Ewa Głowacka

SZKOLNY KONKURS

„Nic, co ludzkie nie jest mi obce”

Cele konkursu:

• rozwijanie zainteresowań prozdrowotnych,

• kształtowanie nawyku korzystania z różnych źródeł wiedzy,

• promocja zdrowia,

• realizacja programu profilaktycznego „Uczymy się ratować”,

• kształtowanie umiejętności logicznego myślenia i korzystania z posiadanej wiedzy.

Forma konkursu:

Konkurs o zdrowiu jest konkursem wewnątrzszkolnym jednoetapowym. Uczniowie otrzymają do rozwiązania zadania testowe, otwarte a także układanki, diagramy.

Uczestnicy:

Uczestnikami konkursu są uczniowie klas I gimnazjum. Udział w konkursie jest dobrowolny.

Komisja Konkursowa:

W skład Komisji Konkursowej wchodzą: pielęgniarka szkolna, pedagog, przedstawiciele zwycięskiej drużyny z ubiegłego roku, nauczyciel biologii.

Regulamin konkursu:

1. W konkursie biorą udział pięcioosobowe drużyny reprezentujące pierwsze klasy gimnazjalne.

2. Na czele każdej drużyny stoi kapitan.

3. Konkurs składa się z 12 konkurencji.

4. Czas trwania konkursu - 2 godziny lekcyjne.

Przebieg konkursu:

Witam wszystkich na już II szkolnym konkursie biologicznym - wiedzy o człowieku.

Witam przede wszystkim przedstawicieli uczniów klas I (5 uczniów z każdej klasy). Są nimi: (zawodnicy przedstawiają się publiczności).

Bottom of Form 1

Chciałabym przedstawić również szanowne jury:

1. Pani Barbara Nikołajuk - pielęgniarka

2. Pani Ewa Modzelewska - pedagog

3. Katarzyna Kalinowska - uczennica klasy IIc

Witam również honorowych gości pana dyrektora Jana Łukszę oraz kibiców poszczególnych drużyn.

Przedstawiam również moich pomocników:

1. Joanna Dąbrowska, która przeprowadzi was przez trudne zadania naszego konkursu,

2. Agata Gaca, która zapisywać będzie wasze punkty,

3. Karolina Lewszuk - nasz nadworny fotoreporter, która przygotuje prasową relację z tego konkursu.

Słowa Terencjusza „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce” będą dzisiaj tematem przewodnim naszego konkursu.

A zatem przystępujemy do konkursu!

Z A D A N I E 1 - 2 pkt. (załącznik 1)

Otrzymacie teraz diagramy, w których ukryte są wyrazy związane z poszczególnymi „układami”. Wasze zadanie polega na wyszukaniu 10 wyrazów charakterystycznych dla danego „układu”.( czas 2,5 min.)

• przedstawiciel grupy losuje diagram, grupa wyszukuje wyrazy związane z otrzymanym „układem” i udziela odpowiedzi.

Z A D A N I E 2- 3 pkt. (załącznik 2)

Zapraszam teraz do serii pytań teoretycznych, za które możecie otrzymać max 1 pkt.

Macie do dyspozycji 80 pytań do wylosowania. Na zastanowienie się grupa ma 30s po upływie tego czasu kolejno reprezentanci grup udzielają odpowiedzi, a jury proszę o ocenianie na bieżąco na karcie punktacji.

• zawodnicy podają numery pytań, opracowują i udzielają odpowiedzi.

ZADANIE 3 - 2pkt. (załącznik 3)

Ślachetne zdrowie,
Nikt się nie dowie,
Jako smakujesz,
Aż się zepsujesz. Tak pisał o zdrowiu Jan Kochanowski

Doskonale wiecie, że już od najmłodszych lat niektórzy z was pracują na choroby, na które będą chorować za 10, 20, 30 lat.

Jak zapobiec danej chorobie? - oto następne wasze zadanie ( czas 4 min.)

• przedstawiciel grupy losuje zestaw chorób, grupa opracowuje zadanie i udziela odpowiedzi

ZADANIE 4 - 3 pkt. (załącznik 4)

Informacją o ogólnym stanie zdrowia pacjenta, a także wskazówką w wykryciu wielu chorób może być badanie ogólne moczu i krwi. Wasze następne zadanie będzie dotyczyło postawienia diagnozy lekarskiej na podstawie otrzymanych wyników badania moczu lub krwi.

( czas 3 min.)

• przedstawiciel grupy losuje zestaw wyników badań, grupa opracowuje je i udziela odpowiedzi

ZADANIE 5 - 2 pkt. (załącznik 5)

Ludzie od wieków przypisywali krwi magiczną moc. Rycerze, chcąc mieć moc byka, pili jego krew. Aby uzdrowić papieża Innocentego VIII w 1492r, przetoczono mu krew 3 chłopców. Była to pierwsza transfuzja. Dopiero jednak badania nad grupami krwi prowadzone na początku XX w. przez K. Landsteinera i l. Hirszfelda, dały początek szerokiemu stosowaniu w lecznictwie przetaczania krwi. Mimo dużego postępu nauki, krew jest nadal niezastąpionym „lekiem” ratującym życie. Przynależność do danej grupy jest dziedziczna. Wasze następne zadanie będzie dotyczyło określenia grupy krwi dzieci.

Ponownie losujemy zadanie, ale tym razem za udzielenie poprawnej odpowiedzi można otrzymać 2 punkty(2min)

• przedstawiciel grupy losuje pytanie, grupa opracowuje i udziela odpowiedzi

ZADANIE 6- 2 pkt. (załącznik 6)

Wszyscy dobrze wiemy, że dzieci są w mniejszym lub większym stopniu podobne do swoich rodziców, dziadków i rodzeństwa. Wskutek dziedziczności ustrój może przekazywać swojemu potomstwu różne cechy np.; wysoki lub niski wzrost, kształt uszu, kolor włosów, oczu itd., a tak, że skłonność do pewnych chorób lub niekiedy przeciwnie, może przekazywać odporność. Choroby dziedziczne to choroby przekazywane z pokolenia na pokolenie, zgodnie z określonymi prawidłowościami procesu dziedziczenia np. albinizm, hemofilia, daltonizm, anemia sierpowata, mukowiscydoza itd.

Wasze następne zadanie będzie dotyczyło określenia prawdopodobieństwa wystąpienia choroby dziedzicznej w danej rodzinie. ( czas 2 min.).

• przedstawiciel grupy losuje pytanie, grupa opracowuje i udziela odpowiedzi

ZADANIE 7 - 2 pkt.

Waszym zadaniem jest ułożenie hasła reklamowego( czas 5 min.)

