Andrzej Woźniak pokój 304

Wesołowski, Woźniak podstawy produkcji roślinnej

Podstawowym celem produkcji roślinnej jest przetwarzanie materii nieorganicznej (CO2, H2O) w materie organiczne.(cukry proste) w procesach fotosyntezy przebiegającym w roślinach samożywnych(autotroficznych)

Zadaniem produkcji roślinnej jest optymalne wykorzystanie zasobów rolniczej przestrzeni produkcyjnej na potrzeby produkcji żywności dla ludzi paszy dla zwierząt.

Rolnicza przestrzeń produkcyjna- RPP jest to część terenów rolnych bezpośrednio związaną z procesami produkcji rolniczej.

Tereny rolne to obszary, na których rolnictwo stanowi podstawową strefę działalności produkcyjnej człowieka

Od jakich elementów zależy wartość wskaźników RPP?

Wskaźnik ten opracowano na podstawie składowych cząstkowych:

Jakość i przydatność rolniczej gleb (zakres pkt 18-95)

Agroklimatu (1-15 pkt)

Rzeźba terenu (0,1-5 pkt)

Warunki wodnych (1-5 pkt)

RODZAJE PRODUKCJI ROŚLINNEJ

• Polowa produkcja na gruntach ornych

• Produkcja pasz na łąkach i pastwiskach

• Produkcja ogrodnicza (warzywnictwo, sadownictwo, kwiaciarstwo)

• Produkcja leśna na uzytkach leśnych

POWIERZCHNIA KRAJU 312577 km2 <31,25 mln ha>

• Użytki rolne 53%

• Tereny zurbanizowane 18%

• Jeziora 1%

• Lasy 28,5%

Użytki rolne <Łąki pastwiska i sady>

Różne formy użytków w Polsce w mln ha

Grunty orne 12,7 mln ha

Łąki i pastwiska 3,4 mln ha

Sady 0,3 mln ha

Lasy 8,9 mln ha

Jeziora 0,33 mln ha

Obszary cenny przyrodniczo 10,0 mln ha

W Polsce funkcjonuje 1,8 mln gospodarstwa rolnych o powierzchni powyżej 1 ha

Czesc z nich to gosp. Ekolog.- 15206

Oraz agroturystyczne 7214 (70300 miejsc noclegowych)

Powierzchnia gosp rolnych

1-2 24%

2-5 34%

5-10 22%

10-15 9%

15-20 4%

20-50 6%

Powyżej 50ha 1%

Co wynika z takiero rozdrobnienia gospodarstw?

Ponad 50% gospodarstw nie uzyskuje dochodów rynkowych

30% osiąga dochody minimalne

13% sprzedaje płody za wiecej niż 15 tys zł

Prawie 7% sprzedaje za kwote powyżej 25 tys. Zł (dochód rodzin pracowniczych)

Czynniki plonowania roślin

Limitujące potencjał plonowania

1. Jakość gleby

2. Agroklimat, rzeźba terenu,

3. długość okresu wegetacji

4. stosunki wodne

5. rozkład i zmienność opadów

Obniżające potencjał plonowania

1. Agrofagi-

1. Chwasty

2. Szkodniki

3. choroby

2. Plonotwórcze bezpośrednie

1. Gatunki i odmiany roślin

2. nawożenie (azotowe)

3. nawadnianie

3. Plonotwórcze pośrednie

1. Dobór i rejonizacja odmian uprawa roli

2. technika siewu

3. jakość materiału siewnego

4. termin i gęstość siewu

5. pielęgnacją zasiewu

Plonoochrona

1. Środki ochrony roślin

1. Herbicydy

2. Retardanty

3. Adiuwanty

4. Fungicydy

5. Insektycydy

6. i inne

Kompleksowe<plonotwórcze bezpośrednie i pośrednie>

Zmianowanie roślin

ŚRODOWISKO I SIEDLISKO

Środowisko przyrodnicze oznacza ogół czynników nieożywionych<abiotycznych> i ożywionych <biotycznych> występujących na określonym terenie, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na występujące w nim organizmy.

