BANKOWOŚĆ ELEKTRONICZNA

Istota bankowości elektronicznej

Bankowość elektroniczna BE jest nowym obsza­rem działalności bankowej. Rozumiana jest jako forma komunikacji klienta z bankiem, forma świadczenia usług bankowych przy wykorzystaniu elektronicznych urządzeń, takich jak: komputer, telefon i elektroniczne urządzenia do przyjmowania kart.

Przez umowę o usługi bankowości elektronicznej bank zobowiązuje się do świad­czenia określonego rodzaju czynności, w tym zapewniających zdalny dostęp do środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku klienta za pośrednictwem urządzeń łączności przewodowej (np. komputery, telefony stacjonarne) i bezprzewodowej (telefony komórkowe, itp.) wykorzystywanych przez posiadacza, a także do wykonywania operacji zleconych przez posiadacza.

Przez umowę o usługi bankowości elektronicznej posiadacz upoważnia bank do obciążania jego rachunku kwotą dokonanych operacji oraz należnymi bankowi prowizjami i opłatami w określonych terminach.

Bank określa zasady elektronicznej identyfikacji posiadacza. Zapewnia posiadaczowi bezpieczeństwo przeprowadzonych ope­racji. Korzystając z usług bankowości elektronicznej klient bankowy nie powinien ujawniać oraz udostępniać kodów identyfikacyj­nych nadanych przez bank. Jeśli kody te udostępni obciążony zostanie wszystkimi operacjami dokonanymi przez nieupoważnione osoby.

Rodzaje bankowości elektronicznej

Bankowość Internetowa (BI) jest instrumentem bankowości elektronicznej, alternatywnym w stosunku do oddziału bankowego kanałem dystrybucji wykorzystującym Internet do świadczenia usług bankowych.

W Polsce usługi bankowe przez Internet rozpoczął świadczyć jako pierwszy Powszechny Bank Gospodarczy Gru­pa Pekao S.A. poprzez stworzenie Oddziału Elektronicznego w październiku 1998 r.

Klasyfikacja banków świadczących usługi poprzez Internet

Banki świadczące usługi poprzez Internet można podzielić ze względu na:

1. Charakter działalności:

1. Banki posiadające oddziały stacjonarne i świadczące usługi poprzez Internet; są to banki gdzie klient zakładając jedno konto ma do niego dostęp zarówno poprzez placówkę bankową, jak również poprzez Internet i inne elektroniczne media - MODEL I;

2. Banki działające tylko w sieci - banki wirtualne, wykorzystujące Internet jako główny kanał dystrybucji usług bankowych, nie posiadające tradycyjnych oddzia­łów bankowych - MODEL II;

3. Banki internetowe powstałe jako oddziały banków stacjonarnych, jednakże mające połączenia z kontem w oddziale tradycyjnym - MODEL III.

2. Formę działalności:

1. Pasywna - polega ona przeglądaniu informacji jak np. sprawdzanie stanu rachunku, wgląd w historię konta bez możliwości ingerencji w to co dzieje się na koncie;

2. Aktywna - polega na aktywnym działaniu w ramach konta jak np. zlecaniu przelewów, zakładaniu lokaty, itp.

Największą grupę banków świadczących usługi poprzez Internet stanowią trady­cyjne banki komercyjne, które wykorzystują Internet jako jeden z kolejnych kanałów dystrybucji usług bankowych (model I).

Bankowość modemowa

Bankowość modemowa polega na bezpośredniej komunikacji z bankiem za pośred­nictwem modemu i specjalnego oprogramowania po stronie klienta. Do łączności z bankiem wykorzystywane są najczęściej standardowe linie telefoniczne. Forma ta zo­stała wprowadzona w Polsce w 1993 r. przez Bank Rozwoju Eksportu SA.

Bankowość modemową można podzielić według kilku kryteriów:

1. Segment klientów, do których jest adresowana:

• home banking jest systemem elektronicznej obsługi klientów indywidualnych;

• corporate banking jest systemem elektronicznego porozumiewania się banku z klientem instytucjonalnym.

2. Tryb składania zleceń i proces realizacji usługi:

• system on-line, w którym klient ma dostęp na bieżąco do aktualnych danych o swoim rachunku, a operacje odbywają się w czasie rzeczywistym;

• system off-line, w którym występuje odległość czasowa miedzy momentem złoże­nia zlecenia a jego realizacją.

Bankowość telefoniczna

Bankowość telefoniczna (BT) jest jedną z pierwszych zautomatyzowanych usług oferowanych klientom banków. Za pomocą telefonu umożliwia dostęp do prowadzonych przez bank rachunków i przeprowadzanie na nich operacji bankowych. W bankowości telefonicznej można korzystać zarówno z telefonu stacjonarnego, jak i komórkowego.

Bankowość telefoniczna może być świadczona w dwojakiej formie:

1. Jako usługa automatyczna poprzez „voice-interactive”. Obsługa klientów realizowana jest poprzez odpowiednio oprogramowany system informatyczny podłączony do linii telefonicznej. Klient łącząc się z bankiem za pomocą telefonu pracującego w systemie tonalnym dokonuje wyboru opcji z menu używając klawiatury aparatu telefonicznego, zwrotnie zaś otrzymuje informacje podawane głosem nagranym w technologii cyfrowej.

