Mowa niezależna jest to dosłowne przytoczenie wypowiedzi czyjejś lub własnej, np.: Basia zapytała: "Pożyczysz mi słownik?"
Odpowiedziałem: "Pożyczę".
Mowa niezależna wymaga użycia dwóch niepowiązanych ze sobą składniowo wypowiedzi zdania wprowadzającego i zdania wprowadzanego. Zdanie wprowadzające, którego orzeczeniem jest najczęściej czasownik oznaczający mówienie (np.: rzec), wyjaśnia kto wypowiada przytoczone słowa.
Zdanie wprowadzane jest przytoczeniem czyichś słów w ich dosłownym brzmieniu.
Mowa zależna jest to przytoczenie czyjejś lub własnej wypowiedzi niedosłownie, lecz w postaci zdania podrzędnego dopełnieniowego.
Np:
- Basia zapytała, czy pożyczę jej słownik.
- Odpowiedziałem, że pożyczę.