Ćwiczenie VII

(bo VI to kolokwium)

Leki płynne - roztwory (solutio) - płynna postać leku otrzymana przez rozpuszczenie w określonym stosunku jednego lub kilku środków leczniczych w odpowiednio dobranym rozpuszczalniku lub ich mieszaninie.

Środek leczniczy w roztworze (solvendum) występuje w postaci stałej, płynnej lub gazowej. Natomiast rozpuszczalnikiem (solvens) w zależności od właściwości środka leczniczego, a także drogi jego wprowadzenia do organizmu mogą być:

• woda (aqua purificata lub aqua destilata),

• etanol (ethanolum) w różnych stężeniach:

• 40% zawierający 360 g na litr tej substancji,

• 70% (zwany spiritus dilutus) zawierający 533 g/l,

• 90% zawierający 710 g/l,

• 95% (spiritus vini rectificatus) zawierający 760 g/l,

• gliceryna (Glycerolum 86%),

• oleje rzepakowe (rape oleum),

• oleje lniane (linii oleum),

• parafina płynna (parafinum liquidum),

• glikol propylenowy.

Leki płynne mają różne drogi wprowadzenia i różne postacie.

Roztwory zawierają jeden lub kilka środków leczniczych, które powinny być całkiem rozpuszczalne. Dopuszczalna jest różna barwa, ale powinny być przezroczyste.

Roztwory (w zależności od rozpuszczalnika):

• wodne (solutiones aquosae), np. Solutio Iodi aquosa to płyn Lugola,

• glicerynowe (solutiones glycerinatae), np. Aphtin,

• spirytusowe (solutiones spirituosae), np. Iodi Solutio spirituosa to jodyna,

• olejowe (solutiones oleosae) dla wit. A, D, E, K, np. vitamini A solutio.

Roztwory (w zależności od wielkości cząstek substancji rozpuszczonej) są:

• jonami lub mikromolekułami, np. płyn fizjologiczny (Solutio natrii chloridi 0,9%)

• koloidalne - cząsteczki są makromolekułami, np. albunini solutio,

• zawiesinowe - cząsteczki 0,1-30 µm, np. roztwory antybiotyków.

Roztwory (z leczniczego punktu widzenia):

• do użytku wewnętrznego (solutiones ad usum internum) - rozpuszczalnikiem roztworu do podania per os jest aqua purificata/destilata. Dawkowanie łyżkami lub łyżeczkami. Jako corrigens można dodać 10-20% syropy np. sirupus simplex, syrop z owocni pomarańczy gorzkiej (aurantii pericarpii amari sirupus) lub 1-2% nalewki zawierającej olejki eteryczne, np. aurantii amarii tinctura lub mente tinctura. Przy zapisywaniu środka z grupy corrigens należy odpowiednio zmniejszyć ilość rozpuszczalnika.

• do użytku zewnętrznego (solutiones ad usum externum) - stosowane na skórę lub błony śluzowe. Stosuje się wiele różnych rozpuszczalników: woda, alkohol, oleje, glikol propylenowy. W zależności od właściwości środka i miejsca jego zastosowania możemy wyróżnić:

• płyn do wkładów/rozcieńczeń,

• roztwór do płukań jamy ustnej,

• roztwór do przemywania oczu, uszu,

• roztwór do odkażania,

• do stosowania doodbytniczo - mamy do czynienia z wlewami doodbytniczymi (enema lub clysma) lub, gdy stosowana jest mała objętość, mikrowlewkami, np. z metyloksantyną syntetyczną i aminofiliną. Wlewy to roztwory wodne lub olejowe stosowane w postaci lewatyw. Najczęściej postać ta dotyczy leków przeczyszczających, przeciwrobaczych lub środków kontrastujących przy padaniu RTG. Wlewy przygotowuje się ex tempore i ogrzewa przed podaniem.

• krople (guttae) - stężone roztwory środków leczniczych należących najczęściej do wykazów A, B, N. Guttae ad usum internum - rozpuszczalnik: woda lub alkohol. Do kropli do użytku wewnętrznego nie dodaje się corrigens i najczęściej zaleca się ich podawanie przez nakrapianie na ciepłą wodę lub cukier. Guttae ad usum externum - do oczu (guttae pro oculi), do nosa (guttae pro nasi) lub do uszu (guttae otologicae).

Rozpuszczalnikiem jest glikol propylenowy.

• mieszanki (mixturae) - mieszaniny roztworów z roślinnymi wyciągami wodnymi lub alkoholowymi. Do ich sporządzania nie stosuje się środków z wykazów A, B, N, gdyż dawkowanie mieszanek nie jest dokładne.

• syropy (sirupi) - stężone roztwory cukru w wodzie z dodatkiem substancji o działaniu leczniczym, syntetyczne bądź naturalne. Wysokie stężenie cukru w syropie uniemożliwia rozwój drobnoustrojów (wysokie ciśnienie osmotyczne). Np. sirupus simplex lub Sirupus Thymi Compositus.

