Antybiotyki

Antybiotyki

aminoglikozydowe

aminoglikozydowe

Mechanizm działania

Mechanizm działania

Aminoglikozydy

Aminoglikozydy

bakteryjne gromadzą

bakteryjne gromadzą

się w komórkach bakteryjnych, gdzie

się w komórkach bakteryjnych, gdzie

łączą się niodwracalnie z

łączą się niodwracalnie z

podjednostką

podjednostką

30S rybosomu

30S rybosomu

i w ten

i w ten

sposób powodują kompleksowe

sposób powodują kompleksowe

zaburzenie syntezy białka . Zostaje

zaburzenie syntezy białka . Zostaje

zahamowany zarówno początek

zahamowany zarówno początek

syntezy białek

syntezy białek

, jak i

, jak i

przedłużanie

przedłużanie

początkowych łańcuchów

początkowych łańcuchów

peptydowych

peptydowych

.

.

Mechanizm działania c.d.

Mechanizm działania c.d.

Ponadto przez wiązanie

Ponadto przez wiązanie

amonoglikozydów

amonoglikozydów

do

do

rybosomów

rybosomów

dochodzi do błędnego odczytu

dochodzi do błędnego odczytu

przy

przy

translacji

translacji

i wytworzenia w ten sposób

i wytworzenia w ten sposób

fałszywych białek enzymatycznych i

fałszywych białek enzymatycznych i

strukturalnych (tzw.

strukturalnych (tzw.

białek nonsensownych

białek nonsensownych

),

),

które powodują

które powodują

nieodwracalne uszkodzenie

nieodwracalne uszkodzenie

błon komórkowych

błon komórkowych

.

.

Ponieważ

Ponieważ

drobnoustroje beztlenowe

drobnoustroje beztlenowe

nie

nie

gromadzą

gromadzą

aminoglikozydów

aminoglikozydów

, są na nie

, są na nie

oporne.

oporne.

Zakres działania

Zakres działania

Antybiotyki aminoglikozydowe

Antybiotyki aminoglikozydowe

jest to grupa bakteriobójczych

jest to grupa bakteriobójczych

antybiotyków, o szczególnym

antybiotyków, o szczególnym

znaczeniu w zwalczaniu groźnych

znaczeniu w zwalczaniu groźnych

zakażeń wywołanych bakteriami

zakażeń wywołanych bakteriami

Gram-

Gram-

ujemnymi,

ujemnymi,

zwłaszcza

zwłaszcza

pałeczki duru

pałeczki duru

,

,

czerwonki

czerwonki

,

,

okrężnicy

okrężnicy

(

(

Escherichia coli

Escherichia coli

),

),

krztuśca

krztuśca

,

,

tularemii

tularemii

,

,

ropy błękitnej

ropy błękitnej

(

(

Pseudomonas aeruginosa

Pseudomonas aeruginosa

)

)

i innych (nie

i innych (nie

działają na bakterie z rodzaju

działają na bakterie z rodzaju

Haemophilus

Haemophilus

)

)

.

.

Beztlenowce

Beztlenowce

są zawsze, a

są zawsze, a

paciorkowce

paciorkowce

przeważnie oporne.

przeważnie oporne.

Powstawanie oporności

Powstawanie oporności

Powstawanie oporności wiąże się

Powstawanie oporności wiąże się

najczęściej w wytwarzaniem

najczęściej w wytwarzaniem

enzymów inaktywujących

enzymów inaktywujących

aminoglikozydy

aminoglikozydy

.

.

Genetyczna informacja o tych

Genetyczna informacja o tych

enzymach jest zlokalizowana w

enzymach jest zlokalizowana w

plazmidach oporności

plazmidach oporności

.

.

Farmakokinetyka

Farmakokinetyka

Wszystkie antybiotyki z tej grupy

Wszystkie antybiotyki z tej grupy

nie wchłaniają się z

nie wchłaniają się z

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

(wyjątek -

(wyjątek -

neomycyna

neomycyna

).

).

Natomiast po podaniu domięśniowym wchłaniają

Natomiast po podaniu domięśniowym wchłaniają

się bardzo szybko.

się bardzo szybko.

