Adaptacja człowieka do roli pacjenta

PRZYJĘCIE CHOREGO DO SZPITALA I NA ODDZIAŁ

Najczęściej występującym i największym problemem, z jakim ma do czynienia człowiek, który trafia do szpitala, jest strach przed nieznanym, powodujący zachwianie jego poczucia bezpieczeństwa. Pod wpływem lęku pacjent może zachowywać się w sposób niezrozumiały: płacze, nadmiernie gestykuluje, mówi podniesionym głosem, nerwowo przechadza się po izbie przyjęć, korytarzu lub sali na oddziale. Może także pojawić się apatia albo agresja.

Najczęściej w momencie przyjęcia do szpitala pacjent jest bardzo zagubiony, dlatego obecność opiekuna medycznego w trakcie przyjęcia, wspólne poznawanie topografii szpitala i oddziału oraz personelu może zwiększyć poczucie bezpieczeństwa i ułatwić adaptację do warunków szpitalnych. Wszystkie podejmowane działania powinny być ukierunkowane na budowanie zaufania między podopiecznym a opiekunem oraz wzajemnego zrozumienia i akceptacji.

Pacjent powinien mieć poczucie, że cały zespół sprawujący nad nim opiekę jest gotowy do niesienia mu pomocy z poszanowaniem jego godności osobistej. Należy zwrócić uwagę, że niepokój pacjenta może być spowodowany brakiem prawidłowo przekazanych informacji.

Rola opiekuna medycznego

Opiekun medyczny odgrywa bardzo ważną rolę w chwili przyjęcia pacjenta do szpitala czy też instytucji sprawującej opiekę, np. domu pomocy społecznej, zakładu opiekuńczo-leczniczego itp. Jest często pierwszym przedstawicielem personelu, z jakim spotyka się pacjent/podopieczny i jego rodzina.

Wpływa swą postawą, podejmowanymi działaniami i zachowaniem na wizerunek placówki.

Rola opiekuna medycznego w izbie przyjęć

Pielęgniarka w szpitalnej izbie przyjęć, po dokonaniu wnikliwej obserwacji i dokładnych oględzinach pacjenta, może zlecić opiekunowi medycznemu wykonanie toalety lub kąpieli całego ciała już w izbie przyjęć (dotyczy to osób, które trafiły do szpitala prosto z ulicy czy też z miejsca pracy, np. placu budowy, warsztatu samochodowego, i są zabrudzone, oraz osób bezdomnych).

Rola opiekuna medycznego w przyjęciu pacjenta

Podczas toalety czy przebierania się pacjenta/podopiecznego opiekun medyczny obserwuje stopień sprawności w wykonywaniu podstawowych czynności (ADL) oraz zmiany w wyglądzie (obrzęki, rany, odleżyny, tatuaże, stomia) i odnotowuje swe spostrzeżenia w dokumentacji .

Opiekun pomaga pacjentowi spakować rzeczy, których nie powinien on zabierać ze sobą i przekazuje je rodzinie lub do szpitalnego depozytu. Jeżeli nie ma przeciwwskazań, zaprowadza lub przewozi pacjenta na wózku na wskazany oddział i przekazuje pielęgniarce odcinkowej.

Przyjęcie na oddział rola opiekuna

Po przyjęciu pacjenta na oddział pielęgniarka przeprowadza wywiad, ocenia stan pacjenta oraz informuje go o jego prawach i obowiązkach.

