PODSTAWY INWESTOWANIA

Powtórka do kolokwium

(wraz z dołączonym spisem treści, wyuczonym na TI, ha!)

by Jarek Pietrzyk

Spis treści

1. INWESTYCJE - ZAGADNIENIA PODSTAWOWE

• Inwestowanie - to finansowe angażowanie się w jakieś przedsięwzięcie w nadziei uzyskania przyszłych korzyści.

• Każdorazowe wyrzeczenie się z bieżącej konsumpcji na rzecz przyszłej korzyści

• Nie jesteśmy skłonni do inwestowania

• Pierwiastek psychologiczny

• Upływ czasu

• Ryzyko!

• Przedsięwzięcie - kompleksowe zamierzenie firmy, skonkretyzowane co do celu, zakresu rzeczowego, czasu i miejsca realizacji oraz przewidywanego okresu użytkowania.

• Projekt inwestycyjny - jest tymczasowym przedsięwzięciem podjętym w celu realizacji unikalnego zamierzenia.

• Projekt < przedsięwzięcie

• Aby dane przedsięwzięcie mogło być nazwane projektem, spełnione muszą zostać następujące założenia:

• Unikalność

• Celowość

• Odrębność

• Ograniczoność

• Odrębność strukturalna

• Ryzyko - prawdopodobieństwo niezrealizowania oczekiwanej stopy zwrotu

• Inwestorzy:

• Indywidualni (nieprofesjonalni)

• Instytucjonalni (profesjonalni)

• Banki, banki inwestycyjne

• Fundusze emerytalne

• Towarzystwa ubezpieczeniowe

• Fundusze inwestycyjne

• Podział inwestycji (przedmiot inwestycji):

• Rzeczowe

• Rozwojowe (wprowadzenie nowego produktu, rozwój, nowa filia)

• Modernizacyjne (zmniejszenie kosztów, zwiększenie efektywności, np. wymiana zwykłej żarówki na energooszczędną)

• Odtworzeniowe (wymiana zwykłej żarówki na kolejną zwykłą)

• Finansowe (lokaty, papiery wartościowe)

• Inne (niematerialne, w kapitał ludzki, patenty, licencje)

• Podział inwestycji (czas):

• Krótkoterminowe … < 1 rok

• Długoterminowe … > 1 rok

• Cechy inwestycji:

• Nakład

• Korzyść

• Czas

• Ryzyko

• Premia za ryzyko - im wyższe ryzyko, tym spodziewamy się wyższej stopy zwrotu

• Przykłady inwestycji:

• Silesia City Center

• Zamek w Chudowie

• Fazy cyklu projektu (etapy inwestycji):

• Uruchomienie

• Planowanie

• Realizacja i kontrola

• Zamknięcie projektu

2. STOPY ZWROTU

• Pieniądz ma zmienną wartość w czasie

• Inwestycje

• Ryzyko

• Bieżąca konsumpcja

• Inflacja

• Zmienna wartość pieniądza w czasie

• 
  

• Dyskontowanie - wyliczanie aktualnych wartości kwot pieniężnych

• 
  

• Im częściej kapitalizujemy odsetki, tym wartość końcowa jest większa

• 
  

- stopa zwrotu w okresie t

- cena instrumentu finansowego w okresie t

• 
  

FV - future value

PV - present value

• Stopy zwrotu w okresie inwestowania:

• Prosta stopa zwrotu w skali rocznej

• 
  

- prosta stopa zwrotu (bez kapitalizacji, nie ma odsetek z odsetek)

− długość okresu zwrotu mierzona w latach

• Efektywna stopa zwrotu (r), okresem kap. jest 1 rok (na bazie kapitalizacji złożonej)

• 
  

• 
  (średnia geometryczna)

• Stopa zwrotu z inwestycji (ROI)

• 
  

• Stopa zwrotu z kapitałów własnych (ROE)

• 
  

• Przepływy pieniężne (gotówkowe) - pokazują, ile czystej gotówki generuje inwestycja

3. NIERUCHOMOŚCI - PODSTAWOWE POJĘCIA

• „Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności”. (Kodeks cywilny art. 46)

• Podział nieruchomośći:

• Budynkowe (budynki odrębne od nieruchomości)

• Lokalowe (część budynku, lokal)

• Gruntowe (grunty rolne, użytki rolne, grunty leśne, grunty zurbanizowane)

• Niezabudowane (łąka)

• Zabudowane

• Podział nieruchomości (wg kryterium funkcji użytkowej):

• Mieszkalne

• Jednorodzinne

• Wielorodzinne

• Zamieszkania zbiorowego (hotele, pensjonaty, domy wczasowe, domy studenckie)

• Rolne

• Pola

• Lasy

• Sady

• Użyteczności publicznej (szpitale, obiekty sakralne, szkoły wyższe, obiekty sportowe)

• Komercyjne (generują zysk; centra handlowe, magazyny, biura)

• Przemysłowe

• Produkcyjne

• Pomocnicze

• Usługowe

• Odrolnienie - zmiana statusu gruntu z rolnego na inny (np. na działkę budowlaną)

• Cechy nieruchomości:

• Fizyczne

• Stałość w miejscu (nie można przenieść gruntu)

• Trwałość w czasie (inwestycje długoterminowe, mają nam długo służyć)

• Różnorodność (nie ma 2 identycznych nieruchomości)

• Niepodzielność (nie można przenieść czy podzielić nieruchomości)

• Ekonomiczne

• Rzadkość (ograniczona podaż nieruch. na rynku, zmienna w długim czasie)

• Lokalizacja (wpływa na wartość nieruchomości; zależy od tego, co chcemy)

• Współzależność (nieruch. wpływają na siebie, trzeba patrzeć na otoczenie)

• Niska płynność (długi czas oczekiwania na sprzedaż)

• Wysoka kapitałochłonność (wysoka cena i koszty utrzymania)

• Nieruchomości nie są niezniszczalne!

