Wykład 22.10.2009r

Sarna

Rząd:Parzystokopytne

Podrzad: Przeżuwaczer (Ruminantia)

Rodzina: Jeleniowate (Cervidae)

Jelenie właściwe:

- jeleń europejski

- jeleń sika

- daniel

Jelenie rzekome:

- jelenie amerykańskie (oprócz wapiti)

- łoś

- renifer

- sarna

Obszary występowania rodzaju sarna (Capreolus)

- Sarna syberyjska (wsch Europa. Syberia, Ural, Kazachstan, płn. Mongolia)

- Sarna Tien-Szańska (Tien-Szań)

- Sama Mandżurska (Ussuri, Amur pin -wsch Chiny, Korea)

- Sama połnocnokaukaska (płn. stoki Kaukazu)

- Sama sebzuańska (środkowe Chiny wschodni Tybet)

- Suknia letnia włos 1,5 - 3 0 - 6 cm (śr 0 1 mm)

- Suknia zimowa włos sfalowany z czarną koncówką brunatnożółty- szary- biały 2-4-7 cm (śr 0,3 mm)

- wymiana włosa, IV-V oraz IX-X

- Po 2-3 miesiącach włos letni jak u dorosłych, a we wrześniu włos zimowy nieco ciemniejszy niż u dorosłych

Wielkość saren

- Niemcy- 67 cm w kłębie

- wielkopolskie - 70-72 cm

- lubelskie i olsztyńskie - 74 cm

- Litwa 77 cm

- Syberia- 90 cm

Masa ciała (tuszy - 63%):

- płd. Europa- 12 kg

- Niemcy - 15-16 kg

- Polska 16-20 kg

- Płn. Szwecja, Rosja - do 30 kg

Czynniki determinujące mase ciała:

- północ- południe

- wysokość nad poziomem morza

- warunki pokarmowe (klasa gleb)

- zagęszczenie populacji

- pasożyty

- wiek (do 8 lat)

- wahania sezonowe

Pokrój saren w różnych klasach wieku

Gruczoły zapachowe

Gruczoły zapachowe (duże gruczoły potowe)

- Duże skupiska tkanki gruczołowej Szerokie światło

- Nabłonek izopryzmatyczny (tylko komórki ciemne- liczne mitochondria, lizosomy, lipofuscyna, wakuole MPS)

- Komórki mioepitelialne

- Przewód wvdzielniczv

- Stymulacja czynnikami emocjonalnymi i hormonalnymi

- Gęsta wydzielina rozkładana przez bakterie

Budowa ciała

- 7kręgów szyjnych, 13 piersiowych, 6 lędźwiowych, 8 ogonowych

- Wątroba bez woreczka żółciowego

- Jądra 12 g w zimie i 70 g w lecie

- Ślinianki 6 x większe niż u owcy. Szybka fermentacja i wchłanianie w żwaczu.

- Jelita 2 x krótsze niż u owcy

- Bobki brunatne ok. 14 mm

Uzębienie

- Dorosła sarna

* szczęka 0-0(1) -3-3

* żuchwa 3+1 - 3 - 3

* 32 zęby (P3 dwudzielny)

- Koźlę

* szczęka: 0 - 0(1) - 3 - 0

* żuchwa 3+1 - 3- 0

* 20 zębów (P3 trójdzielny)

- Do 14 miesiąca wszystkie zęby mleczne zostają wymienione na stałe

Ocena wieku na podstawie uzębienia

- Do 12 miesięcy można ustalić wiek dokładnie

- Po 12 miesiącach oceniamy go szacunkowo na podstawie zużycia powierzchni zębów

- Można liczyć słoje na przekroju siekacza (I1) lub warstwy cementu pionowego szlifu korzenia (M1)

Przystosowanie sarny do życia w zaroślach

- klinowaty kształt ciała

- wyższy zad

- małe poroże

- silna, wygięta tylna kończyna (skoki)

- białe lustro (stroszenie, kierunkowskaz)

Poroże

- gęstość masy kostnej = 1,9 g/cm

- 44% związki organiczne

- 56% związki nieorganiczne (fosforan wapnia, węglan wapnia, inne)

Wytwarzanie i zrzucanie poroża

Przekroje poprzeczne parostka w scypule

Formowanie poroża

Korelacja rozwoju poroża z funkcją ją
der

---