• przedstawiciel grupy losuje przedmioty ( wodę mineralną, pomidory z gospodarstwa EKO, naczynia wykonane z otrębów, chleb na zakwasie z dodatkiem otrębów i ziaren)), grupa opracowuje hasła reklamowe.

ZADANIE 8 - 5pkt. (załącznik 7)

Co dzień spotykamy się z urazami lub nagłymi zachorowaniami. Zachodzi wówczas konieczność udzielenia pierwszej pomocy przedmedycznej - często ratującej życie. Dobrze byłoby, gdyby każdy z nas znał podstawy udzielania pierwszej pomocy, aby umieć zachować się w różnych przypadkach, które spotykamy w swoim życiu.

Następne zadanie dotyczy właśnie pierwszej pomocy. Wasze zadanie polega na udzieleniu odpowiedzi na 5 pytań. ( czas 2 min.)

Z A D A N I E 9 - 3pkt. (załącznik 8)

W ciągu siedemdziesięciu lat życia zjadamy około 30 ton pokarmu. Prawidłowe żywienie wpływa na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu zdrowia. Nasz organizm potrzebuje zróżnicowanego pokarmu. Specjaliści od żywienia wyróżniają pięć podstawowych kategorii żywności:

1. owoce i warzywa - najbogatsza składnica różnorodnych witamin i składników mineralnych

2. produkty zbożowe - (obejmujące wszystkie rodzaje pieczywa, mąki, makarony, kasze) - stanowią źródło węglowodanów, witamin z grupy B, białka roślinnego i błonnika;

3. mięso i ryby, jaja - które zawierają białko o wysokiej wartości odżywczej oraz witaminy z grupy B;

4. produkty nabiałowe (mleko, kefir, jogurt, twarogi) - dostarczają nam najlepiej przyswajalnego wapnia, wysokowartościowego białka, witaminy B2;

5. tłuszcze - stanowiące główne źródło energii, niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) oraz witamin A, D, E, K;

W naszym codziennym menu powinny znaleźć się produkty ze należące do wszystkich 5 kategorii w odpowiednich proporcjach. Wasze kolejne zadanie będzie polegało na utworzeniu piramidy pokarmowej. ( czas 1,5 min.)

Z A D A N I E 10- 2pkt. (załącznik 9)

Na naszym konkursie nie powinno zabraknąć zadań matematycznych. ( czas 2 min.)

• przedstawiciel grupy losuje zadanie, grupa rozwiązuje i udziela odpowiedzi

Z A D A N I E 11 - 3pkt. (załącznik 10) (Wszystkie grupy otrzymują jednakowe zadanie)

Hormony - to wytwarzane przez organizm, niezbędne dla procesów przemiany materii związki, których zadaniem jest koordynowanie procesów chemicznych zachodzących w komórkach. Hormony nie są budulcem ani nie dostarczają energii. Od ich działania zależy jednak równowaga środowiska wewnętrznego (homeostaza), co jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania wszystkich narządów. Hormony występują w organizmie w bardzo małym stężeniu, ale każde odchylenie od stanu pożądanego zakłóca równowagę i powoduje wystąpienie objawów chorobowych.

Wasze zadanie będzie polegało na dobraniu hormony do jego roli w organizmie człowieka. ( czas 3 min.)

Z A D A N I E 12 -3pkt.

To już ostatnie zadanie!

Przygotujcie na piśmie krótki apel przekonujący waszych kolegów do dbania o swoje zdrowie.

Pamiętajcie, że apel ten potem należy głośno odczytać i nie możesz zmieniać jego formy, ani treści!

Piszcie wyraźnie, bo zapis ten będzie chciało zobaczyć jury! Czekają na was kolejne 3 pkt. do zdobycia! ( czas 6 min.)

To już było wasze ostatnie zadanie, a zatem odetchnijcie, w tym czasie jury podliczy ostatecznie wasze punkty.

• podanie zwycięzców

• rozdanie dyplomów

A ja już dziękuję za spotkanie, gratuluję jeszcze raz wszystkim uczestnikom, dziękuję jury za trudną pracę oceniającego, dziękuje wszystkim kibicom oraz uczniom z klasy 2c za pomoc.

.

Załącznik 1(Zadanie za 2 pkt)

Zestaw 1

W tym diagramie ukrytych jest 10 wyrazów związanych z układem krwionośnym. Wyszukaj je i wykreśl z diagramu.

L	M	L	E	U	K	O	C	Y	T
T	T	Ę	T	N	I	C	E	O	K
A	O	R	T	A	O	K	R	E	W
W	O	D	K	O	M	O	R	A	E
D	A	W	C	A	L	I	M	F	A
H	E	M	A	T	O	K	R	Y	T
H	O	B	I	E	G	N	L	V	B
H	O	B	I	P	G	R	U	P	Y

Zestaw 2

W tym diagramie ukrytych jest 10 wyrazów związanych z układem pokarmowym. Wyszukaj je i wykreśl z diagramu.

L	M	L	I	P	A	Z	A	Y	T
W	Ą	T	R	O	B	A	E	O	K
Z	Ą	B	T	K	O	S	M	K	I
Ś	L	U	Z	O	K	W	A	S	E
D	A	M	I	N	O	K	W	A	S
W	I	T	A	M	I	N	Y	Y	T
H	O	Ż	Ó	Ł	Ć	N	L	V	B
H	E	B	Ł	O	N	N	I	K	T

Zestaw 3

W tym diagramie ukrytych jest 10 wyrazów związanych z układem oddechowym. Wyszukaj je i wykreśl z diagramu.

L	C	Z	A	D	A	T	L	E	N
P	Ł	U	C	A	B	A	Z	O	T
W	Y	M	I	A	N	A	M	K	I
Ś	L	W	D	E	C	H	A	S	E
P	Y	L	I	C	A	K	W	A	K
W	E	N	E	R	G	I	A	Y	T
H	O	N	I	K	O	T	Y	N	A
P	Ę	C	H	E	R	Z	Y	K	I

Zestaw 4

W tym diagramie ukrytych jest 10 wyrazów związanych z układem ruchu. Wyszukaj je i wykreśl z diagramu.

L	S	T	A	W	Y	T	E	A	N
K	O	Ś	Ć	A	K	R	Ę	G	I
W	Y	O	B	O	J	C	Z	Y	K
S	Z	W	Y	E	C	D	Y	S	K
P	Y	O	K	O	S	T	N	A	K
M	I	Ę	Ś	N	I	E	A	Y	T
T	O	R	T	O	P	E	D	A	M
S	K	O	L	I	O	Z	A	K	I

Zestaw 5

W tym diagramie ukrytych jest 10 wyrazów związanych z układem wydalniczym. Wyszukaj je i wykreśl z diagramu.