Czynniki nie ożywione

1. gleba

2. woda

3. powietrze

4. światło

5. składniki pokarmowe

Czynniki ożywione

1. bakterie

2. glony

3. grzyby

4. rośliny naczyniowe

5. zwierzęta

Siedlisko oznacza zespół naturalnych i sztucznych czynników zewnętrznych, które występując w danym miejscu wpływa bezpośrednio lub pośrednio na rośliny uprawne i dziko żyjące

Czynniki naturalne

1. światło

2. woda

3. powietrze

4. gleba

5. temperatura

6. ukształtowanie terenu

AD.1

Promieniowanie słoneczne obejmuje fale elektromagnetyczne dł 200-5.000 nm

Światło czyli promienie widzialne mieszczą się w zakresie 380-770 nm(nanametry)

Promieniowanie UV mieści się 100-380 nm, słońce emituje promieniowanie UVA 380-320 nm i UVB 320-280 nm. Ale atmosfera ziemska pochłania większą część tego promieniowania w warstwie ozonowa.

Promieniowanie UV A wpływa niszcząco na włókna kolagenowe- przyśpiesza proces starzenia się skóry, groźniejsze jest UV B ponieważ może spowodowować choroby oczu (zaćmie) zwiększa prawdopodobieństwo wyst. Nowotworu skóry zwłaszcza czerniaka.

Światło dociera do ziemi w postaci światła bezpośredniego i Roz

Osiąga max w okresie wiosny

Rozprzestrzenione - zima

Rośliny wykorzystują 1-5 % światła

Gatunki odkładające dużo tłuszczu i białka wykorzystują więcej światła, natomiast odkładające cukry mniej.

NP.

Współczynnik wykorzystania światła

Przenica 2,68%

Buraki 1,91%

Łubin 4,79%

Koniczyna 3,61%

Pozostałą energie świetlną wykorzystuja na transpiracje 44%, oddychanie 0,4%, energia odbita i rozproszona przez liście 54%

Rośliny wykazuja rózne zapotrzebowanie na światło, potrzeby te wyraża się nateżeniem światła czyli ilością padającego światła na jednostkę rośliny w określonym czasie.

Pod tym względem rośliny dzielimy na

Heliofity - światło lubne

Rozwój tylko w warunkach optymalnego natężenia światło. Intensywne naświetlanie sprzyja rozwoju czesci naziemnych- łodygi krótkie dobrze uliścione

Niedostatek światła powodują etiolacje - słabo ulistnione i zawier. Mało chlorofilu

Skiofity- cieniolubne

Mniejsze wymagania świetlne od heliofitów, wzrost i rozwój zachodzi w warunk. Dużego zacienienia, gdyż doskonale wykorzystuja światło rozproszone. Źle wykorzystuja bezpośrednie oświetlenie, najczęściej są to rośliny występujące w warstwie runa leśnego lub w miejscach zacienionych.

Z reguły mają duże liście, są ciemno zielone i kolor maja ciemnozielone zaw duzo chlorofilu

Cienioznośne

Dobrze rośną w miejscu zacienionym i w pełnym słoncu

W początkowym poziomie rozwoju dobrze rosną w warunkach zacienionych, a w ostatnich okresach w większym słońcu

Przejście z rozwoju wegetatywnego do ergatywnego u wielu roślin uwarunkowanych jest fotoperiodyzmem

FOTOPERIODYZM- reakcja na czas oświetlenia,

Dzielimy rośliny na

1. rośl. Dniadługiego (wymagaja 14 dni do zakwitnienia)