• płyny do wstrzykiwań (iniectabilia) - jałowe roztwory, zawiesiny lub emulsje przeznaczone do stosowania pozajelitowego (parenteralnego). W weterynarii występują jako preparaty gotowe lub jako liofilizowane substancje z dołączonym rozpuszczalnikiem do sporządzania iniekcji tuż przed użyciem. Płyny takie sporządza się w warunkach aseptycznych, a rozpuszczalnikiem mogą być aqua pro iniectione lub Natrii chloridi solutio 0,9%. Płyny te nie powinny zawierać nierozpuszczalnych zanieczyszczeń, powinny być izohydryczne i izoosmotyczne, nie powinny zawierać również pirogenów (ciał gorączkotwórczych). Leki wprowadzane dotkankowo powinny być płynami izotonicznymi o pH zbliżonym do obojętnego. Natomiast dożylne mogą być hipertoniczne i mogą posiadać pH nieznacznie odbiegające od fizjologicznego (pH krwi 7,4). Płyny te należy wstrzykiwać powoli, w niewielkiej ilości. Zawiesiny i emulsje nie mogą być podawane donaczyniowo.

• płyny infuzyjne (infundibilia) - roztwory wodne przeznaczone do stosowania parenteralnego w postaci wlewu kroplowego (kroplówki). Jałowe, wolne od pirogenów i nierozpuszczalnych zanieczyszczeń.

• płyny hipoosmotyczne - stosowane do nawadniania po biegunkach, wymiotach etc.,

• płyny hiperosmotyczne - do stosowania do odwodnienia, np. przy obrzękach mózgu.

Zalety roztworów:

• duża aktywność farmakologiczna wynikająca z szybkości i łatwości podania per os,

• duża dokładność dawkowania,

• łatwość i szybkość przyrządzania,

• możliwość różnorakich dróg podania.

Wady:

• w porównaniu z postaciami stałymi, np. proszkami - mała trwałość.

Przykłady stosowania roztworów w weterynarii:

• Roztwór Dakina (Solutio Dakini) = solutio natrii hypochlorosi chirurgicalis = aqua … Dakini. Jest to bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu. Roztwór ten powinien zawierać 0,45 do 0,5% aktywnego chloru. Trwały około 1 tygodnia. Ma zastosowanie do przemywania brudnych ran. W rozcieńczeniu 1-5% do przemywania błon śluzowych. Przyrządza się ex tempore przez zmieszanie równych części roztworów zapasowych pierwszego i drugiego:

• Roztwór I

• Calcaria chlorata - 25 cz.

• Aqua purificata - 250 cz.

• Roztwór II

• Natrii hydrocarbonas - 10 cz.

• Aqua purificata - 490 cz.

• Wodny roztwór jodu (Iodi solutio aquosa = Iodi Lugoli solutio = płyn Lugola). Ciemnobrunatna ciecz, stosowana do płukania błon śluzowych macicy, pochwy przy zapaleniach. Składa się z:

• jodu - 1 część,

• Kalii iodidum - 2 cz.

• Aqua purificata - 97 cz.

• Jodyna - spirytusowy roztwór jodu (Iodi solutio spirituosa, Iodi tinctura). Roztwór ten zawiera od 2,9 do 3,1% jodu. Należy przechowywać go w szczelnie zamkniętych naczyniach, dobrze zakorkowanych. Chronić od światła. Jodyna należy do wykazu B. Skład:

• jod - 3 części,

• Kalii iodidum - 1 cz.,

• Aqua purificata - 6 cz.,

• ethanolum 95% - 90 cz.

• Woda wapienna (Aqua Calcis, Calcii hydroxydi solutio, Aqua Calcariae). Środek do dezynfekcji stosowany do przemywania ran. Po zmieszaniu z olejem lnianym używany jako mazidło przeciwodparzeniowe. Skład:

• Calcii oxydum - 1 część,

• Aqua purificata - 155 cz.

Jod (Iodum)

Czarnoszare krystaliczne płatki lub kryształy o metalicznym połysku i swoistym zapachu, bardzo trudno rozpuszczalne w wodzie, łatwo w acetonie, etanolu, eterze etylowym i roztworach jodków. Zastosowanie: w terapii jodowej, stosowany w preparatach farmaceutycznych. Ma właściwości przeciwbakteryjne, odkażające. Postaci leków z jodem to roztwory, mazidła i maści, np. Iodi solutio spirituosa, Unguentum lodo-Camphoratum, Biolugol.

Jodek potasu (Kalii iodidum)

Bezbarwne kryształy lub biały proszek o gorzkim smaku, bardzo łatwo rozpuszczalny w wodzie, również łatwo w glicerolu i etanolu. Zastosowanie: w terapii jodowej i jako środek wykrztuśny. Stosowany w postaci to proszku albo roztworu wodnego, np. Biolugol.

Perhydrol (30% nadtlenek wodoru)

Bezbarwna, przezroczysta ciecz. Działanie i zastosowanie: wykorzystywany w preparatach farmaceutycznych, wykazuje działanie przyżegające (denaturujące białka), roztwór stosowany jako woda utleniona - środek odkażający do przemywania ran.

^{Kopiowanie zalecone
2009 Hobbit & Leniwiec}

3

uwaga! nie jestem pewna nazw łacińskich - są z internetu, z notatek nie mogłam się doczytać

---