Rosjan koło Sachalinu 1983 r.

• Iran Air 656: irański samolot pasażerski zestrzelony przez Amerykanów w 1988 r.

Dane empiryczne:

• ShantoIyengar: tendencje „obwiniania ofiary”, poparcie dla rozwiązania siłowego w Zatoce Perskiej.

• Kathleen Jamieson, Paul Waldman: porażka Ala Gore’a wynikiem działalności mediów.

Wpływ mediów na procesy i instytucje polityczne.

• Adaptacja świata współczesnej polityki do rozwoju środków masowego komunikowania.

• Media głównym środkiem przekazywania informacji i komunikowania na tematy polityczne

Negatywne aspekty oddziaływania mediów na politykę:

• Mniejsza partycypacja polityczna, więcej czasu przeznaczane na korzystanie z mediów (głownie TV).

• Negatywny wpływ komunikowania politycznego na zaufanie i zaangażowanie społeczeństwa (frekwencja)

• Utrata własnych kanałów komunikowania, uzależnienie od filtrów medialnych.

Wpływ mediów na instytucje polityczne:

• Przesunięcie uwagi na poziom ogólnonarodowy.

• Wzrost znaczenia osobowości i wizerunku (1960: wybory pomiędzy Eisenhowrem a Nixonem)

• Ograniczenie kontaktów kandydata z wyborcami.

• Szczególny nacisk na sondaże wyborcze.

• Media ustalają porządek debaty publicznej.

• HORSE RACE = Wybory jako wyścig - sprawy merytoryczne tracą na znaczeniu, zmieniające się stale słupki poparcia, ważne jest życie prywatne kandydata a nie jego wcześniejsza kariera polityczna

• Kampanie wyborcze coraz bardziej przypominają kampanie reklamowe (po raz pierwszy w USA)

• Trudno jednak oddzielić zmiany wywołane przez media od kontekstu szerszych zmian społecznych.

• Wpływ mediów nie zawsze jest negatywny.

Medializacja – adaptacja polityki do narzucanych przez media kryteriów.

• Kolonizacja jednej domeny społecznej przez inną.

• Teatralizacja, polityka symboliczna.

Wpływ mediów na wydarzenia:

• Badania „wydarzeń przełomowych” – ważnych dla ogółu społeczeństwa

• Badania wpływu wydarzeń przełomowych na ramówki w mediach

• Media masowe tworzą scenę dla wydarzeń.

• Media oddziałują na istotne wydarzenia o charakterze publicznym i zbiorowym, trwające dość długo, by mogła nawiązać się relacja między mediami, a tym wydarzeniem.

• „Efekt CNN” – zmiana hierarchiczności, wydarzeń, zwrócenie uwagi na wydarzenia międzynarodowe (przykładem może być chociażby wojna USA z Hiszpanią w 1898 roku oraz sposób w jaki przekazywali te wydarzenia u Pulitzera i Heartsa, „żółte gazety sensacyjne”, walka o Kubę, afera Watergate z Nixonem)

PROPAGANDA:

• Propaganda to „celowa, systematyczna próba kształtowania poglądów, manipulowania wiedzą i bezpośrednimi zachowaniami w celu wywołania pożądanych reakcji” –definicja O”Donnela

• Jest zjawiskiem znanym od zarania dziejów.

• Od łacińskiego „propagare” (krzewić) – pojawia się też w religii (Santa Congregatio de Propaganda Fider)

• Rozwój metod wraz z rozwojem technologii medialnych.

• Sztuka retoryki (od starożytności).

• Przekaz oparty na żywym słowie.

• Wzrost znaczenia propagandy w okresie nowożytnym.

• Wynalazek druku, początki reklamy.

• Propaganda religijna i polityczna.

• Promocja elit – Maksymilian I w Niemczech, Ludwik XIV we Francji (monety, festyny, święta, rocznice)

• Wiek XIX: rozwój prasy masowej.

• Demokratyzacja, masowe partie polityczne.

• Wynalazek kina (1895 r.) i filmu dźwiękowego (1927 r.).

• Kino jako instrument propagandy (Propaganda III Rzeszy – Reni Liffenstadt)

• Wynalazek radia, rozwój mediów publicznych („Firesidechats” Franklina D. Roosvelta w radio).

• Dominacja telewizji w II poł. XX w.

• Po II wojnie światowej słowo „propaganda” zastąpione zostało terminem „komunikowanie polityczne.

Funkcje propagandy:

• Integracyjna – łączenie elit (ZSSR w latach ’20 XX wieku)

• Adaptacyjna – osiągnięcie zmiany, ugruntowanie jakiś przekonań, poderwanie do działania, piękne wizje

• Informacyjno-interpretacyjna – dostarczenie zakresu informacji oraz jej interpretacja

• Dezinformacyjna i demaskatorska – „czarna propaganda”

Typy propagandy:

1. Społeczna – działanie spontaniczne, nie do skontrolowania przez jeden ośrodek

2. Polityczna – rozsiewanie informacji, nastawiony na konkretny efekt polityczny np. walka o frekwencję

Klasyfikacja według zafałszowania treści:

• Propaganda biała – nadawca jest tym za kogo się podaje, nie podaje informacji nieprawdziwych, ale takie które służą promowaniu dobrego wizerunku danej instytucji.

• Propaganda szara – przekazy nie muszą być fałszywe, ale nie pokazują pełnego obrazu wydarzeń, występują pewne dezinformacje (przykład: propaganda na temat wojny w Afganistanie, źródło było znane)

• Propaganda czarna – treść jest zafałszowana, nadawca informacji ukryty (przykład: „dawna wojna” z przełomu lat 1939/1940, kiedy to Niemcy w Radiu Stuttgart nadawali audycje niby-Francuza Ferdonetta)

• Model deflekcyjny – nadawca ukrywa tożsamość.

• Model legitymizacyjny – propagandysta umieszcza komunikat u nadawcy wiarygodnego, a później wygłasza je powołując się na to wiarygodne źródło.

Klasyfikacja według kierunku oddziaływania:

• Propaganda zewnętrzna – w przypadku działań wojennych do odbiorców w innych krajach/budowanie korzystnego wizerunku państwa za granicą (przykłady: propaganda hitlerowska i aliancka, propaganda Serbii i NATO w sprawie Kosowa), chodzi o budowanie korzystnego wizerunku państwa w mediach – specjalne agencje zajmują się promowaniem takiego dobrego wizerunku na zewnątrz

• Propaganda wewnętrzna – skierowana do obywateli państwa, w którym się odbywa (totalitaryzm)

Klasyfikacja według okresu realizacji:

• Propaganda poprzedzająca – poprzedzająca jakieś ważne wydarzenie np. wizytę ważnej osoby.