• Prawa rzeczowe:

• Prawo własności

• Prawo użytkowania wieczystego

• Ograniczone prawa rzeczowe

• Ograniczenia praw własności:

• Zniszczenie (można za zgodą)

• Przeznaczenie społeczno-gospodarcze

• Plan zagospodarowania przestrzennego

• Zakłócenia porządku publicznego

• Kopaliny niepospolite należą do Skarbu Państwa

• Współwłasność - występuje, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepo­dzielnie kilku osobom. Zatem naturę współwłasności określają trzy cechy:

• Jedność przedmiotu

• Wielość podmiotów

• Niepodzielność wspólnego prawa

• Użytkowanie - prawo do używania rzeczy i pobierania z nich pożytków

• Użytkowanie wieczyste - Skarb Państwa dzierżawi nam nieruchomość na okres 40-99 lat

• Służebność:

• Gruntowa - instrument prawny poprawiający sytuację właściciela nieruchomości, który nie może w pełni korzystać z prawa własności (np. nie może dostać się bezpośrednio z drogi publicznej na własną działkę)

• Osobista - udzielenie konkretnej osobie fizycznej danego prawa (np. pamiętnej babci, która chce wejść z zakupami do domu, ale nie ma jak, bo musiałaby przejść przez nieruchomość sąsiada, a latać nie potrafi )

• Dzierżawa - oddanie rzeczy do używania i pobierania użytków przez pewien czas, za określoną opłatę (czynsz). Jeśli czas dzierżawy wynosi >30 lat - dzierżawa na czas nieokr.

• Najem - od dzierżawy różni się tym, że najemca (osoba która wynajmuje coś od kogoś) nie może pobierać pożytków z tytułu wynajmowanego przedmiotu.

• Dzierżawa od najmu różni się przede wszystkim:

• Przedmiotem (można dzierżawić rzeczy i prawa; wynajmować tylko rzeczy)

• Zakresem uprawnień (dzierżawca może pobierać pożytki; najemca nie)

4. INWESTOWANIE W NIERUCHOMOŚCI

• Rzeczowe (bezpośrednie) - nabycie praw do nieruchomości: gruntu, budynku, lokalu itp

• Finansowe (pośrednie)

• Nabycie udziałów lub akcji przedsiębiorstw, które inwestują na rynku nieruchomości

• Zakup papierów wartościowych zabezpieczonych hipoteką

• Uczestnictwo w funduszu inwestycyjnym

• Zalety i wady inwestycji rzeczowych:

• (+) Ochrona przed inflacją

• (+) Subiektywna korzyść

• (+) Zabezpieczenie kapitału (chroni nas przed „przejedzeniem” pieniędzy)

• (+) Element dywersyfikacji portfela

• (+) Ulgi podatkowe

• (-) Mała płynność

• (-) Konieczność zarządzania

• (-) Niepodzielność (nie można rozdzielić gruntu od budynku)

• (-) Wysoka kapitałochłonność (nieruchomości są bardzo drogie)

• Zalety i wady inwestycji finansowych:

• (+) Zmniejszona kapitałochłonność (instrumenty finansowe są tańsze od nieruchomości)

• (+) Podzielność (można kupić np. tylko 1 akcję)

• (+) Fachowe zarządzanie (przez profesjonalne instytucje finansowe)

• (+) Wysoka płynność (instrumenty finansowe można łatwo sprzedać)

• (-) Brak kontroli nad nieruchomością

• (-) Wysoka korelacja z rynkiem akcji

• (-) Brak fizycznej „dotykalności”

• Dochody z inwestycji w nieruchomości:

• Czynsze

• Dochody pozaczynszowe (parking, miejsce na reklamę, nadajniki)

• Zwrot kapitału w chwili sprzedaży

• Koszty utrzymania nieruchomości:

• Podatek od nieruchomości

• Opłaty z tytułu użytkowania wieczystego (roczny koszt to 1-3% wartości)

• Konserwacja

• Ubezpieczenie

• Media

• Ochrona

• Utrzymanie obiektu w czystości

• Wynagrodzenie zarządcy

• Zanim kupisz nieruchomość:

• Sprawdź plan zagospodarowania przestrzennego

• Sprawdź meldunek (tzn czy ktoś nie jest już tam zameldowany)

• Do czego ta nieruchomość ma służyć?

• Oszacuj swoje możliwości finansowe

• Hipoteka - ograniczone prawo rzeczowe do nieruchomości w celu zabezpieczenia transakcji

• Plan zagospodarowania przestrzennego - akt prawa gminnego, wskazuje co ma pełnić jaką funkcję na danym terenie (co przemysł, co rekreacja, co teren zieleni), składa się z części opisowej i mapy;

zapobiega samowoli budowlanej

• Umowę kupna/sprzedaży nieruchomości sporządzamy zawsze za pomocą aktu notarialnego

• Cesja - przeniesienie

• Księga wieczysta - prawny rejestr konkretnej nieruchomości. Zawiera:

• Dane właścicieli

• Wpisy praw związanych z własnością

• Wpisy własności i użytkowania wieczystego

• Wpisy do hipotek

• Ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym

• Stopy zwrotu z inwestycji w nieruchomości:

• 6-7% (z uwzględnieniem inflacji, stopa realna) - dość dużo

• Wynajem - 4-5% (bez inflacji)

5. FINANSOWANIE INWESTYCJI. KOSZT KAPITAŁU

• Emisja akcji

• Zalety i wady:

• (+) Pozyskanie kapitału

• (+) Nie trzeba płacić za kapitał (nie musimy go zwracać czy nawet wypłacać dywidend)

• (-) Możliwość utraty kontroli nad spółką

• Walne zgromadzenie właścicieli decyduje co zrobić z zyskiem spółki. Może go albo zatrzymać (np. w celu inwestycji) albo podjąć decyzję o wypłacie dywidend.

