Zarządzanie podatkami w przedsiębiorstwie

Wykład 1 - 4.10.2013

Pojęcie – podatek

Wynika z ustawy podatkowej (art. 6 o.p.) zgodznie z art. 3 pkt 3 o.p. – podatek to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy.

Pod pojęciem podatku rozumie się też zaliczki na podatek, raty podatków (jeżeli taka forma płatności jest przewidziana przepisami odpowiedniej ustawy np. w podatku rolnym czy też podatku od nieruchomości należnym od osób fizycznych) oraz opłaty i niepodatkowe należności budżetowe.

Funkcje podatku są utożsamiane z rolą podatku i określają miejsce, jakie zajmuje on w gospodarce:

- funkcja fiskalna (dochodowa), tzn. dostarczenie państwu dochodów

- funkcja regulacyjna - polega ona na kształtowaniu dochodu i majątku będących w dyspozycji podatników poprzez przesuwanie środków finansowych w odpowiednich proporcjach między podmiotami gospodarczymi a budżetem, następuje korekta dochodów. Podatek może służyć oddziaływaniu na gospodarkę jako całość lub działaniom o charakterze selektywnym.

- funkcja stymulacyjna - oznacza wykorzystywanie instrumentów podatkowych w celu wywarcia wpływu na warunki działania jednostek oraz na kierunki i tempo ich rozwoju. Funkcja stymulacyjna urzeczywistnia się poprzez zróżnicowanie obciążeń podatkowych, dzięki czemu podatek może wpłynąć zachęcająco lub zniechęcająco na decyzje w sprawie podejmowania lub likwidowania działalności oraz ustalania zakresu jej prowadzenia. Praktycznym wyrazem realizacji tej funkcji w sensie pozytywnym jest system zwolnień i ulg podatkowych. Dotychczas w systemie podatkowym istniał dość szeroki zakres ulg i zwolnień podatkowych.

Elementy konstrukcji podatku

- podmioty opodatkowania,

-przedmiot opodatkowania,

-podstawa opodatkowania,

- stawki i skale podatków.

Podmiotem czynnym jest z reguły państwo, z tym zastrzeżeniem, że wymiar i pobór może być dokonywany przez różne organy finansowe.

Organami podatkowymi są:

- naczelnik urzędu skarbowego,

- przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego – jako organy pierwszej instancji,

- dyrektorzy izby skarbowej – jako organy odwoławcze od decyzji urzędów

skarbowych,

- samorządowe kolegia odwoławcze – jako organy odwoławcze od decyzji przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego.

Minister właściwy do spraw finansów publicznych jest także organem podatkowym, ale w ograniczonym zakresie, tj. jest organem pierwszej i drugiej instancji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienia postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej wygaśnięcia wszczynanych przez niego z urzędu. Ponadto minister właściwy jest organem właściwym w sprawach porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych, a także w sprawach interpretacji postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Podatnikiem jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.

Płatnikiem jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej obowiązana do obliczenia i pobrania podatku od podatnika i do wpłacenia go na właściwy rachunek.

Inkasentem jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej obowiązana do pobrania podatku i do wpłacenia go na właściwy rachunek organu podatkowego.

Przedmiotem podatku są rzeczy lub zdarzenia (określona sytuacja faktyczna lub prawna), z których wystąpieniem ustawa wiąże powstanie obowiązku podatkowego, np. uzyskanie dochodu w podatku dochodowym.

Podstawę opodatkowania stanowi wartość przedmiotu opodatkowania z reguły wyrażona w pieniądzu. Podstawa opodatkowania jest ilościowa konkretyzacją przedmiotu opodatkowania, która stanowi podstawę wymiaru podatku.

Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa wiąże powstanie takiego zobowiązania lub z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.

Podstawę opodatkowania ustala się bądź na podstawie rachunkowości podatnika lub innych dowodów stwierdzających rzeczywistą wartość przedmiotu opodatkowania, bądź też określa się ją szacunkowo, opierając się na z góry przyjętych normach.

