Dlaczego informacja dodatkowa jest niezbędna do bilansu, rachunku zysków i strat oraz przepływu środków pieniężnych?
Sprawozdanie finansowe sporządza się w celu dostarczenia informacji o sytuacji finansowej jednostki gospodarczej spowodowanej działalnością oraz zmianami sytuacji finansowej. Służy ono odbiorcom wewnętrznym (kierownictwu) i zewnętrznym przy podejmowaniu decyzji. Sprawozdanie finansowe nie zapewnia użytkownikom kompleksowych informacji, ponieważ przedstawia skutki finansowe zdarzeń z przeszłości, a nie informacje niefinansowe. Dzięki sprawozdaniu finansowemu można się dowiedzieć w jaki sposób kierownictwo zarządza jednostką gospodarczą.
Sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, oraz na inny dzień bilansowy. Stosuje się odpowiednio zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego.
Sprawozdanie finansowe składa się z:
1) bilansu,
2) rachunku zysków i strat,
3) informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.
Sprawozdanie finansowe jednostek określonych podlega corocznemu badaniu, obejmuje zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych.
Do rocznego sprawozdania finansowego dołącza się sprawozdanie z działalności jednostki, jeżeli obowiązek jego sporządzania wynika z ustawy lub odrębnych przepisów.
W bilansie wykazuje się stany aktywów i pasywów na dzień kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy.
W rachunku zysków i strat wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy.
Informacja dodatkowa powinna zawierać istotne dane i objaśnienia niezbędne do tego, aby sprawozdanie finansowe odpowiadało warunkom.
Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym obejmuje informacje o zmianach poszczególnych składników kapitału (funduszu) własnego za bieżący i poprzedni rok obrotowy.
W rachunku przepływów pieniężnych należy uwzględnić wszystkie wpływy i wydatki z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej jednostki, z wyjątkiem wpływów i wydatków będących rezultatem zakupu lub sprzedaży środków pieniężnych.
Sprawozdanie z działalności jednostki powinno obejmować istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym ocenę uzyskiwanych efektów oraz wskazanie czynników ryzyka i opis zagrożeń, a w szczególności informacje o:
zdarzeniach istotnie wpływających na działalność jednostki, jakie nastąpiły w roku obrotowym, a także po jego zakończeniu, do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego,
przewidywanym rozwoju jednostki,
ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju,
aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej
W przypadku gdy informacje dotyczące poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego nie wystąpiły w jednostce zarówno w roku obrotowym, jak i za rok poprzedzający rok obrotowy, to przy sporządzaniu sprawozdania finansowego pozycje te pomija się.
Informacja dodatkowa zawiera zestawienia uzupełniające i inne informacje. Stanowi niezwykle istotne dla analityka odkrycie wszystkich ważnych - dla rzetelnego obrazu jednostki - aspektów kategorii prezentowanych w sprawozdaniu finansowym. W informacjach tych jest kopalnia wiedzy na temat przesłanek, którymi kierowano w przedsiębiorstwie. Są to istotne informacje z punktu widzenia użytkownika. Dotyczą pozycji bilansu czy rachunku zysków i strat. Informacja dodatkowa często ujawnia informacje dotyczące niepewności i ryzyka.
Normy prawa bilansowego precyzują, o jaki rodzaj informacji chodzi, w jakim układzie w jakiej kolejności powinny one być prezentowane.
Informacja dodatkowa powinna obejmować:
1) wprowadzenie do sprawozdania finansowego, zawierające opis przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny i sporządzenia sprawozdania finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru, oraz przedstawienie przyczyn i skutków ich ewentualnych zmian w stosunku do roku poprzedzającego,
2) dodatkowe informacje i objaśnienia:
- do pozycji bilansu, rachunku zysków i strat, zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych za okresy sprawozdawcze objęte sprawozdaniem finansowym,
proponowany podział zysku lub pokrycia straty,
podstawowe informacje dotyczące pracowników i organów jednostki,
inne istotne informacje dla zrozumienia sprawozdania finansowego.
Specyfikacja informacji dodatkowych dla pozycji bilansu:
szczegółowy zakres zmian wartości grup rodzajowych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji długoterminowych, zawierających stan aktywów na początek roku, zwiększenia i zmniejszenia z tytułu: aktualizacji wartości, nabycia, przemieszczenia wewnętrznego oraz stan końcowy, a dla majątku amortyzowanego - podobne przedstawienie stanów i tytułów zmian dotychczasowej amortyzacji lub umorzenia,
wartość gruntów użytkowanych wieczyście,
wartość nieamortyzowanych i nieumarzanych przez jednostkę środków trwałych, używanych na podstawie najmu, dzierżawy i innych umów, w tym leasingu,
zobowiązania wobec budżetu państwa lub jednostek samorządów terytorialnego z tytułu uzyskania prawa własności budynków i budowli,
dane o strukturze własności kapitału podstawowego oraz liczbie i wartości nominalnej subskrybowanych akcji, w tym uprzywilejowanych,
stan na początek roku obrotowego, zwiększenia i wykorzystanie oraz stan końcowy kapitałów (funduszy) zapasowych i rezerwowych, o ile jednostka nie sporządza zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym,
propozycje co do podziału zysku lub pokrycia straty za rok obrotowy,
dane o stanie rezerw według celu ich utworzenia na początek roku obrotowego, zwiększeniach, wykorzystaniu, rozwiązaniu i stanie końcowym,
dane o odpisach aktualizacyjnych wartość należności, ze wskazaniem stanu na początek roku obrotowego, zwiększeniach, wykorzystaniu, rozwiązaniu i stanie na koniec roku obrotowego,
podział zobowiązań długoterminowych według pozycji bilansu o pozostałym od dnia bilansowego, przewidywanym umową, okresie spłaty:
a) do 1 roku,
b) powyżej 1 roku do 3 lat
c) powyżej 3 lat
d) powyżej 5 lat
wykaz istotnych pozycji czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych,
wykaz grup zobowiązań zabezpieczonych na majątku jednostki (ze wskazaniem na jego rodzaj),
zobowiązania warunkowe,w tym również udzielone gwarancje i poręczenia, także wekslowe.