2. rośl. Krótkiego dnia (dostateczna ilość dni 12h

3. rośl obojętne

Akceptorem są liście czynnikiem………

Czas trwania ………… nie koniecznie musi obejmować cały okres wystarczy ……………………

Po okresie indukcji długość dnia nie ma znaczenia. W reakcjach fotoperiodyzmu zasadnicza role odgrywa wrażliwy na światło barwnik o chartka. Białkowej Petofron P₆₆ (indukuje kwitnienie rosl. Dnia dlugiego) i P₇₃₀ (utrzymuje synteze regulatorów u rośl. Dnia krótkiego)

Rośliny dnia długiego

Zborza

Mak

Groch

Rzepak

Koniczyna

Lucerna

Ziemniaki

Buraki

Rośliny dnia krótkiego

Kukurydza

Proso

Konopia

Tyton

Słonecznik

Soja

Bub

Chryzantemy

Obojętne

Gryka

Tyton

fasola

AD 2 Woda

500-700 mm rocznie

W zależności od wymagan wodnych rośliny naszego klimatu dzielimy na

Hydrofity - torfowiska, bagna

Hydro- umiarkowane suche siedliska

Mezo -

Ksero <sukulenty i sklerofity> - siedliska suche

…………..

Współczynnik ten zależy od właściwości roślin i szeregu czynnikow ekologicznych.

Pros kukurydza 250-300 (na 1kg SM roślina zużywa)

Buraki 300-400

Jęczmień, przenica ziemniak 400-500

Gryka,rzepak groch owies bobik 500-600

Trawy 600-700

Burak cukrowy 300-400 (zużywa ok. 3,5mln L wody)

Zapotrzebowanie w różnych fazach rozwojowych jest różne. Występują okresy krytyczne, w których niedostatek wody …… Największe zapotrzebowanie dla zbóż w fazie strzelania w źdźbło i ……..

Woda zawarta w glebie wystepuje w formie

Wody grawitacyjnej

Przemieszcza się w glebie pod wpływem sil cięszkości. Wypełnia wszystkie przestrzenie i kapilary

Kapitarnej

Wypelnia przestwory kapilarne i przemieszcza się w wszystkich kierunkach. Zwiazana silami 1-15 atmosfer

Błonkowatej

Zwiazana z czasteczkami gleby 15-31 atmosfer. Otacza czastki glebowe lub wyslecia kapilary. Woda niedostepna dla większości roslin

Higroskopowej

Zwiazana z gleba 31-10.000 atmosfer. Źródłem wody jest para wodna zawarta w powietrzu glebowym, która po kondensacji otacza ich cienka warstwą.

Para wodna

AD5

Szata roślinna i obiekty na niej wykazuja rózna zdolność do pochłaniania energii cieplnej. Obiekty o malym albeto nagrzewaja się powoli, zas wieksza ilość energi odbijaja

Albedo stosunek ilości swiatla odbitego od danej powierzchni do całkowitej ilości światła padającego na nią

Największe albedo posiadaja rzeczy o barwie jasnej

Albedo śniegu 82-84%

Łąki 17-21%

Lasu iglastego 10-14%

Wszystkie rośliny mają określone wymagania co do przedziału temperatur. Od minimalnej do maksymalnej, jak i optymalną. Obniżenie temp poniżej minimalnej powoduje przejście roślniny w stan Anabiozy- utajonego życia. Dalsze obniżenie zwłaszcza poniżej 0C wywołuje rozmaite reakcje. U roślin jarych w początkowym okresie ich rozwojudo -5C nie wywołuje negatywnych skutków, ale w przypadku zbóz ozimych spadek tempetaruty w okresie jesieni i zimy do -15 as nie raz do -30 stopni również jest nieszkodliwe pod warunkiem ze rośliny SA zahartowane. Wpszypadku zbóż ozimych mowimy o mrozoodporności, najmniej wrażliwe jest żyto do -35,

