I WOJNA BAŁKAŃSKA
9 października 1912 - 30 maja 1913
sojusz bałkański (Bułgaria, Serbia, Czarnogóra, Grecja) vs. Turcja
Przyczyny:
roszczenia terytorialne państw bałkańskich wobec Turcji
zawiązanie się sojuszu państw bałkańskich w 1912 (najpierw tajny układ między Bułgarią a Serbią [marzec], potem dołączają do niego Grecja [maj] i Czarnogóra [lipiec])
przegrana Turcji w wojnie z Włochami (wojna trypolitańska 1911-1912)
bezpośrednia przyczyna : odrzucenie przez Turcję propozycji przyznania szerokiej autonomii europejskiej części jej imperium (był to jedynie pretekst)
Przebieg:
październik 1912 - wojnę Turcji wypowiada Czarnogóra. Dziesięć dni (19.10) później dołączają do niej pozostałe państwa sojuszu bałkańskiego
do końca 1912 - wojska sojuszu zajmują : Trację, Macedonię Grecką, Kretę, Epir
(wojska sojuszu były ponad dwukrotnie liczniejsze niż tureckie!)
grudzień 1912 - zawieszenie broni, rozmowy pokojowe w Londynie.
Brak jednak porozumienia, w międzyczasie ma miejsce nacjonalistyczny przewrót w Turcji.
luty 1913 - wznowienie walk.
W ciągu następnych tygodni Turcja odnosi klęskę za klęską (padają twierdze w Adrianopolu i Janinie).
maj 1913 - wznowienie rokowań pokojowych w Londynie.
Ostatecznie pokój zawarty 30.05.1913, na mocy którego:
Turcja zrzekła się prowincji powyżej linii łączącej miasto Enez nad Morzem Egejskim i miasto Midye nad Morzem Czarnym.
Serbia zajęła większość Macedonii i wraz z Czarnogórą podzieliła ziemie sandżaku nowopazarskiego.
część Macedonii otrzymały także Bułgaria i Grecja, która uzyskała również kontrolę nad Kretą i zachodnią Turcją.
II WOJNA BAŁKAŃSKA
Serbia + Grecja, Czarnogóra, Rumunia i Turcja vs. Bułgaria
Przyczyny:
wzrost znaczenia Serbii
ingerencje austriackie umożliwiające Serbii szerszy dostęp do Morza Adriatyckiego
niezadowolenie Bułgarii z decyzji podziału Macedonii
bezpośrednia przyczyna > zerwanie przez cara Bułgarii, Ferdynanda pertraktacji z Serbią na temat nowego podziału Macedonii.
Przebieg:
czerwiec i lipiec 1913 - uderzenie Bułgarii na Serbię, po której stronie stanęły > Grecja, Czarnogóra, Rumunia i Turcja.
Przez trzy tygodnie wojny walki niekorzystne dla Bułgarii, nastąpiło zawieszenie broni i nastąpił - dzięki mediacjom strony rosyjskiej - rozejm
sierpień 1913 - podpisano w Bukareszcie traktat pokojowy, na mocy którego:
Rumunia przejmowała południową Dobrudżę
Serbia dotychczasową część Macedonii bułgarskiej
Grecja utrzymała Macedonię południową
Osobny układ między Bułgarią i Turcją (zawarty we wrześniu 1913) przewidział zwrot części terenów tureckich, które przypadły Bułgarii po I wojnie bałkańskiej. Turcja odzyskała m.in. Adrianopol.
SKUTKI WOJEN BAŁKAŃSKICH:
zdecydowane wzmocnienie pozycji Serbii - jako najsilniejsze państwo regionu, które coraz mocniej zaczynało wchodzić w konflikt z Austro-Węgrami
późniejszy udział Turcji i Bułgarii (a więc dwóch poszkodowanych) podczas I wojny światowej po stronie Państw Trójprzymierza
sytuację zawieruchy wykorzystali m.in. Albańczycy, do proklamowania niepodległości (1912)
turecka przegrana podczas I wojny bałkańskiej, jej słabość, jedną z przyczyn rewolty nacjonalistycznej w Imperium Otomańskim
powiększenie podziałów, uprzedzeń i antagonizmów na Bałkanach