Kumulacja podatkowa –jej istota wyraża się w łączeniu różnych podstaw opodatkowania w całość, z reguły w celu zwiększenia ciężaru podatkowego. Zasada kumulacji wszelkich dochodów polega ona na włączaniu do podstawy wymiaru podatku wszystkich dochodów tego samego podatnika uzyskanych w ciągu roku podatkowego. Nie kumuluje się jedynie dochodów podlegających odrębnemu opodatkowaniu w formie zryczałtowanej. Są to m. in. dochody ze sprzedaży nieruchomości, z odsetek od pożyczek (z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności przedsiębiorcy), z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych.

Wykład 2 – 11.10.2013

Stawki podatkowe są współczynnikami określającymi wysokość podatku w stosunku do podstawy opodatkowania. Stawka podatkowa ustalona jako pewna kwota jest stawką kwotową, a ustalona jako część podstawy opodatkowania jest stawką procentową.

Skala podatkowa jest to zbiór stawek podatkowych, zestawienie tabelaryczne, w którym ujmuje się poszczególne zakresy skal podatkowych wraz z odpowiadającymi im stawkami

podatkowymi.

Przy skali proporcjonalnej, tj. liniowej, należność podatkowa rośnie w takim stopniu, w jakim rośnie podstawa opodatkowania. Proporcjonalną skalę podatkową najczęściej stosuje się w podatkach przychodowych i konsumpcyjnych.

Skala progresywna sprawia, że należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania. Jest to rodzaj skali najczęściej stosowany w praktyce. Progresywna skala podatkowa zwykle jest stosowana przy podatkach dochodowych i majątkowych.

Zwolnienie podatkowe polegają na całkowitym lub częściowym pominięciu dochodów uzyskiwanych z niektórych źródeł przy ustalaniu podstawy opodatkowania.

Ulgi podatkowe polegają na zmniejszeniu wielkości podatku już po dokonaniu wymiaru.

Zasady podatkowe – formalne

- nakładanie podatku wyłącznie w drodze ustawowej

- nakaz formułowania prawno-podatkowego stanu faktycznego, z którym prawno wiąże obowiązek podatkowy w sposób jasny , zupełny i kompletny

- zakaz wypełniania luk w prawie i stosowania analogii na niekorzyść podatnika

- pewności prawa i zaufania obywateli do organów podatkowych

- niedziałanie prawa podatkowego wstecz

- niezmienienie obciążeń podatkowych w trakcie roku podatkowego w odniesieniu do podatków rozliczanych w skali rocznej

-odpowiednie vacatio legis (okres pomiędzy uchwaleniem, opublikowaniem a wejściem w życie ustawy)

Materialne zasady podatkowe

- sprawiedliwości podatkowej

- powszechności opodatkowania

- równe traktowanie podatników

Wykład 4 – 25.10.2013

Kontrola podatkowa (Dział 6 o.p.)

Do przeprowadzania kontroli rozliczeń podatkowych przez podatników są wyznaczeni:

- dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej

- urzędy skarbowe.

Kontrola podatkowa prowadzona jest według norm Ordynacji podatkowej (art. 281-292 o.p.) przez urzędy skarbowe. Po jej zakończeniu kontrolujący sporządzają protokół kontroli, do którego kontrolowany może

wnieść zastrzeżenia lub wyjaśnienia.

Kontroli podlegają:

- podatnicy,

- płatnicy i

- inkasenci oraz

- następcy prawni tych podmiotów.

- zawsze podejmowana jest z urzędu.