• Propaganda towarzysząca – towarzyszy z faktycznie zachodzącym wydarzeniem.

• Propaganda następcza – jeżeli jest zainicjowana tuż po wydarzeniu, może wpłynąć na odbiorców (może tutaj zaistnieć problem „efektu pierwszeństwa”, czyli chęci wbicia się z oddziaływaniem przed innymi)

Klasyfikacja według sposobu rozpowszechniania:

• Propaganda bezpośrednia –informacyjny charakter, osobisty kontakt, aktualność, sprzężenie zwrotne, zaangażowanie emocjonalne, niewielki zasięg, niewielki stopień sformalizowania np. kampania wyborcza Clintona – USA, 1992 r.

• Propaganda pośrednia – kluczowa rola mass mediów, ograniczenie kanałów sensorycznych (audio, video, grafika), impersonalny charakter przekazu, media jako gate-keeper, opóźnione sprzężenie zwrotne, mass media są tutaj niezbędne do propagandy bo umożliwiają dotarcie do dużej grupy populacji

Propaganda, a wojna:

• Synergia między wojną, a produkcją przekazów informacyjnych.

• Każdej akcji wojskowej towarzyszy akcja propagandowa.

• Strategia zmonopolizowania źródeł informacji.

• Dołączenie korespondentów wojennych do jednostek wojskowych.

Czynniki skuteczności propagandy wojennej:

• Ogólna uległość prasy,

• Udane wzbudzenie uczuć patriotycznych,

• Publiczna akceptacja cenzury,

• Dystans do miejsca zdarzeń.

Nowe media i alternatywne formy komunikacji utrudniają manipulację opinią publiczną.

Teoria kultywacji

• Model długofalowego oddziaływania mediów,

• Telewizja zdominowała „porządek symboliczny” (kreuje teraz postawy i poglądy)

• Telewizja zastąpiła bezpośrednie doświadczenie i inne drogi poznania rzeczywistości,

• Oglądanie telewizji sprzyja przyjmowaniu poglądów zbieżnych z obrazem rzeczywistości prezentowanym w audycjach telewizyjnych,

• Kultywacja przebiega stopniowo, opiera się na kumulacji,

• Telewizja tworzy kompletne środowisko symboliczne,

• Twórcą teorii kultywacji – George Gerbner,

• Oddziaływanie telewizji ma wpływ raczej na postawy niż na zachowania widzów,

• Efekty pierwszego i drugiego rzędu,

• Media masowe kultywują wartości już obecne w danej kulturze,

• „Telewizja jest kulturowym ramieniem ustalonego porządku przemysłowego”,

• Funkcja de facto konserwatywna,

• Nacisk postawiony na „heavy viewers” (telemaniaków, na których telewizja ma większy wpływ).

• „Lightviewers” maja zwykle więcej różnych źródeł informacji i są mniej narażeni na przekazy TV

Młodzi widzowie: efekt kultywacji silniejszy.

Dzieci: efekt kultywacji nie musi wystąpić.

Samotni widzowie: efekt silniejszy.

Badania nad kultywacją obejmują zwykle korelację danych z analizy zawartości z wynikami sondaży,

• Analiza zawartości daje charakterystykę „świata TV”.

• Badania widowni zawierają pytania np. o przemoc w życiu codziennym (w USA zadawano przykładowo pytanie: „jaki procent dorosłych mężczyzn w kraju zatrudnionych jest w organach ścigania w wymiarze sprawiedliwości?” – ludzie mówili, że aż 10%, podczas gdy faktycznie jest to tylko 1%)

• Odpowiedzi zestawiane z innymi czynnikami (czas oglądania TV, wzorce korzystania z mediów, dane demograficzne – płeć, wiek, miejsce zamieszkania, wykształcenie).

• „Heavy viewers” wybierają częściej „odpowiedzi telewizyjne”, czyli te o charakterze dramatycznym (Przykład badania:75% telemaniaków i 62% „lightviewers” udzieliło „odpowiedzi telewizyjnych”)

• Badania nad kultywacją skupiają się na medium telewizji oraz problemie przemocy (amatorzy oper mydlanych przeceniają liczbę ludzi zdradzających swych partnerów, rozwodów i zabiegów aborcji).

• Dyferencjał kultywacji – stopień w jakim postawy są kształtowane przez telewizję („heavy vievers” są zazwyczaj nieświadomi ogromnego wpływu, jaki wywiera na nich telewizja)

• „Mainstreaming” – dzielenie tych samych poglądów przez „heavy viewerów” w danej grupie przy rozbieżnych poglądach „lightviewerów” w tej samej grupie (homogenizacja, ujednolicenie opinii).

• „Rezonans” – podwojenie bodźca (codzienne doświadczenie + przekazy TV) wzmacnia efekt kultywacji.

• „Mean World Syndrome”: syndrom złego świata.

• Telemaniacy wierzą, że świat jest okrutniejszym miejscem niż jest w rzeczywistości.

• Badanie Pingree& Hawkins (1981), badanie 1280 uczniów w Australii.Ogladali oni amerykańskie filmy i po ich obejrzeniu przełożyli te wzorce na swój teren: ocenili, że Australia to miejsce niebezpieczne i pełne przemocy.

Krytyka teorii kultywacji – różne aspekty.

• Nadmiernie upraszcza problem.

• Reakcje między strukturami symbolicznymi, zachowaniami i poglądami widowni są bardzo złożone!

• Nie tylko TV, ale i pozostałe media, doświadczenia bezpośrednie, inni ludzie itp.

• Korelacja (pomiędzy ekspozycją na przekazy telewizyjne i poglądami widzów) nie dowodzi istnienia relacji przyczynowo-skutkowej

• A może jest odwrotnie? Ludzie bardziej lękliwi oglądają więcej TV niż inni?

• Zachowanie ścisłej kontroli nad zmiennymi redukuje efekt kultywacji?

• Ludzie, którzy mieszkają w niebezpiecznej okolicy, częściej zostają w domu (i oglądają TV) oraz uważają, że życie jest niebezpieczne.

• Teoria kultywacji zakłada zbyt dużą jednorodność audycji TV.

• Ale biorąc pod uwagę narastającą homogeniczność programów, może to i słuszne założenie…

• Problemy metodologiczne (dobór pytań).

• Czy widzowie porównują telewizję z codziennym życiem?

• Efekt kultywacji najsilniej dostrzegalny w badaniach przeprowadzanych w USA (!)

• Brak efektu kultywacji w przypadku widzów w Wielkiej Brytanii; możliwe przyczyny:

• TV brytyjska zawiera niewiele przemocy,

• Nie osiągnięto poziomu krytycznego,

• Wielka Brytania ma bardziej zróżnicowaną kulturę medialną (silne media publiczne)

• Badanie szwedzkich nastolatków – mapy mentalne.