Opiekun medyczny zapoznaje pacjenta z topografią oddziału i szpitala oraz personelem i pozostałymi pacjentami przebywającymi na sali chorych, a także:wskazuje pacjentowi salę i łóżko (ewentualnie dopasowuje wysokość łóżka do potrzeb pacjenta)

Dostosowuje ustawienie stolika, tak aby był on funkcjonalny; pomaga pacjentowi rozpakować rzeczy i układa je na półce stolika lub w szafie, tak aby dostęp do nich sprawiał pacjentowi jak najmniej problemów; sprawdza, czy pacjent ma: piżamę, ręczniki, przybory toaletowe, sztućce, kubek lub szklankę; objaśnia, jak należy korzystać z dzwonka w celu przywołania personelu; informuje o godzinach przeprowadzania wizyt lekarskich, posiłków i zmiany personelu

Zapoznanie z topografią oddziału

Wskazuje miejsce, gdzie znajduje się węzeł sanitarny; informuje o możliwościach korzystania z telefonu, bufetu, kiosku; udziela informacji na temat możliwości zaspokajania potrzeb duchowych (kaplica, posługa kapłana)

Informuje o godzinach odwiedzin (odwiedziny nie powinny przeszkadzać w przeprowadzaniu badań diagnostycznych oraz wykonywaniu zabiegów pielęgnacyjnych, leczniczych i rehabilitacyjnych)

Należy pamiętać, że pacjent ma prawo do odwiedzin osób bliskich bez ograniczeń (chyba że względy epidemiologiczne, lokalowe lub stan pacjenta to uniemożliwiają) wskazuje, gdzie znajdują się: dyżurka pielęgniarek, dyżurka lekarska, dyżurka pielęgniarki oddziałowej, gabinet lekarza ordynatora, gabinet zabiegowy, stołówka, kuchenka oddziałowa, sala telewizyjna oraz inne pomieszczenia, z których pacjent będzie korzystał, np. pracownie diagnostyczne.

Pacjent powinien mieć poczucie bezpieczeństwa i wiedzieć, że zawsze może liczyć na pomoc opiekuna.

Jeżeli nie ma przeciwwskazań, opiekun:

zaprowadza pacjenta na badania, np. do laboratorium, do pracowni rtg, na konsultacje

pomaga pacjentowi we wszystkich czynnościach, z którymi pacjent nie radzi sobie sam (należy przestrzegać zasady, aby nie wyręczać pacjenta, tylko pomagać mu, asekurować go i mobilizować);wykonuje czynności zlecone i koordynowane przez pielęgniarkę

bierze czynny udział w zapewnianiu podstawowej pielęgnacji.

Do zadań opiekuna należy m.in.:

pomoc przy wykonywaniu czynności higienicznych

pomoc przy obcinaniu paznokci, dokładne osuszanie ciała

dbanie o czystość bielizny osobistej i pościelowej

usuwanie wszystkich zbędnych odpadów (chusteczki, okruchy)

mycie naczyń (kubek, sztućce)

dbanie o mikroklimat (wietrzenie sali)

przygotowywanie posiłku, który powinien być ciepły i, w zależności od potrzeb pacjenta, odpowiednio rozdrobniony

dbanie o to, aby pacjent, który może wstać, zawsze spożywał posiłki przy stole,a nie w łóżku

zapewnianie pomocy przy wstawaniu osobom, które tego potrzebują

dbanie o to, aby posiłki były spożywane w miłej atmosferze.

podczas hospitalizacji pacjentów w starszym wieku lub niepełnosprawnych opiekun dodatkowo uwzględnia pomoc przy przemieszczaniu się, tzn.: asystuje przy wychodzeniu, np. do toalety lub łazienki

pomaga przy wstawaniu z łóżka, pamiętając o zasadzie niepospieszania czy też ponaglania.

Opiekun musi wykonywać wszystkie czynności z poszanowaniem godności i intymności pacjenta. Opieka nad człowiekiem to nie tylko wykonywanie czynności instrumentalnych, ale także umiejętne słuchanie, towarzyszenie, okazywanie zainteresowania, rozumienie potrzeb i problemów człowieka.

Hospitalizacja osób starszych

Hospitalizację osób w starszym wieku cechują biologiczne, psychiczne i społeczne odrębności wynikające z procesu starzenia.

Osoby w starszym wieku najczęściej są hospitalizowane z powodu chorób układu krążenia, narządu ruchu i układu oddechowego, cukrzycy.

