ZIELARSTWO - WYKŁAD 6 - 16.11.2010

• O znaczeniu ziół w medycynie świadczy m.in. program studiów lekarskich w Montpellier. Semestry letnie przeznaczone były na naukę botaniki i praktyczne zaznajomienie się z roślinami.

Przy szkołach medycznych powstały znane ogrody botaniczne:

• W Padwie (1545)

• Bolonii (1567)

• Paryża (1620)

• Oxfordzie (1622)

• Ogród roślin leczniczych - Doktorsgarten Uniwersytetu Aldorf (1718)

• Plan Chelsea Physic Garden w Londynie (1751).

Ogrody botaniczne były często dołączane do uniwersytetów i szkół medycznych w celu zapewnienia surowców zarówno dla botanicznego, jak i medycznego szkolnictwa.

• Karol Linneusz (1707-1778)

Pierwszy, akceptowany powszechnie system, opracował szwedzki botanik i lekarz Karol Linneusz grupując rośliny na podstawie pokrewnych cech (systematyka) i nadając im podwójne nazwy łacińskie - rodzajową i gatunkową. W 1753r ukazało się podstawowe dzieło „Species plantarum”, w którym autor skonfiskował dziesięć tysięcy roślin.

• Jatrochemia - połowa XVI - koniec XVIIw.

W okresie Odrodzenia rozwija się jatrochemia - chemia lekarska. Jednym z pierwszych i głównych jej reprezentantów był Paracelsus. Jatrochemicy próbowali wydobyć z roślin leczniczych różne związki i badali ich właściwości.

• Okres od połowy XVIII do połowy XIX - złoty wiek aptekarstwa, recepty (XIXw.)

• Szwedzki aptekarz Scheele (1742-1786) - wyodrębnił z roślin wiele kwasów organicznych: jabłkowy, szczawiowy, gallusowy, benzoesanowy i inne.

• Sertürner (1811) - wyizolował morfinę z opium.

ZASOBY NATURALNE ROŚLIN LECZNICZYCH W POLSCE

Polska flora obejmuje

• 400 gatunków roślin leczniczych.

• Przemysł zielarski wykorzystuje ok 130 gatunków roślin dzikorosnących.

• Zapotrzebowanie przemysłu zielarskiego na surowce zielarskie sięga 60tys. ton rocznie, w tym 10 tys. ton pochodzi ze stanu naturalnego.

• Rośliny lecznicze ze stanu naturalnego występują w zróżnicowanym środowisku.

Różne jest ukształtowanie terenu, nasłonecznienie, wahania temperatury, wilgotność gleby i powietrza, także rodzaj gleby.

Przystosowanie roślin zielarskich do określonych warunków środowiska następowało w wyniku powolnego, lecz długotrwałego oddziaływania czynników ekologicznych na poszczególne gatunki.

Zbiór ziół był najprawdopodobniej jedną z pierwszych czynności prowadzonych przez człowieka.

W dzisiejszych czasach…

• Korzeń mniszka

• Korzeń łopianu

• Korzeń cykorii

• Ziele dziurawca

• Kwiat rumianka

• Ziele rutwicy

• Liść babki

• Korzeń mydlnicy

• Korzeń i ziele glistnika

• Kwiat i ziele krwawnika

Zioła pozyskiwane wyłącznie ze stanowisk naturalnych:

• Kwiat i owoc bzu czarnego, głogu

• Owoc jałowca, róży, tarniny, jarzębiny

• Liść brzozy, liść jeżyny

• Kora dębu, kruszyny, kasztanowca, wierzby

• Ziele nawłoci, skrzypu, rdestu, wrzosu

• Kłącze tataraku

• Kwiat wiązówki, kwiat lipy

Pozyskiwanie ziół ze stanu naturalnego stanowi bardzo ważną część pokrycia potrzeb przemysłu zielarskiego na surowce lecznicze.

Bez ziół dzikorosnących nie byłoby większości leków i przetworów ziołowych, a lecznictwo stałoby się uboższe.

---