Geografia regionalna Polski Środa-Murawska – 01 – 5.12.2012
Jakie czynniki kształtują regionalne zróżnicowanie (gospodarcze) Polski?
Gospodarka – całokształt wszystkich rodzajów działalności gospodarczej, prowadzony na danym obszarze
Projekt krajowy brutto
suma tzw. wartości dodanej, czyli wartości nowo wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarujące w różnych sferach życia społeczno-gospodarczego, które są przeznaczone do sprzedaży i zakupione na rynku w określonej jednostce czasu, najczęściej w ciągu roku
bezwzględna wartość produktu narodowego pokazuje, jakie są rozmiary gospodarki kraju, a więc jaki jest jego potencjał społeczno-gospodarczy
Uwarunkowania rozwoju gospodarki:
historyczne
- Najstarsze ślady bytności człowieka na ziemiach polskich pochodzą z paeolitu. np. Trzebnica ok. 500 000 lat temu przebywała tam grupa zbieracko-myśliwska
- w młodszym paeolicie pojawia się dzisiejszy typ ludzki na terenie Europy
- ok 35 tys. p.n.e. na ziemie polskie przybył homo sapiens, czyli człowiek współczesny
- Cech – organizacja zrzeszająca rzemieślników jednego lub kilku pokrewnych zawodów
- Największe ośrodki rzemiosł cechowych – Poznań, Kraków i Lwów
- Przemysł żelazny koncentrował się na pograniczu śląskim oraz w Zagłębiu Staropolskim
- Okolice Wschowy Wielkopolsce: chałupnictwo w formie rozproszonej manufaktury sukienniczej
- Rudy metali nieżelaznych wydobywano w Olkuszu i okolicach Kielc
- I rozbiór 1772
- II rozbiór 1793
- III rozbiór 1795
- ekonomia, dobra stołowe – część dóbr królewskich (wydzielone w latach 1589 – 1590) przeznaczonych wyłącznie na zaspokojenie potrzeb króla
- Największe ekonomie królewskie znajdowały się na Litwie i tam rozbudowano manufaktury królewskie
- W latach 1767 – 1980 zorganizowano ponad 47 manufaktur różnych branż, m.in. sukienne, płócienne, pończośniczych?...
- Księstwo Warszawskie 1807 – 1815
- Królestwo Polskie 1815 - 1918
- w 1820 roku przystąpiono do budowy bitych traktów: toruński, kowieńskie, kaliski i poznański
- Komunikację dyliżansami po raz pierwszy wprowadzono w Księstwie Warszawskim na trasie Warszawa-Poznań
- W latach 30. XIX w. istniały połączenia dyliżansem Warszawy z Krakowem, Kaliszem, Brześciem i Zamościem
- W 1824 budowa kanału Augustowskiego łączącego Wisłę z Niemnem przez Narwę, Biebrzę i Czarną Hańczę
- 1838 r. powstało akcyjne Towarzystwo Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej
- Straty I wojny światowej – Z ogólnej pow. kraju
- zniszczeniu uległo 40% budynków w miastach powiatowych i mniejszych
- w miastach o zabudowie drewnianej straty zniszczenia sięgały 75%
- z większych miast największe straty poniósł: Kalisz, Stanisławów i Żyrardów.
- Rolnictwo straciło 1 817 000 sztuk bydła i 987 000 koni. Pod koniec okupacji odłogi wynosiły powyżej 4,5 mln ha, czyli 30% ogólnej pow…
- 11.11.1918 – odzyskanie nie podległości
- Wysoko rozwinięte województwa byłego zaboru pruskiego: śląskie, poznańskie, pomorskie
- Średnio rozwinięte województwa centralne: warszawskie, łódzkie, kieleckie, lubelskie i białostockie
- 1918 – 1939 – Centralny Okręg Przemysłowy w widłach Wisły i Sanu, budowa portu w Gdyni
- magistrala węglowa (Śląsk-Gdynia)
- Straty II wojny światowej – 39% całego majątku narodowego –ruina całych miast i całych regionów (Warszawa, Jasło, rejon Staszowa)
- dewastacja licznych zakładów przemysłowych, zniszczenie urządzeń transportowych (koleje, mosty, port w Gdyni) gospodarstw wiejskich itd.
- Zginęło 6 mln obywateli polskich
- Państwa kapitalistyczne wysoko rozwinięte
- demokratyczny system sprawowania władzy
- dominacja prywatnej własności środków produkcji
- decentralizacja procesu planowania i zarządzania
- dominujący udział w produkcji światowej
- wysokotowarowy charakter produkcji
- Państwa bloku socjalistycznego cechowały się
- centralizmem demokratycznym, czyli hegemonią władzy… itp.
- Polska po 1945 r.
- 100 lat rozwoju przemysłu w Polsce:
- pierwotny i ukształtowany historycznie podział
- najlepiej rozwinięty zachód i południe kraju
- niedorozwinięty wschód
- przestrzeń przemysłowa ulegała powiększaniu do połowy lat 80-tych XX wieku
- potem regres
- trudne lat 90-te
- dostosowywanie istniejącego przemysłu do współczesnych wyzwań cywilizacyjnych
- globalizacja zmusiła do podniesienia jakości, wzrostu innowacyjności, konkurencyjności
kulturowe
społeczne
polityczne
przyrodnicze
- ukształtowanie terenu (wschodnia część Niżu Środkowoeuropejskiego, średnia wysokość 173 m, obszary nizinne)
- Klimt umiarkowany (przejściowy)
- bonitacja gleb Polski
- Konsekwencje położenia fizyczno-geograficznego Polski
polityczno-wojskowe
-Polska w przeszłości często graniczyła z krajami o różnej opcji, politycznej odmiennym ustroju politycznym, sytuacji politycznej itp.
- Rodziło to niejednokrotnie konflikty zbrojne ale było też podstawą…
gospodarcze
społeczne