• Prospekt emisyjny - daje informacje nt spółki, planów, gwarancji i spłaty, celów, swoista forma promocji

• Emisja obligacji

• Zalety i wady:

• (+) Posiadacz obligacji nie ma wpływu na spółkę (brak możliwości utraty kontroli)

• (-) Trzeba zwrócić kapitał powiększony o odsetki

• (-) Koszty emisji

• Leasing - oddanie w użytkowanie środka trwałego za raty leasingowe (firma leasingowa oddaje nam samochód do użytkowanie, my z niego korzystamy i przy okazji płacimy raty tejże firmie)

• Pośredni - pomiędzy producentem a odbiorcą występuje pośrednik (firma leasingowa, bank)

• Bezpośredni - bez pośrednictwa firmy leasingującej; producent = leasingodawca

• Wady i zalety:

• (+) Nie trzeba mieć zdolności kredytowej (trzeba się po prostu dogadać)

• (+) Możemy oprócz leasingu wziąć kredyt

• (-) skomplikowane umowy itp.

• Kredyt - umowa zawarta na piśmie pomiędzy bankiem a kredytobiorcą, w które bank zobowiązuje się pożyczyć kredytobiorcy określoną kwotę pieniędzy na określony cel. Rolą kredytobiorcy jest wykorzystać pożyczone pieniądze na ten cel, oraz zwrócić je wraz z naliczonymi odsetkami

• Obrotowe

• Inwestycyjne

• Kredyt hipoteczny - długoterminowy kredyt bankowy, którego zabezpieczeniem jest hipoteka. Udzielany najczęściej na budowę lub zakup nieruchomości.

• Pożyczka hipoteczna - jest to pożyczka zabezpieczona hipoteką ustanowioną na nieruchomości, pieniądze można wykorzystać na dowolny cel

• Zalety i wady:

• (+) można „dzielić” kredyt (np. 1mln zł można wziąć 10x100tys. zł)

• (+) mamy możliwość skorzystania z usług doradcy kredytowego

• (-) nie każdy może dostać kredyt (trzeba mieć zdolność kredytową)

• (-) trzeba regularnie spłacać raty i odsetki

• (-) ryzyko walutowe, wahania stopy %

• Dotacje - nieodpłatna i bezzwrotna pomoc udzielana najczęściej przez Skarb Państwa (żeby wszystkim żyło się lepiej!); podmiot który ubiega się o dotacje musi spełnić najpierw odpowiednie warunki.

• Podmiotowe - kierowane do jednego, określonego podmiotu.

• Przedmiotowe - skierowane do podmiotów wytwarzających pewien rodzaj towarów lub usług (np. zniżkowe przejazdy kolejowe)

• Faktoring - forma krótkoterminowego finansowania przedsiębiorstwa, polegająca na odkupywaniu przez wyspecjalizowany podmiot faktoringowy (faktora) należności, z potrąceniem stosownej prowizji.

• Pełny - całe ryzyko braku spłaty wierzytelności przejmuje faktor

• Niepełny - gdy dłużnik nie ureguluje długu w terminie określonym w fakturze, wierzytelność wraca do faktoranta (pierwotnego wierzyciela)

• Zalety i wady:

• (+) krótkoterminowe finansowanie (szybko dostajemy pieniądze)

• (+) przeniesienie ryzyka braku spłaty należności na faktora

• (-) trudnodostępny

• Aniołowie biznesu - to najczęściej ludzie, którzy w życiu dorobili się już majątku i chcą posiadane pieniądze dobrze zainwestować, często - wykorzystując własne doświadczenie - angażują się w projekt i pomagają w jego realizacji.

• PPP (partnerstwo publiczno - prywatne) - świadczenie usługi pożytku publicznego przez podmioty prywatne (bo zrobią to szybciej i lepiej), np. budowa autostrad

• BOO (buduj + posiadaj + eksploatuj) - sektor prywatny i publiczny tworzą coś razem, prywatny tym zarządza a następnie następuje podział zysków

• Dźwignia finansowa - ma sens wtedy, kiedy dofinansowując podmiot kapitałem obcym (np. kredytami bankowymi) możemy liczyć na zwiększenie zysków przynajmniej w stopniu pozwalającym na spłatę kosztów pozyskania kapitału (bierzemy kredyt na 10%, inwestujemy pożyczone pieniądze i zarabiamy 15%: dźwignia finansowa ma sens, ponieważ zysk z inwestycji pozwolił nam na spłatę kredytu i jeszcze trochę zostało)

• Koszt kapitału - minimalna oczekiwana stopa zwrotu inwestycji

6. MEGAPROJEKTY

• Projekt inwestycyjny - zbiór dokumentów (zadań) niezbędnych do podjęcia decyzji inwestycyjnej

• Cele inwestowania

• Przewidywane nakłady

• Wielkość i struktura inwestycji

• Harmonogram zadań

• Duży projekt inwestycyjny - kryterium zaliczania projektów inwestycyjnych do dużych - wartość projektów

• Duże nakłady i długi cykl projektu

• Duże ryzyko

• Trudność w oszacowaniu przyszłych efektów projektu (zawyżanie zysków, zaniżanie kosztów)

• Źródła finansowania (dług publiczny, kredyty bankowe, udział prywatny, Project finance)

• Duzy wpływ na środowisko

• Project finance - ogromny projekt inwestycyjny; do realizacji inwestycji tworzy się specjalną spółkę celową. Spółka ta na zrealizowanie inwestycji zaciąga kredyt w banku, który ma być spłacany z nadwyżek finansowych uzyskiwanych przez tą spółkę. Kredyt ten zabezpieczony jest na majątki spółki.