L	N	E	F	R	O	N	E	A	N
N	E	R	K	A	N	M	O	C	Z
P	Ę	C	H	E	R	Z	Z	Y	K
R	E	S	O	R	P	C	J	A	K
K	O	R	A	I	C	E	W	K	A
M	I	E	D	N	I	C	Z	K	A
T	O	R	M	O	C	Z	N	I	K
S	D	I	A	L	I	Z	A	K	I

Odpowiedzi:

Zestaw 1

		L	E	U	K	O	C	Y	T
	T	Ę	T	N	I	C	E
A	O	R	T	A		K	R	E	W
			K	O	M	O	R	A
D	A	W	C	A	L	I	M	F	A
H	E	M	A	T	O	K	R	Y	T
	O	B	I	E	G
					G	R	U	P	Y

Zestaw 2

		L	I	P	A	Z	A
W	Ą	T	R	O	B	A
Z	Ą	B		K	O	S	M	K	I
Ś	L	U	Z		K	W	A	S
	A	M	I	N	O	K	W	A	S
W	I	T	A	M	I	N	Y
		Ż	Ó	Ł	Ć
		B	Ł	O	N	N	I	K

Zestaw 3

	C	Z	A	D		T	L	E	N
P	Ł	U	C	A		A	Z	O	T
W	Y	M	I	A	N	A
		W	D	E	C	H
P	Y	L	I	C	A
	E	N	E	R	G	I	A
		N	I	K	O	T	Y	N	A
P	Ę	C	H	E	R	Z	Y	K	I

Zestaw 4

	S	T	A	W	Y
K	O	Ś	Ć		K	R	Ę	G	I
		O	B	O	J	C	Z	Y	K
S	Z	W	Y			D	Y	S	K
		O	K	O	S	T	N	A
M	I	Ę	Ś	N	I	E
	O	R	T	O	P	E	D	A
S	K	O	L	I	O	Z	A

Zestaw 5

	N	E	F	R	O	N
N	E	R	K	A		M	O	C	Z
P	Ę	C	H	E	R	Z
R	E	S	O	R	P	C	J	A
K	O	R	A		C	E	W	K	A
M	I	E	D	N	I	C	Z	K	A
			M	O	C	Z	N	I	K
	D	I	A	L	I	Z	A

Załącznik 2(Zadanie za 1 pkt)

1. Specyficzne cechy ludzkie przedstawione są poprawnie tylko w jednym zestawie. Wybierz go:

1. pionowa postawa ciała, mowa, owłosienie

2. pionowa postawa ciała, chód dwunożny

3. chód dwunożny, zamknięty układ krwionośny, dobrze rozwinięty mózg

4. mowa, świadomość, owłosienie ciała

2. Do różnic w budowie, które odróżniają człowieka od innych ssaków nie zaliczamy:

1. wyprostowanej postawy ciała

2. dwunożnego sposobu poruszania się

3. wysklepionej stopy

4. zamkniętego układu krwionośnego

3. Bierny układ ruchu to:

1. kości, stawy, mięśnie,

2. kości, więzadła, mięśnie,

3. więzadła i kości,

4. kości, stawy, więzadła.

4. Okostna:

1. jest włóknistą błoną otaczającą kość od zewnątrz

2. zbudowana jest z blaszek kostnych

3. zbudowana jest z tkanki kostnej zbitej

4. ma właściwości krwiotwórcze

5. Ciemiączka

1. występują u ludzi dorosłych i są nieskostniałymi połączeniami między kośćmi czaszki

2. występują u niemowląt i są nieskostniałymi połączeniami między kośćmi sklepienia czaszki

3. występują u niemowląt i dorosłych i są nieskostniałymi połączeniami między kośćmi

4. występują u niemowląt i są skostniałymi połączeniami między kośćmi

6. Prawidłowa liczba żeber u człowieka to:

1. 12 żeber

2. 24 żebra (12 par)

3. 6 par żeber

4. 6 żeber

7. W skład obręczy barkowej wchodzą:

1. łopatka i obojczyk

2. dwie łopatki i dwa obojczyki

3. dwie łopatki, dwa obojczyki, kości ramienne, kości przedramienia i dłoni

4. brak prawidłowej odpowiedzi

8. W połączeniach półścisłych kości:

1. nie ma możliwości przemieszczania się kości względem siebie

2. kości wykazują pewną, ale ograniczoną ruchomość względem siebie

3. kości mają szeroki zakres ruchów

4. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa

9. Mięśnie antagonistyczne to takie, które:

1. działają wspólnie w jednym kierunku, dzięki czemu siła skurczu jest większa

2. działają względem siebie przeciwstawnie

3. znajdują się w dwóch różnych okolicach ciała

4. współdziałają ze sobą w wykonywaniu danej czynności

10. Zaznacz prawidłowe stwierdzenie:

1. kości nadgarstka to kości płaskie,

2. kość miedniczna należy do kości różnokształtnych,

3. kości palców to kości długie,

4. kręgi to kości różnokształtne.

11. Które kości nie należą do szkieletu kończyny dolnej?

1. kości śródstopia,

2. kość strzałkowa,

3. kość promieniowa,

4. rzepka.

12. Jedną z przyczyn krzywicy jest niedobór witaminy:

1. A,

2. B,

3. D₃,

4. C.

13. Nieprawdą jest, że:

1. kość potyliczna ogranicza czaszkę od tyłu i od dołu,

2. prawa i lewa kość skroniowa tworzą ściany boczne czaszki,

3. kość jarzmowa tworzy szkielet nosa,

4. żuchwa to jedyna ruchoma kość czaszki.

14. Kość utworzona jest przez następujące związki chemiczne:

1. osseinę i okostną,

2. osseinę i sole mineralne,

3. sole mineralne i kostninę,

4. sole mineralne i szpik kostny.

15. Skolioza to:

1. nadmierne wygięcie kręgosłupa w części lędźwiowej ku przodowi,

2. boczne skrzywienie kręgosłupa,

3. inaczej złamanie kręgosłupa,

4. zniekształcenie stopy.

16. Jakie znaczenie ma błona maziowa?

1. zamyka od zewnątrz jamę stawową i zapewnia stabilność stawu,

2. uniemożliwia przesuwanie się kości względem siebie,

3. produkuje maź, która nawilża chrząstki stawowe i zmniejsza tarcie,

4. umożliwia wykonywanie ruchów obrotowych.

17. Nieprawdą jest, że:

1. staw biodrowy jest stawem kulistym,

2. staw zawiasowy umożliwia ruchy zginania i prostowania,

3. w stawie łokciowym styka się kość ramienna, łokciowa i strzałkowa,

4. staw kolanowy jest stawem zawiasowym.