• Wiele współczesnych teorii zakłada niewielki wpływ mediów na widzów…

• Programy telewizyjne mogą być różnie interpretowane.

• Ważna jest również motywacja:

• Widzowie oglądający TV z nudów lub z przyzwyczajenia są bardziej narażeni na działanie mediów.

• Efekt kultywacji może być zredukowany przez osobiste doświadczenie.

• Status socjoekonomiczny: dla niższych klas społecznych TV bywa głównym źródłem informacji.

Efekt trzeciej osoby

• Koncepcja „efektu trzeciej osoby” W. P. Davisona.

• Istnieje powszechne przekonanie o tym, że media oddziałują silnie na innych, ale na nas – nie.

Przypadek z II wojny światowej: oddział złożony z żołnierzy afroamerykańskich na wyspie Iwo <3 Jima.

• Propaganda japońska wykorzystująca motywy rasowe.

• Oddział zostaje przeniesiony na inne pozycje, chociaż nie ma dowodów na bunt czarnych żołnierzy

• Brak jakichkolwiek dowodów na bezpieczna skuteczność działań propagandowych.

Hipoteza „efektu trzeciej osoby”

• Ludzie przeceniają wpływ komunikowania masowego na postawy i zachowania innych.

• Ten rzekomy wpływ może stać się podstawą określonych działań.

• Faktyczny efekt przekazu medialnego może zatem polegać na spowodowaniu działań osób zakładających rzekomy wpływ tego przekazu na innych!

Inne przypadki:

• AKCJA HUGENOT – wojna samolotowa pomiędzy Niemcami a Wielką Brytanią, podjęto działanie propagandy brytyjskiej podczas II wojny światowej (BBC manifestuje fakt zestrzelenia samolotu niemieckiego, z którego katapultował się niemiecki lotnik i przeszedł na stronę Brytyjczyków)

• Wybory gubernatora stanu Maryland w 1978 r.

• Cenzura.

„Roots” – miniserial amerykański z 1977 r. (ABC).

• Duża popularność i sukces artystyczny.

• Temat: trudna przeszłość Stanów Zjednoczonych.

• Przedmiot wielu opracowań naukowych.

• Przedstawianie brutalnych scen bicia czarnych przez białych obywateli

• Jednak brak większego wpływu na postawy dotyczące kwestii rasowej!

Badanie sondażowe - Cztery studia dotyczącewyborów gubernatora stanu Nowy Jork w 1978 r.

Noam Chomsky i kontrola społeczna

Kontrola społeczna:

• Szereg stanowisk teoretycznych odnośnie stopnia i celowości kontroli społecznej sprawowanej przez media,

• Media umacniają wartości dominujące w danej społeczności,

• Wersja mocniejsza: media są zasadniczo konserwatywne!

• Funkcjonują zgodnie z regułami rynku, są podporządkowane interesom państwa.

E. Herman i N. Chomsky:

• Krytyczna teoria systematycznego i długofalowego oddziaływania mediów,

• Przekazy informacyjne przechodzą przez szereg filtrów (filtr finansowy, filtr reklamy, filtr bojkotu, filtr dominującej ideologii, filtr uzależnienia od oficjalnych źródeł informacji).

• Książka „Manufacturing Consent” (tytuł zaczerpnięty z dzieła W. Lippmanna).

• Pierwsza faza badań nad oddziaływaniem mediów.

• Filtr finansowy – forma instytucjonalna mediów w USA (korporacje)

• Filtr reklamy – pomyślność przedsiębiorstw zależy od przyciągnięcia reklamodawców

• Filtr bojkotu – np. w stosunku do partii, autocenzura, brak poglądów spoza mainstreamu

• Filtr dominującej ideologii – np. wojny z terroryzmem.

• Filtr uzależnienia od oficjalnych źródeł informacji – utrzymywanie pozytywnych relacji z władzami państwowymi (które są źródłem informacji, nie chcemy się odciąć od „przecieków”)

KONTROLA SPOŁECZNA:

• Media dążą do utwierdzenia status quo.

• Nagradzane są zachowania konformistyczne i patriotyczne.

• Zachowania pozainstytucjonalne i poza mainstreamu są reprezentowane słabiej.

• Media prezentują problemy jako możliwe do rozwiązania za pomocą obowiązujących reguł.

• Pewne zachowania i grupy podstawione jako dewiacyjne i niebezpieczne.

• „Obwinianie ofiary” (kibice, globaliści) zamiast pokazywania prawdziwych problemów.

• Pomijanie niektórych treści w przekazach informacyjnych.

• Teoria oparta na monitoringu treści i analizie zawartości.

• Zastrzeżenia natury metodologicznej!

• Kontrola nad mediami wiąże się z wpływami społecznymi, politycznymi i względami statutowymi.

Sprawa zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki – lata 80-te. Za to, że w swojej działalności politycznej upominał się o prawa człowieka. Również innych księży (biskup Romero) zabijano za to, że sprzeciwiali się patologii władzy. Sytuacje są tu porównywalne. Media zagraniczne pokazywały sprawę ks. Popiełuszki, a ks. Romero pomijały – filtr dominującej ideologii Stanów Zjednoczonych. Polska w latach 80-tych była bowiem wrogiem USA, a Salvator przyjacielem (mimo, że oba kraje były w podobnej sytuacji).

SPIRALA MILCZENIA (ElisabethNoelle-Neumann, 1974) – wzajemna zależność między środkami masowego komunikowania, komunikacją międzyludzką a stosunkami międzyludzkimi. Istnieją trudności w poszczególnym określaniu teorii spirali milczenia, bo jest to sprawa długotrwała i kumulatywna.

• Ludzie ulegają opinii, która dominuje w otoczeniu by uniknąć ostracyzmu w kwestiach społecznych
  i sprawach publicznych,

• Ujawniło się to po raz pierwszy podczas wyborów w RFN w 1965 roku – prognozowano wyrównaną walkę do samego końca , ale ostatecznie 8% przewagi koalicji CDU/CSU (tzw. „lastminute swing”),

• Początkowo nie rozumiano tego mechanizmu, potem zwrócono uwagę na społeczne przewidywania wyników,

• Efekt konformizmu – kilka procent wyborców przeszło do obozu zwycięzcy (szczegółowe badania podczas kampanii wyborczej w 1972 roku),

• NEUE OSTPOLITIK – najważniejsza kwestia wyborów z 1972 roku: różnice w publicznej widoczności stronnictw politycznych teraz na korzyść partii SPD, podobnie jak 7 lat wcześniej, ale wtedy w sferze publicznej dominowała koalicja CDU/CSU. Częściej mówiono o poglądach obozu zwycięzcy, dlatego
  to właśnie oni zjednali sobie większą część wyborców – preferencje wyborcze zmieniły się w ostatniej chwili,

• Paul Lazarsfeld zaobserwował podobny efekt w 1940 roku, ale określił go mianem „bandwagoneffect” – „wóz z orkiestrą”). Stwierdził on, że w lastminute swing uczestniczą osoby niezbyt zainteresowane polityką. Przez to, że chcą być w obozie zwycięzcy i mieć z tego określone korzyści a nie znajdować się w obozie przegranych i być poza mainstreamem, doprowadzają do nagłej zmiany wyników wyborczych. Przyczyną była także tutaj chęć uniknięcia izolacji społecznej.