• Wsparcie rządu dla Project finance:

• Przywileje i ulgi podatkowe

• Pomoc logistyczna

• Pomoc w zaopatrzeniu w surowce

• Zobowiązanie rządu do odbioru produktów projektu (np. w elektrownia)

• Przykłady mega projektów:

• Eurotunnel (łączy Francję i Wielką Brytanią)

• Dubaj (Zjednoczone Emiraty Arabskie, sztuczne wyspy, Burj Dubaj, Burj Al Arab, centrum narciarstwa)

• Tama Trzech Przełomów (rzeka Jangcy, Chiny)

• Kanał Sueski (łączy morze Śródziemne z Czerwonym, miasta Port Said i Suez w Egipcie)

• Kanał Panamski (Panama, łączy Ocean Atlantycki z Pacyfikiem)

• Most Ameryk (spina ląd obu kontynentów)

7. REWITALIZACJA

• Rewitalizacja - działanie skupione na zdegradowanym obiekcie, którego celem jest przywrócenie jego pierwotnego stanu i funkcji, bądź też znalezienie dla niego nowego zastosowania i doprowadzenie do stanu, w którym obiekt ten staje się wartościowy i funkcjonalny.

• Dobrowolna

• Odnosi się do obiektów budowlanych, dzielnic, miast

• przywrócenie obiektowi dawnej świetności lub nadanie mu nowej formy

• działanie o efekcie technicznym, gospodarczym i społecznym

• finansowane z funduszy unijnych

• Projekty rewitalizacji mogą obejmować:

• Remonty, przebudowę

• Renowację

• Wyburzenie budynków

• Rekultywację gruntów

• Poprawę stanu technicznego

• Efekty rewitalizacji:

• Ożywienie gospodarcze

• Wzmocnienie identyfikacji mieszkańców z miastem, dzielnicą

• Rozwój przedsiębiorczości

• Redukcja patologii społecznej

• Podniesienie jakości życia

• Wzrost estetyki i ładu przestrzennego miasta

• Trudności w rewitalizowaniu:

• Brak polityki miejskiej

• Nieuporządkowany stan prawny terenów poprzemysłowych

• Brak ustawy o programach i konieczności rewitalizacji

• Rekultywacja - przywrócenie gruntów zdegradowanych lub zdewastowanych do stanu użytkowania

• Konieczna

• Odnosi się do gruntów

• nadanie terenowi wymaganej, koniecznej do funkcjonowania formy

• działania o efekcie ekologicznym

• finansowane przez krajowe fundusze celowe

• przykład - Park Chorzowski

• teren poprzemysłowy - zdegradowany, nie użytkowany lub nie w pełni wykorzystany teren przeznaczony pierwotnie pod działalność gospodarczą, która została zakończona

• przykład - KWK Kleofas

• teren zdegradowany - teren zanieczyszczony lub teren, którego naturalne ukształtowanie zostało zmienione w sposób niekorzystny

• przykład - bocznica Huty w Krakowie

• rewaloryzacja - remont lub modernizacja przywracająca wartość zabytkowym obiektom budowlanym

• przykład - zamek w Dzikowie

• gentryfikacja - nadanie wyższego statusu dzielnicom

• cechy:

• poprawa stanu substancji mieszkaniowej

• wyeliminowanie najmu na rzecz prywatnej własności

• wzrost cen gruntów i budynków

• wymiana klasowa, wysiedlenie uboższej ludności

• przykłady - Giszowiec, Nikiszowiec, Kazimierz w Krakowie

• nieruchomość zabytkowa - nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości stanowiący świadectwo minionej epoki; jego zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na wartość historyczną czy naukową

• przykład - zamek w Będzinie

• Lokalny Program Rewitalizacji - jest dokumentem wyznaczającym kierunki kompleksowej odnowy przestrzenno - gospodarczo - społecznej dla obszarów wyznaczonych do rewitalizacji i pozwala władzom samorządowym oraz innym uprawnionym beneficjentom pozyskać środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (co? Gdzie? Kiedy? Jak? - mniej więcej o tym mówi jeśli chodzi o rewitalizację )

8. INWESTOWANIE W OBLIGACJE I LISTY ZASTAWNE. GPW W WARSZAWIE

• Rynek finansowy - jest to rynek, na którym zawierane są transakcje finansowe, polegające na zakupie i sprzedaży instrumentów finansowych

• Instrument finansowy - kontrakt pomiędzy dwoma stronami regulujący zależność finansową, w jakiej obie strony pozostają

• Papier wartościowy - instrument finansowy zabezpieczony aktywami emitenta

• Segmenty rynku finansowego:

• Rynek kapitałowy

• Rynek instrumentów pochodnych

• Rynek walutowy

• Rynek pieniężny

• bony skarbowe - papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa w celu zapewnienia płynności na rynku pieniężnym oraz w celu sfinansowania bieżących wydatków budżetu państwa

• certyfikat depozytowy - papier stwierdzający zdeponowanie sumy pieniężnej według określonej stopy procentowej na ustalony okres

