Logika- nauka o poprawnym myśleniu.
Semiotyka- nauka o znakach, w szczególności o znakach słownych. Dzielona jest na syntaktykę, semantykę i pragmatykę.
Semantyka- nauka odnosząca się do znaczenia wyrażeń, związków między znakami a rzeczywistością (czyli tym, do czego odnoszą się znaki).
Syntaktyka- nauka badająca wyrażenia pod kątem składni, rodzaje znaków, relacje między znakami i wyrażeniami wewnątrz danego języka, wiązania znaków w wyrażenia złożone. Relacją syntaktyczną będzie, np. wynikanie.
Pragmatyka- nauka interesująca się relacjami między nadawcą a odbiorcą znaku, relacjami między znakiem a jego użytkownikami (nadawcami i odbiorcami), a także zależnością znaczenia wyrażeń od kontekstu, w którym są używane oraz mechanizmowi rozumienia wypowiedzi. W ramach pragmatyki wypracowano m.in. teorię aktów mowy (gdy przy pomocy języka nie tylko są przekazywane informacje, ale i tworzone akty społeczne); koncepcję wyrażeń okazjonalnych (tj. takich, które nie mają w języku stałego przyporządkowania do konkretnego przedmiotu, a zajmują takie przyporządkowanie jedynie wtedy, gdy zostaną użyte w konkretnej sytuacji, np. wyrażenie „ja”).
Logika formalna- nauka zajmująca się zdaniami, związkach między ich prawdziwością a fałszywością, itp.
Metodologia nauki- nauka zajmująca się formułowaniem twierdzeń i teorii, badająca metody uzasadniania twierdzeń (czyli sposoby wykazywania prawdziwości wypowiadania twierdzeń i konstruowania teorii) oraz innymi metodami poznania.
Postanowienie jest orzeczeniem.
Budowa orzeczenia:
Orzeczenie składa się z sentencji i uzasadnienia
Sentencja składa się z komparycji (rubrum) i formuły sentencji (tenor)
Uzasadnienie faktyczne
Uzasadnienie prawne
Argumentum a fortiori- jest wnioskowaniem z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy. Występuje ono w dwóch odmianach:
A maiori ad minus (z większego na mniejsze) jeżeli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to tym bardziej nakazano (lub dozwolono) mu czynić mniej
A minori ad maius (z mniejszego na większe) jeśli komuś nakazano czynić mniej, to tym bardziej zakazano mu czynić więcej.
Znak- stan rzeczy spowodowany przez człowieka po to, by według przyjętej konwencji znaczeniowej wiązać z tym stanem myśli o określonej treści. Celem wytworzenia znaku przez twórcę jest intencja komunikacji z jednym lub wieloma odbiorcami tego znaku (np. znaki drogowe).
Wyrażenie proste- znak Prost stanowiący całość (np. logika, długopis, itp.). Inaczej wyraz.
Wyrażenia złożone- sensowne zestawienie co najmniej dwóch wyrazów, które są powiązane ze sobą składniowo ( np. PWSIiP w Łomży, najwyższy budynek w Łomży)
Wypowiedź- wyraz lub wyrażenie pełniące funkcję komunikatywną. Wypowiedzeniami są zdania Lu równoważniki zdań (tzn. wyrażenia niebędące zdaniami, lecz wyrażające takie same treści, co zdanie), np. „wstęp wzbroniony”, „zakaz palenia papierosów”.
Język- zasób wyrazów, zwrotów i form używanych do porozumiewania się przez ludzi: członków społeczeństwa, regionu, środowiska, zawodu, itp.
Homonim- wyraz (wyrażenie) mające jedno brzmienie (często jedną pisownię), ale posiadającą dwa znaczenia lub więcej, np. róg (krowy, ulicy), rola (ziemia, w teatrze)
Synonim- różne wyrazy lub wyrażenia mające to samo znaczenie.
Wyróżniamy:
Język potoczny (powszechny)
Język prawny ( w nim pisane są akty prawne)
Jeżyk prawniczy (język, którym posługują się prawnicy, językiem prawniczym pisane są orzeczenia Sądu Najwyższego, publikacje, glosy)
Bardzo istotnym z punktu widzenia interpretacji przepisów prawnych jest zakaz wykładni homonimicznej.