18. Przeczytaj poniższy tekst o pewnym mięśniu. Oddziela jamę brzuszną od jamy klatki piersiowej, jest to mięsień pła­ski, leżący poprzecznie, biorący udział w oddychaniu.

Tekst dotyczy:

1. mięśnia czworobocznego,

2. przepony,

3. mięśnia najszerszego grzbietu,

4. bicepsa.

19. Głównymi mięśniami biorącymi udział w oddychaniu są:

1. przepona i mięsień najszerszy grzbietu,

2. przepona i mięśnie międzyżebrowe,

3. mięsień czworoboczny i mięsień piersiowy większy,

4. mięsień piersiowy większy i mięśnie międzyżebrowe.

20. Prawidłowa kolejność elementów dróg oddechowych:

1. krtań, oskrzela, tchawica, płuca,

2. oskrzela, tchawica, krtań, płuca,

3. krtań, tchawica, oskrzela, płuca,

4. krtań, tchawica, płuca, oskrzela.

21. Opłucna to:

1. chrząstka budująca ściany oskrzeli,

2. naczynie biorące udział w wymianie gazowej,

3. cienka błona pokrywająca płuca,

4. naturalne przedłużenie oskrzelików.

22. Ośrodek oddechowy występuje w:

1. płucach,

2. rdzeniu przedłużonym,

3. nozdrzach przednich,

4. móżdżku.

23. Prawidłowy skład procentowy azotu i tlenu we wdychanym powietrzu wynosi:

1. 21% azotu + 78% tlenu,

2. 18% azotu + 81% tlenu,

3. 21% tlenu + 78% azotu,

4. 5% azotu + 94% tlenu.

24. Grypa:

1. jest chorobą wywoływaną przez bakterie

2. jest chorobą płuc

3. jest chorobą wirusową, której efektem może być zaburzenie pracy układu odde­chowego (chrypka, ból gardła)

4. jest chorobą wyłącznie dróg oddechowych

25. Do chorób układu oddechowego nie należy:

1. krztusiec,

2. błonica,

3. gościec,

4. pylica.

26. Najczęstsza przyczyna występowania raka płuc to:

1. częste zapalenia oskrzeli,

2. picie alkoholu,

3. palenie tytoniu,

4. zanieczyszczenie powietrza.

27. Trombocyty to:

1. czerwone krwinki,

2. płytki krwi,

3. elementy morfotyczne limfy,

4. składniki ściany tętnicy.

28. 90% osocza stanowi:

1. sód,

2. białko,

3. fibrynogen,

4. woda.

29. W skład osocza nie wchodzą:

1. woda

2. krwinki

3. jony sodu i potasu

4. tlen i azot

30. Anemia to stan krwi, w którym występuje we krwi:

1. podwyższona ilość hemoglobiny

2. podwyższona ilość krwinek czerwonych

3. obniżona ilość hemoglobiny

4. obniżona ilość krwinek białych

31. W procesie krzepnięcia krwi podstawową rolę odgrywają:

1. białe ciałka krwi

2. czerwone ciałka krwi

3. płytki krwi

4. inne komórki

32. Tętnice to naczynia, które są:

1. grube i elastyczne

2. cienkie i posiadają zastawki

3. drobnymi naczyniami krwionośnymi zbudowanymi z jednej warstwy komórek

4. grube, elastyczne i posiadają kieszonki (fałdy), które zapobiegają cofaniu się krwi

33. Zawał mięśnia sercowego jest spowodowany:

1. nadmiernym rozszerzeniem naczyń wieńcowych

2. nadmiernym zwężeniem aorty

3. zablokowaniem naczyń wieńcowych przez odkładające się w nich złogi tłuszczu

4. zablokowaniem aorty

34. Żyła wrotna prowadzi krew z:

1. wątroby,

2. dolnej połowy ciała,

3. prawego przedsionka,

4. jelit.

35. Choroba objawiająca się słabą krzepliwością krwi to:

1. białaczka,

2. anemia,

3. miażdżyca,

4. hemofilia.

36. Oksyhemoglobina to:

1. trwałe połączenie tlenu z hemoglobiną,

2. nietrwałe połączenie CO₂ z hemoglobiną,

3. nietrwałe połączenie tlenu z hemoglobiną,

4. trwałe połączenie CO₂ z hemoglobiną.

37. Zaznacz poprawną odpowiedź określającą kierunek przepływu krwi w dużym krwiobiegu:

1. prawa komora →tkanki ciała →prawy przedsionek,

2. lewa komora → tkanki ciała →prawy przedsionek,

3. aorta → tkanki ciała → lewy przedsionek

4. żyły płucne → tkanki ciała →lewa komora.

38. Zadaniem małego obiegu krwi jest:

1. doprowadzenie krwi do płuc,

2. doprowadzenie krwi do wątroby,

3. utlenowanie krwi,

4. a i c są prawidłowe.

39. Do rozwoju miażdżycy nie doprowadza:

1. palenie tytoniu,

2. otyłość,

3. spożywanie warzyw i ryb,

4. stres.

40. Jony Ca²⁺ witamina K, fibrynogen - to elementy niezbędne do:

1. fagocytozy,

2. transfuzji krwi,

3. krzepnięcia krwi,

4. produkcji ciałek odpornościowych.

41. W których żyłach płynie krew utlenowana?

1. głównych,

2. płucnych,

3. a i b jest prawdziwe,

4. we wszystkich żyłach krew jest odtlenowana.

42. Węglowodany są przyswajane przez organizm w postaci:

1. aminokwasów,

2. cukru złożonego,

3. glukozy,

4. glicerolu.

43. W pęcherzyku żółciowym zachodzi:

1. produkcja żółci,

2. magazynowanie żółci,

3. produkcja enzymów trawiennych,

4. magazynowanie glikogenu.

44. Podstawowym składnikiem budulcowym organizmu jest:

1. woda,

2. glukoza,

3. białko,

4. tłuszcz.

45. Prawidłowa kolejność odcinków przewodu pokarmowego przedstawiona jest w jednym punkcie. Wybierz go:

1. jama ustna, przełyk, gardło, żołądek, jelito cienkie, jelito grube

2. jama ustna, przełyk, gardło, żołądek, jelito grube, jelito cienkie

3. jama ustna, przełyk, gardło, żołądek, jelito grube

4. jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube.

46. Nieprawdą jest, że:

1. niedobór witaminy A powoduje zaburzenia widzenia o zmierzchu,

2. witamina K jest niezbędna do procesu krzepnięcia krwi,

3. niedobór witaminy C powoduje krzywicę,

4. najwięcej witaminy B i występuje w otrębach.