• bon komercyjny - papier wartościowy zawierający obietnicę zapłaty przez emitenta posiadaczowi papieru określonej sumy pieniężnej w ustalonym okresie

• akcept bankierski - papier zawierający zobowiązanie zapłacenia przez bank dłużnika określonej sumy pieniężnej bankowi wierzyciela

• repo (umowa odkupu) - kontrakt polegający na tym, że strona sprzedająca instrument finansowy zobowiązuje się odkupić od nabywcy ten sam instrument w ustalonym okresie po określonej cenie (najczęściej są to bony skarbowe, a terminem jest 1 dzień)

• reverse repo (odwrotna umowa odkupu)

• Rynek pierwotny (primary market) występuje w momencie sprzedaży instrumentu finansowego pierwszemu jego posiadaczowi. Zwykle emitent instrumentu dokonuje tego za pośrednictwem instytucji finansowej.

• Rynek wtórny (secondary market) jest to właściwy rynek, na którym odbywają się transakcje kupna i sprzedaży instrumentów finansowych zawierane między inwestorami.

• Obligacja jest to papier wartościowy potwierdzający nabycie przez jego posiadacza prawa do otrzymania w określonym terminie sumy pieniężnej określonej w obligacji oraz ewentualnie odsetek. Nabywca w ten sposób udziela kredytu emitentowi obligacji.

• Emitent - wystawca obligacji

• Obligatariusz - posiadacz obligacji

• Podział obligacji:

• Ze względu na oprocentowanie:

• O stałej stopie %

• O zmiennej stopie %

• Zero kuponowe - zerowa wartość odsetek (zysk poprzez sprzedaż z dyskontem)

• Ze względu na okres wykupu:

• Krótkoterminowe (… < 5 lat)

• Średnioterminowe (5 < … < 10 lat)

• Długoterminowe (10 lat < …)

• Bezterminowe (perpetualne)

• Ze względu na emitenta:

• Skarbowe - emitowane przez Skarb Państwa (rynkowe i oszczędnościowe)

• Komunalne - emitowane przez samorządy terytorialne

• Innych instytucji (np. banków)

• Przedsiębiorstw

• Cechy obligacji:

• Cena emisyjna - to cena, po której emitent sprzedaje obligację na rynku pierwotnym

• Wartość nominalna - jest to wartość, którą posiadacz obligacji otrzymuje od emitenta po upływnie terminu wykupu

• Wartość rynkowa obligacji - oznacza cenę, po jakiej można daną obligację kupić lub sprzedać na rynku wtórnym,

• Stopa procentowa - według niej oblicza się oprocentowanie, tj. dochód nabywcy

• Termin wykupu - to dzień, w którym nasze papiery wartościowe tracą ważność a w zamian czeka na nas określona kwota pieniężna

• Długość życia - liczba dni jakie upływają od daty emisji (bądź też daty nabycia) do dnia wykupu.

• Ryzyko przy inwestowaniu w obligacje:

• Ryzyko niedotrzymania warunków - emitent nie dotrzymuje warunków, tj. nie wypłaca odsetek lub nie wykupuje obligacji w terminie. Występuje w przypadku obligacji przedsiębiorstw, obligacje skarbowe są w zasadzie go pozbawione.

• Ryzyko zmiany ceny (ryzyko okresu posiadania) - występuje, gdy posiadacz obligacji zamierza ją sprzedać przed terminem wykupu.

• Ryzyko reinwestowania - jest związane z sytuacją, w której dochody inwestora z tytułu posiadania instrumentu finansowego (odsetki) są reinwestowane przy innej stopie procentowej (np. z powodu zmiany stóp procentowych na rynku) niż stopa zwrotu z danego instrumentu finansowego.

• Zalety i wady inwestowania w obligacje:

• (+) Znikome ryzyko

• (+) Duża łatwość zakupu

• (+) Pewny zwrot kapitału i zysk

• (+) Dostępność

• (+) Nie wymaga stałej uwagi

• (-) Stosunkowo niewielka stopa zwrotu

• (-) Długi czas oczekiwania

• Listy zastawne - dłużne papiery wartościowe, których podstawą są wierzytelności banków hipotecznych zabezpieczone hipotekami lub gwarancją określonych instytucji (m.in. Skarb Państwa i NBP).

• Emitent listów - bank hipoteczny, zobowiązuje się wobec ich posiadacza do spełnienia określonego świadczenia pieniężnego - wypłaty odsetek i wykupienia samego listu w sposób i w terminach określonych w warunkach emisji

• Nabywcy listów - inwestorzy instytucjonalni

• towarzystwa ubezpieczeniowe

• fundusze powiernicze

• fundusze inwestycyjne

• banki uniwersalne

• Zalety i wady inwestowania w listy zastawne:

• (+) wysoki poziom bezpieczeństwa

• (+) szybko rozwijający się sektor kredytów hipotecznych w Polsce

• (+) możliwość obrotu na rynku wtórnym

• (-) ramy prawne nie w pełni obejmują wszystkie ryzyka

• (-) ryzyko kredytowe w obrębie rejestru zabezpieczenia

• Giełda - to organizowane w określonym miejscu i czasie dobrowolne spotkanie potrzebujących kapitału (spółki) i posiadających kapitał (inwestorzy)

• Giełda Papierów Wartościowych - rynek, na którym dokonywane są transakcje kupna/sprzedaży akcji, obligacji, opcji oraz innych instrumentów finansowych. Stanowi dla nich główny element rynku

• Giełda Papierów Wartościowych jest spółką akcyjną powołaną przez Skarb Państwa. Akcjonariuszami są: banki, domy maklerskie, spółka giełdowa oraz Skarb Państwa

