HIGIENA ŚRODOW ISKA SZKOLNEGO I PROCESU NAUCZANIA

Szkoła powinna być zlokalizowana na terenie:

• Równym i dobrze nasłonecznionym

• Zabezpieczonym od silnych wiatrów

• Gruncie suchym i przepuszczalnym

Działka szkolna powinna być:

• Ogrodzona

• Właściwie oświetlona

• Otoczona pasem zieleni

Budynek szkolny powinien posiadać

• Łatwy dostęp światła i powietrza ze wszystkich stron

• Podział na tzw. zespoły funkcjonalne - zależne od organizacji pracy i nauki

Ze względów higienicznych organizacja zespołów funkcjonalnych powinna uwzględniać

• Prawidłową akustykę

• Oświetlenie naturalne i sposób nasłonecznienia

• Organizację przerw lekcyjnych

• Rekreację

• Dożywianie

• Nowoczesna szkoła powinna być dostosowana dla osób niepełnosprawnych

Plac rekreacyjny (ok.4m²/ucznia) - w sprzyjających warunkach atmosferycznych uczniowie powinni mieć dostęp do świeżego powietrza, wskazane jest wydzielanie odrębnego miejsca dla starszych

Podwórze gospodarcze - oddzielone pasem zieleni

Boiska sportowe - płyta o mało pylącej nawierzchni (należy preferować zajęcia a wolnym powietrzu, tylko w złą pogodę na Sali gimnastycznej)

W sali lekcyjnej powinno przypadać na 1 ucznia:

• Ok. 1,25m² podłogi w klasach młodszych

• Ok.1,50m² podłogi w klasach starszych

Klasa szkolna:

• jej maksymalna szerokość jest uzależniona od...... (kąt padania światłą - 30^o)

• jej długość zależna jest od możliwości odczytywania z tablicy (ok. 8,6m)

• ilość powietrza na ucznia: 4,0-4,5m³

• ściany gładkie, wysokie na co najmniej 3,2m, szyby białe, podłogi łatwe do utrzymywania w czystości

• okna w szkole zalecone z górnymi wymiennikami uchylanymi z poziomu podłogi

• poziom parapetu wskazany na wysokości blatu stołu i nie powinien przekraczać 90cm

• okna w szkole od strony nasłonecznionej powinny mieć żaluzje, rolety

• tzw. pilarki - ich szerokości między oknami do około 75cm

• materiały budowlane powinny mieć atesty zdrowotne

• wyposażenie klasy szkolnej: ławki, szafy, regały..

• ilość grobnego sprzętu (np. obrazki) należy ograniczyć ze względu na gromadzenie na nim kurzu

Dzieci każdej klasy powinny mieć swoją klasę, a dziecko swoje miejsce dostosowane do jego budowy i fizjologii (wady postawy!)

Zajęcia teoretyczne - powinny odbywać się w klaso- pracowniach przeznaczonych do ćwiczeń praktycznych

W szkole przewiduje się 6 ........ ławek - zmieniają się co 14cm, zaczynają się od 98cm do 172cm. (ławki oznacza się numerem lub barwą.

Pozycja ergonomiczna ucznia - powinien siedzieć głęboko na siedzisku, wyprostowany, całe stopy oparte o podłogę, kolana nieco uniesione nad brzeg siedziska (ze względu na ucisk tętnicy podkolanowej), poziom pulpitu na wysokości opuszczonych łokci.

O kolejności siedzenia uczniów w ławkach w klasie decydują:

• wysokość

• wzrok i słuch

• względy emocjonalne (wychowawcze)

Nieprawidłowa temperatura, wilgotność, ruch powietrza, cechy organoleptyczne, stan zjonizowania mają niekorzystny wpływ na zdrowie. Parametry te powinny spełniać wymagania określone w Polskiej Normie i przepisach sanitarnych

• temperatura

• w pomieszczeniu do nauki- około 20^oC

• w Sali gimnastycznej, szatni, korytarzu - około 18^oC

• w toalecie - 16-18^oC

• natryski - około 25^oC

• wilgotność względna

• pomieszczenie do nauki - przy temperaturze 15-20^oC - 40-60%

• przy temperaturze powyżej 20^oC i poniżej 16^oC - 30-40%

• jakość powietrza

• zbyt suche nie jest wskazane ze względu na górne drogi oddechowe, zbyt wilgotne sprzyja rozwojowi pleśni

• ruch powietrza

• 0,1m/s (wymiana powietrza na świeże)

• Temperatura efektywna - ruch powietrza z temperaturą i wilgotnością stwarza odczucie ciepła

• Wentylacja grawitacyjna przez kanały wentylacyjne

• Powinna zapewniać 3-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny (4-4,5m³ na 1 ucznia, około 15m³ powietrza/h) + uchylne okna!

