zestaw AA

1.Fazy zlodowacenia Wisły:

-Faza leszczyńska -Moreny czołowe (głównie akumulacyjne bez zaburzeń glacitektonicznych) bardzo małe sandry, bo lądolód był bardzo uszczelniony, więc wody krążyły przeważnie wewnątrz lądolodu i pod nim. Powstała pradolina głogowsko-barucka. Lądolód w tej fazie sięgnął najdalej (Leszno, Płock, Gubin, N skrawki Poj. Mazurskiego)

-Faza poznańska - oparł się na linii Poznań - Włocławek - Suwałki. Wyraźna strefa marginalna, moreny czołowe akumalacyjne, w niektórych częściach zaburzenia glacjotektoniczne, niektóre moreny są spiętrzone (wał Pożegowski, Góra Moraska) Po tej fazie pozostało szereg sandrów (lepiej rozwinięta niż leszczyńskie).Tu recesja lądolodu odbywała się wieloetapowo. Występowały subfazy: chodzieńska, krajeńska, kujawska.

-Faza pomorska - wzdłuż najwyższych wysokości garbu pojeziernego - pozostały moreny czołowe spiętrzone, z zaburzeniami glacjotektonicznymi (Wzgórza Szymbarskie np. Wieżyca na Poj. Pomorskim), liczne rozległe sandry (Pomorski (Brdy, Wdy), Augustowski), dużo form recesyjnych (na Poj. Pomorskim i Suwalskim). Najświeższa najbardziej czytelna w krajobrazie rzeźba

-Faza gardzieńska - pozostały formy czołowomorenowe, gł. na wyspie Wolin i na S od J. Gardno, bardzo mało sandrów, formy typowe to morenny denne Puszcza Wkrzańska, niecka Szczecińska

2. Podział nizin wg Kondrackiego

dla nizin - kryterium genezy:

1.nadmorski -gatunki - wydmowy, lagunowy, deltowy.

2.młodoglacjalny -gatunki - równin morenowych, pagórkowaty pojeziorny, sandrowy pojeziorny. Wszędzie występują jeziora; zbudowane z sandrów, moren czołowych i dennych

3.staroglacjalny - gatunki - równin denudacyjnych, wzgórz ostańcowych, Silnie porzekształcony przez procesy preyglacjalne, małe zróżnicowanie wysokości

4.dolin i równin akumulacji wodnej - gatunki - terasowo-wydmowy,zalewowy, rzeczno-jeziorny - występują jeziora krasowe i torfowiska - zabagnione Polesie Lubelskie.

3. Gdzie w Polsce występują trzony krystaliczne

granity: Tatry Wysokie, Strzelin, Strzegom

gnejsy: Góry Sowie, Mayw Śnieżnika, Góry Bystzryckie i Orlickie

sjenit: okolice Złotegp Stoku

4.Występowanie lessów w Polsce, rejony

- Lubelski - miąż. do 40m i bardzo dobrze rozwinięta rzeźba lessowa, kilka km wąwozów na 10km² powierzchni;

- Sandomierski - E część podobna do Lubelskiego, W część o mniejszej miąż., brak form lessowych

- Krakowski - na Niecce Nidziańskiej i w S części Jury K-CZ, miąż. na tyle mała że less dostosowuje się i łagodzi starszą rzeźbę. Lelowska wyspa lessowa - powierzchnia urozmaicona poprzez istnienie większych i mniejszych zagłębień - są to formy krasu zakrytego, gdzie less dostosowuje się do rzeźby

- Podsudecki - Płaskowyż Głubczycki, dol. Henrykowa;

- Podkarpacki - less tworzy wąskie listwy, w S cz. Kotliny Sandomierskiej.

5.Miocen - pozostałości w Sudetach

- zachodzi wulkanizm powierzchniowy - lawy bazaltowe (Niecka Turoszowska, Złotoryja, Leśna, wzdłuż Sudeckiego uskoku brzeżnego).

