Geografia regionalna Polski
CZĘŚĆ FIZYCZNA (15 h)
CZĘŚĆ SPOŁECZNO EKONOMICZNA (15 h)
„Geografia Polski – środowisko przyrodnicze” Starkel, wydanie pierwsze, 1999 r., PWN, Warszawa
„Geografia regionalna Polski” Kondracki, 1998, PWN, Warszawa
„Wstęp do geologii kenozoiku” Stankowski, 1996, WUAM
„Geologia Polski dla geografów”, Mizerski, 2002
„Geografia fizyczna Polski”, Richling, Ostaszewska, 2005, PWN
„ Geografia Polski – krajobrazy geograficzne” Anna Delikowa, 1973
GEOGRAFDIA REGIONALNA – FIZYCZNA
(05.10.2011r.)
Geografia regionalna – dział geografii (system nauk geograficznych), zajmujący się opisem cech środowiska geograficznego poszczególnych obszarów ziemi. Jej podstawowym zadaniem jest synteza treści geograficznej, najczęściej posługuje się ona wiadomościami zdobytymi na gruncie innych nauk geograficznych, Jako pierwszy geografię regionalną jako pojęcie wprowadził Strabon.
Geografia fizyczna – bada środowisko geograficzne, czyli tzw. Powłokę geograficzną kuli ziemskiej, składającą się z troposfery, hydrosfery, biosfery i wierzchnich warstw skorupy ziemskiej – glebowej, freatycznej (przypowierzchniowej), górniczej, w oparciu o prawa rządzące ich rozwojem. Obejmuje gałęzie odpowiadające wymienionym składnikom powłoki: klimatologię, hydrologię z oceanografią, geomorfologię, geografię gleb, biogeografię.
Geografia fizyczna kompleksowa – inaczej ogólna – synteza różnych badań, składników środowiska, służąca głównie różnym opisom regionalnym.
Geografia fizyczna stosowana – badania mają wnieść coś praktycznego do gospodarki czy też działalności człowieka.
Jan Długosz (1415-1480) – kanclerz na dworze biskupa Krakowa, autor szczegółowego opisu geograficznego Polski XV wieku – „Horografia Królestwa Polskiego” z 1615 pierwsze wydanie roczników, na bazie których wydano „Horografię”, wiadomości dotyczące klimatu, gleb, rolnictwa, hodowli, bogactw naturalnych, opis granic oraz hydrografii.
Stanisław Staszic (1755-1826) – twórca szkoły górniczej w Kielcach, autor „O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski”, pierwszy szczegółowy opis geologiczny Polski, pierwsza mapa geologiczna w wyróżnioną hipsometrią (1806 r.), „O statystyce Polski – krótki rzut wiadomości potrzebnych tym, którzy chcą ten kraj oswobodzić i tym, którzy chcą nim rządzić” – charakterystyka powierzchni Polski sprzed 1770 r, warunków klimatycznych, wód powierzchniowych, dokonuje podziału kraju na departamenty według kryteriów geograficznych i charakteryzuje w obrębie ich bogactwa i surowce.
Wincenty Pol (1807 – 1872) – pierwszy profesor geografii powszechnej, fizycznej, porównawczej na pierwszej w Polsce katedrze geografii (1840 r. na UJ), autor „Geografia i etnografia Polski”, „Rzut oka na północne stoki Karpat i północny wschód Europy pod względem natury” (1851 r. – pierwsze wydanie)
Eugeniusz Romer (1871 – 1954) – geograf, klimatolog, glacjolog, glacjolog, kartograf, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i UJ, „Szkic klimatycznych dawnych ziem Polski”, „Geograficzno-statystyczny atlas Polski” (1916 r.) – zawierał 32 tablice, z których 25 były Romera, a 4 dotyczyły środowiska przyrodniczego, szczegółowe opracowanie zlodowacenia Tatr - „Tatrzańska epoka lodowa”, „Pogląd na klimat Polski”
Stanisław Lencewicz (1889 – 1944) – autor podręczników uniwersyteckich, „Kurs geografii Polski” „Polska”, „Geografia fizyczna Polski”, autor „Studia nad czwartorzędem Małopolski”, „Dyluwium, „Wydmy śródlądowe Polski”
i inni: Maciej z Miechowa, Marcin Kromer, Wawrzyniec Surowiecki, Antoni Rehman, Wacław Nałkowski, Jerzy Smoleński, Stanisław Pawłowski, Ludomir Sawicki.
(12.10.2011r.)
Polska - źródłem nazwy Polska jest prawdopodobnie nazwa zachodniosłowańskiego plemienia Polan (Polanie)[uwagi 2]. Nazwa Polan z kolei pochodzi od indoeuropejskiego wyrazu pole, oznaczającego pole uprawne lub otwartą przestrzeń. Nazwa Polska zaczęła być używana w odniesieniu do całego państwa w XI wieku i funkcjonowała pierwotnie jako forma określenia „ziemia polska” (łac. terra Poloniæ).
Wielka Polska/Stara Polska – XIV wieku w odniesieniu do pierwotnego terytorium, jaki zajmowali Polanie (stąd nazwa Małopolska i Wielkopolska.
Po 1569 roku (Unii Lubelskiej) – poszerzenie obszaru Polski w stronę Litwy.
| Obszar Polski |
|---|
| Wyszczególnienie |
| Terytorium w km2 |
| Obszar lądowy (łącznie z wodami śródlądowymi |
| Morskie wody wewnętrzne |
| Morze terytorialne |
Morskie wody wewnętrzne – porty, zatoki, redy (obszar wodny poza falochronem, gdzie statki czekają na możliwość wpłynięcia do portu), na których państwo ma pełną władzę suwerenną.
