Podziałki – graficzny obraz skali.

Dwa rodzaje podziałek:

1. Podziałki liniowe

2. Podziałki poprzeczne (transwersalne)

Podziałka liniowe:

-przeliczenie wymiarów z mapy na wymiary rzeczywiste(za pomocą cyrkla lub kroczka).

Np. 1:5000, 1 cm – 50 m

(co 2 cm)

Podziałka poprzeczna:

-nie występują one samodzielnie na mapie

-dokładność odczytu 10 razy większa jak przy podziałce liniowej

Wysokość-liczymy od warstwic grubych ciągłych(zapis rzędnej warstwicy równolegle do przebiegu warstwicy)

Cięcia warstwic – różnica wysokości między sąsiednimi warstwicami(10 m. n.p.m.)

Azymuty:

Azymut – jest to kąt zawarty między kierunkiem północy a kierunkiem mierzonym liniowo od północy w prawo __ __

Można zmierzyć kierunek: A_ZAB oraz A_ZBA (różnica 180⁰)

Podział azymutów:

1. azymut geograficzny

Jest mierzona między północą geograficzną a mierzonym kierunkiem.(kąt między południkiem a mierzonym punktem).

2. azymut magnetyczny

Linie sił pola magnetycznego kuli ziemskiej; biegun zmienia swoje położenie.

Deklinacja magnetyczna – różnica kątowa między azymutem magnetycznym a geograficzny; zmienna.(wynosi około 13 minut). Najmniejsza nad ranem, później maksimum, potem się zmniejsza, w nocy się zwiększa.

3. azymut topograficzny:

Północ topograficzna – kąt między północą topograficzną a kierunkiem mierzonym.

Metody określania wielkości:

Metoda analityczna – obliczanie wielkości pola powierzchni na podstawie miar ustalony6ch bezpośrednio w terenie.

Pomiar na obiekcie w skali 1:1 (dokładnie do 1 m²).

Różne figury geometryczne mogą mieć działki.

Wpisy do ewidencji gruntów – geodeci podają – mapki dołączone do aktów notarialnych. Rozgraniczenia i scalania gruntów-przy tym też ważne.

Metoda graficzna – polega na obliczeniu wielkości pola powierzchni na podstawie miar ustalonych z map.

Działka 1:5 000; na mapach ewidencji gruntu okręg geodezyjny – grunty jednej wsi.

Lub też zmierzyć z mapy – długość jednego boku i długość drugiego boku, przeliczyć przez skale i policzyć rzeczywistą powierzchnie działki(mniej dokładna metoda)

Metoda mechaniczna – obliczanie powierzchni na mapie za pomocą planimetru. Rodzaje:

-tarczowe(najdokładniejsze), dokładność 1/700 mierzonej powierzchni

-tarczowo-wózkowe

-wózkowe

-biegunowe - 1% (1/100) mierzonej powierzchni

Budowa:

*biegun(3 szpilki) – punkt odniesienia dla planimetru; połączenie stałe(biegun się nie zmienia)

*ramie biegunowe

*ramie wodzące – na końcu – wodzidło do obrysowania mierzonej powierzchni; czarny punkt-jedziemy po granicy obrazu

*karetka planimetru – na niej urządzenia odczytowe:

- tarcza

- kółko całkujące

- noniusz

- dźwignia do zerowania planimetru

F = C* n

C – stała planimetru zależna od długości ramienia wodzącego i skali mapy

n – liczba obrotów kółka całkującego.

Osnowy geodezyjne:

Pierwszy podział – ze względu na sposób przedstawienia wzajemnego położenia punktów:

a) osnowa pozioma(sytuacyjna), w której wzajemne położenie punktów zostało określone w przyjętym układzie współrzędnych geodezyjnych

b)osnowa pionowa(wysokościowa), w której wysokości punktów zostały określone w stosunku do przyjętego poziomu odniesienia wysokości

c) osnowa dwufunkcyjna – w tej osnowie każdy punkt ma określoną sytuację i wysokość

Drugi podział – ze względu na rolę i znaczenie dla prac geodezyjnych:

a) osnowy podstawowe

b) szczegółowe

c) pomiarowe

Osnowa podstawowa została wyznaczona w celu badania kształtów i rozmiaru globu ziemskiego, nawiązanie i wyrównanie osnów szczegółowych.