We krwi wiążą się z białkami osoczowymi w

We krwi wiążą się z białkami osoczowymi w

10-33%.

10-33%.

Przenikają łatwo do

Przenikają łatwo do

mleka

mleka

ale słabo do

ale słabo do

płynu

płynu

mózgowo-rdzeniowego

mózgowo-rdzeniowego

,

,

płynu śródgałkowego

płynu śródgałkowego

i

i

kości

kości

. Wybiórczo gromadzą się w

. Wybiórczo gromadzą się w

uchu

uchu

wewnętrznym

wewnętrznym

oraz

oraz

korze nerek

korze nerek

co odpowiada za ich

co odpowiada za ich

działania niepożądane.

działania niepożądane.

Nie ulegają w ustroju człowieka biotransformacji. Są

Nie ulegają w ustroju człowieka biotransformacji. Są

wydalane

wydalane

przez nerki z moczem

przez nerki z moczem

oraz przez

oraz przez

wątrobę

wątrobę

z żółcią

z żółcią

, w stanie

, w stanie

niezmienionym

niezmienionym

. Mogą się

. Mogą się

kumulować w organizmie, jeśli pacjent choruje na

kumulować w organizmie, jeśli pacjent choruje na

niewydolność nerek.

niewydolność nerek.

Działania niepożądane

Działania niepożądane

Ototoksyczność

Ototoksyczność

– upośledzenie słuchu, po

– upośledzenie słuchu, po

początkowej fazie odwracalnej, przy

początkowej fazie odwracalnej, przy

kontynuowaniu leczenia stają się nieodwracalne.

kontynuowaniu leczenia stają się nieodwracalne.

Nefrotoksyczność

Nefrotoksyczność

– uszkodzenie nerek dzięki

– uszkodzenie nerek dzięki

zdolności do regeneracji nabłonka kanalików jest

zdolności do regeneracji nabłonka kanalików jest

najczęściej odwracalne.

najczęściej odwracalne.

Działanie

Działanie

kuraropodobne

kuraropodobne

- mogą wywołać blok

- mogą wywołać blok

nerwowo – mięśniowy na etapie synapsy

nerwowo – mięśniowy na etapie synapsy

Układ pokarmowy

Układ pokarmowy

- powodują uszkodzenie śluzówki

- powodują uszkodzenie śluzówki

jamy ustnej powodując nadżerki i owrzodzenia.

jamy ustnej powodując nadżerki i owrzodzenia.

Działanie to może dotyczyć całego przewodu

Działanie to może dotyczyć całego przewodu

pokarmowego.

pokarmowego.

Wpływ na płód

Wpływ na płód

- aminoglikozydy dobrze przenikają

- aminoglikozydy dobrze przenikają

przez

przez

łożysko

łożysko

, mogą powodować

, mogą powodować

uszkodzenie

uszkodzenie

słuchu u płodu

słuchu u płodu

.

.

Zastosowanie

Zastosowanie

Nie wszystkie antybiotyki tej grupy

Nie wszystkie antybiotyki tej grupy

wykazują identyczną aktywność wobec

wykazują identyczną aktywność wobec

określonych szczepów bakteryjnych.

określonych szczepów bakteryjnych.

Streptomycyna

Streptomycyna

i

i

kanamycyna

kanamycyna

nie są

nie są

obecnie wykorzystywane do leczenia

obecnie wykorzystywane do leczenia

infekcji szczepami bakterii

infekcji szczepami bakterii

Gram-

Gram-

ujemnych

ujemnych

, oporność wobec

, oporność wobec

pozostałych przedstawicieli tej grupy

pozostałych przedstawicieli tej grupy

jest zróżnicowana. Najwięcej szczepów

jest zróżnicowana. Najwięcej szczepów

opornych stwierdza się na

opornych stwierdza się na

gentamycynę

gentamycynę

i

i

tobramycynę

tobramycynę

, a

, a

najmniej na

najmniej na

amikacynę

amikacynę

.

.

Zastosowanie

Zastosowanie

c.d.

c.d.

Aminoglikozydy

Aminoglikozydy

, ze względu na dużą siłę

, ze względu na dużą siłę

działania, ale też znaczną toksyczność,

działania, ale też znaczną toksyczność,

stosuje się do leczenia ciężkich zakażeń.

stosuje się do leczenia ciężkich zakażeń.

