Psychologia polityczna :

• Dziedzina psychologii, badająca i wyjaśniająca psychologiczne aspekty polityki

• Efekt interdyscyplinarnego (złożonego, wielowymiarowego) myślenia o człowieku

• To intelektualna dyskusja między różnymi dyscyplinami naukowymi

Rozwój psychologii politycznej:

-Dokonywał się w obrębie:

• różnych tradycji teoretycznych,

• podejść metodologicznych:

• idiograficznego- ukierunkowanego na analizę konkretnego przypadku

• nomotetycznego- ukierunkowanego na szukaniu ogólnych reguł w poszczególnych przypadkach

• Różnych poziomów analizy

• rozmaitych metod pomiaru zmiennych.

- analizy osiągnięć psychologii polit. Dokonał McGuire, który wyodrębnił 3 okresy rozwoju psychologii polit.- ery.

Ery psychologii politycznej:

• Era osobowości i kultury (lata 40. I 50.)

• Erę postaw i zachowań wyborczych (lata 60. I 70.)

• Erę procesów poznawczych i decyzji- era ideologii (lata 80. I 90.)

I okres:

• Skoncentrowany na osobowościowych uwarunkowaniach zachowań i orientacji polit.

• Teorie marksistowski materializm i psychoanaliza- nacisk na wczesnodziecięce doświadczenia w tworzeniu się osobowości i podstaw polit. Przekonań

• Myślenie psychoanalityczne przejawiało się w podkreślaniu patologicznych aspektów rozwoju osobowości i ich roli w polit. zrachowaniach, natomiast marksizm wskazywał że zarówno osobowość jednostki jak i cechy zbiorowości są efektem społecznych i materialnych warunków życia.

• Koncepcja frustracji-agresji – cel -> wyjaśnianie politycznych zachowań.

• Tematy wczesnego okresu psychologii politycznej:

• Osobowość politycznych liderów i ich zwolenników

• Polit. Emocje, przekonania i postawy

• Wartości cenione przez jednostki i grupy

• Zmienne niezależne to wszelkie czynniki, które :

• socjalizują człowieka,

• kształtują wczesne doświadczenia dziecka,

• wywierają wpływ na funkcjonowanie dorosłych

np. agresywność w polityce zagr. I wrogiem nastawienie jako konsekwencja złych stosunków uczuciowych z ojcem.

• Cechy charakteru narodowego – tłumaczono odwołując się do mechanizmów nieświadomego erotyzmu i koncentracji na określonej fazie rozwoju psychoseksualnego.

• Metoda badawcza psychobiografia (podejście idiograficzne) . Powstały psychobiografia W. Wilsona, Hitlera. Wykazywano w jaki sposób urazy z dzieciństwa ujawniały się w zmienionej postaci w funkcjonowaniu dorosłego człowieka oraz próbowano wyjaśnić, ze opisywane osoby, tak naprawdę pozostawały sobą mimo konfliktów, kompleksów i kryzysów tożsamości.

• Kluckhohn i Murray -> wykazali jak codzienne praktyki wychowania dzieci oraz właściwości struktury społecznej związane są z osobowością w skali makrospołecznej.

II okres:

• Popularne stały się badania postaw i zachowań wyborczych

• Wykonywano badania sondażowe

• Przesunięcie w kierunku orientacji nomotetycznej- uchwycenie ogólnych reguł aniżeli charakterystyk i rozumienia poszczególnych przypadków.

• Model SEU- teoria zakładająca dążenie człowieka do maksymalizacji własnego zysku, uzyskiwania subiektywnej użyteczności wyniku. Badano preferencje i zachowania wyborcze oraz rolę kampanii wyborczej, a zwłaszcza mass mediów w kształtowaniu postaw i zachowań.

• Związek postaw z partycypacją polityczną. ( monografia Richarda Lane’a oparta na wywiadach)

• Przykładem interdyscyplinarności polit. Jest praca McClellanda – wykazywała związki miedzy indywidualnymi potrzebami i postawami społecznymi a wzrostem i spadkiem poziomu ekonomicznego kraju.

• Koniec lat 60. – radykalne ruchy młodzieżowe, których efektem były zmiany społeczne, wpływ na nauki społeczne.

• Popularność zyskały analizy sposobów politycznej socjalizacji- rozwój women studies.

• International Society of political psychology:

• Powstało1978 roku

• Międzynarodowe towarzystwo naukowe

• Założone przez 220 badaczy społecznych

III okres:

• Koncentracja na procesach poznawczych I wyborach politycznych jednostki

• Metody zbierania danych; wywiady, analiza dokumentacji, sondaży ankietowych, metody eksperymentalne i symulacje komputerowe.

