Standardy socjalne Wspólnoty Europejskiej przez długi czas stanowiły przede wszystkim uzupełnienie regulacji dotyczących integracji gospodarczej państw członkowskich. Akty prawne, określające minimalne standardy socjalne we Wspólnocie Europejskiej, rozrosły się jednak na tyle, że mówi się nawet o europejskim prawie pracy jako odrębnej dziedzinie prawa wspólnotowego.
Wśród regulacji socjalnych wyróżnia się pięć podstawowych grup przepisów:
regulacje dotyczące swobodnego przemieszczania się pracowników;
regulacje o równości traktowania mężczyzn i kobiet w dziedzinie zatrudnienia;
przepisy dotyczące społecznych aspektów restrukturyzacji przedsiębiorstw;
regulacje dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony pracowników;
regulacje o dialogu społecznym oraz o zasadach konsultowania pracowników.
Liczbę aktów prawnych określających standardy socjalne w UE szacuje się na około 10 rozporządzeń oraz około 60 dyrektyw. Przewaga liczebna dyrektyw nad rozporządzeniami świadczy o tym, że widoczna jest raczej tendencja do harmonizacji standardów socjalnych, a nie ich ujednolicania. Zasadę ujednolicania przyjęto głównie w odniesieniu do najważniejszych kwestii związanych ze swobodą przemieszczania się pracowników - rozporządzenie nr 1612/68 oraz zasad koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego - rozporządzenie nr 1408/71.
Zasadę harmonizacji stosuje się natomiast do standardów socjalnych dotyczących m.in:
niedyskryminacji
dyrektywa nr 75/117, o jednakowym wynagradzaniu kobiet i mężczyzn
dyrektywa nr 76/207 o jednakowych warunkach zatrudniania kobiet i mężczyzn,
dyrektywa nr 79/7/ o równym traktowaniu kobiet i mężczyzn w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych,
czasu pracy i urlopów
dyrektywa nr 93/104 dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy,
bezpieczeństwa i higieny pracy
dyrektywa nr 89/391 dotycząca realizacji przedsięwzięć mających na celu poprawę bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników),
niewypłacalności pracowników dyrektywa nr 80/987 dotycząca ochrony roszczeń pracowniczych w przypadkach niewypłacalności pracodawcy.
Inwestycje portfelowe i bezpośrednie
Nazwą tą określa się w bilansie płatniczym operacje zakupu przez inwestorów z jednego kraju aktywów finansowych (głównie skarbowych papierów wartościowych) w innym kraju. Inwestycje portfelowe różnią się od bezpośrednich inwestycji zagranicznych - przy tych ostatnich inwestor przejmuje aktywną kontrolę nad przedsiębiorstwami w konkretnym kraju, w przypadku inwestycji portfelowych zadowala się realizacją zysków.
Każda osoba, która ma jakieś oszczędności (majątek finansowy) usiłuje je jak najlepiej ulokować w różne aktywa finansowe: depozyty bankowe, akcje, obligacje, polisy ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne. Posiadany zestaw instrumentów finansowych nazywa się portfelem, dlatego decyzje o podziale majątku pomiędzy aktywa nazywa się inwestycjami (decyzjami) portfelowymi. Inwestor może również zdecydować o tym, aby część swoich oszczędności zainwestować za granicą. Najbardziej typową operacją tego typu jest zakup skarbowych papierów wartościowych innego kraju.
W bilansie płatniczym wyodrębnia się inwestycje portfelowe w rachunku finansowym obok zagranicznych inwestycji bezpośrednich, pozostałych inwestycji (kredytów) i inwestycji w instrumenty pochodne. Pozycje ze znakiem minus oznaczają odpływ kapitału, czyli zakupy instrumentów finansowych przez polskich rezydentów, a te ze znakiem plus - jego napływ, czyli zakupy polskich aktywów przez nierezydentów. Wielkość inwestycji portfelowych bardzo się waha, szczególnie wtedy, kiedy opanowuje je kapitał spekulacyjny, nastawiony na szybkie zyski i gotowy wycofać się w każdej chwili. Te wahania mogą z kolei destabilizować kurs waluty, dlatego finansowanie deficytu na rachunku bieżącym przez kapitał spekulacyjny może okazać się niebezpieczne. Kryzysy walutowe, w których dochodzi do gwałtownego osłabienia kursu pieniądza krajowego, związane są z odpływem kapitału portfelowego, kiedy nie chce on już załatać dużej „dziury” w bilansie bieżącym. Inwestycje portfelowe są czułe przede wszystkim na zmiany stóp procentowych, ich oczekiwania oraz prognozy kursu walutowego, a także na zmiany sytuacji makroekonomicznej - ryzyko destabilizacji i zawirowania polityczne. W zależności od wyceny ryzyka, inwestorzy żądają premii w postaci wyższych stóp procentowych, inaczej nie są skłonni do zakupów aktywów krajowych. Konieczność wysokiego podniesienia stóp procentowych, aby powstrzymać ucieczkę kapitału portfelowego, może nawet wywołać recesję.