Regulacja temperatury ciała: receptory termiczne, droga przewodząca czucie temperatury, ośrodek termoregulacji, zmiany fizjologiczne zachodzące w organizmie pod wpływem ciepła i zimna. Wpływ leptyny i melatoniny na temperaturę ciała.

Organizmy stałocieplne utrzymują temperaturę wewnętrzną ciała w ściśle określonych granicach 35 – 41°C , lecz norma to 37°C. Temperatura skóry jest zmienna 20 – 40°C , a norma to 36,6°C.

Temperatura ciała ulega wahaniom dobowym: najniższa temperatura jest wczesnym rankiem o godz. 6⁰⁰ , a najwyższa późnym popołudniem o godz. 18⁰⁰ , w tym czasie temperatura może zmienić się o 0,5 – 0,7°C. U kobiet występują rytmiczne wahania temperatury w związku z cyklem miesiączkowym – w okresie miesiączkowym i bezpośrednio po nim temperatura jest niższa.

Temperaturę ciała utrzymuje na stałym poziomie ośrodek termoregulacji znajdujący się w części przedniej podwzgórza. Ośrodek ten działa na zasadzie termostatu. W warunkach fizjologicznych ośrodek termoregulacji może być pobudzony albo na drodze odruchowej przez bodźce dochodzące z powierzchni skóry, albo też przez zmiany temperatury krwi, dopływającej do tego ośrodka. Pobudzenie z ośrodka termoregulacji zostaje przekazane za pośrednictwem układu autonomicznego do narządów biorących udział w wytwarzaniu bądź utracie ciepła.

Regulacja temperatury ciała odbywa się dzięki dwóm ośrodkom podwzgórza. W przedniej części podwzgórza możemy zlokalizować ośrodek związany z utratą ciepła(oddawaniem) natomiast w tylnej części podwzgórza ośrodek zatrzymywania ( produkcji ) ciepła.

Informacje o T ciała są wytwarzane w

1. receptorach skórnych

2. receptorach układu RAS

3. receptorach mózgu zwłaszcza podwzgórza

Gdy do przedniej części podwzgórza dociera ciepła krew uruchamiane są mechanizmy mające na celu

1. przyśpieszenia akcji serca co prowadzi do zwiększenia wymiany gazowej oraz pocenia się

2. rozszerzenie naczyń krwionośnych - pot

3. zahamowanie drżenia mięśni

Gdy do receptorów tylnej części podwzgórza dotrze krew zimna uruchamiane są mechanizmy mające na celu

1. zwężenie naczyń krwionośnych

2. pobudzenie wydzielania T3 i T4, które mają wpływ na metabolizm podstawowy

3. pobudzenie układu współczulnego do wydzielania noradrenaliny – metabolizm glikogenu i tłuszczu

4. pobudzenie nadnerczy do wydzielania amin katecholowych – metabolizm glikogenu i tłuszczu

5. pobudzenie drżenia mięśniowego – zwiększenie produkcji ciepła.

Temperatura wnętrza ciała człowieka utrzymuje się na względnie stałym poziomie (średnio ok. 37°C ) i podle­ga stosunkowo niewielkim wahaniom. Stabilność temperatury ciała, czyli zdolność utrzymy­wania względnie stałej temperatury wewnętrznej nago w temperaturze otoczenia 12-60°C (suche powietrze), jest możliwa dzięki zrównoważe­niu procesów prowadzących do gromadzenia się ciepła w organizmie z procesami jego utraty, czyli przechodzenia do otoczenia. W organizmie człowieka ciepło wytwarza się stale w toku procesów przemiany materii w komórkach, a szczególnie duże jego ilości powsta­ją podczas pracy mięśniowej i drżenia mięśniowego, czyli dreszczy. Organizm może też wchłaniać ciepło z zewnątrz (np. w miej­scach silnie nasłonecznionych lub podczas pracy w środowisku go­rącym).Wytworzone ciepło organizm może zatrzymywać albo oddawać do otoczenia. Zatrzymywanie ciepła jest możliwe dzięki skur­czowi naczyń krwionośnych skóry. Również odpowiednie formy zachowania się, jak kulenie się (zmniejsza się powierzchnia ciała bezpośrednio narażona na działanie chłodu), chowanie się przed zimnem i stosowanie ciepłej odzieży sprzyjają za­trzymywaniu ciepła. Gęsia skórka pojawiająca się pod wpływem zimna, niemająca jednak znaczenia fizjologicznego. Utrata ciepła odbywa się poprzez przewodzenie i konwekcję, promieniowanie oraz parowanie. Drogą przewodzenia ciepło przenika z organizmu do otaczającego powietrza (niekiedy wody, np. podczas kąpieli) dzięki rozszerzeniu naczyń krwionośnych skóry, wskutek czego ogrzana krew styka się z chłodniejszymi, powierzchow­nymi warstwami ciała. Utrata ciepła przez promieniowanie polega na odda­waniu ciepła jakiemuś zimnemu przedmiotowi znajdującemu się w pewnym oddaleniu od ciała, np. zimnej ścianie. Największe znaczenie ma utrata ciepła drogą parowania, czyli wydzielania potu przez gruczoły potowe na powierzchni skóry. Mechanizmy zatrzymywania ciepła są uruchamiane wó­wczas, gdy organizmowi grozi obniżenie temperatury ciała, np. w cza­sie przebywania w niskiej temperaturze. Jeśli działanie tych mecha­nizmów jest niewystarczające, następuje zwiększenie wytwarzania ciepła, np. przez wzrost aktywności ruchowej lub wskutek drżenia mięśniowego. Mechanizmy utraty ciepła włączają się wtedy, gdy orga­nizmowi grozi przegrzanie. Organizm wykrywa zmiany temperatury otoczenia i temperatury wewnętrznej dzięki termoreceptorom znajdującym się w róż­nych obszarach ciała. Ważnym obszarem termo recepcyjnym jest skóra, zawierająca receptory ciepła i zimna. Termoreceptory, z uwagi na to, że reagują nie tylko na zmia­ny temperatury, lecz i na stale utrzymującą się wysoką lub niską tem­peraturę, znajdują się też w rdzeniu kręgowym i w podwzgórzu. Wyk­rywają one temperaturę krwi dopływającej do ośrodkowego układu nerwowego. Strukturą hierarchicznie najwyższą w systemie regulacji temperatu­ry ciała jest podwzgórze. Znajdują się tu dwa ośrodki termoregulacyjne – ośrodek utraty ciepła zlokalizowany w przed­niej części podwzgórza oraz ośrodek wytwarzania i zachowania ciepła mieszczący się w tylnej części. Gdy jest nam ciepło np. w ciągu lata leptyna, czyli hormon wzrostu naszego apetytu obniża nasze zapotrzebowanie na jedzenie, natomiast w chłodniejszym okresie jest zupełnie na odwrót, nasz apetyt wzrasta. Gdy robi się ciemno, szyszynka wydziela melatoninę. Jest to znak dla organizmu, że należy obniżyć temperaturę ciała i przygotować się do snu. Rano, gdy robi się jasno, jej poziom gwałtownie spada, a my się budzimy