Kontrola podatkowa jest przeprowadzana na podstawie imiennego upoważnienia. Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli podatkowej zawiera:

1) oznaczenie organu, datę i miejsce wystawienia;

1a) wskazanie podstawy prawnej;

2) imię i nazwisko kontrolującego (kontrolujących);

3) numer legitymacji służbowej kontrolującego (kontrolujących);

4) oznaczenie kontrolowanego;

5) określenie zakresu kontroli;

6) datę rozpoczęcia i przewidywany termin zakończenia kontroli;

7) podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji;

8) pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego wynikających z przepisów niniejszego działu.

Wszczęcie kontroli podatkowej następuje, generalnie, przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej lub dowodu osobistego, jeżeli kontrolujący nie ma obowiązku posiadania legitymacji.

Czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego wskazanej. Jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, czynności kontrolnych dokonuje się w obecności osób upoważnionych.

Czynności kontrolne dotyczące przeprowadzenia dowodu z ksiąg, ewidencji, zapisków lub innych dokumentów nie wymagają obecności świadka.

Kontrolowany ma prawo rezygnacji z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych. Oświadczenie o rezygnacji z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych powinien złożyć na piśmie.

Czynności kontrolne mogą być prowadzone:

- w siedzibie kontrolowanego,

- w innym miejscu przechowywania dokumentacji lub

- w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością.

Czynności kontrolne mogą być wykonywane wyłącznie w godzinach prowadzenia działalności przez kontrolowanego.

Prawa kontrolującego

Przepis art. 286 o.p. wymienia niektóre z czynności kontrolnych, jakie mogą być wykonywane w czasie kontroli.

Kontrolujący są uprawnieni do:

- wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego,

- wstępu do lokali mieszkalnych, jeżeli jest to niezbędne do zweryfikowania zgodności stanu faktycznego z danymi wynikającymi ze złożonej przez podatnika deklaracji oraz z innych dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków na cele mieszkaniowe,

- żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz do dokonania jego oględzin,

- żądania do udostępnienia akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów i notatek, - zbierania innych niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontrolą,

- zabezpieczania zebranych dowodów,

- legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli,

- żądania przeprowadzenia spisu z natury,

- przesłuchiwania świadków, kontrolowanego oraz osób upoważnionych do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw, pracowników i osób współdziałających z kontrolowanym (do osób współdziałających nie można zaliczyć kontrahentów podatnika, współdziałanie dotyczy tutaj działania wewnątrz przedsiębiorstwa),

- zasięgania opinii biegłych.

Ponadto kontrolujący może zażądać wydania, na czas trwania kontroli, za pokwitowaniem:

- próbek towarów,

- akt, ksiąg i dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że są one nierzetelne lub gdy podatnik nie zapewnia kontrolującym warunków umożliwiających wykonywanie czynności kontrolnych związanych z badaniem tej dokumentacji, a w szczególności nie udostępnienia kontrolującym samodzielnego pomieszczenia i miejsca do przechowywania dokumentów.

Kontrolujący może w razie uzasadnionej potrzeby zażądać pomocy organu Policji, Straży Granicznej lub Straży Miejskiej, jeżeli trafi na opór uniemożliwiający lub utrudniający przeprowadzenie czynności kontrolnych, albo zwrócić się o ich asystę, gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, Że na taki opór natrafi.

Do uprawnień kontrolowanego można zaliczyć m. in.:

- kontrolujący ma obowiązek okazać upoważnienie do kontroli i legitymację służbową,

- kontrolujący ma obowiązek informowania o każdym przypadku niezakończenia kontroli w terminie,

- czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osób przez niego wskazanych (nie dotyczy dowodu z ksiąg, ewidencji, zapisków, innych dokumentów),

- czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie kontrolowanego – w godzinach prowadzenia działalności,

- czynność oględzin lokalu jest możliwa tylko za zgodą kontrolowanego (jeśli jej nie ma, wymagana jest zgoda prokuratora),

- kontrolowanego zawiadamia się o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin nie później niż bezpośrednio przed przeprowadzeniem czynności,

- jeśli kontrolowany nie zgadza się z ustaleniami protokołu, może w terminie 14 dni od jego doręczenia przedstawić zastrzeżenia lub wyjaśnienia wskazując wnioski dowodowe,

- organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania,

- w każdym stadium postępowania organ podatkowy obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzani z nich notatek, kopii lub odpisów – w lokalu organu podatkowego w obecności pracownika tego organu.