Dla osób starszych najbardziej wskazaną formą opieki, uwzględniającą odrębności leczenia i pielęgnowania, jest oddział geriatryczny. Podejmowanie wszelkich działań opiekuńczych jest uzależnione od stopnia samodzielności pacjenta w starszym wieku.

Naturalne zjawisko w życiu człowieka, jakim jest proces starzenia organizmu, jest jednym z etapów rozwoju człowieka. Zjawisko to nie może być cofnięte i jest nieodwracalne

Fizjologiczne starzenie się polega na osłabieniu funkcji życiowych z równoczesnym uruchomieniem mechanizmów kompensacyjnych, które pozwalają na utrzymanie fizjologicznej równowagi. Gdy pojawia się choroba, dochodzi do zachwiania równowagi w funkcjonowaniu mechanizmów przystosowawczych i kompensacyjnych.

Wrażliwość zmysłów człowieka, takich jak smak i węch, w wieku starszym ulega redukcji, co nie jest bez znaczenia przy sprawowaniu opieki nad człowiekiem starym. Wydolność wzroku i słuchu również ulega pogorszeniu. Osłabienie zmysłów jest bardzo ważną informacją dla osoby sprawującej opiekę. Im człowiek starszy, tym nawet proste pojedyncze reakcje przebiegają wolniej.

U człowieka starszego zarówno sprawność ruchowa niezbędna w życiu codziennym, jak i sprawność komunikowania się może ulec stopniowemu ograniczeniu. Zmiany te sprzyjają upadkom i urazom. Związek wieku człowieka z występowaniem zmian chorobowych ma znaczenie w przystosowaniu się do życia w zmienionych warunkach (bycia pacjentem).

Dla człowieka starszego pobyt w szpitalu jest zwykle nową sytuacją, powodującą bezradność i strach. Zmiany funkcjonalne związane z procesem starzenia ograniczają sprawność pacjenta i możliwość samodzielnego funkcjonowania, np. wydłuża się czas potrzebny do wstania z łóżka, ubrania się czy spożycia posiłku.

Człowiek starszy nie lubi zmian, trudno odnajduje się w szybko zmieniających się okolicznościach (częste badania, zmieniający się personel). W trakcie sprawowania opieki nad osobami starszymi opiekun medyczny powinien pamiętać, że każdy człowiek, niezależnie od stanu zdrowia i wyglądu, ma swoją godność i nikomu nie wolno jej naruszać. Dla lepszego przebiegu hospitalizacji warto zaproponować pacjentowi, aby miał na stoliku lub przy sobie ulubiony przedmiot, np. jasiek, zdjęcie rodziny lub kubek.

KARTA PRAW PACJENTA

Prawa pacjenta

Prawa pacjenta wynikają z bezpośredniego stosowania przepisów Konstytucji Rzeczpospolitej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Zarówno pacjent, jak i każdy członek zespołu terapeutycznego powinien zapoznać się z Kartą Praw Pacjenta, w której zawarte są informacje, jakie ma on prawa i kto jest uprawniony do przekazywania informacji pacjentowi oraz opiekunowi prawnemu.

Karta praw pacjenta

Opiekun sprawujący opiekę nad pacjentem, podobnie jak wszyscy członkowie zespołu terapeutycznego, musi znać Kartę Praw Pacjenta po to, aby nigdy nie doszło do przekroczenia uprawnień, jakie posiada.

Na Kartę Praw Pacjenta składają się prawa pacjenta w zakładzie opieki zdrowotnej, które są zawarte w Ustawie o zakładach opieki zdrowotnej z 1991 r.:

I Pacjent zgłaszający się do zakładu opieki zdrowotnej ma prawo do natychmiastowego udzielenia mu świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia, niezależnie od okoliczności (art. 7).

