ANTYBIOTYKI AMINOGLIKOZYDOWE

• posiadają w cząsteczce aminocukier

• naturalne antybiotyki - uzyskiwane z grzybów rodzaju Streptomyces (streptomycyna, kanamycyna) albo Microsporon (gentamycyna, sisomycyna)

• antybiotyki syntetyczne uzyskiwane z antybiotyków naturalnych

• w zależności od pochodzenia od Streptomyces lub Microsporon w rdzeniu nazwy używa się odpowiednio litery „y” (np. kanamycyna wytwarzana przez Streptomyces) lub „i” (np. sisomicyna pochodząca od Microsporon). Tylko nazwa amikacyna została utrzymana zwyczajowo.

• mechanizm działania: bakteriobójczy, ma dwie składowe:

1. hamują syntezę białek bakteryjnych wskutek nieodwracalnego wiązania z podjednostką 30S rybosomu

2. uszkadzają błonę cytoplazmatyczną

• zakres działania: szeroki

• bakterie G(-): Enterobacteriaceae (Escherichia, Klebsiella, Enterobacter, Proteus), Pseudomonas, prątki gruźlicy

• bakterie G(+): gronkowce, same nie działają przeciwpaciorkowcowo, ale wzmagają aktywność przeciwpaciorkowcową β-laktamów (np. benzylopenicylina + gentamycyna)

• rozwój oporności:

• wytwarzanie enzymów unieczynniających antybiotyki aminoglikozydowe (acetylacja, adenylacja, fosforylacja)

• zmiana sekwencji aminokwasów bakteryjnych białek rybosomalnych, co hamuje łączenie antybiotyku z podjednostką 30S

• oporność na aminoglikozydy jest często przekazywana przez plazmidy

• między antybiotykami aminoglikozydowymi występuje częściowa oporność krzyżowa

• rozwój oporności jest powolny (z wyjątkiem streptomycyny)

• wszystkie antybiotyki aminoglikozydowe obdarzone są tzw. efektem poantybiotykowym i dlatego mimo krótkiego okresu półtrwania (2-2,5h) można je podawać w dużych odstępach czasu (1xdobę) !!!

• farmakokinetyka:

• wąska rozpiętość terapeutyczna

• nie wchłaniają się z p. pokarmowego (paromomycyna, neomycyna stosowane są do wyjaławiania przewodu pokarmowego), dobrze wchłaniają się po podaniu domięśniowym

• z organizmu wydalane niemal w całości w postaci niezmienionej przez przesączanie kłębkowe (wskazanie do leczenia zakażeń dróg moczowych; możliwa kumulacja u osób z uszkodzonymi nerkami)

• działania niepożądane:

• odczyn uczuleniowy (maści, aerozole)

• mocniejsze/słabsze działanie nefro- i ototoksyczne (działanie ototoksyczne – upośledzenie słyszalności wysokich tonów, uszkodzenie słuchu u ludzi starszych)

• działanie neurotoksyczne (hamują przewodnictwo nerwowo-mięśniowe)

NEOMYCYNA

PAROMOMYCYNA silnie toksyczne, dlatego stosowane tylko miejscowo lub do wyjaławiania

FRAMYCETYNA przewodu pokarmowego

I GENERACJA:

STREPTOMYCYNA

DIHYDROSTREPTOMYCYNA

KANAMYCYNA

SPEKTINOMYCYNA

STREPTOMYCYNA

• czasem w leczeniu gruźlicy (zwłaszcza w krajach III świata)

• cecha charakterystyczna – jednostopniowy rozwój oporności

• w leczeniu chorób odzwierzęcych: dżumy, tularemii, brucelozy

DIHYDROSTREPTOMYCYNA

• takie same wskazania jak streptomycyna

• bardziej toksyczna

KANAMYCYNA

• lek rezerwowy w gruźlicy i rzeżączce opornej na penicylinę

SPEKTINOMYCYNA

• lek rezerwowy w leczeniu rzeżączki opornej na penicylinę (mniej toksyczna od kanamycyny)

II GENERACJA – mniej nefro – i ototoksyczna

GENTAMICYNA

TOBRAMYCYNA w zakażeniach dróg moczowych, w zakażeniach Pseudomonas oraz w zakażeniach

SISOMICYNA paciorkowcowych opornych na β-laktamy

NETILMICYNA

III GENERACJA

AMIKACYNA stosujemy występuje oporność na aminoglikozydy II generacji, są bardziej oporne na rozkład

ISEPAMICYNA enzymatyczny (wytwarzają do 7 enzymów), tak samo toksyczne jak leki II generacji