Specyfika informacji dodatkowych dla pozycji wynikowych:
struktura rzeczowa (rodzaje działalności) i terytoria (kraj, eksport) przychodów netto ze sprzedaży produktów, towarów, materiałów,
wysokość i wyjaśnienie przyczyn odpisów aktualizujących środki trwałe,
wysokość odpisów aktualizujących wartość zapasów,
informacje o przychodach, kosztach i wynikach działalności zaniechanej w roku obrotowym lub przewidywanej do zaniechania w roku następnym,
rozliczenie głównych pozycji różniących podstawę do opodatkowania podatkiem dochodowym od wyniku finansowego brutto,
w przypadku jednostek, które sporządzają rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym dane o kosztach wytworzenia produktów na własne potrzeby oraz o kosztach rodzajowych:
-amortyzacji,
- zużycia materiałów i energii,
- usług obcych,
- podatków i opłat,
- wynagrodzeń,
- ubezpieczeń i innych świadczeń,
- pozostałych kosztów rodzajowych,
koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środki trwałe na własne potrzeby,
poniesione w ostatnim roku i planowane na następny rok nakłady na niefinansowe aktywa trwałe; odrębnie należy pokazać poniesione i planowane nakłady na ochronę środowiska,
informacje o zyskach i stratach nadzwyczajnych, z podziałem na losowe i pozostałe,
podatek dochodowy od wyniku na operacjach nadzwyczajnych.
Specyfika informacji dodatkowych dla rachunku przepływów pieniężnych:
objaśnienie struktury środków pieniężnych przyjętych do rachunku przepływów środków pieniężnych, a w przypadku gdy rachunek przepływów środków pieniężnych sporządzany jest metodą bezpośrednią, dodatkowo należy przedstawić uzgodnienie przepływów środków pieniężnych netto z działalności operacyjnej, sporządzonej metodą pośrednią; w przypadku różnic pomiędzy zmianami stanu niektórych pozycji w bilansie oraz zmianami tych samych pozycji wykazywanymi w rachunku przepływów środków pieniężnych należy wyjaśnić ich przyczyny.
Zasadniczym celem informacji dodatkowej jest:
dostarczenie podstaw do dokonywania porównań sprawozdań finansowych za kolejne lata z przeświadczeniem, że takie porównanie ma sens ze względu na ciągłość stosowanych metod wyceny,
prezentowanie struktur szczegółowych wybranych pozycji bilansowych, rachunku wyników i sprawozdania z przepływów środków pieniężnych, których znajomość może być istotna w wieloaspektowych analizach sprawozdań finansowych,
ułatwienie określania rzeczywistej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz ewentualnych zagrożeń, w przypadku gdy przedsiębiorstwo udzielało gwarancji lub poręczeń,
wyjaśnienie rozliczeń podatkowych,
stworzenie analitykowi możliwości zweryfikowania danych (ze zrozumiałych względów w ograniczonym zakresie),
umożliwienie ''odczytania'' polityki działalności gospodarczej przedsiębiorstwa wyrażającej się na przykład powiązaniami kapitałowymi z innymi przedsiębiorstwami,
ułatwienie oceny pracy zarządu.
Informacja dodatkowa jest niezbędnym krokiem przy sporządzaniu sprawozdania finansowego z działalności, gdyż daje rzetelny obraz kondycji finansowej jednostki gospodarczej. Pokazuje jakimi przesłankami się kierowano w zarządzaniu.
''Suchy'' bilans, rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów środków pieniężnych nie dałby odbiorcy tak dokładnych informacji odbiorcy, na co pozwala sprawozdanie finansowe wraz z informacją dodatkową. Dzięki temu użytkownik wewnętrzny może podejmować jeszcze trafniejsze decyzje odnośnie kierowania jednostką w przyszłości, natomiast użytkownik zewnętrzny może zorientować się nad opłacalnością inwestowania w danym przedsiębiorstwie.
Bibliografia:
Ustawa o rachunkowości z 2000r.
MSR 1
Maria Gmytrasiewicz, Anna Karmańska ''Rachunkowość finansowa''
Warszawa 2002r., wyd. Difin