Morze terytorialne (pas wód morskich przyległych do wybrzeża lub wód wewnętrznych stanowiące integralną cześć terytorium państwa.
12 mil morskich – pas wód terytorialnych.
| Długość granic Polski |
|---|
| Wyszczególnienie |
| Długość granic w km |
| lądowych |
| Z Rosją |
| Z Litwą |
| Z Białorusią |
| Z Ukrainą |
| Ze Słowacją |
| Z Czechami |
| Z Niemcami |
| morskich |
| Długość linii brzegowej w km |
GRANICE POLSKI:
1951 r. – zmiana granic Polski.
Granica zachodnia – ustalona na konferencji pokojowej w Poczdamie (03.08.1945 r.), ale ratyfikowana nieco później, uznana przez NRF, RFN 1970 r.
Granica z Kallingradem – ustalona na konferencja w Poczdamie również.
Po 1989 roku nastąpiły kolejne zmiany granic Polski.
1951 r. – zmiana wschodniej granicy Polski. Przed II wojną światową Samsonowicz (geolog) w obszarze odkrył miejsce wydobywania węgla kamiennego. Pojawili się tam Rosjanie po rozpadzie Polski, następnie wkroczyli tam miejsce. Po II wojnie światowej, w końcu lat 40 i na początku 50 Rosjanie przypomnieli sobie o złożach węglach i złożyli propozycję wymiany pewnych terytoriów – fragmentu Wołynia na fragment Bieszczad. 15 lutego 1951 r. układ wymiany (480km2) został podpisany. Rosjanie chcieli również, żeby cała Puszcza Białowieska też należała do ZSRR jak również Okręg Białostocki.
ZDJĘCIE
Najdalej wysunięte punkty granicy państwowej Polski:
Na północ – Przylądek Rozewie 54° 50’
Na południe – Szczyt Opołonok (Opołonek) 49°
Na zachód – kolano Odry pod Cedynią 14° 7’ E
Na wschód – kolanu Bugu na wschód od Strzyżowa albo Horodła 24° 9’
Rozciągłość południkowa Polski: 5° 50’, długość: 649 km
Rozciągłość równoleżnikowa Polski: 10° 02’, długość: 689 km
Długość dnia jest dłuższa na południu niż na północy
0,2% - depresje
25,2% - 0-100 m n.p.m.
49,7% - 100-200 m n.p.m.
16,2% - 200-300 m n.p.m.
5,6% - 300-500 m n.p.m.
2,9 % - 500-1000 m n.p.m.
0,2 >1000 m n.p.m.
173 m n.p.m. – średnia wysokość Polski
W Polsce przyjmuje się, że obszary wyżynny rozpoczyna się od 200 m n.p.m.
Najwyższy punkt: Rysy – 2499 m n.p.m.
Najniższy punkt: depresja koło miejscowości Raczki Elbląskie – 1,8 m p.p.m.
Brama Łużycko Szczecińska - zwężenie między Bałtykiem a Sudetami, co daje podstawę do podziału na niż Polski i Niemiecki.
Położenie Polski na tle klimatycznym Europy.
Znajduje się na pograniczu dwóch typów klimatu – oceanicznego i kontynentalnego. Nad Polską ścierają się masy powietrza wilgotnego znad Atlantyku i suchego znad kontynentu Azjatyckiego. Na klimat wpływa także wysokość nad poziomem morza – piętrowość klimatyczna. Wzrost rocznej amplitudy temperatury ku wschodowi – różnica między średnia temperaturą najcieplejszego i najchłodniejszego miesiąca.
Klasyfikacja klimatów Europy według Koppena: przez Polskę przebiega granica pomiędzy klimatem umiarkowanym a borealnym.
Klasyfikacja klimatów Europy według Martonne’a: klimat kontynentalny (polski).
Zlewiska i dorzecza. (zdjęcie)
Opady w Polsce to 600mm/rok
Parowanie 430 mm/rok
Spływ wód mniejszy niż w Europie zachodniej .
Reżim/ustrój rzeczny – charakter mian zasobności wodnej rzeki.
Zasilanie gruntowo – deszczowo – śnieżne – przeważająca część Polski
Zasilanie deszczowo – gruntowo – śnieżne– obszar Karpat, Beskidy, Tatry, Podhale
Powodzie wiosenne
Położenie na tle geobotanicznej mapy Europy.
Polska jest położona w rozległym obszarze Eurosyberyjskim i prawie w całości należy do prowincji środkowoeuropejskiej (niżowo – wyżynna i górska). Niewielki obszar kraju w prowincji Pontyjsko – Panońska.
Niżowo – wyżynna – panowanie lasów liściastych i mieszanych
Górska – zawiera podprowincję karnację i podprowincję Sudecko – Hercyńską – cechą jest piętrowość roślinna.
W dalszym podziale wyróżnia się działy geobotaniczne (najmniejsze jednostki podziału geobotanicznego wychodzące poza granice Polski):
bałtycki – od Bałtyku aż po góry (od Wielkiej Brytanii po wschodnią Europę), należy do strefy lasów liściastych i mieszanych typu subatlantyckiego.
dział północny – północno wschodnia Polska, stanowi część subborealnej strefy lasów iglastych i mieszanych; świerk
dział czarnomorski/pontyjski – lasy liściaste wschodnioeuropejskie oraz stepy lesiste i stepy.
dział karpacki
dział sudecki
Przejściowość szaty roślinność jest charakterystyczna dla terenu Polski.
(19.10.2011)
- prekambryjska platforma wschodnioeuropejska
(26.10.2011)
(02.11.2011)