Pacjent w zakładzie opieki zdrowotnej ma prawo do:( wg. Ustawy o zakładach opieki zdrowotnej) świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do świadczeń (art. 19 ust. 1 pkt 1, art. 20 ust. 1 pkt 1 i art. 26)

udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez osoby uprawnione do ich udzielania, w pomieszczeniach i przy zastosowaniu urządzeń odpowiadających określonym wymaganiom fachowym i sanitarnym (art. 9 ust. 1 i art. 10)

informacji o swoim stanie zdrowia (art. 19 ust. 1 pkt 2)

wyrażenia zgody albo odmowy na udzielenie mu określonych świadczeń zdrowotnych, po uzyskaniu odpowiedniej informacji (art. 19 ust. 1 pkt 3)

intymności i poszanowania godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych (art. 19 ust. 1 pkt 4)

udostępniania mu dokumentacji medycznej lub wskazania innej osoby, której dokumentacja ta może być udostępniana (art. 18 ust. 3 pkt 1)

zapewnienia ochrony danych zawartych w dokumentacji medycznej dotyczącej jego osoby (art. 18 ust. 2); dostępu do informacji o prawach pacjenta (art. 19 ust. 6)

Ponadto w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób wymagających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych, np. w szpitalu, sanatorium lub zakładzie leczniczo-opiekuńczym, pacjent przyjęty do tego zakładu ma prawo do: zapewnienia mu: środków farmaceutycznych i materiałów medycznych (art. 20 ust. 1 pkt 2 i art. 26 )

Pomieszczenia i wyżywienia odpowiedniego do stanu zdrowia (art.20 ust.1 pkt.3 i art.26)

Opieki duszpasterskiej (art.19 ust.3 pkt.1)

Dodatkowej opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez osobę bliską lub inną osobę wskazaną przez siebie (art. 19 ust. 3 pkt 1).

Kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z osobami z zewnątrz (art. 19 ust. 3 pkt 2).

Wskazania osoby lub instytucji, którą zakład opieki zdrowotnej obowiązany jest powiadomić o pogorszeniu się stanu zdrowia pacjenta powodującego zagrożenie życia albo w razie jego śmierci (art. 20 ust. 2 i art. 26).

Wyrażenia zgody albo odmowy na umieszczenie go w tym zakładzie opieki zdrowotnej (art. 21 ust. 1 i art. 26).

Wypisania z zakładu opieki zdrowotnej na własne żądanie i uzyskania od lekarza informacji o możliwych następstwach zaprzestania leczenia w tym zakładzie (art. 22 ust. 1 i 3 oraz art. 26).

Udzielenia mu niezbędnej pomocy i przewiezienia go do innego szpitala w sytuacji, gdy pomimo decyzji uprawnionego lekarza o potrzebie niezwłocznego przyjęcia do szpitala nie może być do tego szpitala przyjęty (art. 21).

Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych pogotowia ratunkowego w razie wypadku, urazu, porodu, nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia powodującego zagrożenie życia (art. 28).

W myśl Ustawy o zawodzie lekarza z 1996 r. pacjent ma prawo do:

Udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez lekarza, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi lekarzowi metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością (art. 4).

Uzyskania od lekarza pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki (art. 30).

Uzyskania od lekarza przystępnej informacji o swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu (art. 31 ust. 1).

Zażądania od lekarza informacji o swoim stanie zdrowia i o rokowaniu wówczas, gdy sądzi, że lekarz ogranicza mu informację z uwagi na jego dobro (art. 31 ust. 4).

Decydowania o osobach, którym lekarz może udzielać informacji, o których mowa w pkt 3 art. 31 ust. 2.

Wyrażenia żądania, aby lekarz nie udzielał mu informacji, o których mowa w pkt 3 art. 31 ust. 3.

Niewyrażenia zgody na przeprowadzenie przez lekarza badania lub udzielenia mu innego świadczenia zdrowotnego (art. 32 ust. 1).

Wyrażenia zgody albo odmowy na wykonanie mu zabiegu operacyjnego albo zastosowania wobec niego metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko; w celu podjęcia przez pacjenta decyzji lekarz musi udzielić mu informacji, o której mowa w pkt 3 art. 34 ust. 1 i 2.