47. Powstawaniu próchnicy, oprócz braku higieny jamy ustnej, sprzyja niedobór:

1. żelaza,

2. fluoru,

3. jodu,

4. potasu.

48. Włośnicą można się zarazić przez:

1. brudne ręce,

2. zakażone mięso wieprzowe,

3. wodę zawierającą jaja pasożyta,

4. kontakt z chorym na włośnicę zwierzęciem.

49. Do „chorób brudnych rąk" należy:

1. angina,

2. włośnica,

3. owsica,

4. malaria.

50. W żołądku nie zachodzi trawienie:

1. białek,

2. węglowodanów,

3. tłuszczów,

4. wszystkie składniki pokarmowe są trawione w żołądku.

51. Zaznacz prawdziwe zdanie dotyczące układu moczowego:

1. reguluje ciśnienie krwi,

2. reguluje gospodarkę mineralną,

3. utrzymuje na odpowiednim poziomie zawartość wody w organizmie,

4. wszystkie zdania są prawdziwe.

52. Dobowa ilość moczu wydalanego przez zdrowego człowieka wyno­si około:

1. 600-2500 ml,

2. 2500-3000 ml,

3. 600-1000 ml,

4. 100-600 ml.

53. Mocz pierwotny zawiera:

1. wodę, mocznik, erytrocyty,

2. wodę, mocznik, kwas moczowy,

3. glukozę, sole mineralne,

4. prawdziwe są b i c.

54. Mocz zdrowego człowieka nie zawiera:

1. mocznika i kwasu moczowego,

2. glukozy i białka,

3. fosforanów i siarczanów,

4. soli sodu.

55. Kłębuszki nerkowe występują w:

1. korze nerek,

2. rdzeniu nerek,

3. miedniczce nerkowej,

4. korze i rdzeniu nerek.

56. Pierwszym etapem tworzenia moczu jest:

1. wchłanianie zwrotne

2. wchłanianie ze światła kanalików nerkowych

3. odciąganie wody

4. filtracja pierwotna (kłębkowa)

57. W moczu ostatecznym u zdrowego człowieka występuje:

1. woda, mocznik, kwas moczowy,

2. glukoza,

3. mocznik i białko,

4. tylko woda i barwniki żółciowe.

58. Najgłębiej położoną warstwą skóry jest:

1. skóra właściwa

2. warstwa rozrodcza naskórka

3. ciałka zmysłowe

4. tkanka podskórna

59. Oparzenie, w którym oprócz obrzęku i zaczerwienienia pojawiają się pęcherze wypełnio­ne płynem surowiczym, zaliczamy do:

1. I stopnia

2. II stopnia

3. III stopnia

4. IV stopnia

60. Zaznacz nieprawdziwe zdanie dotyczące dializy pozaustrojowej:

1. stosowana jest w ostrej niewydolności nerek,

2. polega na usunięciu z krwi nadmiaru mocznika, glukozy, soli i wody,

3. polega na usunięciu z moczu ostatecznego nadmiaru wody,

4. wykonywana jest przy pomocy aparatu zwanego „sztuczną nerką".

61. Zaznacz prawidłową kolejność: Mocz odpływa kolejno z nerki przez:

1. zwieracz pęcherza moczowego →pęcherz moczowy → cewkę mo­czową,

2. wnękę nerki → pęcherz moczowy → moczowód →cewkę,

3. moczowód →pęcherz moczowy →cewkę moczową,

4. cewkę moczową →pęcherz moczowy →zwieracz pęcherza.

62. Do gruczołów dokrewnych nie należy:

1. tarczyca,

2. wątroba,

3. trzustka,

4. nadnercza.

63. W którym szeregu prawidłowo zestawiono gruczoł dokrewny i pro­dukowany przez niego hormon?

1. trzustka - insulina,

2. tarczyca - glukagon,

3. trzustka - glukagon,

4. prawidłowe odpowiedzi a i c.

64. W rdzeniu kręgowym:

1. istota szara zbudowana z ciał komórek nerwowych położona jest na zewnątrz rdzenia,

2. istota szara zbudowana z włókien nerwowych położona jest we­wnątrz rdzenia,

3. istota biała zbudowana z ciał komórek nerwowych leży wewnątrz rdzenia,

4. istota szara zbudowana z ciał komórek nerwowych leży wewnątrz rdzenia.

65. Przykładem odruchu warunkowego jest:

1. zwężenie źrenicy pod wpływem światła,

2. wydzielanie śliny na myśl o smacznym posiłku,

3. odruch kolanowy,

4. cofnięcie ręki przy oparzeniu.

66. Hormon wzrostu produkowany jest przez:

1. tarczycę

2. trzustkę

3. przedni płat przysadki mózgowej

4. tylny płat przysadki mózgowej

67. Mózg i rdzeń kręgowy pokryte są oponami. Od strony mózgu kolej­no występują opony:

1. pajęcza, miękka, twarda,

2. miękka, pajęcza, twarda,

3. twarda, pajęcza, miękka,

4. pajęcza, twarda, miękka.

68. Adrenalina, tzw. hormon stresu, produkowany jest przez:

1. korę nadnerczy

2. rdzeń nadnerczy

3. przedni płat przysadki mózgowej

4. tylny płat przysadki mózgowej

69. Dendryty to wypustki komórki nerwowej, które:

1. są liczne, odbierają bodźce i przewodzą je do ciała komórki

2. są długie, przewodzą impulsy od ciała komórki do innych neuronów lub do narządów wykonawczych

3. są nieliczne, odbierają bodźce i przewodzą je do innych neuronów

4. są krótkie, przewodzą impulsy od ciała komórki do innych neuronów lub do narzą­dów wykonawczych

70. W płacie czołowym mieszczą się między innymi:

1. ośrodki czuciowe odbierające wrażenia dotyku, ciepła i chłodu

2. ośrodek wzroku

3. ośrodki kojarzące, ruchowe i pisania

4. ośrodki wzroku i mowy

71. Odruchy to: ,

1. reakcja narządu wykonawczego zachodząca bez udziału ośrodkowego układu ner­wowego

2. automatyczna reakcja narządu wykonawczego (efektora) na bodziec zewnętrzny lub wewnętrzny

3. kontrolowana reakcja narządu wykonawczego (efektora) na bodziec zewnętrzny lub wewnętrzny

4. brak prawidłowej odpowiedzi

72. Ośrodek czynności serca, wymiotny i regulacji materii znajduje się w:

1. rdzeniu kręgowym

2. móżdżku

3. rdzeniu przedłużonym

4. płacie czołowym mózgu

73. Częścią gałki ocznej wrażliwą na światło jest:

1. rogówka

2. tęczówka

3. siatkówka

4. ciało szkliste

74. Człowiek rozróżnia następujące rodzaje smaku:

1. gorzki i słodki

2. gorzki, słony i słodki

3. gorzki, słony, słodki i kwaśny

4. gorzki, słony, słodki, kwaśny i pieprzny

75. Smak słodki jest odbierany dzięki receptorom rozmieszczonym:

1. na końcu języka

2. u nasady języka

3. po bokach języka

4. w części przedniej języka

76. Astygmatyzm wywołany jest:

1. zmętnieniem rogówki,

2. nierównomierna krzywizną rogówki lub soczewki,

3. uszkodzeniem nerwu wzrokowego,

4. odwarstwieniem się siatkówki.