Osnowa szczegółowa została wyznaczona w celu nawiązania i wyrównania osnów pomiarowych nawiązania do państwowego układu wysokości zdjęć fotogrametrycznych i numerycznych modeli terenu.

Osnowa pomiarowa wyznaczona w celu oparcia pomiarów sytuacyjnych i rzeźby terenu, wyznaczenia projektów na gruncie, wykonania pomiarów realizowanych przy obsłudze inwestycji. Ma zazwyczaj charakter nietrwały(osnowa najniższej klasy).

Geodezyjna osnowa pozioma:

Podstawowa osnowa pozioma – stanowi w całości klasę I, obejmuje:

1. Sieć zerowego rzędu – EUREF-POL

2. Krajowa sieć pierwszego rzędu – POLREF

3. Punkty istniejącej sieci astronomiczno-geodezyjnej(SAG) i sieci wypełniającej(SW)

Wymogi:

-Zagęszczenie punktów – 1 punkt na 60 km²

-Dokładność położenia punktu nie może przekraczać +- 0,05 m(dokładność 2-3 cm), na podstawie np. GPS.

Około 5,5 tysiąca punktów na terytorium Polski.

W 1871 roku – komunikaty o potrzebie modernizacji osnowy geodezyjnej w Polsce.

W 1989 roku Polska – do Światowego Systemu Odniesień Przestrzennych(ITRS), częścią jego jest Europejski System Odniesień(ETRF), jego częścią jest polska sieć EUREF-89.(to wszystko z – GRS-80 czy inna nazwa – WGS-84)

Kiedyś- 11 punktów w sieci EUREF-89. Co 250-300 km te punkty – EUREF-POL. Te punkty biorą udział w badaniach globu ziemskiego.

Osnowy I-rzędu – wprowadzono 348 dodatkowych punktów – odległości między 20-25 km, sieć nazywa się POLREF.

11+348 – w całości stanowią I klasę.

SAG – dodano około 5000 nowych punktów.

Osnowa szczegółowa – II i III klasa – zagęszczenie osnowy podstawowej.

Dzieli się na te dwie klady – kryterium podziału stanowi średni błąd położenia punktu wynoszący odpowiednio +- 0,05 m i +-0,10m.

Zagęszczenie punktów osnowy szczegółowej klasy II wynosi 1 punkt na:

- 0,8 km² dla terenów intensywnie zainwestowanych

- 1-2 km² – dla terenów rolnych

- 12 km² – dla zwartych kompleksów leśnych

Zagęszczenie punktów dla 3 klasy:

- 10-20 ha dla terenów intensywnie zainwestowanych

- 20-50 ha dla terenów rolnych

- 50-120 ha dla zwartych kompleksów leśnych

Pomiarowe – nie podlegają podziałowi na klasy i stanowią dalsze rozwinięcie osnowy szczegółowej, dokładność, dokładność położenia +- 0,10 m, charakter nietrwały.

Osnowa wysokościowa:

- podstawowa

- szczegółowa

- pomiarowa

Osnowa podstawowa(najwyższego rzędu), dzieli się na 2 klasy: I i II klasę

Kryterium wyznaczania - średni błąd wysokości po wyrównaniu [mm/km]: ≥ ± 1mm/km dla pierwszej klasy, dla II klasy ≥ ± 2mm/km.

Punkty wg klas coraz gęściej.

Osnowa szczegółowa:

-III i IV klasa – błąd dopuszczalny – 4 mm dla III klasy, dla IV 10mm.

Osnowa pomiarowa – nieklasyfikowana(≥ ± 20mm/km – mm na kilometr mierzonej wysokości.)

Punkty – trwałe, odpowiednio stabilizowane w terenie; jak zniszczone to trzeba zainstalować na nowo.

Stabilizacja – odpowiednimi znakami geodezyjnymi.

Np. znakami ze specjalną głowicą(na wysokości)

Też – słupki żelbetowe wmurowywane, czy punkty robocze dla pomiarowych punktów ze znakiem, też z tworzyw sztucznych.

Pomiary terenowe.

Pomiary sytuacyjne(poziome) i wysokościowe(pionowe)

Celem wykonania pomiarów sytuacyjnych jest określenie położenia punktu w przyjętym państwowym systemie odniesień geodezyjnych(jednoznaczne wskazanie sytuacji punktu) czy granic. Granice działek ewidencyjnych(dane w dokumentacji pomiarowej).