• Schematy, skrypty poznawcze, heurystyki przetwarzania danych służą do wyjaśniania bieżącej polityki zagranicznej USA, zachowań przywódców itd.

• Teoria symbolicznych ideologii – postawy i zachowania polit. Odzwierciedlają tzw. Symboliczne związki, czyli ideologie, które są nabywane we wczesnym dzieciństwie i pozostają bardzo stabilne. Są silnie związane z afektem i mogą ukierunkować działanie człowieka w sposób niezgodny z jego interesami.

• Jesień ludów:

• Okres ważnych przemian politycznych

• Spowodowała wzrost zainteresowania psychologicznymi mechanizmami i konsekwencjami przemian systemowych

• Procesy demokratyzacji i globalizacji powiązane są z kontaktami poszczególnych jednostek/grup i wymagają dobrej komunikacji, umiejętności porozumiewania się i rozwiązania konfliktów.

• Rozwój badań dot. Negocjacji, mediacji.

- Można wskazać różny stopień upolitycznienia i apolityczności psychologii polit.

- Hans Eysenck dowodzi : psychologia nie staję się polityczna w wyniku jej aplikacji do wyjaśniania niektórych zjawisk z zakresu polityki. Psycholodzy zajmujący się rozumieniem zjawisk polityki nie stają się politykami. Psychologia polityki jest zastosowaniem metod i teorii wypracowanych w psychologii naukowej do badania polityki, jest psychologią stosowaną do polityki.

- Stone i Billig sądzą że: psychologia polit. Jest ‘polityczna’ w sensie że niektóre jej twierdzenia wypracowane na podstawie naukowej metodologii psychologicznej, zawierają polityczne twierdzenia na temat natury ludzkiej. Specyficzne próby pozbawienia twierdzeń psychologicznych elementów politycznych są dowodem upolitycznienia psychologii.

- jesteśmy ‘polityczni’ bez względu czy chcemy być tak spostrzegani czy nie.

- centralnym pojęciem jednej z najbardziej popularnych teorii psychologii polit.- teorii autorytaryzmu był faszyzm, rozumiany jako ruch antydemokratyczny.

- Friedrich Pollock używał pojęcia ‘autorytaryzm’ jako kluczowego dla analizy kapitalizmu państwowego, jednak późniejsze analizy traktowały autorytaryzm jako zbiór cech osobowości w różnym stopniu charakteryzujący jednostki lub jako uniwersalny syndrom osobowości.

- Skala F- skala do mierzenia osobowości, skonstruowana przez Adorna , jest traktowana jako skala autorytaryzmu, a nie faszyzmu.

- przejście od psychologii polit. (opartej na polityczno-ekonomiczno-historycznym kontekście) do ‘apolitycznej’ psychologii polityki wiąże się z tendencjami rozwojowymi w psychologii.

- Np. badania, które ukazują powszechność zjawiska kategoryzacji i jej znaczenie dla procesów percepcji mogą skłaniać do obrania tezy o uniwersalności posługiwania się stereotypami czy uniwersalności etnocentryzmu.

- W Polsce dokonują się zmiany systemowe, co stworzyło zapotrzebowanie na wiedzę z zakresu psychologii polit. Polityka przestała być odległa, nieosiągalna dla zwykłego człowieka. Możemy na nią wpływać poprzez uczestnictwo w wyborach, możemy obserwować działania polityków, debaty i spory polityczne . Polityka i politycy stali się bardziej dostępni, ludzcy.

- W Polskiej psychologii polit. wyodrębniamy nurty badawcze:

• Studia nad konfliktami polit. i przesłankami ich rozwiązania

• Analizy psychologicznych predyktorów i kosztów zmian społecznych w makroskali

• Studia nad alienacją i podmiotowością polityczną

• Studia nad społeczno-polityczną mentalnością Polaków

• Psychologiczne mechanizmy zaangażowania politycznego i społecznego

• Badania wyborcze

- Reykowski -> próbuje wyjaśnić zmianę systemową w kategoriach zmiany orientacji kolektywistycznej na indywidualistyczną

- Czapiński-> wykorzystuje teorie atrybucji i asymetrii pozytywno- negatywnej, aby zrozumieć wyborczą porażkę solidarnościowych reformatorów w 1993 roku

- Korzeniowski-> wskazuje psychologiczne predyktory akceptacji i odrzucenia zmiany prodemokratycznej.