PRzenica -20

Jęczmień - 15

O zimotrwałości decyduje zdolność do chatwoniania która wystepuje jesienia. Hartowaniu się roślin panujjaca w dzien sloneczka pogoda i chlodne noce oraz właściwe nawożenie (fosfor i potasowe) w czasie hartowania nastepuje zgromadzenie cukrow których punkt zamarzania jest mniejszy niż wody, natomiast okresowe odwilze i brak okrywy śnieżnej pogarszaja warunki zimowania. W skutek czego dochodzi do uszkodzenia roślin. Krytyczna tem. Minim. Dla rosl. Jarych podowujaca wymarzanie zmienia się w czasie ich rozwoju

Wschodu są znacznie niższe od tem 0C

Owies -9 -11

Groch mak -8 -10

W fazie kwitnienia uszkadzaja je temp niewiele nizzsze niż 0C

Owiec przenica jęczmień -1 -2

Temperatura jest czynnikiem rozwoju roślin

Przejście termoindukcji w odpowiedniej dla rośliny temperaturze działającej przez określony czas (jarowizacja lub wernalizacja) warunkuje przejscie z fazy wedet. W generat.

Rośliny ozime przechodza jarowizacje jesienia i przedwiośnie 1-4C przez okres

Żyto 60-70

Przenica 40-50

Jęczmień 5-20

A rośliny jare, jarowizuja w wyższych tem 5-10C przez okres 10-14 dni.

Uszkodzenia roślin związane z temperatura

Przymrozki wiosenne i jesienne

Wymarzanie- bezpośrednie dzialanie niskich temp. Na rośliny

Wyprzenie- nastepuje gdy obfite opady śniegu pokryja roślniny, które nie przeszly w stan spoczynku zimowego

Skorupa lodowa- niszczy rośliny

Wysmalenie roślin- mało opadów i wieją mocne zimne wiatry

Wysadzanie i rozrywanie korzeni- przedwiośnie i ziemia organicza

Czynniki sztuczne

1. agrotechniczne

2. Sylwotechniczne

3. Pratotechnine

4. przemysłowe

5. komunalne

GRUPY UPRAWOWE ROŚLIN

ZBOŻA

Powierzchnia zboz w Polsce wynosi 8,6 mln ha

Przenica (26%)

Jara 0,4

Ozima 1,9

Żyto 1,4 mln (16,2%)

Jęczmień (16,2%)

Jary 1

Ozima 0,2

Owies 6,4%

Przenżyto 15,5%

Ozime 1,2

Jare 0,1

Mieszanki zbozowe 16,8%

Ozime 0,1

Jare 1,3

Gryka, proso 0,07 mln 0,8%

Kukurydza na ziarno 0,3 mln 3,8%

ROŚLINY OKOPOWE

Ziemniaki 0,51 mln ha

Buraki cukrowe 0,22

Pozostałe (topinambur, brukiew, rzepa, rzodkiew, marchew, cykoria) 0,04

ROŚLINY STRĄCZKOWE NA NASIONA

Groch, fasola, soczewica, bob 33 tys ha <jadalne>

Bobik, peluszka (groch polny), łubin- 86 tys ha

ROŚLINY OLEISTE

Rzepak, rzepik 771 tys

Słonecznik 2,6 tys

Soja 66 ha

Mak, garczyca 16,3 tys ha

Len oleisty 1,3 tys

ROŚLINY WŁÓKNISTE

Lwn włóknisty 2428 ha

Konopie 958 ha

ROŚLINY SPECJALNE

Tytoń 17,3 tys ha

Chmiel 2,3 tys ha

Wiklina 5,7 tys ha

Zioła i przyprawy 14 tys ha

ZWIERZĘTA GOSPODARSKIE

Bydło 5,7mln szt

Owce 0,33 mln

Drób 145 mln

Konie 0,32 mln

Trzoda chlewna 15,4 mln szt

RPP

rzeźba terenu

warunki wodne

Jakość

gleby

Agroklimat

---