Uzyskania od lekarza informacji, jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu bądź stosowania określonej metody leczenia lub diagnostyki, w związku z wystąpieniem okoliczności stanowiących zagrożenie dla życia lub zdrowia pacjenta, lekarz dokonał zmian w ich zakresie (art. 35 ust. 2).

Poszanowania przez lekarza jego intymności i godności osobistej (art. 36
ust. 1).

Wyrażania zgody albo odmowy na uczestniczenie przy udzielaniu mu świadczeń zdrowotnych osób innych niż personel medyczny niezbędny ze względu na rodzaj świadczeń (art. 36 ust. 1 i 2).

Wnioskowania do lekarza o zasięgnięcie przez niego opinii właściwego lekarza specjalisty lub zorganizowania konsylium lekarskiego (art. 37).

Dostatecznie wczesnego uprzedzenia go przez lekarza o zamiarze odstąpienia od leczenia i wskazania mu realnych możliwości uzyskania określonego świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub w zakładzie opieki zdrowotnej (art. 38 ust. 2).

Zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim, a uzyskanych przez lekarza w związku z wykonywaniem zawodu (art. 40 ust. 1).

Uzyskania od lekarza informacji o niekorzystnych dla niego skutkach, w przypadku wyrażenia zgody na ujawnienie dotyczących go informacji będących w posiadaniu lekarza (art. 40 ust. 2 pkt 4).

Wyrażania zgody lub odmowy na podawanie przez lekarza do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta (art. 40 ust. 4).

Ponadto pacjent, który ma być poddany eksperymentowi medycznemu, ma prawo do:

Wyrażenia zgody lub odmowy na udział w eksperymencie medycznym po uprzednim poinformowaniu go przez lekarza o celach, sposobach i warunkach przeprowadzenia eksperymentu, spodziewanych korzyściach leczniczych lub poznawczych, ryzyku oraz o możliwościach cofnięcia zgody i odstąpienia od udziału w eksperymencie w każdym jego stadium (art. 24 ust. 1, art. 25 ust. Ii art. 27 ust. 1).

Poinformowania go przez lekarza o niebezpieczeństwie dla zdrowia i życia, jakie może spowodować natychmiastowe przerwanie eksperymentu (art. 24 ust. 2).

Cofnięcia zgody na eksperyment medyczny w każdym stadium eksperymentu (art. 27 ust. 1).

W myśl Ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej z 1996 r. pacjent ma prawo do:

Udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarkę lub położną posiadającą prawo wykonywania zawodu zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, dostępnymi jej metodami i środkami oraz zgodnie z zasadami etyki zawodowej i ze szczególną starannością (art. 18).

Udzielenia mu pomocy przez pielęgniarkę lub położną zgodnie z posiadanymi przez nią kwalifikacjami w każdym przypadku niebezpieczeństwa utraty przez niego życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu (art. 19).

Uzyskania od pielęgniarki lub położnej informacji o jego prawach (art. 20 ust. 1).

Uzyskania od pielęgniarki lub położnej informacji o swoim stanie zdrowia w za kresie związanym ze sprawowaną przez pielęgniarkę lub położną opieką pielęgnacyjną (art. 20 ust. 2).

Zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim, a uzyskanych przez pielęgniarkę lub położną w związku z wykonywaniem zawodu (art. 21ust.1).

Wyrażania zgody lub odmowy na podawanie przez pielęgniarkę lub położną do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta (art. 21 ust. 4).

W myśl Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z 1994 r. pacjent z zaburzeniami psychicznymi, chory psychicznie lub upośledzony umysłowo ma prawo do:

Bezpłatnych świadczeń zdrowotnych udzielanych mu przez publiczne zakłady psychiatrycznej opieki zdrowotnej (art. 10 ust. 1).

Bezpłatnych leków i artykułów sanitarnych oraz pomieszczenia i wyżywienia, jeżeli przebywa w szpitalu psychiatrycznym będącym publicznym zakładem opieki zdrowotnej (art. 10 ust. 2).