Cały przebieg kontroli kontrolujący dokumentuje w protokole. Protokół kontroli zawiera w szczególności:

- wskazanie kontrolowanego,

- wskazanie osób kontrolujących,

- określenie przedmiotu i zakresu kontroli,

- określenie miejsca i czasu przeprowadzenia kontroli,

- opis dokonanych ustaleń faktycznych,

- dokumentację dotyczącą przeprowadzonych dowodów,

- pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień.

Jest obowiązek zawiadomienia przez organy podatkowe kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Organ podatkowy jest uprawniony do wszczęcia kontroli podatkowej nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż po upływie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.

Wyjątki od obowiązku uprzedniego doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Należą do nich, m. in. sytuacje, w których kontrola dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, czy ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej.

Wykład 5 – 8.11.2013

Zmiany w podatku VAT od 01.01.2013 r. „ulga na złe długi”

Zmiany w uldze na złe długi

• Instytucja „ulgi na złe długi” pojawiła się w polskiej ustawie o VAT wraz z nowelizacją ustawy o VAT, 1 czerwca 2005 r w odpowiedzi na krytykę środowiska gospodarczego związaną z brakiem takiego unormowania w ustawie VAT od dnia wejścia Polski do Unii Europejskiej, a której brak zaburzał działanie jednej z podstawowych zasad podatku VAT – zasady neutralności podatku.

• Problem był o tyle bardziej istotny, ponieważ dyrektywa 2006/112/WE zawierała przepisy, które pośrednio wskazywały na konieczność wprowadzenia takiego mechanizmu.

Art. 90

1. W przypadku anulowania, wypowiedzenia, rozwiązania, całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności lub też w przypadku obniżenia ceny po dokonaniu dostawy, podstawa opodatkowania jest stosownie obniżana na warunkach określonych przez państwa członkowskie.

Od 1 stycznia 2013 wraz z nowelizacją ustawy o VAT, wprowadzone zostały nowe regulacje odnośnie ulgi na złe długi w stosunku do należności, których nieściągalność została uprawdopodobniona.

Są one bezpośrednio związane z nowymi zasadami określającymi utratę prawa do odliczenia podatku naliczonego przez dłużnika.

Ulga na złe długi – uregulowania dotyczące dłużnika

• Od 1 stycznia 2013 r. zrezygnowano, z powiązania utraty prawa do odliczenia podatku naliczonego ze zgłoszeniem przez wierzyciela faktu braku zapłaty przez dłużnika. Zdecydowano się natomiast wprowadzić powszechny obowiązek korekty podatku naliczonego, w sytuacji w której należność nie została uregulowana.

• Podatnik, który nie uregulował należności wynikającej z faktury w terminie 150 dni od upływu terminu płatności wskazanego na fakturze, zobowiązany jest do korekty podatku naliczonego, wynikającego z faktury, w tej części w której nie została taka należność uregulowana.

Art. 89b.W przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Przykład 1

• Firma X zakupiła towary od firmy Y, faktura potwierdzająca dokonanie transakcji została wystawiona 02.01.2013 na kwotę netto 10 000 PLN, VAT 2300 PLN. Termin płatności wynosił 30 dni. Dłużnik skorzystał z pełnego prawa do odliczenia w deklaracji VAT-7 za styczeń 2013, jednak należność uiścił tylko w 40% tj. w kwocie 4920 PLN dnia 01.02.2013 (upływ terminu płatności wskazanego na fakturze).

