Samobójstwa — plaga młodzieży
AK gdyby za mało było wojen, morderstw i innych okropności rujnujących życie młodym ludziom, oni sami kładą mu kres, popełniając samobójstwo. Poza tym swe młode umysły i ciała niszczą narkotykami i alkoholem, wskutek czego wielu umiera. Coraz częściej jako przyczynę śmierci podaje się niezamierzone lub celowe przedawkowanie narkotyków.
Czasopismo Morbidity and Mortality Weekly Report z 28 kwietnia 1995 roku donosi, że „w USA samobójstwo jest trzecią z głównych przyczyn zgonów osób w wieku od 15 do 19 lat”. Doktor J. J. Mann pisze: „Co roku samobójstwo popełnia przeszło 30 000 Amerykanów [w 1995 roku — 31 284]. To bardzo smutne, ale na ogół ofiarami są ludzie młodzi (...) Dziesięć razy więcej osób próbuje odebrać sobie życie, lecz im się to nie udaje. (...) Dla specjalistów rozpoznanie pacjentów ze skłonnościami samobójczymi jest bardzo trudnym zadaniem — niełatwo ustalić, którzy spośród cierpiących na depresję będą usiłowali pozbawić się życia, a którzy tego nie zrobią” (The Decade of the Brain).
„Tej wiosny [1995 roku] dokonano w USA więcej zamachów samobójczych niż w ciągu 13 lat, które tu spędziłem” — zauważył Simon Sobo, ordynator oddziału psychiatrycznego szpitala w New Milford w stanie Connecticut. W kraju tym co roku tysiące nastolatków usiłuje odebrać sobie życie. Każda taka próba to wołanie o pomoc i zainteresowanie. Kto udzieli wsparcia tym młodym, zanim będzie za późno?
Problem ogólnoświatowy
W innych rejonach świata sytuacja wygląda podobnie. Jak podaje czasopismo India Today, w 1990 roku w Indiach życie odebrało sobie jakieś 30 000 młodych ludzi. Liczba młodocianych samobójców wzrasta również w Finlandii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Izraelu, Kanadzie, Nowej Zelandii, Szwajcarii i Tajlandii. Według raportu Funduszu Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom (UNICEF) z roku 1996 najwyższy wskaźnik samobójstw wśród młodzieży ma Finlandia, Litwa, Łotwa, Nowa Zelandia, Rosja i Słowenia.
Do tej grupy państw można również zaliczyć Australię. Gazeta The Canberra Times informuje, że w 1995 roku samobójstwa stanowiły tam przyczynę 25 procent zgonów młodych mężczyzn oraz 17 procent zgonów młodych kobiet. Wśród chłopców odnotowano pięć razy więcej „udanych” samobójstw niż wśród dziewcząt. Podobnie jest w większości krajów.
Czy to znaczy, że chłopcy częściej niż dziewczęta próbują odebrać sobie życie? Niekoniecznie. Dostępne dane nie wskazują, by płeć odgrywała tu decydującą rolę. Niemniej „według ostatnich doniesień WHO w państwach uprzemysłowionych samobójstwo popełnia około cztery razy więcej młodych mężczyzn niż kobiet” (The Progress of Nations, publikacja UNICEF).
Jednakże nawet ta przerażająca statystyka nie mówi wszystkiego. Wyliczenia i dane z obserwacji klinicznych czyta się zadziwiająco łatwo. Ale często nie pamiętamy, że za suchymi liczbami kryją się wstrząśnięte rodziny, złamane serca, nieszczęście, ból i rozpacz tych, którzy pozostali i zastanawiają się, dlaczego tak się stało.
Czy można więc w jakiś sposób zapobiegać samobójstwom wśród młodzieży? Dostrzeżono kilka czynników, które pomagają uniknąć takich dramatów.
Przyczyny samobójstwIstnieje wiele teorii mających wyjaśnić motywy targania się na własne życie. „Samobójstwo jest reakcją danej osoby na problem, który wydaje się ją przerastać, na przykład na samotność, śmierć kogoś bliskiego (zwłaszcza współmałżonka), rozpad małżeństwa rodziców, poważną chorobę, starzenie się, brak zatrudnienia, kłopoty finansowe i uzależnienie od narkotyków” (The American Medical Association Encyclopedia of Medicine).
Socjolog Émile Durkheim wyodrębnił cztery podstawowe rodzaje samobójstw:
1. Samobójstwo egoistyczne — „u jego podłoża może leżeć brak zintegrowania się danej jednostki ze społeczeństwem. Tacy samobójcy, zwykle pozostawieni sami sobie, nie czują się związani ze środowiskiem ani od niego zależni”. Na ogół są to samotnicy.
2. Samobójstwo altruistyczne — „jednostka jest nadmiernie zintegrowana z grupą, toteż nie ma takiego wyrzeczenia, na jakie by się dla niej nie zdobyła”. Przykładem mogą być japońscy kamikadze z czasów II wojny światowej albo ekstremiści religijni, którzy wysadzają się w powietrze, by zabić domniemanych wrogów. W grę wchodzą też osoby odbierające sobie życie w celu zwrócenia uwagi społeczeństwa na jakąś sprawę.
3. Samobójstwo anomiczne — „ofiara nie potrafi w racjonalny sposób radzić sobie z sytuacją kryzysową i decyduje się rozwiązać problemy przez samobójstwo. Popełnia je wtedy, gdy jej ustalony związek z otoczeniem ulega nagłej, szokującej zmianie”.
4. Samobójstwo fatalistyczne — „uważa się, że prowadzi do niego nadmierna kontrola ze strony społeczeństwa, które zasadniczo ogranicza wolność jednostki”. Ofiary „odnoszą wrażenie, iż nie mają przed sobą żadnej przyszłości” (Alan L. Berman i David A. Jobes, Adolescent Suicide: Assessment and Intervention).