MOŻLIWE WERYFIKACJE TEORII SPIRALI MILCZENIA:

• Obecność podobnych refleksji w pismach historycznych

• 1856 rok – upadek francuskiego Kościoła w skutek rewolucji i przemian społecznych, utrata tzw. „rządu dusz”

• Badania empiryczne

• Sondaż z 1972 roku na temat legitymizacji władzy – zadawano wówczas trzy pytania. Po pierwsze: czy RFN powinna uznać NRD? Po drugie: czy większość ludzi w RFN jest tego zdania? Po trzecie: jak zmienią się poglądy w tej sprawie za rok? Akceptacja NRD to nowa polityka wschodnia.

Zachodzące zmiany opinii odzwierciedlone są w postrzeganiu klimatu opiniotwórczego przez respondentów. Zauważono to znów na przykładzie Niemiec. Przeprowadzano tzw. „test kolejowy”. Zadawano pytanie, czy jeśli w przedziale pociągu usłyszałoby się rozmowę na temat polityki, to czy włączyłoby się wtedy do dyskusji na ten temat. Okazało się, że zwolennicy Willego Brandta (socjaldemokraty niemieckiego z partii SPD) włączyliby się do rozmowy, bo ich poglądy dominowały wówczas z społeczeństwie. Przeciwnicy Brandta siedzieliby w pociągu po cichu.

Przyjmuje się jednak też, że wypowiedź i milczenie można traktować bardzo szeroko. Są to wątpliwości odnoszące się do możliwości przewidywania wyników wyborczych. Wątpliwości te rozwiano w badaniach z lat 1974-1976. Gdy SPD miało wahania poparcia to „test kolejowy” wskazał, że socjaliści stracili nagle ochotę do wygłaszania poparcia dla partii rządzącej. Taki lęk przed izolacją potwierdził także eksperyment Salomona Ascha (1951). W jego eksperymencie chodziło o to, że pokazywało się na monitorze ludziom trzy odcinki AB o różnej długości, proszono też o wskazanie wśród nich tego, który będzie najbardziej podobny do wyświetlanego obok kolejnego odcinka AB. Chociaż prawidłową linię można było zobaczyć na pierwszy rzut oka, to zastosowano eksperyment, w którym 9/10 osób specjalnie kłamało. W skutek ich opinii dziesiąta osoba pomimo swojej opinii przychylała się do sądu fałszywego i zgadzała się w doskonale widocznym kłamstwem. Badania te wskazały, że kobiety są bardziej podatne na kłamstwo a efekt grupy pryskał, gdy z grupy choć jedna osoba się wyłamała (wtedy już tylko 8/10 osób kłamało). Dodatkowo zauważono, że gdy znamy się z innymi osobami biorącymi udział w badaniu to efekt zaufania do nich jest mocniejszy.

INNE BADANIA:

• Elizabeth Neumann (badanie zagrożenia) – pokazywano ludziom samochód z przebitą oponą, na którym była naklejka jednej z niemieckich partii politycznych, ale nie wiadomo jakiej. Proszono o udzielenie odpowiedzi na pytanie, komu może zdarzyć się coś takiego. Okazało się, że bardziej byli zagrożeni zwolennicy CDU, które miały złe notowania sondażowe. Zwolennicy SPD nie czuli takiego zagrożenia.

• Wolter Lippmann („Public Oppinion”, 1922) – w swojej książce przedstawił wyniki swoich badań, w których wyszło na jaw, że media są opiniotwórcze. Wpływ środków masowego komunikowania, według autora, jest jednak nieuświadomiony. Odbiorcy rekonstruują rzeczywistość przez selekcje informacji, jest to selektywne postrzeganie relacji medialnych przez odbiorcę.

• Kompleksowe badania podczas kampanii wyborczej w Niemczech w 1976 roku – przeprowadzone zostały na podstawie sondaży reprezentatywnych, sondaży wśród dziennikarzy oraz archiwizacji materiałów audiowizualnych. Zadawano pytania na temat decyzji wyborczych, prognozy wyników kampanii oraz tego, z jakiego medium się korzysta do czerpania informacji o polityce. Badania te przeprowadzono w czasie pogarszającego się klimatu wokół koalicji CDU/CSU w skutek czego sztaby wyborcze podjęły działania mające na celu zwiększyć widoczność swojej partii (flagi, plakaty, znaczki na garniturach, media). Okazało się jednak, że zwolennicy ich byli bierni myśląc, że i tak przegrają te wybory. Celem rządzącej koalicji było zwiększenie ekspozycji medialnej, bo eksperci wiedzieli, że widoczność w TV może zmienić preferencje wyborcze. Jednak dziennikarze nie wierzyli w dalsze sukcesy CDU/CSU choć sprawa zwycięstwa była cały czas otwarta. Około 70% dziennikarzy było przekonanych raczej o zwycięstwie koalicji SPD/SDP i tak też się stało – to oni zwyciężyli w wyborach w 1975 roku. Sztab CDU/CSU próbował przełamać efekt spirali milczenia poprzez zaangażowanie członków w celu zmniejszenia medialnego klimatu opinii. Wygrało jednak SDP.

• Analiza scen TV (połowa lat ’70) – zbadano wtedy pracowników środków audiowizualnych, w badaniu wzięli profesjonaliści. Okazało się, że 78% kamerzystów uznało, że można manipulować opiniami widzów tym, jak przedstawi się danego polityka. Zwrócono uwagę na to, że zastosowanie perspektywy ptasiej lub żabiej wzbudza antypatię, podczas gdy ustawienie kamery na wysokości oczu wzbudza zaufanie do polityka. Sprawdziło się to w wyborach niemieckich – Schmidt był pokazywany dobrze a Kohl z perspektywy ptasiej lub żabiej. O ustawieniu kamery decyduje dziennikarz lub kamerzysta a nie polityk. Badanie to też pokazało, że lepiej pokazywać tłum z bliska zbliżając kadry na ich emocje, niż pokazywać ludzi na placu z daleka.