• W sytuacji w której pozostała część należności nie zostanie uiszczona w terminie 150 dni od upływu terminu płatności wskazanego na fakturze tj. do 01.06.2013, nabywca będzie zmuszony do korekty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym termin ten upłynął, czyli w powyższym przykładzie – w deklaracji za czerwiec 2013 r.

• Wysokość korekty jest uzależniona od kwoty niespłaconej należności. Firma X zapłaciła 4920 PLN z 12 300 PLN wymaganych do zapłaty, dlatego:

• 12300 - 4920 = 7380 PLN – kwota pozostała do zapłaty

• 7380 * 23/123 = 1380 PLN – kwota podatku VAT podlegająca korekcie

Art. 89b.2. W przypadku częściowego uregulowania należności w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, korekta dotyczy podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności. Przepis ust. 1a stosuje się odpowiednio.

• W sytuacji w której pomimo upływu terminu 150 dni, dłużnik dokona zapłaty zaległej zaległości w obrębie okresu rozliczeniowego, w którym ten termin upłynął, obowiązek korekty podatku naliczonego nie powstaje (w tej części w jakiej uregulowano zaległość).

• Odnosząc sytuację do powyższego przykładu, jeżeli dłużnik uregulowałby pozostałą kwotę 7 380 PLN do końca danego okresu rozliczeniowego, tj. do 30.06.2013, dłużnik nie ma obowiązku obniżenia podatku naliczonego

Art. 89b.1a. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli dłużnik uregulował należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności.

2. W przypadku częściowego uregulowania należności w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, korekta dotyczy podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności. Przepis ust. 1a stosuje się odpowiednio.

Poniższa ilustracja wskazuje jak taka korekta powinna zostać wykazana w deklaracji VAT-7 (poz. 51 oraz 52)

• W sytuacji w której należność zostanie uregulowana w terminie późniejszym niż 150 dzień od dnia upływu terminu płatności wskazanego na fakturze oraz po zakończeniu okresu rozliczeniowego w którym termin ten upłynął, dłużnik ma prawo do stosownego powiększenia podatku naliczonego wynikającego z zapłaty zaległej należności.

Art. 89b4. W przypadku uregulowania należności po dokonaniu korekty, o której mowa w ust. 1, podatnik ma prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym należność uregulowano, o kwotę podatku, o której mowa w ust. 1. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek naliczony może zostać zwiększony w odniesieniu do tej części.

Art. 89b6. W przypadku stwierdzenia, że podatnik naruszył obowiązek określony w ust. 1, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur, który nie został skorygowany zgodnie z ust. 1. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.

Ulga na złe długi – zmiany dotyczące wierzyciela

• Warunki, które po nowelizacji, muszą zostać spełnione aby podatnik mógł skorzystać z ulgi na złe długi zostały określone w art. 89a ust 1-7.

Warunki uprawniające do skorzystania z ulgi:

• Nieściągalność wierzytelności musi zostać uprawdopodobniona;

• dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

• na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, o której mowa w ust. 1:

• a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,

• b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

• od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;

• Wierzytelność nie została zbyta w jakiejkolwiek formie;

• Pomiędzy wierzycielem, a dłużnikiem, nie istnieje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4;

Art. 89a1a. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

• W pierwotnych regulacjach obowiązujących do końca 2012 roku, termin ten wynosił 180 dni, a ponadto był wydłużony również o dodatkowe procedury administracyjne związane z koniecznością zawiadamiania dłużnika o zamiarze korekty.

• Aktualnie termin ten wynosi 150 dni i został zrównany z terminem, którego upływ określa utratę prawa do odliczenia po stronie dłużnika.

