Minerał-jest ciałem kryst powstałym w sposób naturalny w wyniku proc geo które zachodzą w obrębie skor Ziemi. Skała-jest Nat zbiorem minerałów powst w wyniku proc geo-dynam zach w obębie Ziemi. Skała może mieć charakt lity-granit lub sypki-pisek. Twardość-zdolność pow min do stawiania oporu zew działaniu usiłującemu naruszyć jego pow Skala Mohsa: zestaw min uporządkowanych wg ros tward. Łupliwość-zdolność kryszt do dzielenia się pod wpływem uderzania bądź nacisku wzdłuż płaskich pow tzw płaszcz łupliw. Rodzaje łupl:-doskon; dokł: kaolin, sylwin; dobra; niwyraź-oliwin; brak łupliwości; Barwa-zdolność do pochł światła przez kryszt minerałów Połysk-wrażenie obserwowane na świetle odbitym od pow min zależ od współ odbicia światła. Rysa-barwa proszku pozostwainego na porc płytce po zarysowaniu jej kryszt min. Płytka nieszkliwiona Skały magmowe-powst w wyniku proc dyferencjacji magmy w obrebie skor ziemskiej oraz jej krzepniecia na jej pow Skały osadowe- powst w wyniku proc:-wietrzenia skał magm osad i metamorf; -transp; -osadzania Skały metamorf- powst w wyniku przeobr skał mag i osad pod wpły podw cisnienia i temp Dyf magmy-różnicowanie się mag jest zjaw powod tworzenie sie w obr skor ziem stopow krzem i innych o zroż skł chem. Kwaśność skały- to proc zaw Si02 w sieci kryst min lub czystej postaci w skale Skały osadowe-powst na skut proc wietrz i osadz sie cząst w środ wod i lądowym oraz proc osadz szczątków organizmów żywych; Podział skał osadowych-okruch, ilast,poch org i chem; Metamorfizm- wew przebud skał wewnątrz skorupy ziemskiej w stref wyższych temp i ciśnień bez zmian stanu stałego w ciekły. Diastrofizm-ogol proc prow do mech odkształc skor ziem, termin stos dla zjawisk zach na dużych obszarach. Diastr używa w lit do opisywa proc w znaczeniu jak wyzej z zastrzeż, że zost wywołane przez czynniki endogeniczne np fałdowanie skorupy ziemskiej, spow napier na siebie tarcz kontynentalnych. Karpaty-powst w czsie fald alpejs na przeł ery mezozo i kenozo /kreda-trzecizrzed/ Lessy-są skałą drobnookr skł sie z ziar o wym: -od 0,05do0,002/frak pył/ 70-90 masy próby;ponizej 0,002mm/f iłowa/do10% masy próby;powyżej 0,05 /frak piaskowa/ do kilku proc m p;	Rodzaje zabarwienia: 1) min achromatyczne- równomiernie poch światło: -bezbarwne (weglany: kalcyt;chlorki: halit, sylwin) -czarne(antracyt) 2)dichrom-nierównomiernie poch św przez co charkt się własną barwą(piryt) 3)allochrom-zabarwienie domieszką do sieci kryszt 4)pseudochrom-zabarwienie powoduje odbicie i rozszcze światła na granicy szczelin łupl i gran zrostów kryszt; Rodzaje połysku: 1)szklisty:-odmiany blaszkowe, tabliczkowe: poł szkl perł; -odm włókn- poł szkl jedwabisty; 2)metalicz: - met rodzime, sirczki 3)półmet- tl met-magnetyt 4)diamentowy: diam, cyrkotn Minerały skałotwórcze skał magm:1) głowne:>10%:-skalenie:plag i ortokl; -min ciemne piroks, amfib, oliwin; - miki, -kwarc, -skaleniowce; 2) poboczne:kilka %, nie stan o stanowisku syst skały; piryt, hematyt, magnetyt; 3)akcesoryjne: nie stowarzysz z min gł na stałe; jednak mogą wyst w dużych il w skale co uwzg sie w jej nazwie: granaty, chromit, illenit Czynniki pow dyf