2. Jako usługa dostępna przez operatora. W tym przypadku klient kontaktuje się telefonicznie z pracownikiem bankowym i zleca wykonanie operacji na jego rachunku.

W przypadku wykorzystywania w bankowości telefonicznej telefonów komórko­wych dodatkowo przydatne są:

• SMS-y

• WAP do korzystania z usług bankowych.

Stosowanie SMS w korzystaniu z usług bankowych pozwala zarówno na aktywny, jak i pasywny dostęp do konta. Pasywny dostęp polega na otrzymywaniu informacji z banku, bez możliwości ingerencji na koncie. Forma ta daje m.in. możliwość otrzyma­nia informacji tekstowej po każdej operacji wykonanej na danym koncie informującej o dokonanej transakcji i aktualnym stanie konta. Występuje również forma aktyw­na umożliwiająca wykonywanie operacji bankowych, takich jak składanie przelewu na określony wcześniej rachunek z potwierdze­niem SMS, czy zakładanie lokat.

Oprócz krótkich wiadomości tekstowych jest możliwość wykorzystania Protokółu Obsługi Aplikacji Bezprzewodowej WAP umożliwiającego dostęp do stron internetowych przy użyciu urządzeń przenośnych, takich jak m.in.: telefony komórkowe. Korzystanie z WAP-u daje klientowi m.in. możliwość: sprawdzenia salda rachunków depozytowych i kredytowych, przejrzenia historii zrealizowanych operacji, wykonanie przelewu, założenie lokaty terminowej.

Bankowość terminalowa

Bankowość terminalowa nazywana również samoobsługową umożliwia dostęp do rachunku bankowego oraz przeprowadzenie transakcji przy użyciu elektronicznych urządzeń takich jak m.in.:

• bankomaty,

• elektroniczne terminale do akceptowania kart,

• oraz kioski multimedialne.

Bankomaty są to samoobsługowe urządzenia wyposażone w czytniki paska magnetycznego/mikroprocesora umożliwiające przeprowadzenie operacji bankowych przy użyciu kart płatniczych. Wykorzystywane są głównie do wypłaty pieniędzy, choć dają również możliwości wykonywania również innych operacji jak np. wpłatę pieniędzy na rachunki w dowolnym banku, przelewów środków na inny rachunek, otwierania lub likwidowania lokat, załadowania kart telefonii komórkowej, itp.

Terminal POS - elektroniczne urządzenie do przyjmowania kart, posiadające czytnik odczytują­cy dane z paska magnetycznego i/lub mikroprocesora, umożliwiający dokonywanie transakcji w punkcie akceptującym karty.

Kioski multimedialne są to elektroniczne urządzenia wyglądem przypominające bankomaty służące do realizacji operacji bankowych, z pominięciem wypłaty pieniędzy. Wyposażone są w urządzenia do zdalnego realizowania operacji finansowych, ekrany dotykowe, klawiaturę, które umożliwiają przeprowadzenie transakcji. Mogą one rów­nież posłużyć jako punkt informacyjny, dostarczając użytkownikom najważniejszych in­formacji z oferty danego banku, o lokalizacji oddziałów i bankomatów, itp.

Elektroniczne instrumenty płatnicze

Elektroniczne instrumenty płatnicze umożliwiają posiadaczowi dostęp na odległość do zgromadzonych środków pieniężnych za pomocą kart płatniczych oraz instrumentów pieniądza elektronicznego, przy użyciu, których realizowane są płatności elektroniczne.

Do elektronicznych instrumentów płatniczych zaliczyć można: karty płatnicze oraz pieniądz elektroniczny, przez który należy rozumieć środki pieniężne zgromadzone w po­staci elektronicznej na określonym nośniku (karta elektroniczna, twardy dysk), który mo­że być powszechnie wykorzystywany w celu dokonywania płatności bez równoczesnego zaangażowania w daną płatność konta bankowego, jednocześnie funkcjonując jako przedpłacony instrument płatniczy na okaziciela. Pieniądz elektroniczny jest wydawany posiadaczowi tylko do wysokości kwoty uprzednio wpłaconej gotówki lub środków na jego rachunku.

Wartym odnotowania jest również pojęcie instrumentu pieniądza elektronicznego, które nie jest jednoznaczne z pojęciem pieniądza elektronicznego, gdyż instrument ten to urządzenie elektroniczne, na którym jest przechowywany pieniądz elektroniczny, w szczególności: karta elektroniczna zasilana do określonej wartości i dysk twardy komputera.

1

Bankowość mobilna

Tradycyjna bankowość telefoniczna

Bankowość firmowa

(corporate banking)

Bankowość domowa

(home banking)

Bankowość modemowa

Bankowość elektroniczna

Bankomaty

Elektroniczne terminale do akceptacji kart

Kioski multimedialne

Bank wirtualny

Bank z oddziałami świadczący usługi przez Internet

Karty płatnicze

Pieniądz elektroniczny

WAP

SMS

Operator

Automat

Telefon komórkowy

Telefon stacjonarny

BANKOWOŚĆ TELEFONICZNA

Elektroniczne instrumenty płatnicze

Bankowość internetowa

Bankowość telewizyjna

Bankowość terminalowa

Bankowość telefoniczna

---