• Michael Ostertag – badanie oddziaływania sympatii dziennikarzy prowadzących wywiady z politykami. Zwracano uwagę na gestykulacje i mowę ciała – politycy zgodni z dziennikarzami oceniani byli dobrze, wszyscy inni uznani zostali za agresywnych

WYJĄTKI:

• „twarde jądro” – aktywna mniejszość godzi się na izolację, czuje się awangardą i nie zależy im na poklasku od mainstreamu. Są trochę jak sekta niezależna od opinii innych.

• Gary Schulman – zwolennicy opinii większości z czasem stają się niezdolni do argumentacji, gdyż nie spotykają nikogo, kto miałby inne zdanie.

• Funkcja artykulacyjna mediów – jeżeli w mediach nie ma jakiś poglądów to tacy zwolennicy takich opinii nie potrafią wyrazić swoich opinii, bo nie mają medialnych wzorców

• Gabriel Tarde – „powstała ogromna siła, która może się już tylko zwiększać”

PESYMISTYCZNA OCENA JAKOŚCI RELACJI SPOŁECZNYCH:

• Elina Katz (1983) – prawomocność teorii zależy od znaczenia innych grup odniesienia i życia towarzyskiego

• SergeMoskovici (1991) – więcej uwagi należy zwracać nie na „cichą większość” ale na „hałaśliwą mniejszość”

Oddziaływanie gier komputerowych i wideo

Olbrzymia popularność gier, ale jednocześnie wiele kontrowersji ich dotyczących:

• W 2010 roku Amerykanie przeznaczyli 25 milionów USD na gry, konsole i akcesoria

• 72% gospodarstw w USA posiada urządzenie do gier

• Przeciętny gracz w Ameryce ma 37 lat

• 42% graczy to kobiety

Główne obszary badań nad oddziaływaniem gier wideo:

• Negatywne efekty brutalnych gier wideo

• Uzależnienie od gier wideo

• Pozytywne efekty gier wideo

• Użyteczność i korzyści

NEGATYWNE EFEKTY GIER WIDEO:

• Spór dotyczący negatywnych efektów gier komputerowych

• Zjawisko podobne jak w przypadku innych relacji medialnych

• Różnice metodologiczne i związane z interpretacją danych

• W dyskursie popularnym: jaka zawartość jest odpowiednia dla dzieci i młodzieży?

• Przykład: School Shooter: North American Tour 2012 (modyfikacja Half Life 2)

• Gra FPS polegająca na zabijaniu uczniów i nauczycieli

• Inspiracje ze świata rzeczywistego: Columbine oraz Virginia Tech.

• Twórca mówi o wymiarze prewencyjnym tej gry! (rozładowanie agresji)

• Ostatecznie gra została usunięta z serwisu hostingowego

• Generalny model agresji (GMA): w jaki sposób brutalne gry wpływają na poziom agresji?

• Nacisk na mentalne skrypty związane z przemocą

• Tworzenie bardziej brutalnej osobowości

• Badania longitudinalne wskazują na wzrost agresji w graczy w dalszej perspektywie czasowej

• Gra tworzy specyficzne środowisko do agresji

• Brutalne gry a myśli, emocje i zachowania związane z agresja

• Spadek empatii i skłonności do pomocy innym

• Mechanizm dehumanizacji (GTA Vice City)

• Wpływ zwłaszcza na osoby niemające dotychczas styczności z brutalnymi grami wideo

• Przykład:MortalKombat: Deadly Alliance

• W badaniu z 2009 roku ustalono, że piętnastominutowa rozgrywka skutkowała podniesieniem tętna oraz myślami i zachowaniami o charakterze agresywnym

• Agresywne myśli i uczucia trwały w badaniu mniej niż 4 minuty

• Zachowania agresywne oraz tętno wracało do normy po 10 minutach

• Zastrzeżenia metodologiczne = KRYTYKA:

• Niejasne kryteria agresji

• Ograniczenie studium do jednej gry

• Brak uwzględnienia szeregu czynników

• Niewielkie, nielosowe i niereprezentatywne próby stanowiące badaną grupę

• Czy pojedyncze zachowania mogą wyjaśniać sytuacje w zachowaniach ekstremalnych?
  Ludzie związani z przemysłem gier mówią, że NIE

• Model alternatywny: ludzie o agresywnej osobowości preferują brutalne gry wideo z natury (wzmacniająca się reakcja zwrotna)

UZALEŻNIENIE OD GIER WIDEO:

• Amerykańskie Towarzystwo Medyczne opublikowało w 2007 roku raport na temat „potencjału uzależnienia” od gier wideo – są to uzależnienia o charakterze behawioralnym (podobnie jak w przypadku hazardu)

• Medialne zainteresowanie problemem: kazus koreański (Prius Online, 2007)

• Gry wideo koreańskim sportem narodowym

• 95% gospodarstw domowych w Korei posiada szerokopasmowy Internet

• Rząd otwiera kliniki leczenia tego uzależnienia

• W 2005 roku dziesięciu Koreańczyków zmarło z powodu uzależnienia do gier komputerowych

• Grupa najbardziej zagrożona

• Młodzież płci męskiej

• 8,5% graczy w wieku 8-18 w USA jest uzależniona od gier

• W Norwegii powyższy wskaźnik wynosi zaledwie 0,6%

• Szczególne zagrożenie: gry MMORPG

• Internetowa rozgrywka w czasie rzeczywistym

• World of Warcraft: społeczne aspekty rozgrywki online, problemy w świecie rzeczywistym

• Walka z uzależnieniem

• Wzmocnienie wydatków mających na celu szczerzenie świadomości o zagrożeniach związanych z uzależnieniem od gier komputerowych

• Przemysł gier wideo powinien zapewniać „heavy userom” wsparcie psychologiczne

POZYTYWNE EFEKTY GIER WIDEO:

• Zastosowaniaedukacyjne: The Oregon Trial, Where is the Carmen Sandiego?