• Przedmiotem handlu na Giełdzie są papiery wartościowe:

• akcje

• obligacje

• certyfikaty inwestycyjne

• opcje

• Cele GPW:

• organizacja i promowanie obrotu papierami wartościowymi

• upowszechnienie informacji związanych z ich obrotem

• Zadania GPW:

• umożliwienie przepływu kapitałów

• mobilizacja oszczędności

• wycena notowanych papierów wartościowych

• Indeksy giełdowe:

• WIG - podstawowy indeks spółek giełdowych,

• WIG20 - indeks cenowy, ciągły, obejmuje 20 największych spółek na GPW

• mWIG40 i sWIG80 - indeksy cenowe, ciągłe, obejmujące kolejnych 40 średnich ( pozycje 21-60) i 80 mniejszych (pozycje 61-140) spółek giełdowych

• WIG PL - indeks dochodowy, jednolity spółek krajowych z indeksu WIG

• TechWIG - indeks spółek innowacyjnych technologii

• WIG banki, WIG budownictwo, WIG informatyka, WIG media, WIG developerzy, WIG paliwa, WIG spożywczy, WIG telekomunikacja - indeksy branżowe

• WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) - wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym; cena za jaką banki pożyczają sobie pieniądze. Stopa WIBOR jest wyższa od stopy WIBID, gdyż w przeciwnym wypadku banki traciłyby na pożyczaniu sobie pieniędzy

• WIBID (ang. Warsaw Interbank Bid Rate) - roczna stopa procentowa, jaką płacą banki za środki przyjęte w depozyt od innych banków. Stopa ta jest niższa od stopy WIBOR, bo w przeciwnym wypadku banki traciłyby na pożyczaniu sobie pieniędzy

9. INWESTOWANIE W AKCJE

• Akcja - jest podstawowym instrumentem rynku kapitałowego. Akcja ma trzy różne znaczenia:

• papier wartościowy,

• prawo udziałowe w spółce,

• ułamkowa część kapitału akcyjnego.

• Rodzaje akcji:

• imienne

• na okaziciela

• aportowe

• gotówkowe

• nieme - nie mają prawa głosu na walnym zgromadzenie

• założycielskie

• Cechy akcji:

• Wartość nominalna - wielkość kapitału akcyjnego przypadająca na jedną akcję.

• Wartość emisyjna - cena, po jakiej akcja sprzedawana jest na rynku pierwotnym.

• Wartość księgowa - wartość aktywów netto spółki przypadająca na jedną akcję.

• Wartość rynkowa - cena, po jakiej akcja jest sprzedawana na rynku wtórnym

• Prawa akcjonariusza:

• Prawa o charakterze majątkowym:

• prawo do dysponowania akcją

• prawo do dywidendy

• prawo do udziału w masie likwidacyjnej

• prawo poboru (akcjonariusze mają prawo do kupna akcji w nowej serii)

• Prawa o charakterze niemajątkowym (korporacyjnym):

• prawo do głosu i udziału w walnym zgromadzeniu

• prawo do zaskarżania ustaw WZA

• prawo żądania informacji (tych nieszkodliwych dla spółki)

• prawo wystąpienia z powództwem o naprawienie szkody wyrządzonej spółce

• Dywidenda - część zysku spółki przeznaczona do podziału pomiędzy udziałowców lub akcjonariuszy.

• Wysokość dywidendy wyliczana jest na podstawie rocznego wyniku finansowego spółki. O wysokości dywidendy i terminie jej wypłaty decyduje walne zgromadzenie w przypadku spółki akcyjnej lub zgromadzenie wspólników w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

• Zalety i wady (koszty) bycia spółką giełdową:

• (+) dostęp do tańszego kapitału

• (+) większa wiarygodność wśród partnerów biznesowych

• (+) prestiż - efekt promocyjny

• (-) koszt wejścia na giełdę

• (-) koszty finansowe i niefinansowe obecności na giełdzie

• (-) Rozwodnienie kapitału

• Systemy notowań na GPW:

• System notowań ciągłych

• Dominujący na GPW

• Kurs otwarcia wyznaczany o 9:30, następnie faza notowań ciągłych do 16:10, fixing na zamknięcie sesji, dogrywka 10 minut, koniec sesji

• notowania jednolite (tzw. fixingi)

• akcje spółek o średniej lub niskiej płynności

• Transakcje zawierane są w dwóch momentach sesji, czyli w tzw. fixingach, podczas których na podstawie złożonych wcześniej zleceń, ustala się cenę, po której realizowane są zlecenia. Fixing odbywa się o godzinie 11:15 oraz o 15:00. Kurs, po którym realizowane są transakcje wyznaczany jest automatycznie przez system komputerowy giełdy.

• Wszystkie zlecenia na giełdzie realizowane są przy zachowaniu priorytetu ceny i czasu złożenia zlecenia.

• Priorytet ceny :

• zlecenia kupna z wyższym kursem realizowane są przed zleceniami kupna z niższym kursem,

• zlecenia sprzedaży z niższym kursem realizowane są przed zleceniami sprzedaży z wyższym kursem.

• Po wyznaczeniu kursu fixingowego następuje realizacja zleceń.

• Najważniejszym kryterium, które brane jest pod uwagę przy klasyfikacji akcji do danego sytemu obrotu jest płynność obrotu.

• Płynność obrotu - łatwość zmiany właściciela

• Krótka sprzedaż - pożyczanie papierów wartościowych (głównie akcji) od biura maklerskiego, w celu ich sprzedaży.

