Ekspansywna polityka fiskalna w warunkach sztywnego kursu walutowego.
Gospodarka znajduje się w równowadze wewnętrznej i zewnętrznej przy dochodzie Y0 i stopie procentowej r0.
r0
Y0
Istniejący poziom dochodu narodowego Y0 został uznany za zbyt niski i rząd podjął ekspansywną politykę fiskalną polegającą na zwiększaniu wydatków rządowych lub obniżeniu podatków.
r1
r0
Y0 Y1
Powoduje to przesunięcie się krzywej IS0 w prawo do położenia IS1. Punkt przecięcia krzywej IS 1 z krzywą LM0 wyznacza nowy poziom dochodu narodowego Y1 i stopy procentowej r1 w stanie równowagi wewnętrznej. Taka kombinacja dochodu i stopy procentowej oznacza powstanie nadwyżki bilansu płatniczego (założyliśmy, że krzywa LM jest bardziej stroma od BP). W dłuższym okresie ze względu na trudności sterylizacji tej nadwyżki w sytuacji sztywnego kursu walutowego nastąpi wzrost podaży pieniądza.
r2
r0
Podaż pieniądza będzie wzrastać tak długo, aż stopa procentowa spadnie do poziomu zapewniającego równowagę bilansu płatniczego. W rezultacie ekspansywnej polityki fiskalnej wzmocnionej ekspansją monetarną dochód narodowy wzrośnie do Y2. Można powiedzieć, że w systemie sztywnego kursu walutowego polityka fiskalna jest dosyć skuteczna.
Polityka fiskalna wpływa na przesunięcia krzywej IS, zmiana położenia krzywej może być spowodowana miedzy innymi zmianą stopy podatkowej. Wzrost stopy podatkowej powoduje zmniejszenie mnożnika, co spowoduje wzrost kąta nachylenia krzywej IS względem osi odciętych.
Gdy stopa podatkowa t zostanie obniżona, to zwiększy się mnożnik, co spowoduje spadek kąta nachylenia krzywej IS względem osi odciętych .
Gdy państwo interweniuje, np. przez obniżkę podatków, zwiększony zostaje popyt, rośnie dochód narodowy i poziom stopy procentowej. Wzrost stopy procentowej obniża popyt inwestycyjny, który jest rekompensowany nie wzrostem wydatków rządowych, a wzrostem konsumpcji.
Efekt wypierania. W wyniku ekspansywnej polityki fiskalnej następuje wzrost dochodu narodowego oraz pewien wzrost stopy procentowej (r1). Wzrost Y2 powoduje wzrost popytu tranzakcyjnego na pieniądz, wiec zachowanie równowagi na rynku pieniężnym wymaga spadku popytu spekulacyjnego spowodowanego wzrostem stopy procentowej powyżej poziomy r0. Wzrost stopy procentowej powoduje zahamowanie inwestycji sektora prywatnego więc dochód spada z poziomy Y2 do Y1. Powstaje zjawisko wypychania popytu sektora prywatnego pod wpływem wzrostu wydatków rządowych. Ustalamy więc wielkość nowego dochodu narodowego na poziomie Y1 i stopy procentowej r1.1
Na podstawie: „Podstawy ekonomii” R. Milewski, E. Kwiatkowski PWN Warszawa 2005 oraz „Makroekonomia” D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch PWE Warszawa 2003↩