mag: 1)likwacja mag-jest to odmiesz cieklych skł mag o róż gęstości wskutek obniżania się temp 2)konw przy udziale gazow- unoszenie przez gazy mag i prądy powst na skut róż temp w mag niktórych jej skł ku górze zbiornika3)frakcyjna kryst mag:- koljne wydz się kryszt ze stopu w czasie jego krzepn:-stadium wczesne- olowunu; -stad głowne –wiekszosc min;Stad koncowe- kryst kwarcu;4)asymilacja- reagow mag z otaczajacymi skałami: stapanie ich –powstanie mag wtórnej- powt kryst; Podz skał magm wg kryt strukt: 1)s mag głebinowe-powst w wyn krzep mag wew skor ziem;-strukt najcześciej grubo i średniokryst; 2)s mag wylewne-powst w wyn krzep lawy przy pow Ziemi-strukt drobno, skrytokryst porfirowe Strukt skał-spos wykszt skład sk: I)stopień kryst:holokryst-pełnokryst,szklista, hipokryst; II) wielk skł: 1) fenerokryst (jawnokryst): -rownoziar: gruboziarn d>5mm sredn d2-5 drobno d<2 -nierownoziarn: porfirowate, fenokryst-porfirowe;2)strukt afanitowe(niewidocznokryst)-masa s skł sie z b drobnych kryszi szkliwa 3)str porfirowe- widoczne kryst w mas fenokry Stopnie automorf kryszt:- automorf(własnoskształtne), -hipoautomorf(na współ wlasnoksz), -ksenomorf (obcokształtne) Tekstura-jest to spos rozm skl w skale, podz wg uporz skł; -tkst bezładna –brak uporzodk, teskt uporz –kierunkowa lub kulista;wg wypełnienia przestrz zajmowanej przez skałę:-tekst lite,zbite, masywne;t porowate: przest zajmowana przez skał nie jest wypełn w 100% Składniki skał osad wg miejsca sed: 1)Skład autogeniczne-powst w miejsciu ich osadz sie tj sedym, domin w skal poch organ i chem; 2)allogen-powst poza miejsc osadz sie, dom w s okruchowych. W skałach ila wyst zarówno skład allo jak i auto trudne do rozp. Czynniki metamorfizmu: 1)temp- powoduje kryst szkliw rekryst skał skrytokryst i drobno kryst, odwodnienie min i reakcje pomiedzy min;2) ciś statyczne-pow rekryst w kier tworzenia min mających w sumie obj mniejsza niż suma obj cząstkowych min pierwszych 3) ciś kierunk/stress/- pow mechaniczne krusz ziaren, rekryst, zmiany kszt ziaren	Skala Mohsa: talk, gips –pazn; kalcyt - drut miedz; Fluoryt, apatyt –gwóźdź żelaz; Ortoklaz- szkło, kwarc-stal narz; topaz- tarcza kurbund; kurund - rysuje szkło,stal;Diam– tnieszkło; Klasa Granitu-kwaś SiO2>65%, zaw min ciemn10-15%, skł min Plag kw30% oroklaz30% kwarc30%miki10% ,skał głęb granit, wylewn ryolit; Sjenitu-oboj 52-65,mc 15-25,sm- plag kw45ortokl30 amfib i pirokse20 biotyt5;s wylew trachit Diorytu-oboj 52-65;mc 25-35 Plag średkwaśne45 biotyt, amfib, piroks20,ortok10kawarc5;andezy Gabro-zas 40-52,mc35-55;plag zas50%,pirok,amfb,oliw50;bazlat Perydoctu-ultrazas, <40,mc >55; oliw,piroks,amfib,pikryt; Witrzenie-Chem:(podst proces)-rozp, hydrol, uwodnienie, uwegl, utlen,(stop przem skał)-zmian fiz i chem właść skał-intens przemian zależy od działa proc, rodz skał i klimatu w ktor zach proc,Fizyczne –zm temp, mechan dział zamarzających rr oraz wzrostu kryszt;()rozdrobnienie skał bez zm wł chem; Biol-dział kwas roś,mech dział korzeni i łodych rośl,mech i chem oddz zwierząt;()zrożnicowane oddz prowadz do fiz i chem zmian właść skał. Rozaje skał osad w danej klasie: Klasa-skał okruch: piroklast-bomby wulk, piaski, pyły, tufy wulk, pumeksy; grybookruch- gruzy, żwiry, brekcje, zlepieńce; średniookruch- piaski, piaskowce, arkozy, szaroglazy; drobno- mułki, lessy, mułowce, łupki osełkowe; Skały ilaste: s i zas w illit-iły illitowe; s i zas w kaolinit-i kaolinitowe, łupki ogniotrwałe; s i w montmorillonit- bentonity, i bentonitowe, łupki bent; s i zbliżone do ilastych-skały attapolugitowe, s wermikulitowe; S poch org i chem-s krzemionkowe-martwice krzemiionkowe, gejzeryty, ziemia okrzemkowa, daitomity, krzemienie i czarty;s allitowe- lateryty, boksyty, terra rosa;żelaziste- limonity, syderyty; weglanowe- nawary wapienne, martwice wap, muszlowece, wap rafowe, dolomity, opoki , margle;gipsowe i solne-gip, anhydrat, sól kamienna, sole pot-mag;fosforanowe- fosforyty, guano; kopal paliwa stałe: torf, węgiel brun i kam;Kop pal płynne- rop naft, asfaltyty;Łupki palne- łupki bitumiczne; Przeobraż skał metamorf: 1) gnejsy – przeobr sk mag ale najcze granitow, -przeobre zwietrzelin sk mag-paragnejsy ortognejsy 2) kwarcyty-przobr piaskowcow o lepiszczu krzemionkowym 3) marmury- przeobra wapieni i dolomitu, rzadziej margli i opok 4) łupki kryst przeobr osadow ilastych zsaobnych w –krzem-łupki kwarcowe, mike-łupk mikowe,wegelc – łup węglowe, serycyt, chloryt – łup chlorytowo-serycytowe Rodzaje lessu wg pochodzenia; 1) eoliczna –pokrywy wydmowe, pół i poł-wsch wysoczyzny Tekst bezład i makroskop 2)frak dolinna – powst w wyniku osadz w dolinach wyerodowanych ze stoków minerałow Tekst rownoległa i lta z zazn dynamika sedyment 3) soliflukcyjna – powst w wyn wmarzania i erozi oraz sed na zboczu wzg less Tekst rownolegl silnie zroznicow. Uziarnienia gruntów nieskalistych : Kamienista d>40mm Zwir 40-2Piask 2-0,05, Pył0.05-0,002 Ił <00,2 Zred frak piask fp=100fp/(100-(fk+fż)) Podział gruntów rodzimych: -min Jom<=2%, -org Jom>2% Podz gr orga:-skaliste, - nieskaliste	Kryterium skalistości : 1) grunt o nie przesunietych blokach skalnych, najmn blok 10cm 2) wytrzymałość na ściskanie Rc>0,2Mpa 3) nie rozpuszcza sie nie rozmaka nie pęcznieje Podz gr nieska org:-gr próchnicz Jom<=5%-piaski pr;PH;gliny pr,GH –namuły: Jom 5-30 –gytie Jom5-30 i CaCO3>5 torfry Jom>30 Grunty niesk próchn w trakcjie analizy makroskopowej zost brudny slad na rekach –prob wałeczkowanie :D Podz gr skal ze wzg na wytrz: -skalisty twardy ST R>5 MPa, -skalisty miekki SM R<=5MPa Podz gr skal ze wzgl na spękanie:-s Lita Li brak spekań- s mało spekana: nie d niż 1m i nie wieks niz 1mm- s sredniu spek Ss gescij niz co 1 ma ale mniejsze niz 1mm lub na odwrot- S bardzo spekana Bs- szcz esyt gesciej niz co 1 m i wieksze nie 1mm Podz gr nieskal min ze wzg na uziarn: -kamiesty Kd50>40mm- grubozair d50<=40 d90>2 – drobnoziarn d90<=2 Podz gr kam ze wzg na miejsce wsyt wzg skały macierz: -zwietrzelina KW f’i<=2% - zwietrz gliniasta KWg f’i>2 = gr wyst w miescju wietrzenia skaly w stanie nieanrusz Rumosz KR f’i<=2 Rumosz Gl KRg f’i>2 = gr wyst poza miejsc wierz skały nie podlega proc transp i osaz w wodz– Otoczki KOgr osadz wwod Podz gr gruboz ze wzgl na uziarn: Żwir Z f’i<=2 żwir glin Zg f’i>2 =fk+fż>50% PospołkaPo f’i<=2, Posp