• Przykład: pożyczamy od biura maklerskiego 10 akcji spółki X wartych 100zł każda. Sprzedajemy je za 1000zł. Po roku kupujemy te same akcje, ale w wyniku spadku kursu, tylko za 800zł. Oddajemy do biura zgodnie z umową 10 akcji, jednak teraz mają one wartość 800zł. Zarabiamy więc 200zł minus wszystkie opłaty i prowizje z tym związane.

• Wskaźnik DPS - wielkość dywidendy przypadająca na 1 akcję

• Analiza akcji:

• Fundamentalna (jakie akcje kupujemy?)

• Makroekonomiczna

• Sektorowa (jaka branża itp.)

• Sytuacyjna (perspektywy rozwoju spółki, jej sytuacja)

• Finansowa (ewentualne zadłużenie)

• Wycena akcji

• Behawioralna (przewidywanie zachowań inwestorów w oparciu o czynniki niefinansowe)

• Psychologia

• Analiza zachowań

• Racjonalność

• emocje

• techniczna (analiza wykresów; kiedy kupić/sprzedać?)

• rynek dyskontuje wszystko

• ceny podlegają trendom

• historia się powtarza

• 
  
  
  
  
  
  linia wsparcia i linia oporu

• Trend - pewna tendencja spadkowa lub wzrostowa, pomimo wahań kursu

• 
  
  
  
  
  Wstęga Bollingera

• Akcje przewartościowane (cena rynkowa > ceny faktycznej)

• Akcje niedowartościowane (cena rynkowa < cena faktyczna)

• Wartość rynkowa spółki = akcje w obrocie × cena akcji

• Wrogie przejęcie - wykup pakietu większościowego spółki i zmiana jej zarządu

• Hossa - długotrwały wzrost kursu giełdowego

• Bessa - długotrwały spadek kursu giełdowego

• Wielki Kryzys (1929 - 1933):

• Czarny czwartek - 24 października 1929 (spadek cen akcji na giełdzie w Nowym Jorku, początek kryzysu)

• Objął praktycznie wszystkie państwa oprócz ZSRR (gospodarka centralnie planowana)

• Czarny poniedziałek - 19 października 1987 (wskaźnik giełdy amerykańskiej Dow Jones Industrial Average gwałtownie spadł o 22%, a wraz z nim inne indeksy giełdowe na całym świecie)

• Owczy pęd - gwałtowne i nieuzasadnione kupowanie lub sprzedawanie akcji, naśladując aktualny trend

• Rajd św. Mikołaja (efekt grudnia) - okres grudnia, w którym występuje wzrost kursów akcji na GPW

• Efekt stycznia - hossa noworoczna, spowodowana masowymi inwestycjami

10. POCHODNE INSTRUMENTY FINANSOWE

• Instrument pochodny (derywat) - transakcja finansowa pomiędzy dwiema stronami lub większą ich liczbą dotycząca przyszłej wartości instrumentu bazowego

• Instrumenty bazowe:

• Akcje

• Indeksy giełdowe

• Obligacje

• Waluty

• Stopy procentowe

• Towary (rudy, produkty rolne)

• Kto stosuje instrumenty pochodne:

• Hedging - zabezpieczanie się przed ryzykiem zmian cen

• Spekulanci - osoby, które przejmują ryzyko (liczą na zmianę ceny i sprzedaż z zyskiem)

• Arbitrażyści - wykorzystanie różnicy cen jednego produktu na różnych rynkach (kupujemy truskawki w Krakowie za 5zł, a w Katowicach sprzedajemy za 7zł)

• Zalety i wady instrumentów pochodnych:

• (+) Zabezpieczenie przed zmianami cen

• (+) Bardzo duża stopa zwrotu (efekt dźwigni finansowej)

• (-) ryzyko poniesienia strat

• (-) wymagana znajomość zasad i funkcjonowania instrumentów pochodnych

• Kontrakt forward - transakcja, w której odbiorca i dostawca umawiają się co do kupna w przyszłości na określonych warunkach (wybieramy sobie model samochodu i dzisiaj zobowiązujemy się, że kupimy go za 3 miesiące za określoną kwotę pieniędzy. Jeśli zmieni się cena samochodu, nie wpłynie to na kwotę, którą zobowiązaliśmy się zapłacić.)

• Obrót na rynku pozagiełdowym

• Negocjowane oraz zawierane prywatnie, bez instytucji gwarantujących

• Brak depozytu

• Całość kontraktu podlega negocjacjom

• Kontrakty forward zawiera się na:

• Metale

• Surowce energetyczne

• Stopy % (umawiamy się z bankiem, że za 3 miesiące weźmiemy kredyt na umówiony %)

• Kursy wymiany walut

• Wady i zalety kontraktów forward:

• (+) Forma zabezpieczenie przed zmianą ceny

• (-) ryzyko niepewności realizacji kontraktu

• Kontrakt futures - umowa pomiędzy kupującym a sprzedającym, dotycząca zakupu konkretnego instrumentu lub towaru, z datą dostawy w przyszłości.

• Obrót na giełdzie

• Obecność izby rozrachunkowej gwarantującej bezpieczeństwo realizacji kontraktu

• Każdy kontrakt jest ściśle wystandaryzowany (ma określone cechy dotyczące ilości, jakości i terminu dostawy), tak że obie strony są dokładnie poinformowane, co jest przedmiotem handlu.

