Czy człowiek ma wiele twarzy?

1. Struktura Ja:

1. Przypisywane jej są zmienność i stałość

2. Akcentowana na wiele sposobów:

- aspekty emocjonalne

- aspekty poznawcze

1. Ja to zawartość pamięci autobiograficznej:

- informacje dotyczące siebie samego w różnych momentach życia, w różnych warunkach, w kontakcie z wieloma osobami

- wiedza dotyczy stanów własnej osoby (właściwości fizycznych, własnej emocjonalności itp.)

- „psychologiczny autoportret, który cechuje się tym, że przypisuje mu się dużą pewność i trafność sądów”

1. jest wewnętrznie zróżnicowane:

1. Niektóre jego elementy są lepiej wykrystalizowane, często elaborowane i zawierają dużą różnorodność składowych

2. Można wyliczyć wiele rozmaitych wersji Ja

3. Zadania realizowane przez Ja i sposoby ujawniania się Ja są bardzo zróżnicowane: - trzy uniwersalne aspekty Ja:

• Refleksyjna świadomość (samoświadomość): dzięki niej zasoby danych o J rozbudowują się pod kontrolą świadomości

• Interpersonalna przynależność: dzięki niej Ja rozwija się w przestrzeni społecznej

• Aspekt wykonawczy Ja: system procesów wolicjonalnych, kontrolnych i samokontrolnych

1. Ja jest zróżnicowane, a jego możliwości wewnętrznej integracji są ograniczone

• Brak integracji (wg Vallachera i Nowaka) pojawia się ponieważ:

- niektóre elementy Ja mogą być niekompatybilne

- wraz ze wzrostem liczby danych maleje prawdopodobieństwo, że każdy element będzie ustosunkowany do każdego innego elementu

e) zmiana sposobu myślę o Ja:

- najpierw: Ja jako jednolita, spójna, dość statyczna struktura

- obecnie: Ja jest wielopostaciowe, zmienne, sytuacyjne

1. Dwa sposoby ujmowania istoty człowieka:

1. istota w konstelacji cech:

- Ja to zbiór charakterystycznych dla danej jednostki cech, tworzący pewną strukturę

- struktura cech jest względnie stała

-

- znajomość cech jest warunkiem czegoś więcej niż tylko rozpoznania jednostki

- znajomość cech pozwala przewidywać zachowania

- zbudowany jest na alternatywach

- odwołuje się do symboli

- jest w zasadzie niezbywalny

1. odwołanie do ról społecznych i charakterystyk kulturowych danej roli

- niektóre role wzajemnie się wykluczają

- odwołuje się do wyznaczników tożsamości osobistej i tożsamości społecznej

- niektóre elementy tożsamości są kryterialne: czyli niezbywalne i nie mogą być podzielane z innymi (wg Paweł Boski)

- elementy tożsamości osobistej lub społecznej odróżniają jednostkę od większości ludzi

- korelacyjne elementy tożsamości:

• Różnorodne formy określenia siebie bazujące na specyficznych dla danej roli zachowaniach

• Te zachowania sią społecznie podzielane i rzadko wykluczają się z innymi

- jest koniunkcyjny

- odwołuje się do typowych, przypisanych roli i zachowań

- jest zmienny

1. Kim jestem i czym jestem?

1. Ja może być podmiotem i przedmiotem

2. Przedmiotem w podwójnym tego słowa znaczeniu:

- gdy Ja podlega urzeczowieniu i staje się narzędziem realizacji celów innej osoby

- gdy staje się przedmiotem samoobserwacji i samokontroli

1. koncepcja Marka Snydera:

- aspekty przedmiotowego Ja

- istnieją różnice indywidualne w tendencji do obserwacyjnej samokontroli, a zdrugiej strony kontrola ta nasila się także w pewnych sytuacjach

- osoby o silnej tendencji do samokontroli obserwacyjnej: lepiej radzą sobie w sytuacjach społecznych, łatwiej nawiązują kontakty, trafniej rozpoznają cudze emocje, potrafią dostosować się do wymagań sytuacji i sprawniej okłamują innych, cechuje je zmienność

1. koncentracja na Ja przedmiotowym wywołują pewne cechy sytuacji:

- patrzenie na swoje odbicie w listrze

- oglądanie własnych zdjęć

- słuchanie nagrań własnego głosu

- porównania z innymi ludźmi

- może to być też doświadczenie wyrazistości śmierci

1. Maciej Dymkowski – przegląd literatury:

- wraz z ukierunkowaniem uwagi na Ja rośnie powiązanie między cechami funkcjonowania zadaniowego i własnymi standardami osiągnieć czy oczekiwaniami