Zapewnienia mu metod postępowania leczniczego właściwych nie tylko z uwagi na cele zdrowotne, ale także ze względu na interesy oraz inne jego dobra osobiste i dążenie do poprawy jego zdrowia w sposób najmniej dla pacjenta uciążliwy (art. 12).

Porozumiewania się bez ograniczeń z rodziną i innymi osobami, w przypadku gdy przebywa w szpitalu psychiatrycznym albo w domu pomocy społecznej (art. 13).

Wystąpienia o okresowe przebywanie poza szpitalem bez wypisywania go z zakładu (art. 14).

Uprzedzenia go o zamiarze zastosowania wobec niego przymusu bezpośredniego; dopuszczenie zastosowania tego środka wobec pacjenta musi wynikać z ustawy (art. 18).

Uprzedzenia o zamiarze przeprowadzenia badania psychiatrycznego bez jego zgody oraz podania przyczyn takiej decyzji; badanie takie może być przeprowadzone, jeżeli zachowanie pacjenta wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób bądź że nie jest on zdolny do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (art.21ust.1 i 2).

Wyrażenia zgody lub odmowy na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego, z wyłączeniem sytuacji, gdy przepisy ustawy dopuszczają przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta (art. 22 ust. 1 oraz art. 23, 24 i 29).

Wyjaśnienia mu przez lekarza przyczyny przyjęcia go do szpitala psychiatrycznego w sytuacji, gdy nie wyraził na to zgody, oraz uzyskania informacji o przysługujących mu w tej sytuacji prawach (art. 23 ust. 3).

Niezbędnych czynności leczniczych mających na celu usunięcie przyczyny przyjęcia go do szpitala bez jego zgody i zapoznania go z planowanym postępowaniem leczniczym (art. 33 ust. 1 i 2).

Wypisania ze szpitala psychiatrycznego, jeżeli przebywa w nim bez wyrażenia przez siebie zgody i jeżeli ustały przyczyny jego przyjęcia i pobytu w szpitalu psychiatrycznym bez takiej zgody (art. 35 ust. 1).

Pozostania w szpitalu za swoją później wyrażoną zgodą, jeżeli w ocenie lekarza jego dalszy pobyt w tym szpitalu jest celowy (art. 35 ust. 2).

Złożenia, w dowolnej formie, wniosku o nakazanie wypisania go ze szpitala psychiatrycznego (art. 36 ust. 1).

Wystąpienia do sądu opiekuńczego o nakazanie wypisania go ze szpitala psychiatrycznego, po uzyskaniu odmowy wypisania ze szpitala na wniosek, o którym mowa w art. 36 ust.3.

Ponadto pacjent ma prawo do tego, aby osoby wykonujące czynności wynikające z ustawy zachowały w tajemnicy wszystko to, co go dotyczy, a o czym powzięły wiedzę, wykonując czynności wynikające z ustawy (art. 50 ust. 1).

W myśl Ustawy o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządówz 1995 r. pacjent ma prawo do:

Wyrażenia i cofnięcia w każdym czasie sprzeciwu na pobranie po jego śmierci komórek, tkanek i narządów (art. 4 i art. 5 ust. 1-4).

Dobrowolnego wyrażenia przed lekarzem zgody na pobranie od niego za życia komórek, tkanek lub narządów w celu ich przeszczepienia określonemu biorcy, jeżeli ma pełną zdolność do czynności prawnych (art. 9 ust. 1 pkt 7).

Ochrony danych osobowych dotyczących dawcy/biorcy przeszczepu i objęcia ich tajemnicą (art. 12 ust. 1).

Pacjent mający być biorcą, ma prawo do umieszczenia go na liście osób oczekujących na przeszczepienie komórek, tkanek i narządów i być wybrany jako biorca na podstawie kryteriów medycznych (art. 13).

Znajomość Karty Praw Pacjenta ułatwia sprawowanie opieki uwzględniającej indywidualne potrzeby pacjenta.