- Formy tego wulkanizmu:

1) neki wulkaniczne (Przedgórze Sudeckie),

2) wyniesienia płaskowyżowe,

3) żyły bazaltowe (we wnętrzu Sudetów - Mały Kocioł Śnieżny, okololice Lądka Zdroju);

- złoża sudeckich wód mineralnych z tego okresu to szczawy, radoczynne w Okręgu Karkonoskim i Wałbrzyskim oraz Kłodzkim;

- brak zalewów morskich; Polska SW - górzysta, reszta położona niżej i porośnięta bujną roślinnością;

- powstaje II poziom zrównania tektonicznego na wys. 600-800m (G. Stołowe);

- zachodzi kol. faza fałdowania alpejskiego - wydźwignięcie Sudetów i odmłodzenie Sud. Uskoku Brzeż, Przedgórze nienaruszone;

6.Wiek elementów rzeźby Niziny Mazowieckiej

przed czwartorzędem - synklina między platformą Europy Zachodniej a platformą Europy Wschodniej.

trzeciorzęd - płytka niecka mazowiecka

plejstocen - najwyższe wzniesienia na jej peryferiach (zlodowacenie środkowopolskie) Wysoczyzna Płońska, Wysoczyzna Rawska

holocen - kompleksy wydm parabolicznych. Większe nagromadzenia tych form występują w Kotlinie Warszawskiej, dolinie rzeki Radomki i Pilicy oraz na Równinie Kurpiowskiej

7. Roślinność w holocenie

W holocenie:

1.okres preborealny - w całym kraju rzadkie lasy brzozowe, brzozowo-sosnowe, na płd świerk i rośliny stepowe

2.okres borealny - lasy sosnowe z leszczyną, pojawia się dąb wiąz, lipa , świerk w Karpatach wypiera sosnę

3.okres atlantycki- najcieplejszy okres holocenu,rozprzestrzenia się las liściasty, sosnawycofuje się na mniej urodzajne podłoże. Dominuje dąb, lipa, wiąz, jesion, klon, olcha, pojawia się grab-dęby atlantyckie

4.okres subborealny- mniej wiązu i lipy ekspansja buku, jodły, grabu i świerku. Wzrost pyłków roślin uprawnych i synantropijnych.

5.okres subatlantycki - cofanie się zasięgu sosny, buku, wzrost udziału roślin uprawnych, wykształcenie się w Karpatach regle jodłowo-bukowego. Znaczne uszczuplenie powierzchni lasów i gatunków roślin.

8.Jakie są wydmy w Słowińskim PN

ruchome, eoliczne, paraboliczne, przednie ,najwyższa: Łącka Góra liczy 32 m n.p.m.

Największą wysokość wydmy paraboliczne osiągają w miejscu zagięcia łuku, w tzw. czole.

9.Cechy morfogenetyczne krajobrazów wyżynnych.

Morfogenetyczny proces- proces rzeźbotwórczy

10.Dowody wielokrotnego zlodowacenia w Tatrach

wystąpiły 3 kolejne zlodowacenia: Sanu, Odry i Wisły. Na Podhalu występują 3 poziomy stożków rzecznolodowcowych i żwirowisk (poziom Antałówki, Bystrego i Zakopanego). W dolinach rzek karpackich 3 poziomy teras o podobnym wieku. Piętrowość kotłów (Morskie Oko, Czarny Staw). Moreny recesyjne. B.duży stopień przeobrażenia glacjalnego w obrębie stoków i dolin

zestaw BB

1.Budowa i wiek Wału Trzebnickiego

Wał Trzebnicki - granica zlodowacenia Warty (plejstocen), stanowi sferę zburzeń glacjotektonicznych, które sfałdowały warstwy mioceńskie z węglem brunatnymi

Mezoregiony (jeśli o to chodzi w budowie) Wzniesienia Żarskie, Wzgórza Dalkowskie, Obniżenie Ścinawskie, Wzgórza Trzebnickie, Wzgórza Twardogórskie, Wzgórza Ostrzeszowskie

2.Formy glacjalne w Tatrach

cyrki lodowcowe (Morskie Oko, Czarny Staw) - piętrowe

cyrki lodowcowe (Dolina 5 stawów) - złożone

cyrki lodowcowe (przegłębione i odcięte ryglem skalnym)

suche kotły lodowcowe (Kocioł Mięguszowicki)

doliny U - kształtne

doliny zawieszone

3.Które z drzew są drzewami, które kończą zasieg w Polsce

Olcha szara - granica N -Karpaty i kotliny Podkarpackie, Sudety i Nizina Śląska + wyspowo wzdłuż dolin rzecznych i południowa granica części Żuław

