LEKI PRZECIWWIRUSOWE
Wirusy składają się głównie z DNA lub RNA, które tworzą genom. Genom wirusa otoczony jest płaszczem białkowym a także lipoproteinową otoczką.
Analogi nukleozydowe, inhibitory polimerazy wirusowego DNA.
Mech.: w komórkach zakażonych wirusem ulegają przekształceniu pod wpływem kinaz wirusowych do monofosforanów, potem trifosforanów, które są wbudowywane w miejsce właściwych nukleozydów do łańcucha syntetyzowanego DNA wirusowego, zablokowanie syntezy DNA, zahamowanie namnażania wirusa.
Acyklowir
Analog guaniny.
Z: wirus opryszczki zwykłej wywołującej opryszczkę ust, spojówek, zewnętrznych narządów płciowych, zapalenie mózgu, w wyższych stężeniach-wirus varicellae-zoster wywołujący ospę wietrzną i półpaśca, wirus Epsteina-Barr wywołujący mononukleozę zakaźną.
Acyklowir stosuje się też w terapii AIDS- potęguje wpływ zidowudyny na wirusa HIV-1.
W profilaktyce zakażeń wirusowych przed leczeniem immunosupresyjnym czy radioterapią.
Dział.niep.: podrażnienie i pieczenie, nudności, wymioty, zmiany neurologiczne i w obrazie krwi.
P: Zovirax.
Gancyklowir
Wsk.: lek z wyboru w zakażeniach wirusem cytomegalii.
Hamuje też wirusy opryszczki, ospy wietrznej i półpaśca.
Idoksyurydyna
Anolog tymidyny.
Z: wirusy opryszczki i półpaśca.
Stosowana wyłącznie miejscowo w opryszczkowym zakażeniu rogówki i spojówek.
Triflurydyna
Analog tymidyny.
Z: wirus opryszczki zwykłej typu 1 i 2.
Wsk.: miejscowo w zapaleniu rogówki i spojówek.
Ribawiryna
Analog guaniny.
Z.: szeroki, wirusy DNA i RNA.
Wsk.: zapobiegawczo w grypie, u dzieci z wirusowym zapaleniem płuc i oskrzelików wywołanym wirusami oddechowymi (RSV).
Dział.niep.: ze strony przewodu pokarmowego, zaburzenia neurologiczne, niedokrwistość hemolityczna.
Leki przeciwwirusowe o innych mechanizmach działania.
Amantadyna i jej pochodne.
Mech.: hamowanie odsłaniania i uwalniania genomu wirusa w komórce zakażonej, hamowanie namnażania.
Amantadyna
Z: wirus grypy typu A.
Wsk.: grypa, choroba Parkinsona.
Dział.niep.: zaburzenia koncentracji, bezsenność, halucynacje, drgawki.
P:Viregyt
Rimantadyna
Lepiej tolerowana od amantadyny.
inhibitory neuraminidazy.
Neuraminidaza jest enzymem w wirusach grypy typu A i B, który ułatwia wnikanie wirusa do komórek makroorganizmu i jego replikację.
Zanamiwir i oseltamiwir.
Wsk.: profilaktyka i leczenie grypy spowodowanej typem A i B.
Dobrze tolerowane.
leki o bezpośrednim działaniu na wirusy.
Denotiwir
Mech.: działanie bezpośrednie na układ odpornościowy organizmu, zwiększając jego aktywność przeciwwirusową, przeciwzapalnie, przeciwbólowo.
Wsk.: miejscowo w zakażeniach wywołanych przez wirusa opryszczki zwykłej, ospy wietrznej i półpaśca.
P: Vratizolin.
Interferon
Glikoproteina działająca przeciwwirusowo, immunomodulacyjnie i antyproliferacyjnie.
Endogenna synteza int. zachodzi w odpowiedzi na zakażenie.
Mech.: łączy się z receptorami błonowymi, hamuje wnikanie wirusów do wnętrza komórki, hamuje syntezę i metylację m-RNA i translację.
Wsk.: wirusowe zapalenie wątroby typu B i C.
Dział.niep.: bóle mięśniowe, głowy, gorączka, zaburzenia czynności wątroby, układu sercowo-naczyniowego.
Leki stosowane w leczeniu zakażenia wirusem niedoboru immunologicznego u ludzi (HIV).
W leczeniu zespołu nabytego braku odporności AIDS, wywołanego zakażeniem wirusem HIV stosowane są: inhibitory odwrotnej transkryptazy oraz inhibitory proteazy HIV.
HIV wnika do komórek makroorganizmu, łączy się z receptorem- glikoproteiną błonową CD4, występującą na limfocytach T helper, na makrofagach i komórkach nerwowych. Posiada pojedynczą nić RNA (retrowirus) i enzym-odwrotną transkryptazę syntetyzującą DNA w komórkach zakażonych.
Inhibitory odwrotnej transkryptazy przekształcają się do trifosforanów i wbudowują się do syntetyzowanego DNA hamując syntezę DNA.
W początkowym stadium infekcji wirusem HIV występują objawy grypopodobne, potem jest okres bezobjawowy-niszczenie struktur węzłów limfatycznych oraz komórek o.u.n., następnie gwałtowne załamanie odporności., pojawia się AIDS z powodu groźnych zakażeń oportunistycznych drobnoustrojami, nietypowe nowotwory, zaburzenia o.u.n.
Analogi nukleozydowe, inhibitory odwrotnej transkryptazy
Zidowudyna
Pochodna tymidyny.
Hamuje replikację wirusa HIV-1,słabiej HIV-2.
Dział.niep.: uszkodzenie szpiku, anemia, bóle głowy, bezsenność, hiperpigmentacja skóry, błon śluzowych i paznokci.
P: Retrovir
Stawudyna
Bardziej toksyczna, stosowana w drugiej kolejności w AIDS.
Didanozyna
Z: HIV-1 i 2- oporne na zidowudynę.
Zalcytabina
Wywołuje neutropenię, zapalenie trzustki, nerwów obwodowych.
b.). Inhibitory proteazy HIV.
Proteaza jest enzymem niezbędnym do wytworzenia otoczki białkowej wirusa HIV.
Inhibitory stosowane są łącznie z lekami wcześniejszej grupy.
Ritonawir
Liczne interakcje z innymi lekami, drętwienie i mrowienie dłoni, stóp, warg, osłabienie, bóle głowy, zaburzenia ze strony p. pokarmowego.
Indinawir
Mniej groźnych interakcji, nasilenie krwawień, odkładanie się kamieni nerkowych-zaleca się picie dużej ilości płynów, bóle głowy, mięśniowe, wymioty.
Sankwinawir
Dział.niep.: łagodne, zaburzenia ze strony p. pokarmowego, mrowienie kończyn, bóle mięśni.