Nowy warunek – weryfikacja statusu dłużnika na dzień poprzedzający złożenie korekty

• W nowych przepisach znalazł się dodatkowy warunek, określający wymóg wierzyciela do weryfikacji statusu dłużnika, który na dzień poprzedzający złożenie korekty deklaracji musi posiadać status podatnika VAT czynnego i nie może znajdować się w trakcie postępowania upadłościowego, bądź likwidacji. Uprzednio, warunek ten odnosił się jedynie do dnia dokonania dostawy towaru lub świadczenia usług, natomiast dopuszczalna była sytuacja, w której podatnik na dzień dokonania dostawy nie znajdował się w trakcie postępowania upadłościowego, lecz w czasie kiedy wierzyciel zdecydował się na skorzystanie z ulgi na złe długi, już w trakcie takiego postępowania się znajdował. Takie stanowisko zajął m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej (sygnatura IPPP1/443-556/09-4/IG) z dn. 21.09.2009 r.

• Powyższa zmiana skutecznie uniemożliwia stosowanie ulgi na złe długi w stosunku do należności nieuregulowanych przed podatników znajdujących się w stanie upadłości.

Ulga na złe długi – zmiany dotyczące wierzyciela

• Na wniosek zainteresowanego, naczelnik urzędu skarbowego ma obowiązek potwierdzić, czy podatnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony. Zainteresowanym może być zarówno sam wierzyciel, jak i osoba trzecia mająca interes prawny w złożeniu wniosku.

Zrezygnowanie z konieczności zawiadamiania dłużnika o zamiarze skorzystania z ulgi

Niewątpliwie jest to najbardziej korzystna zmiana w instytucji ulgi na złe długi. W stanie prawnym obowiązującym do 31.12.2012, wierzyciel posiadał obowiązek poinformowania dłużnika o zamiarze korekty. Ponadto wierzyciel musiał otrzymać potwierdzenie, iż zawiadomienie o zamiarze złożenia korekty zostało przez dłużnika odebrane, z kolei po złożeniu korekty deklaracji przez wierzyciela, posiadał on również obowiązek zawiadomienia dłużnika o tym fakcie. W nowych przepisach zrezygnowano z tego rozwiązania i wierzyciel nie posiada już obowiązku zawiadamiania dłużnika na żadnym etapie postępowania, a cała procedura odbywa się na linii wierzyciel – urząd skarbowy

Nowy formularz VAT-ZD

• Wraz z nowymi rozwiązaniami w instytucji ulgi na złe długi, wprowadzono również nowy formularze deklaracji VAT-7, VAT-7K, VAT-7D, w sekcji F oraz G, pojawiły się pola bezpośrednio związane z ulgą na złe długi.

• Powstał również formularz VAT-ZD, który pełni rolę załącznika do deklaracji VAT-7 oraz pokrewnych, a którego zadaniem jest umożliwienie wierzycielowi dokładnego określenia danych dłużnika, który nie dokonał płatności za zaległość w stosunku do której wierzyciel skorzystał z ulgi na złe długi.

Podsumowanie

• W sytuacji w której należność zostanie uregulowana przez dłużnika, lub zbyta przez wierzyciela, po fakcie złożenia stosownej korekty deklaracji, wierzyciel jest zobowiązany do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta (art. 89a ust.4).

• Zmiany w instytucji ulgi na złe długi miały na celu usunięcie zatorów płatniczych i były częścią kampanii mającej na celu znalezienie rozwiązań mających na celu ochronę małych i średnich przedsiębiorstw przed nierzetelnymi kontrahentami. Obligatoryjna jest korekta podatku naliczonego w przypadku w którym płatność za fakturę nie została uregulowana. W takiej sytuacji dłużnik traci prawo do odliczenia, jednak nie jest pewne czy wierzyciel skorzysta z prawa do obniżenia podatku należnego.

• Zwrócić jednak należy uwagę na fakt, iż wprowadzone zmiany nakładają na wszystkich podatników ścisłą kontrolę swych zobowiązań, ponieważ wydaje się, że organy podatkowe nie będą raczej dociekały przyczyn braku płatności i jeżeli nawet przez nieuwagę, należności wynikające z faktur nie zostaną uregulowane, podatnicy staną się narażeni na dodatkowe sankcje finansowe.