Buk - wschodnia granica o urozmaiconym przebiegu: pas wyżyn, Wał Trzebnicki, środkowa Wielkopolska aż po Warmię + występowanie wyspowe na obszarze Wielkopolski i wyżyny Lubelskiej

Świerk - garnica N - wyraźna przerwa w rozsiedleniu świerku w Bieszczadach i nad środkowym Sanem (bo jest za ciepło, bo ciepłe wiatry z niz.Poznańskiej)

Jodła - granica N cofanie się jodły w obszarze wyżyny Łódzkiej, występuje wgórach i na wyżynach

4.Podział nizin wg Rychlinga

dla nizin - kryterium morfometryczne:

1.równinny i falisty - gatunki - pagórkowaty, glacjalny, peryglacjalny;

2.pagórkowaty - gatunki - eoliczny, glacjalny i fluwioglacjalny;

3.wzgórzowy - gatunki - j. w.

5.Formy paleogenu

• PALEOCEN/EOCEN

- istnieje już wyspa tatrzańska, ale bez odsłoniętego trzonu krystalicznego;

- powstały mogoty krasowe (wzgórza porośnięte tropikalną roślinnością) i powierzchnia zrównań (jest nią np.; Równia pod Śnieżka, rejon Śnieżnika, w G. Izerskich

- podszczytowe powierzchnie zrównań wyst. w Masywie Ślęży, i w obrębie Wzgórz Strzegomskich;

- ragm. paleogeńskiej powierzchni zrównań wyst. w Niecce Nidziańskiej, na Wyżynie Śląskiej, na Wyżynie Lubelskiej, w G. Świętokrzyskich.

• OLIGOCEN

- kolejna faza orog. alpejskiej, która wydźwignęła pas wyżyn, zaczęły się tworzyć Karpaty Zewnętrzne;

- powstał Sudecki Uskok Brzeżny - wydźwignięte zostały Sudety i Przedgórze Sudeckie;

6.Podział krajobrazu górskiego

Wg. Rychlinga - kryterium wys. n.p.m.:

średniogórski - gatunki - regla dolnego i górnego;

wysokogórski - gatunki - kosodrzewiny, hal, turni

Wg Kondrackiego - kryterium wys. n.p.m. - wpływa na klimat, szatę rośl., proc. geomorfologiczne:

równin śródgórskich (b. dobrze widoczne w Sudetach);

regla dolnego;

regla górnego;

piętro subalpejskie

piętro alpejskie.

7.Krajobraz nadmorski

nadmorski -gatunki - wydmowy, lagunowy, deltowy. Krajobraz ten pokrywa się dokładnie z kraj. nizin nadmorskich; duże zróżnicowanie roślinności

8.Krajobraz węglanowy

Krajobraz wyżynny węglanowy występuje przede wszystkim na Wyżynie Lubelskiej i Wyżynie Małopolskiej. Ma on różne odmiany w zależności od charakteru skał podłoża: marglowy, wapienny, dolomitowy, gipsowy itp. Jednakże wszystkie skały podlegają procesom krasowym, a wody gruntowe przybierają charakter wód szczelinowych. Gleby należą przeważnie do typu rędzin. Naturalne zespoły roślinne reprezentuje klasa Querceto - Fagetea, czasem występują też murawy kserotermiczne (przystosowane do życia w warunkach niedoboru wody).

9.Jaki wpływ miał perm na ukształtowanie rzeźby Polski

PERM

- po zakończonej orogenezie hercyńskiej maja miejsce nieciągłe odkształcenia ;

- dol. perm to okres lądowy w całej Polsce;

- występują duże deniwelacje terenu; zachodzi wulkanizm powierzchniowy w Sudetach i regionie krakowskim - powstają porfiry i melafiry. W Sudetach efekty wulkanizmu widoczne we współczesnym krajobrazie;

- w górnym permie miał miejsce ostatni zalew paleozoiczny;

Pojawiają się ponadto rudy miedzi (Przedpole Sudetów) i złoża soli (Niż Polski).

10.Formy rzeźby młodoglacjalnej (chyba na Kaszubach)

Składają się na nie garby i pagórki moreny czołowej (Wzgórza Szymbarskie z Wieżycą, Złotą Górą), wały moren dennych, głazy narzutowe, duża liczba jezior moreny dennej i czołowej, jeziora rynnowe: jeziora Raduńskie, j.Wdzydze, j. Charzykowskie, wały ozów.

---