Zakaz wykładni homonimicznej zakazane jest nadawanie temu samemu wyrażeniu bądź wyrazowi różnych znaczeń na gruncie co najmniej jednego aktu normatywnego
Jedno wyrażenie= jedno znaczenie
Zakaz wykładni synonimicznej zakazane jest nadawanie różnym wyrazom bądź też wyrażeniom tego samego znaczenia.
Nazwy- są to wyrażenia (wyrazy) służące do oznaczenia przedmiotu (np. człowiek, krzesło, książka, zły człowiek)
Desygnat nazwy- obiekt oznaczony przez daną nazwę (np. to, co trzymamy w ręku robiąc notatki z wykładów jest desygnatem nazwy długopis)
Zakres (denotacja) nazwy- zbiór jej wszystkich desygnatów (np. zbiór wszystkich długopisów stanowi zakres nazwy długopis)
Podział nazw ze względu na ilość desygnatów:
Nazwy puste- nazwa nie mająca ani jednego desygnatu
Nazwy jednostkowe- nazwy mające dokładnie jeden desygnat
Nazwy ogólne- nazwy mające więcej niż jeden desygnat
Podział nazw ze względu na sposób istnienia desygnatów:
Nazwy konkretne- są to nazwy, których desygnaty są przedmiotami materialnymi (zajmują miejsce w przestrzeni, można je zobaczyć, dotknąć, zmierzyć, itp.) lub byłyby takimi, gdyby istniały.
Nazwy abstrakcyjne- do tej grupy zaliczamy wszystkie nazwy nie będące konkretnymi (nazwy uczuć, relacji, własności, zdarzeń, procesów, nazwy liczb, nazwy figur geometrycznych)
Podział nazw ze względu na sposób wskazywania desygnatów:
Nazwy indywidualne-do tego grona zaliczamy imiona własne: nazwiska, nazwy geograficzne, nazwy statków, a także nazwy utworzone niejako przez „wskazanie palcem”, np. ten oto człowiek. Nazwy indywidualne przyporządkowane są danemu przedmiotowi na mocy arbitralnej decyzji, niezależnie od przysługujących temu przedmiotowi cech. Nazwami indywidualnymi są, np. Adam Mickiewicz, Giewont, Warszawa, ta książka, którą trzymam w ręce, itp.
Nazwy generalne- są to nazwy, które przysługują przedmiotom ze względu na jakieś cechy, które tym przedmiotom przypisujemy. Nazwy generalne to, np. : szczyt w Tatrach, poeta romantyczny, samochód, miasto, itp.
Podział nazw ze względu na jednoznaczność (ostrość) zakresu:
Nazwy ostre- są to nazwy, w przypadku których da się jednoznacznie określić ich zakres, a więc oddzielić ich desygnat od przedmiotów nimi nie będących, np. minister rządu RP, napój o zawartości alkoholu powyżej 5,5 %
Nazwy nieostre- w przypadku tych nazw nie istnieje jednoznaczna, obiektywna granica oddzielająca przedmioty będące ich desygnatami od przedmiotów desygnatami takimi niebędących, np. piękna kobieta, geniusz, nudny wykład.
Definicja- to wyrażenie podające informacje o znaczeniu jakiegoś słowa lub zwrotu.
Definicja legalna- definicja zawarta w przepisie prawnym, która wiążąco ustala znaczenie określonego pojęcia (zwrotu) na użytek danego aktu normatywnego. Definicje legalne zazwyczaj umieszczane są na początku aktów prawnych, choć można je znaleźć także w ich dalszej części.
W polskim prawie sposób używania definicji legalnych zawarty jest w zasadach techniki prawodawczej. Zgodnie z nimi definicję legalną zamieszcza się w tekście prawnym, jeżeli:
Dane określenie jest wieloznaczne
Dane określenie jest nieostre, a jest pożądane ograniczenie jego nieostrości
Znaczenie danego określenia nie jest powszechnie zrozumiałe
Ze względu na dziedzinę regularnych spraw istnieje potrzeba ustalenia nowego znaczenia danego określenia