- koncentracja uwagi na Ja sprzyja intensyfikacji kontroli zgodności działania z ustalonym standardem (przejawiało się jako częste porównywanie wyniku zakładanego i wyniku osiąganego)

1. Jaki jestem i jaki bywam?

1. Hazel Markus:

- struktura Ja ma charakter schematowi

- schematy są poznawczymi uogólnieniami informacji, jakie człowiek posiada na swój własny temat

- są strukturami hierarchicznymi (różne składniki Ja są reprezentowane na różnych poziomach ogólności)

- niektóre elementy (szczególnie ważne dla Ja) są lepiej rozbudowanie niż inne

- napływające informacje są rozpatrywane z punktu widzenia znaczenia dla Ja

- preferowane są informacje, które podtrzymują schematy Ja

- Ja jest strukturą generatywną: z danych, które zawiera, generowane są różnorodne możliwe wersje własnego Ja

• Mechanizmy leżące u podstaw tego procesu to:

• Porównania siebie samego z różnych okresów życia

• Porównanie siebie z innymi

• Skupienie uwagi na incydentalnym stanie lub zachowaniu Ja

- ukształtowanie się wielu możliwych Ja stwarza ważny potencjał motywacyjny

1. zjawisko różnych możliwych stanów Ja znalazło nowe przestrzenie w Internecie

1. Jaki byłem i jaki będę? (doczytać)

2. Jaki być pragnę i jaki być powinienem?

1. koncepcja Ja idealnego:

- wywodzi się od Williama Jamesa

- pragnienia wyrażane w postaci Ja idealnego odgrywają ogromną rolę w regulacji zachowania

- koncepcja motywacyjna wynikająca z rozbieżności między Ja realnym a Ja idealnym

- każda z tych wersji Ja może spełnia funkcję standardu regulacyjnego, ale w zależności od tego, która ją pełni, można oczekiwać zachowań nastawionych na:

• Obronę Ja i konserwację Ja

• Ekspansję Ja, autokreację czy samorealizację

- Ja normatywne: określa przekonania ludzi o tym, jakimi powinni być lub kim powinni być; to niejako uosobienie oczekiwań społecznych, rodzaj zobowiązania, ograniczenia wolności

1. Higgins:

- ukierunkowania Ja

- szczególną pozycję wśród standardów regulacji mają Ja idealne i Ja powinnościowe (normatywne)

- dążymy do zredukowania rozbieżności między różnymi Ja, ponieważ wcześniej przynosiło to wzmocnienie

- utrzymujące się rozbieżności między różnymi Ja wywołują uczucie rozczarowania wobec siebie, smutek, niezadowolenie

- niezgodność między Ja realnym i Ja powinnościowym wywołuje wstyd, lęk, zakłopotanie

- ograniczenia tej koncepcji:

• Z prac wynika, że standardem regulacji i punktem odniesienia może być Ja realne (a nie, jak zakłada Higgins, Ja idealne)

• Przeżywanie smutku czy rozczarowania niekoniecznie może być mobilizujące

• Redukcja rozbieżności wewnątrz Ja może mieć charakter praktyczny oraz symboliczny

1. Ja dla siebie i ja dla innych:

1. koncepcja Ja prywatnego i Ja publicznego

- zapoczątkowana przez socjologów

- określa pewne sfery intymności, prywatności, które przeciwstawione są sferze publicznej

- nawiązuje do nich Goffman oraz dwie tradycje w psychologii:

1. Dotyczy publicznej i prywatnej samoświadomości

• Carver i Scheier:

- ludzie różnią się ukierunkowaniem uwagi bądź na świat zewnętrzny, bądź też na świat wewnętrzny

- pierwsi (pryncypialiści): koncentrują uwagę na sygnałach dotyczących siebie samych

- drudzy (pragmantycy): koncentrują uwagę na sygnałach pochodzących z zewnątrz

• Dymkowski:

- dane dowodzące, że skupienie uwagi na Ja publicznym aktywizuje przede wszystkim oczekiwania zewnętrzne (Ja powinnościowe)

- koncentracja uwagi na Ja prywatnym wzbudza standardy wewnętrzne, wartości osobiste, aspiracje itp.