• Nauczanie jest bardziej efektywne jeśli uczniowie są motywowani do nauki, otrzymywanie natychmiastowego sprzężenia zwrotnego, możliwość zastosowania wiedzy w konkretnych sytuacjach

• Eksperyment McDivetta (2006)

• Uczniowie podzieleni na dwie grupy

• Grupa kontrolna uczestniczy w tradycyjnych wykładach na temat II wojny światowej

• Grupa testowa grała w grę Malang History

• Wykorzystanie formatu gier MMORPG

• Tworzenie własnych gier wideo

• Gdy jako narzędzie testowania wiedzy

ROZWAŻANIA KOŃCOWE:

• Jedna z głównych obaw odnośnie do gier komputerowych dotyczy ich wpływu na zdrowie (formę fizyczną) użytkowników – problemem jest nadwaga, gdyż gracze zazwyczaj jedzą z nudów

• Tzw. „exergames” promują zdrowy styl życia (walka z otyłością)

• Pionierem była konsola Nintendo Wii, potem też inne urządzenia

• Przykładowegry: Rock Band, Dance Dance Revolution

• Korzyści dla starszych użytkowników I osób niepełnosprawnych

(ale: możliwość kontuzji – „łokieć tenisisty”, radzenie sobie ze schorzeniami)

UŻYTKOWANIE I KORZYŚCI Z GIER = USES & GRATIFICATIONS

• Jacy ludzie grają i dlaczego?

• Płeć (wśród graczy więcej mężczyzn, dziewczynki rzadziej wchodzą w gry jeśli mają okazję do uczestnictwa w zachowaniach zbiorowych

• Wiek (poszukiwanie różnych korzyści)

• Osobowość (otwartość i skłonność do zgody)

• Koncepcja FLOW (pełne zanurzenie w czynności możliwe dzięki dobremu balansowi pomiędzy trudnością gry a umiejętnościami gry)

Media publiczne

• Denis McQuaill: „media publiczne to system nadawania finansowany ze środków publicznych, który nie jest zorientowany na osiąganie zysku. Działa po to, by spełniać różnorakie cele społeczne”

• Maciej Mrozowski: „instytucje demokratyczne budujące stosunki demokratyczne”

TRZY POWODY TWORZENIA MEDIÓW PUBLICZNYCH:

1. Motywacja paternalistyczno-opiekuńcza, zgodnie z którą media publiczne „niosą kaganek kultury”, mają do spełnienia ważną misję społeczną (lata ’30 w Wielkiej Brytanii)

2. Motywacja demokratyczno-emancypacyjna, zgodnie z którą media są czynnikiem pomocy społecznej, poprzez aktywizację ludności. Następuje zmiana modelu mediów państwowych w stronę mediów publicznych, kierowanych przez instytucje mniej lub bardziej zależne od społeczeństwa b(lata ’60 we Francji)

3. Motywacja systemowa, zgodnie z którą następuje deregulacja i liberalizacja rynków medialnych. Jest chęć całkowitej zmiany ustrojowej - tak jak było to w RFN. Po II wojnie światowej alianci okupują Niemcy i chcą, by sytuacja wojny już się nie potworzyła. Tylko w Niemczech misja wprowadzenia modelu systemowego się udała – w Hiszpanii za panowania Franco to się nie udało (państwa postkomunistyczne, RFN, Hiszpania)

W krajach postkomunistycznych są następujące orientacje w dziedzinie mediów:

• Orientacja idealistyczna – media to promocja demokracji

• Orientacja mimetyczna – przenoszenie rozwiązań z Zachodu, pożądane działania mediów

• Orientacja atawistyczna – zmiana mediów bez refleksji nad misyjnością przekazu

KLASYFIKACJE MEDIÓW PUBLICZNYCH

• według usytuowania nadawców publicznych na tle innych nadawców

• etap monopolu

• etap systemu dualnego

• etap systemu komercyjnego

• według kryterium faz rozwojowych mediów elektronicznych

• model paternalistyczny ( od lat ’20 do lat ’60)

• model obywatelski (lata ’70)

• model rynkowy (lata ’80)

• według sposobu określania zadań mediów publicznych

• model autonomiczny = tradycyjny

• model „służby” (controlled service model), gdzie jest dodatkowy document I kontrola realizacji jego elementów

• według ogólnych kierunków polityki medialnej

• orientacja minimalistyczna („hiszpańska mizeria” – w mediach jest wszystko)

• media jako „wyjątek kulturalny” (w Kanadzie istnieje stacja CBC, której jakość programów jest wysoka z dwóch powodów: z racji bliskości USA oraz z powodu chęci zachowania tożsamości narodowej i obrony swoistości „frankistości” w Quebec)

• ingerencja w imię interesu publicznego (brytyjskie BBC chcące „naprawiać społeczeństwo”)

• według kryterium relacji mediów publicznych ze światem polityki (Blumer, 1992)

• system formalnie autonomiczny (Skandynawia, Wielka Brytania)

• system „polityka w mediach (Niemcy, Holandia)

• system „polityka ponad mediami” (Portugalia, Polska – kolejne ekipy rządzące zmieniają zarząd TV)

KLASYFIKACJA NADAWCÓW PUBLICZNYCH:

• zintegrowani (Wielka Brytania)

• rozproszeni (Francja)

• federacyjni (Niemcy)

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA MEDIÓW PUBLICZNYCH:

• abonament

• opłaty od nadawców komercyjnych

• dotacje

• reklama

• sponsoring

• abonament + reklama (Francja, Niemcy, Polska)

• dotacje + reklama (Hiszpania, Islandia, Belgia, Holandia, Luksemburg, Węgry, Serbia)

• abonament + dotacje + reklama (Portugalia, Słowacja)

Prognozy finansowania mediów publicznych – jest to studium zlecone przez skandynawskich nadawców publicznych w 1999 roku . Powstało wtedy określenie „model klasztorny”, gdy nadawca publiczny nie rywalizuje z nadawcami komercyjnymi i dostarcza tego, czego nie dostarczają media komercyjne, np. edukacji szkolnej („Ulica Sezamkowa”)

CZYNNIKI ODDZIAŁOWUJĄCE NA MEDIA PUBLICZNE:

• rewolucja informatyczna

• zmiany na rynku mediów

• internalizacja i globalizacja

• koncentracja mediów

• pojawienie się nowych mediów

• zmniejszenie się wpływu władz państwowych

• zmiany charakteru odbiorców

Oddziaływanie Internetu

• w 2012 roku prawie 2 miliardy użytkowników Internetu

• tradycyjne fazy medialne są w coraz większym stopniu zapośredniczone w Internecie

• coraz większa dostępność Internetu – również na urządzeniach mobilnych

HISTORIA INTERNETU:

• Internet stworzony w latach ’60 jako sieć komunikacyjna niemożliwa do zniszczenia

• Zastosowanie militarne w walce technologicznej pomiędzy USA a Rosją

• Zagrożenie przed atakiem bombą nuklearną na Kubę

BADANIA INTERNETU:

• badania dotyczące komunikowania i efektów Internetu muszą uwzględniać sposób korzystania z sieci:

• 22,5% blogi i strony internetowe

• 9,8% gry online

• 7,6% poczta internetowa

• 6,5% portale internetowe

• 3,2% serwisy do dzielenia się plikami

• „multitasking” – użytkownik zajmuje się wieloma czynnościami jednocześnie

• serwisy społecznościowe – social network sites (SNS)

• publiczny profil w zamkniętym systemie

• lista użytkowników, z którymi jesteśmy związani

• możliwość przeglądania list znajomych u innych użytkownikow

• Facebook ma 800 milionów aktywnych użytkowników, którzy korzystali z niego min. raz/miesiąc

• Blogi internetowe mają różne formy

• Podstawowe zastosowania: dokumentacja życia, ekspresja poglądów, odkryć oraz idei, tworzenie forów wspólnotowych

• Serwisy mikroblogowe

• Interaktywność i zaangażowanie

• Wyszukiwanie informacji, dzielenie się informacjami, utrzymywanie kontaktów

BADANIA OSOBOWOŚCI UŻYTKOWNIKÓW:

• Otwartość sprzyja w korzystaniu z Facebooka jako narzędzia komunikowania

• Neurotyczność oraz introwertyzm wiąże się z publikacją prywatnych danych

• Bardzo szeroka kategoria „znajomych” – większość ludzi jednak nie wykorzystuje serwisów społeczniościowych do szukania nowych znajomych a raczej do podtrzymywania więzi i relacji

• Użytkownicy korzystają z Internetu dla zbierania informacji, wyładowania stresu albo tworzenia zapisów z aktualnych i codziennych wydarzeń

• Większość badań prowadzi się na studentach (aktywni i dostępni użytkownicy sieci)

• Oddziaływanie negatywne

• Niezadowolenie z własnego wyglądu lub kariery (głównie mężczyźni)

• Wątpliwości dotyczące prywatności (kontekst profesjonalny oraz kryminalny)

• Uzależnienie od Internetu

• Propozycje na temat ustalenia tego, jak Internet uzależnia psychicznie: sieć stron WWW powoduje występowanie zachowań behawioralnych (AMA, 2007)

• Inne stanowisko: brak wystarczającej kontroli działań impulsywnych

• Nieświadomość użytkowników

• Zagrożenia dla dzieci i młodzieży

• Popularne tematy to gender oraz pedofilia

• Rola rodziców w zabezpieczaniu swoich pociech przez kontrolę rodzicielską

• Możliwość pracy zdalnej = TELEWORK

• Balans pomiędzy wymaganiami profesjonalnymi a życiem osobistym

• Może wywołać poczucie izolacji, samotności, zagubienia i stresu

• Redukcja efektywności pracy – badanie z 2011 roku potwierdziło, że przerwy w pracy zwiększają efektyność

ZNACZENIE POLITYCZNE:

• W wyborach w 2008 roku w USA 49% młodych wyborców wskazało Internet jako źródło wiadomości (dla porównania TV = 61% a prasa 17%)

• Utrwalenie komunikacji bezpośredniej z urzędnikami państwowymi

• W 2011 roku aż 35 głów państw wykorzystywało Twittera do komunikacji ze społeczeństwem

KOMUNIKOWANIE ZAPOŚREDNICZONE W SIECI:

• Poczta to 7,6% czasu spędzonego w Internecie - komunikacja asynchroniczna

• Ograniczenie werbalnych i niewerbalnych kanałów dystrybucji emocji

• Wpływ Internetu na procesy komunikowania: badanie z lat ‘90% potwierdziło, że paradoksem Internetowej komunikacji jest to, że „heavy vievers” są bardziej samotni przygnębieni

• Kapitał społeczny: tworzenie postaw (słabe powiązania) oraz więzi (silniejsze i rozwinięte emocjonalnie powiązania) podtrzymywanych i istniejących w sieci (tylko na odległość)

• Korzystanie z witryn społecznych odzwierciedla swoistość kulturową danego państwa oraz społeczeństwa

TECHNOLOGIE MOBILNE:

• Medium to służy zasadniczo komunikowaniu interpersonalnemu

• Pierwszy telefon komórkowy: Martin Cooper, Motorola, 1973 rok

• Castellis (2000): istnieje transformacja w stronę społeczeństwa sieciowego

• Ludzie wchodzą w Internecie w interakcje z innymi ludźmi o podobnych zainteresowaniach

• Komunikowanie mobilne ma wpływ na częstotliwość spotkać w świecie rzeczywistym: ZWIĘKSZA liczbę spotkać w realu – mając kogoś numer w komórce, zmieniają się z tym kimś relacje na silniejsze

• SMS to symboliczny gest towarzystwa a nawet jest to gest intymny – powoduje wspólne narracje

• Syndrom uwięzienia w kokonie: trudniej nawiązujemy kontakty spoza listy telefonicznej

• Wpływ na młodzież:

• Tworzenie zupełnie nowych środowisk życia dla młodzieży

• Istnienie „mikroluk pokoleniowych”

• Wzmacnianie więzi z rówieśnikami – możliwość identyfikacji rozmówcy

• Efekty negatywne: korelacja pomiędzy częstym używaniem telefonów komórkowych a zachowaniami patologicznymi i seksualnymi, powodowane są też problemy w nauce

• SMS-y są kluczowym kanałem komunikacyjnym: badanie z 2010 roku pokazało, że przeciętna dziewczyna wysyła i odbiera miesięcznie 4050 wiadomości tekstowych (chłopcy około 2000 SMS-ów)

• Transformacja krajobrazu społecznego – prywatne korzystanie z przestrzeni publicznej: „nieobecna obecność”

• Smartfony: gry na te telefony + aplikacje to rynek wart 11,4 miliarda USD w 2014 roku

Stereotypizacja

EFEKTY STEREOTYPIZACJI:

• Wizerunek rasy, etniczności i płci w mediach – świat medialny często odległy od świata rzeczywistego

• Czy przedstawiane mniejszości pojawiają siew mediach – jeśli tak, to jakie pełnią funkcje

• Media elektroniczne jako narzędzie zmian społecznej – nadzieje w dużej mierze niespełnione, choć był serial Amos & Andy o ludziach czarnoskórych (program nadawany w latach ’50 zniknął potem z anteny)

Badania dotyczące mniejszości etnicznych w mediach masowych skupiają się na stereotypowych przedstawieniach tych grup oraz wpływie tych prezentacji na publiczność

• Lata ‘70

• Komedie, audycje dramatyczne, filmy

• Odsetek białych w filmie większy niż w rzeczywistości w USA

• Poza Afroamerykanami w TV brakuje postaci z innych mniejszości (postacie nie białe 11%)

• Lata ‘90

• Presja na sieci telewizyjne

• Zwiększony odsetek czarnych bohaterów

• Pozostałe mniejszości nieobecne (Latynosi w TV 1,6%, gdy w rzeczywistości jest ich aż 11%)