• Oświetlenie. Parametry światła naturalnego:

• Współczynnik geometryczny (minimum 1:5 - na 1m² powierzchni świetlnej przypada 5m² podłogi)

• WON - wskaźnik oświetlenia naturalnego (około 1,5%)

• Kąt otwarcia (nie mniejszy niż 5^o)

• Kąt padania (minimum 30o, utworzony przez prostą poziomą i prostą poprowadzoną z miejsc pracy do górnej krawędzi okna)

• Oświetlenie sztuczne. Wymagane natężenia:

• W pomieszczeniu do nauki wynosi 300lx (równomierne, rozproszone, o ciepłej barwie)

• W Sali gimnastycznej - 200lx

• W korytarzu 100lx

• Hałas

• Nie powinien przekraczać 50dB

• Max (krótkotrwały)- 75dB

• Dopuszczalny hałas na lekcji - 40dB

• Hałas jest istotnym czynnikiem szkodliwym

• Urządzenia sanitarne

• 1 miska ustępowa oraz 1 pisuar na 36 chłopców

• 1 miski ustępowe i 1 umywalka na 2 przybory na 36 dziewcząt

• Wykonanie techniczne pomieszczeń i sprzętu powinno umożliwić utrzymanie ich w czystości poprzez mycie i dezynfekcję

• Szkoła powinna też stworzyć warunki techniczne i organizacyjne do sporządzania posiłków i napojów

• Wielogodzinny pobyt w szkole bez napoju i pożywienia (przynajmniej śniadanie) ma nieodwracany szkodliwy wpływ na zdrowie dzieci)

Nauczyciele

• Wymagania względem stanu zdrowia nauczycieli

• Nie może być chory psychicznie

• Powinien posiadać prawidłową wymowę

• Dla celów sanitarno-epidemiologicznych obowiązują badania udokumentowane w książeczce zdrowia

• Badania na nosicielstwo schorzeń jelit - 1 raz w życiu (tylko w kontakcie z dziećmi do 6 lat)

• Zdjęcie małoobrazkowe klatki piersiowej - 1 raz w roku

• Badania serologiczne w kierunku kiły - 1 raz w roku

• Inne badania wskazane przez lekarza

• Nauczyciel raz na 6 miesięcy dokonuje wpisu do książeczki zdrowia dla celów sanitarno-epidemiologicznych o zdolności do pracy ( w kontakcie z dziećmi do 18lat)

• Nie może uzyskać zdolności do pracy gdy jest dotknięty:

• Ostrą chorobą zakaźną

• Chorobą zakaźną układu pokarmowego

• Gruźlicą w okresie zakaźnym

• Jaglicą, świerzbem i innymi chorobami skóry

• Kiłą

Higiena procesu nauczania obejmuje:

• Równomierne rozłożenie godzin zajęć w tygodniu

• Stałą godzinę rozpoczynania zajęć

• Właściwe rozłożenie zajęć w tygodniu (najbardziej sprzyjające dni do nauki to poniedziałek, wtorek i środa, najmniej - piątek)

• Odpowiednie rozłożenie przedmiotów w ciągu dnia (przedmioty trudne powinny być ma 2 i 3 lekcji, przedmioty średnio trudne na 1 i 4 lekcji)

Czas konieczny na wykonanie pracy domowej przez ucznia nie powinien przekraczać:

• 0,5-1,0h w klasie 1

• 0,75-2,0 w klasach 2-4

• 1,0-2,5 w klasach 5-7

• 3h w klasach starszych

Normy higieniczne czasu snu ucznia::

• W klasach 1-3: .......10,5-11h

• W klasie 4: .............10-10,5h

• W klasach 5-6: .......10-9h

• W klasach 7-8: ......9-9,5h

• W klasie 9: ............8,5-9,5

• W klasach 10-11: ...8-8,5

Przemęczenie - przeciążenie - zmęczenie przewlekłe - stan wyczerpania umysłowego, w którym zwykły wypoczynek (spacer, zabawa, sen) nie jest w stanie doprowadzić do stanu normy. Charakteryzuje się on:

• Zmniejszoną wydajnością pracy

• Nadpobudliwością

• Bólami głowy

• Zaburzeniami snu

• Utratą łaknienia

Zmęczenie - stan fizjologiczny towarzyszący każdej pracy czy czynności (fizycznej lub umysłowej), który po krótkim odpoczynku znika

Pomiarowi stanu zmęczenia służą:

• Test wykreślania liter (wykreślanie przed i po zajęciach określonej litery z czytanego po raz pierwszy tekstu)

• Test zadań arytmetycznych, metoda estezjometryczna (zmniejszanie się wrażliwości skóry na dotyk wraz z narastającym zmęczeniem)

• Metoda ergograficzna (w miarę narastania zmęczenia mięśnie szybciej się męczą)

• Termometria

• Ocena aktywności ucznia

Czas aktywnej uwagi dziecka wynosi:

• W wieku5-7lat: 15minut

• W wieku 7-10lat: 20minut

• W wieku 10-12lat: 25minut

• W wieku 12-16lat: 30minut

• Przerwy pomiędzy lekcjami powinny wynosić 10minut a po każdej trzeciej lekcji - 20minut

• Przerwy śródlekcyjne zalecane są w klasach młodszych, powinny wynosić 3-5minut ćwiczeń fizycznych przy otwartych oknach, lub powinna nastąpić zmiana tematu lekcji

• Maksymalna długość lekcji w 1 klasie szkoły podstawowej powinna wynosić 35minut

• Zdolność do pracy umysłowej dla przeciętnego ucznia jest najwyższa na 2 i 3 lekcji, w klasach starszych na 2, 3 i 4 lekcji

Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Art. 1. Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami:

1) higieny środowiska,
2) higieny pracy w zakładach pracy,
3) higieny radiacyjnej,
4) higieny procesów nauczania i wychowania,
5) higieny wypoczynku i rekreacji,
6) zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku,
7) higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne

- w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych.

Art. 4. 1. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących:

6) higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych, szkołach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku,
7) higieny procesów nauczania.

---