glin Pog f’i>2 =50%>=fk+fż>10% Grunty drobnoziarniste d90<=2mm< sypkie f’i<=2 w stanie powietrzno- suchym rozsypuja soe pod wplywem lekkiego naciskku - sposite fi’>2 w sta pow such tworz zwart grud Podz gr drobnoz niespoistych z wzg na zageszcz- Luźny ln ID <=0,33; sred zagescz szg 0,33-0,67;zageszcz zg 0,67-0,80 bardz zag bzg ID>0,80 ⓬ID=emax-e/emax – emin e=Vp/Vs Vp-obj porów gr, Vs - ob szkiel gr; emax wsk por przy najluźn uloz ziaren Podz gr drobnoziarn niesp ze wzg na uziarn:- piasek grub Pr d50>0,5mm P sred Ps 0,5>=d50>0,25P drobny Pd d50<=0,25 P pylasty P(pi) fr=68-90% f(pi)=10-30%fd=0-2% Podz gr niesp ze wzg na wilgotnosc: Suchy su Sr=0; Mało wilg mw 0-0,4 WIlgot w 0,4-0,8 Nawo dn nw 0,8=1⓬ sr=w/wr w-wilg nat wn-max nasyc woda Podz gr dorbnziar ze wzg na spoist:Niespoist ns lp<=1; Spoist mało ms 1-10srednio ss 10-20 zwiezlo zs20-30bardz30<lp⓬Lp =w-wp w wilg nat,wp=gran plas Podz gr sposist ze wzg na uziarn – pias glin, py piaszczl ,pyl - glin piaszcz , glin , g pyl, g piaszcz zwiezl, g zwiezly,g pyl zw,-ił, ił piaszz, ił pyl Podz gr spoist ze wzg na stan gr -Stan gr Zwart Symb zw Stop pl IL<0 Wilg gr w stos do gran konsyst W<=ws –Połzwarty pzw Il<=0 ws<w<=wr; Twardoplast tpl 0<Il<=0,25 Plastycz pl 0,25<Il<=0,50 Miekkopl mpl 0,50<Il <=1 =(4kol)=wp<w<=wr Plynny pl 1<Il wr<w ⓬Il=w-wp/wl-wp Ws-gran skurcz gr wp=gran plas gr wl-gran plynnos Dod podz gr wg akt -piaski <=30 m2/g- gliny30,1-65-gliny zwiezle 65,1-100ily >=100	Stożek napływowy-wachlarzowa nagromadzone osadow nanisione przez wode plyn pod pow plas poz lub nieco wypuklej, nachylonej w kier splywu Drumliny- niskie owalne wzgorza zwykle kiludzisecio lub setmetrowej dl o lagodnym zboczu, wydl w kier ruchu lodow Morena boczna –wal pol wzdluz bocznej kraw jęzora lodowcowego zbud z ostrokrawędzistych okruchów Pradolina- ozlegla plaska dolina utw w czasie recesji lod na jego przedpolu rownoleg do czola lod. Strefa marginalna – obsz w ktorym zach proc oraz wyst osady z czołą lod i jego bezposr przedpolem, moerny czoł, boczne, sandry tarasy kemowe, Kemy – garby, pagorki o h do kilkudzisieciu metrow powst między sąsiednimi czapami i lobami lodu w wyniku osadznia mułkow lub utworow piasz-żwiro Mor czolowa, koncowa- wzgorze lub częsc wzgorz powst wzdl czoła lod w okresie jego stagnacji w wyniku wycisniejsci lub wypchniecia materialu. Moren denna- mat skalny trans w stopie lodowca , Sandr – rozlegle plaski stozki naplywowe zbud z mat piaszczysto zwirowego, osadzonego przez wody proglacjalne na przedpolu lodow; Ozy- wydluzone, waskie, krete waly lub ciagi wzgoz o stromych zboczach i falistej lini grzbietowej, zbud prrzez wody plyn w szczel lub tunelu lodowca, dlu od kilkuset do kilku km. Grunty naturalne-zostały wytworzone przez siły natury w czsie trawania procesow geo-dyn Gr antropologeniczne-powst w wyn dził gosp lub bytowania człow.np pyły dymnicowe z spal wegla, żużle wielkopiecowa, osady poflotacyjne bedace prod wytapiania siarki,odp komunalne Gr rodzime – zalegajace w zlożu w post zożonej w trakcjie nat sedyment – struk i teks nienarusz Gr nasypowe- przemieszczone przez czlołowieka zalegajace w strukt o tekst naruszonej