• W kinie przedstawiciele mniejszości etnicznych byli obsadzani tradycyjnie w rolach przedstawianych mniejszości (chyba, że postać w scenariuszu musi być czarna, to wtedy była czarna)

REKLAMY

• Lata 40-60: czarni w 3% reklam (jako artysta, muzyk, komik, sportowiec, służący, dodatek do „białego”)

• Lata 70-80: jeszcze mniej czarnoskórych w reklamach: 1,2%

• Lata 90: coraz więcej czarnych i Azjatów (w 1996 nawet ponadreprezentacja 33%)

• Dzisiaj w reklamach:

• Mężczyzna profesjonalista

• Coraz więcej czarnych aktorów, muzyków, sportowców

• Latynosi częściej przedstawiani w kontekście erotycznym

• Azjaci w reklamach produkcji technologicznych

BADANIA:

• Czarni aktorzy obsadzani w rolach głównych w 4,5-9% przypadków

• Tylko w 13% interakcje międzyrasowe były przyjazne

• Badanie Georga Gerbera (koniec lat ’70)

• Za akty przemocy było odpowiedzialnych 66% niebiałych, 60% białych obcokrajowców oraz 50% białych z USA

• Postacie kolorowe przedstawiane w rolach związanych z pracą fizyczną, ale w latach 70-80 także w postaciach intelektualnych „whilecollars”

• Postacie niepełnosprawne pokazywane w sposób negatywny i mało atrakcyjny

INTERAKCJE LUDZI O RÓŻNYM POCHODZENIU ETNICZNYM:

• Stereotypiczne wizerunki czarnych kobiet

• Białe postacie były agresywne w filmach o przeważającej części czarnej obsady

• Czarne rodziny zwykle niepełne, więcej konfliktów rodzinnych niż w białych rodzinach

• Niewiele interakcji romantycznych pomiędzy białymi a czarnymi (wyjątek: StarTrek)

• Dzisiaj Afroametykanie pokazywani w 14-17% w telewizji, głównie w sitcomach i kryminałach (faktycznie czarnoskórych w USA jest 12%)

• Typowy czarny: 30 lat, łagodny profesjonalista w audycjach dla dzieci

• W audycjach informacyjnych: Afroamerykanie w doniesieniach kryminalnych (nadreprezentacja), z Latynosami jest znów odwrotnie

• Filmy kinowe: 80%, 19% czarni, 1% Latynosi

TEORIA SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ:

• Jednostki uczą się tego, co widzą w mediach

• Zwłaszcza dzieci podpatrują postawy i zachowania prezentowane w mediach

• Wizerunki mniejszości mają potencjał wpływania na społeczny obraz relacji rasowych

• Niektórzy odbiorcy są bardziej podatni – jednostki silniej identyfikujące się z daną grupą

• Afroametykanie i Latynosi częściej korzystają z mediów, niż biali (odpowiednio 9:44, 9:14, 6:12 godzin/dzień)

STEREOTYPY PŁCIOWE

• Postacie kobiece stanowią 31,5% wszystkich bohaterów

• Głównie żony i matki

• W filmach kinowych aż 73% bohaterów to mężczyźni

• Kobiety młode, kontekst erotyczny

• Mężczyźni w pozycji siły

• Kobiety w reklamie 45-49%

• Efekty gender odwrócone, jeśli postacie są pokazywane w nietradycyjnych rolach

• Negatywne efekty stereotypów mogą być łatwo odwrócone poprzez nadzór rodziców i opiekunów (wzorce)

• Wpływ na wybór kariery zawodowej, oczekiwania nt. relacji osobistych i osiągnięć życiowych

BADANIE FILMÓW DISNEYA:

• Badanie z 2003 roku na 26 filmach Disneya jako „narratorów kulturowych”

• Mężczyzna wyraża emocje poprzez siłę, albo nie wyraża emocji wcale

• Mężczyzna nie kontroluje seksualności, jest silny, bohaterski, pracuje poza domem

• Kobiety: wygląd cenniejszy niż intelekt, bezbronność i wymóg opieki ze strony mężczyzny, pracuje w domu, jest zamężna albo związek jest zwieńczeniem fabuły, kobieta grupa jest niezamężna i niesympatyczna

• Wpływ na białą publiczność: teoria kultywacji (bohater „kolorowy” jest leniwy, niekompetentny, buntowniczy – tworzenie trwałego obrazu mentalnego)

BADANIA NAD EFEKTEM WYJASKRAWIENIA:

• Ekspozycja na stereotypy etniczne wywiera krótkotrwały efekt na publiczność oraz jej oceny mniejszości w świecie rzeczywistym

• Aspekt skłonności u czarnych vs. aspekt sytuacji i złożoności u białych

• Więcej współczucia dla ofiar kryminalisty o ciemniejszym kolorze skóry

• Oczekiwania, że relacje dotyczące przestępczości i ubezpieczeń społecznych obejmować będą kwestie rasowe (aktywizacja stereotypów)

• Efekt długoterminowy: czarny to kryminalista

BADANIA NAD EFEKTEM KULTYWACJI:

• Biali „heavy viewers” przyznają, że niższy status społeczny czarnych to wynik braku ich inicjatywy

• Nałogowe oglądanie TV wzmacnia stereotypy Latynosów

• Kontakt osobisty z czarnym osłabia negatywne spojrzenie na ludzi o tym kolorze skóry

REAKCJE MNIEJSZOŚCI:

• Teoria: ekspozycja na stereotypizacje przedstawień powoduje obniżenie własnej wartości

• Praktyka: jest z tym różnie, bo w badaniu rdzennych ludzi w USA tak było – Latynosi znów brak reakcji

• Większa sympatia do osób własnej rasy w telewizji – utożsamianie się z bohaterem

ODDZIAŁYWANIE TELEWIZJI NA DZIECI:

• „Ulica Sezamkowa” – telewizja narzędziem naprawy społeczeństwa

• Nadawana w USA od 1969 roku

• Cel: zmniejszenie dysproporcjipomiędzy bogatymi a biednymi dziećmi

• Wielka popularność, krótkie i kilkuminutowe segmenty

• Audycje uczą liter, podstawowych działań arytmetycznych, radzenia sobie w życiu codziennym

• Tytułowa Ulica Sezamkowa to miejsce bliskie widowni – miejsce spotkań

• Wielokulturowa obsada programu – duże znaczenie kulturowe

• Joan GanzCooney: „celem tego programu jestpotencjalne wykorzystanie telewizji w edukacji przedszkolnej dla dzieci biednych, których rodziców nie stać na posłanie do szkoły” (1966)