Wykorzystuje się je do leczenia m.in.:

Wykorzystuje się je do leczenia m.in.:

gruźlicy

gruźlicy

,

,

zapalenia opon mózgowych

zapalenia opon mózgowych

,

,

zapalenia dróg moczowych

zapalenia dróg moczowych

i

i

żółciowych

żółciowych

,

,

zapalenia wsierdzia

zapalenia wsierdzia

,

,

dżumy

dżumy

,

,

tularemii

tularemii

,

,

zakażeń pałeczkami

zakażeń pałeczkami

ropy błękitnej

ropy błękitnej

,

,

zakażeń

zakażeń

dróg pokarmowych

dróg pokarmowych

(

(

czerwonka, dur

czerwonka, dur

) oraz do

) oraz do

wyjaławiania

wyjaławiania

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

przed

przed

zabiegami chirurgicznymi.

zabiegami chirurgicznymi.

W przypadku aminoglikozydów obserwuje się

W przypadku aminoglikozydów obserwuje się

efekt poantybiotykowy

efekt poantybiotykowy

. Działanie niszczące

. Działanie niszczące

na drobnoustroje utrzymuje się jeszcze przez

na drobnoustroje utrzymuje się jeszcze przez

pewien czas po wydaleniu leku z ustroju.

pewien czas po wydaleniu leku z ustroju.

Podział i przykłady

Podział i przykłady

Do grupy

Do grupy

aminoglikozydów

aminoglikozydów

należą m.in.:

należą m.in.:

pochodne naturalne

pochodne naturalne



streptomycyna

streptomycyna



neomycyna

neomycyna



gentamycyna

gentamycyna



sisomycyna

sisomycyna



kanamycyna

kanamycyna



tobramycyna

tobramycyna

pochodne półsyntetyczne

pochodne półsyntetyczne



netelmycyna

netelmycyna



amikacyna

amikacyna



dibekacyna

dibekacyna

Podział na generacje

Podział na generacje

Aminoglikozydy I generacji

Aminoglikozydy I generacji

streptomycyna (

streptomycyna (

Streptomycinum

Streptomycinum

-ampułki)

-ampułki)

paromomycyna

paromomycyna

neomycyna (

neomycyna (

Baneocin

Baneocin

-maść,

-maść,

Bivacin

Bivacin

-

-

maść, krople do oczu;

maść, krople do oczu;

Dicortinef

Dicortinef

-maść do

-maść do

oczu, krople do oczui uszu;

oczu, krople do oczui uszu;

Neomycinum

Neomycinum

-

-

tabletki, aerozole, maść do oczu)

tabletki, aerozole, maść do oczu)

kanamycyna

kanamycyna

Aminoglikozydy II generacji

Aminoglikozydy II generacji

gentamycyna (

gentamycyna (

Bedicort

Bedicort

-maść;

-maść;

Dexamytrex

Dexamytrex

-

-

maść, krople do oczu;

maść, krople do oczu;

Diprogenta

Diprogenta

-maść,

-maść,

krem;

krem;

Gentamycin TZF

Gentamycin TZF

- ampułki, maść do

- ampułki, maść do

oczu;

oczu;

netylmycyna (

netylmycyna (

Guardocin

Guardocin

-ampułki;

-ampułki;

Netromycin-

Netromycin-

ampułki)

ampułki)

sisomycyna

sisomycyna

tobramycyna (

tobramycyna (

Brulamycyna

Brulamycyna

-ampułki, krople

-ampułki, krople

do oczu;

do oczu;

Tobrex

Tobrex

- krople, maść do oczu)

- krople, maść do oczu)

amikacyna (

amikacyna (

Amikacin

Amikacin

-ampułki;

-ampułki;

Biodacyna

Biodacyna

-

-

ampułki, krople do oczu)

ampułki, krople do oczu)

Aminoglikozydy III generacji

Aminoglikozydy III generacji

daktynomycyna – antybiotyk cytostatyczny

daktynomycyna – antybiotyk cytostatyczny

sepamycyna

sepamycyna