77. Wybierz zdanie zawierające błędną informację:

1. pręciki to komórki światłoczułe wrażliwe na stopień natężenia światła,

2. czopki to komórki wrażliwe na barwy,

3. na siatkówce oka powstaje obraz odwrócony, pomniejszony, rzeczywisty,

4. ośrodek wzroku znajduje się w płacie czołowym mózgu.

78. Właściwy narząd słuchu mieści się w:

1. uchu środkowym,

2. trąbce Eustachiusza,

3. wnętrzu ślimaka,

4. kanałach półkolistych.

79. Trąbka Eustachiusza:

1. łączy jamę bębenkową z jamą gardła

2. łączy jamę bębenkową z jamą nosa

3. łączy ucho środkowe z uchem wewnętrznym

4. łączy ucho zewnętrzne z uchem środkowym

80. Błonami płodowymi człowieka są:

1. tylko omocznia

2. tylko owodnia

3. tylko kosmówka

4. wszystkie wymienione

81. Jajnik nie produkuje:

1. komórek jajowych

2. estrogenów

3. progesteronu

4. plemników

82. Zadaniem jajowodów jest transport komórki jajowej:

1. z jajnika do pochwy

2. do jamy macicy

3. z macicy do pochwy

4. w jajniku

83. „Hormon ciąży" to inna nazwa:

1. estrogenów

2. folikuliny

3. progesteronu

4. hormonu luteinizującego

84. Płeć dziecka:

1. jest określona już w momencie zapłodnienia

2. kształtuje się pod wpływem hormonów matki

3. zależy od rodzaju komórki jajowej (X lub Y)

4. nie ma prawidłowej odpowiedzi

85. Bliźnięta jednojajowe powstają w wyniku zapłodnienia:

1. jednej komórki jajowej dwoma plemnikami

2. jednej komórki jajowej jednym plemnikiem, ale po pierwszym podziale mogą powstać dwie zupełnie odrębne komórki

3. dwóch komórek jajowych

4. jednej komórki jajowej, jednym specjalnie zbudowanym plemnikiem

86. Chorobą weneryczną jest:

1. ospa

2. odrą

3. kiła

4. gruźlica

87. Światowa organizacja zdrowia to w skrócie (od pierwszych liter angielskiej nazwy)

1. FAO

2. UNESCO

3. UNICEF

4. WHO

Odpowiedzi:

B

D

D

A

B

B

A

B

B

D

C

C

C

B

B

C

C

B

B

C

C

B

C

C

C

C

B

D

B

C

C

A

C

D

D

C

B

D

C

C

B

C

A

C

D

C

B

B

C

B

D

A

D

B

A

D

A

D

B

C

C

B

D

D

B

C

B

B

A

C

B

C

C

C

A

B

D

C

A

D

D

B

C

A

B

C

D

Załącznik 3(Zadanie za 3 pkt)

Zestaw 1

Choroby układu krążenia ( miażdżyca, zawał, nadciśnienie, wieńcówka).

Zestaw 2

Choroby układu pokarmowego (próchnica, otyłość, tasiemczyca, glistnica, salmonella).

Zestaw 3

Choroby układu wydalniczego ( kamica nerkowa, zapalenie pęcherza moczowego).

Zestaw 4

Choroby układu oddechowego (grypa, angina, gruźlica, zapalenie płuc).

Zestaw 5

Choroby układu ruchu (osteoporoza, płaskostopie, skrzywienia kręgosłupa).

Załącznik 4 (Zadanie 3 punkty)

Zestaw 1

Oto wynik analizy moczu 2 osób. Przeanalizujcie wyniki, a następnie wykonajcie polecenia.

Cecha	I	II
Kolor Odczyn Białko Cukier Krwinki czerwone Krwinki białe Bakterie	jasnożółta kwaśny 0,8 mg/100 brak 50 w polu widzenia 40 w polu widzenia brak	żółty kwaśny brak brak 1-2 w polu 2-3 w polu brak

1. wskażcie wynik osoby chorej ............................................................................................

2. uzasadnijcie swój wybór ............................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. co możecie powiedzieć o stanie zdrowia tej osoby ............................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zestaw 2

Oto wynik analizy moczu 2 osób. Przeanalizujcie wyniki, a następnie wykonajcie polecenia.

Cecha	I	II
Kolor Odczyn Białko Cukier Krwinki czerwone Krwinki białe Bakterie	jasnożółta kwaśny brak 25mg/100 1-2 w polu 2-3 w polu brak	żółty kwaśny brak brak brak brak brak

1. wskażcie wynik osoby chorej .............................................................................................

2. uzasadnijcie swój wybór ............................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. co możecie powiedzieć o stanie zdrowia tej osoby ............................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zestaw 3

Oto wynik analizy krwi 2 osób. Przeanalizujcie wyniki, a następnie wykonajcie polecenia.

Cecha	I	II
RBC (erytrocyty) WBC (leukocyty) PLT (trombocyty) OB HCT (hematokryt)	5mln/mm³ 7tyś./mm³ 300tyś./mm³ 7mm/h 46%	3,0mln/mm³ 7tyś./mm³ 300tyś./mm³ 6mm/h 40%

1. wskażcie wynik osoby chorej ..............................................................................................

2. uzasadnijcie swój wybór ............................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. co możecie powiedzieć o stanie zdrowia tej osoby ............................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zestaw 4

Oto wynik analizy krwi 2 osób. Przeanalizujcie wyniki, a następnie wykonajcie polecenia.

Cecha	I	II
RBC (erytrocyty) WBC (leukocyty) PLT (trombocyty) OB HCT (hematokryt)	5mln/mm³ 12tyś./mm³ 300tyś./mm³ 30mm/h 46%	5mln/mm³ 7tyś./mm³ 300tyś./mm³ 7mm/h 46%

1. wskażcie wynik osoby chorej ............................................................................................

2. uzasadnijcie swój wybór ............................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. co możecie powiedzieć o stanie zdrowia tej osoby ............................................................................................................................................................................................................................................................................................