Punkty sytuacyjne mogą być prowadzone następującymi metodami:

-metodą domiarów prostokątnych(ortogonalna)

-metoda przedłużeń

-metoda wcięć liniowych

-metoda wcięć kątowych

-metoda biegunowa

Przy każdej metodzie inne techniki i narzędzi, min.:

-busola geodezyjna(by azymuty boków i kątów geodezyjnych ustalić)

-tyczki miernicze

-taśmy miernicze ze szpilkami

-paliki miernicze

-węgielnice

-różne urządzenia geodezyjne, które mają poziome koło, pozwalające mierzyć kąty(niwelator, teodolit, tachimetr).

Metoda domiarów prostokątnych:

-założenie osnowy pomiarowej(mogą mieć różne kształty-jak skomplikowany i obszar wielkość):

*linie proste(bazowe)

*w kształcie trójkąta lub innego wielokąta(skomplikowane). Taki początek pod np. budowę drogi

Metoda przedłużeń - przedłużanie boków zdejmowanych obiektów do przecięcia się z osnową pomiarową(nie każde ma jednak)np. nie można w ten sposób określić położenia drzewa czy studni.

Trzecia metoda – metoda wcięć liniowych:

-polega na wykonaniu dwóch wcięć liniowych na jeden zdejmowany punkt(każdy dowolny punkt można zdjąć).

Metoda czwarta – Metoda wcięć kątowych(chętnie stosowana)- z dużą dokładnością się mierzy:

Dzięki laserowi – na jeden punkt-dwa wcięcia kątowe

Urządzenie w punkcie A, później celowane na osnowę, potem na punkt i się kąt tworzy).

Metoda piąta – metoda biegunowa(najpowszechniej stosowana do pomiarów)

Metoda złożona – jedno wcięcie liniowe i jedno wcięcie kątowe(na podstawie kąta i promienia wodzącego).

Z dowolnego punktu można wyznaczyć.

Urządzenie na kąt i długość(teodolit albo tachimetr):

1. wcięcie kątowe

2. długość odcinka od punktu 1(wcięcie liniowe), trzeba przez skale długość przeliczyć.

Pomiary wysokościowe – celem określenie wysokości punktu w stosunku do przyjętego poziomu odniesienia.

Pomiar wysokości = niwelacja(poziom względny i poziom bezwzględny – zero lustra wody w stanie spoczynku).

Układ nawiązany do poziomu Morza Bałtyckiego(zwierciadła wody) – układ Kronsztad.

Metody pomiarów(niwelacji):

-niwelacja geometryczna

-niwelacja trygonometryczna

-niwelacja barometryczna

-niwelacja hydrostatyczna

-niwelacja GPS

Niwelacja geometryczna – za pomocą niwelatorów(najdokładniejsza)

By patrząc przez lunetę – by celować na punkt - patrzymy wzdłuż linii poziomej(oś celowa).

Niwelacja trygonometryczna:

-różnica – w geometrycznej musimy mieć poziom osi celowej

-w trygonometrycznej – możemy czytać pod pewnym kątem do poziomu.

Więcej odczytów przy rzeźbie urozmaiconej(pochylanie lunety).

Problem później odliczenie.

Musimy wiedzieć – na jakiej wysokości instrumentu przyrost wysokości(h).

Niwelacja barometryczna – pomiar ciśnienia atmosferycznego/

-używamy barometrów

-ciśnienie maleje wraz ze wzrostem wysokości.

1 hPa – na 9 metrów wysokości

Pomiary mało precyzyjne(+/- 2-3 metry)

Brak praktycznego zastosowania.

Niwelacja hydrostatyczna:

-przepływ cieczy w naczyniach połączonych

Najprostsza – szklana rurka w kształcie U.

Duża dokładność(1/100 mm).

Trudny pomiar do realizacji w warunkach terenowych(zastosowanie w budowlach hydrotechnicznych)

Dwie wyskalowane łaty – ciecz w niwelatorze, łączone elastycznym wężem gumowym – by swobodny przepływ cieczy.

Odejmuje się odczyty – różnica wysokości.

Niwelacja GPS:

-pod uwagę brana powierzchnia geoidy obrotowej – przedłużona pod lądami powierzchnia mórz).

W Polsce układ Kronsztad.

Różnice w geoidzie i elipsoidzie.

Odstępstwo 24-36 metrów. Więc H_GPS większa odległość o różnice geoidy lub elipsoidy.

Dokładność GPS – 2-3 metry(brak pomiarów precyzyjnych).