1. Dotyczy różnorodnych technik autoprezentacji

- tendencja do autoprezentacji związana jest przede wszystkim z samoświadomością publiczną (kierowaniem uwagi na sygnały płynące ze społecznego otoczenia; przynosi to również korzyści społeczne)

1. Ja dąży do spójności wewnętrznej:

- kilka teorii dążenia do wewnętrznej spójności struktur poznawczych

1. teoria równowagi poznawczej

2. teoria dysonansu poznawczego

3. teoria rozbieżności informacyjnej:

4. teoria potrzeby prostej struktury

5. potrzeba domknięcia poznawczego

- Arie Kruglanski: istnieją zarówno dyspozycyjne, jak i sytuacyjne różnice w dążeniu ludzi do zdobywania pewnej wiedzy, dzięki której można zmniejszyć wieloznaczność informacji czy zbioru informacji

- ma charakter dyspozycyjny i sytuacyjny

- potrzeba przejawia się w postaci dwóch inklinacji:

• Tendencja do wychwytywania: skłonność do szybkiego wychwytywania jakichkolwiek informacji ułatwiających zmniejszenie wieloznaczności

• Tendencja do zastygania: utrzymywanie osiągniętego domknięcia tak długo, jak tylko jest to możliwe w obliczu napływających informacji

- istnieją wyraźne różnice indywidualne w intensywności potrzeby domknięcia

- aktywizują ją różne okoliczności: presja czasowa, hałas, nudne zadania, zmęczenie

1. teoria autoweryfikacji

- W. Swann: jednym z ważnych motywów funkcjonujących w obrębie Ja jest dążenie do trafności sądów na swój własny temat i do ich wewnętrznej zgodności

- ludzie dążą do autoweryfikacji przekonań na swój własny temat nawet wtedy, gdy wiąże się to z deprecjonowaniem sądów pozytywnych czy pochlebnych informacji pochodzących od innych ludzi

- Trope: poszukiwanie trafnej i zweryfikowanej wiedzy wynika z dążenia do poznania swoich umiejętności

- sądy jasne pewne nie wymagają ciągłego sprawdzania; sądy niepewne zaś odwrotnie

- w sytuacjach poznawczego obciążenia pojawia się tendencja do tolerowania czy niezauważania niespójności dotyczących Ja, co może dopiero po jakimś czasie uruchamiać silne tendencje weryfikacyjne

1. Dążenie do dobrego mniemania o sobie:

   1. porównania społeczne:

- prawdopodobnie najczęściej stosowana strategia

- Tesser: w dziedzinach ważnych sądzimy, że jesteśmy lepsi w porównaniu z innymi, a w dziedzinach nieważnych przewagę przyznajemy innym

- Cialdini: proste sposoby polepszenia swojej samooceny przez pławienie się cudzej chwale

1. Szmajke: wiele innych strategii

2. Dymkowski: istnienie swoistej pętli:

- ktoś, kto pragnie wydać się inny niż jest, podejmuje działania poświadczające to pragnienie

1. Po co spójność i dobre mniemanie o sobie?

   1. podstawowa oczekiwana konsekwencja spójności w obrębie Ja to trzy poczucia:

- tożsamości

- podmiotowości i kontroli osobistej

- przekonanie o dobrym przystosowaniu

1. spójność Ja jest ważną przesłanką rozumienia siebie samego

2. dane ukazują istnienie różnorakich Ja, których wzajemna koordynacja jest wątpliwa

3. Wojciszke: 3 powody, dla których warto myśleć o sobie dobrze:

- generowanie wartościowych celów osobistych: ustalanie względnie wysokiego poziomu aspiracji

- immunizacja: szczególnie zabezpieczenie przed lękiem

- orientacja w zajmowanej pozycji społecznej, popularności, akceptacji itp.

- podtrzymywanie lub odzyskiwanie dobrego nastroju (Higgins)

1. Po co nam struktura Ja?

   1. struktura Ja:

- jest wyróżniona i automatycznie aktywizowana

- integruje dane, koordynuje interesy, rozstrzyga, stanowi punkt odniesienia

1. Karylowski: Ja nie jest efektywnym punktem odniesienia, gdy myślimy o innych ludziach, ale jest wręcz przeciwnie, gdy myślimy o cechach

2. Wojciszke: Ja pełni :

- dwie funkcje identyfikacyjne:

• Pierwsza z nich dotyczy autoidentyfikacji: zdolności do rozpoznawania siebie, do samookreślenia, do zachowania poczucia stałości i ciągłości w czasie przy jednoczesnej różnorodności wielu różnych wersji Ja

• Druga dotyczy używania Ja do rozpoznawania cech, intencji itp.; jej przejawem jest przecenia podobieństwa innych do Ja, przecenianie zgodności poglądów, myśli czy cech

- dwie funkcje kontrolne:

• Pierwsza dotyczy generowania i wartościowania celów

• Druga dotyczy wprost samokontroli (kontroli zgodności między wynikiem założonym i osiągniętym czy kontroli nad własnymi mpulsami)