Prawidłowe odpowiedzi (diagnoza lekarska)

Zestaw 1

1. wynik I

2. w moczu pojawiło się białko, krwinki białe i czerwone

3. choroba nerek

Zestaw 2

1. wynik I

2. w moczu pojawił się cukier,

3. cukrzyca

Zestaw 3

1. wynik II

2. za mało krwinek czerwonych

3. anemia

Zestaw 4

1. wynik I

2. za dużo krwinek białych(5-8tyś. w 1mm³), za wysoki odczyn Biernackiego (4-8mm/h)

stan zapalny

Załącznik 5 (Pytanie za 2 punkty)

Zestaw 1

Wykonaj krzyżówkę genetyczną i odpowiedź, jaką grupę krwi mogą mieć dzieci rodziców o grupie: AB + 0

Wniosek:.................................................................

Zestaw 2

Wykonaj krzyżówkę genetyczną i odpowiedź, jaką grupę krwi mogą mieć dzieci rodziców o grupie: A(heterozygota) + B(heterozygota)

Wniosek:.................................................................

Zestaw 3

Wykonaj krzyżówkę genetyczną i odpowiedź, jaką grupę krwi mogą mieć dzieci rodziców o grupie: 0 + B(heterozygota)

Wniosek:.................................................................

Zestaw 4

Wykonaj krzyżówkę genetyczną i odpowiedź, jaką grupę krwi mogą mieć dzieci rodziców o grupie: B(heterozygota) + AB

Wniosek:.................................................................

Zestaw 5

Wykonaj krzyżówkę genetyczną i odpowiedź, jaką grupę krwi mogą mieć dzieci rodziców o grupie: A(homozygota)+0

Wniosek:.................................................................

Zestaw 6

Wykonaj krzyżówkę genetyczną i odpowiedź, jaką grupę krwi mogą mieć dzieci rodziców o grupie: A(homozygota)+ B(homozygota).

Wniosek:.................................................................

Odpowiedzi do załącznika 5

Zestaw 1

	A	B
0	A0	B0
0	A0	B0

Wniosek: dzieci mogą mieć grupę krwi A lub B

Zestaw 2

	A	0
B	AB	B0
0	A0	00

Wniosek: dzieci mogą mieć grupę krwi AB lub B lub 0 lub A

Zestaw 3

	0	0
B	B0	B0
0	00	00

Wniosek: dzieci mogą mieć grupę krwi 0 lub B

Zestaw 4

	A	B
B	AB	BB
0	A0	B0

Wniosek: dzieci mogą mieć grupę krwi AB lub B lub A

Zestaw 5

	0	0
A	A0	A0
A	A0	A0

Wniosek: dzieci będą miały grupę krwi A

Zestaw 6

	B	B
A	AB	AB
A	AB	AB

Wniosek: dzieci będą miały grupę krwi AB

Załącznik 6 (Pytanie za 2 punkty)

1. Wykonaj krzyżówkę genetyczną i odpowiedź, jakie będzie potomstwo rodziców, jeżeli: matka zdrowa (XDXD) ojciec chory na daltonizm(XdY).

2. Wykonaj krzyżówkę genetyczną i odpowiedź, jakie będzie potomstwo rodziców, jeżeli: matka nosicielka (XDXd) ojciec chory (XdY).

3. Wykonaj krzyżówkę genetyczną i odpowiedź, jakie będzie potomstwo rodziców, jeżeli: matka i ojciec są nosicielami mukowiscydozy (Mm).

4. Wykonaj krzyżówkę genetyczną i odpowiedź, jakie będzie potomstwo rodziców, jeżeli: matka zdrowa (XHXH)ojciec chory na hemofilię (XhY).

5. Wykonaj krzyżówkę genetyczną i odpowiedź, jakie będzie potomstwo rodziców, jeżeli: matka nosicielka(XHXh) ojciec chory na hemofilię (XhY).

Odpowiedzi do załącznika 6

Zestaw 1

	XD	XD
Xd	XD Xd	XD Xd
Y	XD Y	XD Y

Wniosek: dziewczynki będą nosicielkami a chłopcy będą zdrowi

Zestaw 2

	XD	Xd
Xd	XD Xd	Xd Xd
Y	XD Y	Xd Y

Wniosek: dziewczynki mogą być nosicielkami lub chorować na daltonizm,

chłopcy mogą być zdrowi lub chorzy

Zestaw 3

	M	m
M	M m	M m
m	M m	m m

Wniosek: dzieci mogą być nosicielami lub mogą chorować na mukowiscydozę

Zestaw 4

	XH	XH
Xh	XH Xh	XHXh
Y	XH Y	XHY

Wniosek: dziewczynki będą nosicielkami a chłopcy będą zdrowi

Zestaw 5

	XH	Xh
Xh	XH Xh	XhXh
Y	XH Y	XhY

Wniosek: dziewczynki mogą być nosicielkami lub chorować na hemofilię,

chłopcy mogą być zdrowi lub chorzy

Załącznik 7

Piramida pokarmowa

1. owoce i warzywa - najbogatsza składnica różnorodnych witamin i składników mineralnych

2. produkty zbożowe - (obejmujące wszystkie rodzaje pieczywa, mąki, makarony, kasze) - stanowią źródło węglowodanów, witamin z grupy B, białka roślinnego i błonnika;

3. mięso i ryby, jaja - które zawierają białko o wysokiej wartości odżywczej oraz witaminy z grupy B;

4. produkty nabiałowe (mleko, kefir, jogurt, twarogi) - dostarczają nam najlepiej przyswajalnego wapnia, wysokowartościowego białka, witaminy B2;

5. tłuszcze - stanowiące główne źródło energii, niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) oraz witamin A, D, E, K;

Załącznik 8(Zadanie za 5 pkt)

Pierwsza pomoc

1. Rękoczyn Heimlicha wykonujemy w przypadku:

1. udławienia

2. zawału

3. odmy płucnej

4. omdlenia
   

2. Pierwszą czynnością, którą wykonujesz przybywając na miejsce wypadku jest:

1. wezwanie pomocy, np. służb ratowniczych

2. wysłuchanie relacji świadków

3. zadbanie o bezpieczeństwo własne i innych ratujących

4. wstępna diagnoza poszkodowanego (przytomność, oddech, tętno)

3. Widziałeś jak koleżanka upadła na korytarzu w pracy. Stwierdziłeś, że jest nieprzytomna. Poprosiłeś inną osobę by wezwała pogotowie, udrożniłeś drogi oddechowe. Aby ocenić czy nieprzytomna oddycha należy:

1. ocenić ruchy tchawicy (jabłko Adama)

2. patrzeć, słuchać i wyczuwać czy jest obecny przepływ powietrza z nosa i ust

3. sprawdzić czy żołądek jest rozdęty

4. przyłożyć lusterko do ust i zobaczyć czy jest zaparowane

4. Rękawice ochronne zakładamy:

1. tylko przy porażeniu prądem elektrycznym

2. tylko przy zranieniach i krwotokach

3. tylko przy wypadku drogowym

4. zawsze przed podjęciem pierwszej czynności na miejscu zdarzenia

5. Najważniejszą osobą udzielającą pomocy pacjentowi z zatrzymaniem krążenia jest:

1. pierwsza osoba, która zna zasady postępowania resuscytacyjnego i może ją zastosować

2. ratownik medyczny, który przyjeżdża na miejsce odpowiednio wyposażony w sprzęt

3. ktokolwiek, kto może przewieźć pacjenta do szpitala

4. lekarz, który może wykorzystać swoją wiedzę i doświadczenie zawodowe dla uratowania pacjenta na miejscu zdarzenia

Odpowiedzi:

1	2	3	4	5
A	C	B	D	A

Załącznik 9(Zadanie za 2 pkt)

Zestaw 1

W ciągu minuty serce przepompowuje około5l krwi. Oblicz, ile litrów krwi przepompuje serce w czasie godziny?

Zestaw 2

W ciągu minuty serce przepompowuje około5l krwi. Oblicz ile litrów krwi przepompuje serce w czasie doby?

Zestaw 3

Ilość przesączonego moczu pierwotnego wynosi około 150 - 180 l, podczas gdy ilość moczu ostatecznego wydalonego na dobę - tylko około 1,5l. Oblicz, jaki procent moczu pierwotnego musi ulec zwrotnej resorpcji.

Zestaw 4

U człowieka ilość przepływającego przez nerki osocza wynosi w ciągu minuty przeciętnie 700 ml. Ile przepływa go w ciągu 1 godzin?

Zestaw 5

U człowieka ilość przepływającego przez nerki osocza wynosi w ciągu minuty przeciętnie 650ml. Ile przepływa go w ciągu w ciągu 1 doby?

Zestaw 6

W ciągu minuty przez nasze nerki przepływa około 1 l krwi. Oblicz, ile krwi przepływającej przez nerki w czasie doby.

Zestaw 7

Nerka stanowi 0,45% ciężaru ciała. Oblicz, ile waży nerka piętnastolatka ważącego 70kg?

Odpowiedzi:

1. 300l

2. 7200l

3. 99l lub 98,8l

4. 42000ml

5. 936000ml

6. 1440l

7. 0,315kg

Załącznik 10(Zadanie za 3 pkt)

Przyporządkuj nazwy hormonów oznaczone cyframi ich znaczeniom oznaczonym literami.

somatotropina (hormon wzrostowy)	A wpływa na ogólną przemianę materii (m.in. pobudza syntezę białek, przyspiesza utlenianie komórkowe, aktywuje wiele enzymów) na wzrost i rozwój młodych organizmów nadmiar : powstawanie choroby Basedowa, wytrzeszcz oczu, wole, nadpobudliwość, drżenie palców rąk i języka, nadmierna potliwość i zła tolerancja ciepła, duża utrata wagi niedobór: zahamowanie wzrostu, niedorozwój płciowy, zahamowanie rozwoju psych. obrzęk skóry,
tyroksyna	B wpływa na podwyższenie poziomu glukozy we krwi pośredniczy także w przenoszeniu impulsów ze współczulnego układu nerwowego do tkanek zwęża obwodowe naczynia krwionośne rozszerza źrenice w większych stężeniach powoduje podniesienie ciśnienia krwi
parathormon	C pobudza wzrost całego organizmu wzmaga syntezę białek ustrojowych przyspiesza spalanie tłuszczów, rozpad glikogenu w wątrobie (podnosi poziom cukru we krwi) wpływa na gospodarkę mineralną i wodną ustroju nadmiar: prowadzi do akromegalii lub gigantyzmu niedobór: do karłowatości lub charłactwa Akromegalia - nadmierny rozrost kości i tkanek miękkich obwodowych wystających części ciała: łuków brwiowych, nosa, uszu, warg, brody, języka, dłoni i stóp - wraz z palcami
insulina	D reguluje zawartość jonów wapniowych i fosforanowych we krwi przez podwyższenie poziomu wapnia, a obniżenie poziomu fosforanów wpływa na przemianę materii w kościach i wydalanie fosforanów przez nerki niedobór: prowadzi do obniżenia poziomu jonów wapnia we krwi i skurczów tężcowych
adrenalina	E bierze udział w przetwarzaniu węglowodanów w tłuszcze( obniża poziom glukozy we krwi) niedobór: prowadzi do zwiększenia się we krwi poziomu glukozy, która następnie przechodzi do moczu(cukrzyca)
mineralo - kortykoidy	F kieruje gospodarką mineralną niedobór: choroba Addisona (ogólne osłabienie i łatwe męczenie się, chorzy mają wygląd znużony, poruszają się ociężale i mówią z wysiłkiem, skóra jest brunatno przebarwiona, pocenia się, drżenia, bólów głowy, a nawet zaburzeń orientacji, omdleń, wreszcie utraty przytomności
glikokortykoidy	G w okresie pokwitania pobudza u chłopców wzrost kośćca i całego ciała, wykształcenie się narządów płciowych: prącia, moszny, najądrzy, gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych wpływa na wytwarzanie typowego dla mężczyzn porostu włosów i przekształcenie się krtani, a tym samym na mutację głosu niedobór: brak owłosienia na twarzy, zaburzenia popędu płciowego, płodności, kobieca sylwetka ciała
estrogen	H regulujący popęd płciowy warunkujący rozwój kobiecych cech płciowych, wpływa też na rozwój gruczołów mlecznych oraz ogólną przemianę materii niedobór: niekobieca budowa ciała, zaburzenia popędu płciowego, płodności,
testosteron	I reguluje przemiany cukrowe i białkowe

Odpowiedzi:

1	2	3	4	5	6	7	8	9
C	A	D	E	B	F	I	H	G

Literatura:

1. S.M. Kiwiński, U. Nowak, T. Ogorzałek, Biologia - zeszyt ćwiczeń dla gimnazjum część 2, Nowa Era, Warszawa 2000.

2. B. Klimuszko, Zadania testowe z biologii dla klasy I gimnazjum, Żak Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej.warszawa 2005.

3. K. Olechnowicz, M. Świerzyńska, Biologia 1 sprawdziany wiedzy i umiejętności, Anna s.c. Łódz 2000.

1

18

---