• Depozyt zabezpieczający - kupujący i sprzedający wpłacają do izby rozrachunkowej odpowiednią kwotę pieniędzy stanowiącą zabezpieczenie kontraktu. Ponieważ cena kontraktu zmienia się przez cały okres, kwota ta stosownie powiększa lub pomniejsza się. Dlatego też kontrahenci zobowiązani są do utrzymania odpowiedniego poziomu depozytu

• Pozycja długa - zakup kontraktu terminowego. Posiadacz długiej pozycji zakłada wzrost ceny i tylko w przypadku realizacji tego scenariusza osiągnie zysk. Spadek cen dla posiadacza pozycji długiej oznacza stratę

• Przykład: kupujemy kontrakt na 10 ton jabłek po 100zł za tonę. Jeśli cena wzrośnie do 200zł za tonę, wtedy odnosimy zysk, bo za 10 ton płacimy 1000zł, a nie 2000zł wg ceny rynkowej

• Pozycja krótka - sprzedaż kontraktu terminowego. Posiadacz krótkiej pozycji zakłada spadek cen, zrealizowanie tego scenariusza oznacza zysk w jego kieszeni i stratę dla drugiej strony umowy - posiadacza pozycji długiej

• Przykład: jesteśmy sadownikami i sprzedajemy jabłka. Sprzedajemy kontrakt na sprzedaż 10 ton jabłek po 100zł za tonę. Jeśli cena jabłek spadnie do 50zł, wtedy odnosimy zysk, bo sprzedamy jabłka za 1000zł, a nie 500zł wg ceny rynkowej

• Opcja - daje możliwość sprzedaży/kupna przedmiotu opcji w przyszłości po ściśle określonych warunkach

• Rodzaje opcji (ze względu na prawo posiadacza opcji):

• opcja typu call (kupna) - daje prawo do zakupu określonego instrumentu

• opcja typu put (sprzedaży) daje prawo do sprzedaży określonego instrumentu

• rodzaje opcji (ze względu na czas wykonania opcji):

• typ amerykański - wykonanie w dowolnym terminie pomiędzy datą zakupu, a terminem wygaśnięcia

• typ europejski - wykonanie tylko w dniu wygaśnięcia, co nie oznacza, że nie może być wcześniej przedmiotem handlu

• typ azjatycki - cena rozliczenia stanowi średnią cenę aktywu w pewnym okresie czasu (przeważnie odnosi się do towarów)

• cena opcji (premia) - kwota, jaką płaci wystawcy opcji jej nabywcą. Jest to więc cena rynkowa opcji;

• cena wykonania (rozliczenia) - cena, po której następuje wykonanie opcji. Jest ona określona w kontrakcie i nie może być zmieniona;

• cena instrumentu podstawowego (bazowego) - wartość rynkowa składnika aktywów finansowych, którego dotyczy opcja. Jest to cena niezależna od warunków kontraktu opcyjnego i ona określa korzyści obu stron w momencie realizacji umowy (kontraktu)

• Posiadacz opcji ma prawo:

• sprzedać opcję

• wykorzystać opcję (nabyć przedmiot opcji po określonych warunkach)

• pozostawić opcję do wygaśnięcia

• Long call - kupno opcji kupna;  

• Short call - sprzedaż opcji kupna; 

• Long put - kupno opcji sprzedaży;  

• Short put - sprzedaż opcji sprzedaży.

• Tych zagadnień nie potrafię opisać zwięźle i zrozumiale, więc odsyłam do prezentacji o instrumentach pochodnych. Trzeba to sobie narysować i wyobrazić, wtedy to jest zrozumiałe

11. FUNDUSZE INWESTYCYJNE

• Fundusz inwestycyjny - gromadzi środki i inwestuje je, w celu osiągnięcia zysku

• Depozytariusz - zapewnia bezpieczeństwo zgromadzonych przez fundusz aktywów, przechowuje je

• Banki

• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW)

• Klasyfikacja funduszy inwestycyjnych (prawo):

• Otwarte:

• Fundusz dysponuje kapitałem, do którego można dokładać lub wyciągać środki

• Emitują jednostki uczestnictwa (część aktywów funduszu)

• Zmienna, wysoka liczba uczestników

• Nieograniczona, ciągła emisja

• jednostki uczestnictwa niezbywalne, odkupowane przez fundusz na żądanie uczestnika

• Zamknięte:

• Fundusz dysponuje stałym, niezmiennym kapitałem

• Emitują certyfikaty inwestycyjne

• Stała, niska liczba uczestników

• Ograniczona emisja

• Certyfikaty zbywalne na rynku wtórnym

• Klasyfikacja funduszy inwestycyjnych (obszar inwestycji)

• Fundusze akcyjne - inwestują 60% swoich środków w akcje

• Fundusze zrównoważone - inwestują od 40-60% w akcje, resztę w instrumenty dłużne

• Fundusze obligacji

• Fundusze rynku pieniężnego - krótkoterminowe instrumenty dłużne wystawiane przez emitentów, którzy niosą małe ryzyko niewypłacalności (Skarb Państwa, banki)

• Fundusze nieruchomości

• Otwarte - inwestują w papiery wartościowe spółek z sektora nieruchomości

• Zamknięte - inwestują głównie w projekty deweloperskie, prawa do nieruchomości, udziały we współwłasności nieruchomości

• Parasolowe - w ich ramach można przemieszczać środki pomiędzy subfunduszami bez podatku dochodowego (19%) (jak widzimy, że kursy akcji spadają, to przenosimy środki na subfundusz obligacji, i odwrotnie)

• Fundusz emerytalny - gromadzi środki (w postaci składek uczestników), inwestuje je w celu osiągnięcia zysku, a następnie wypłaca uczestnikom w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego

• Zarządzany przez Powszechne Towarzystwo Emerytalne (PTE)

• Obowiązkowy dla osób urodzonych po 31,12.1968r. (urodzeni wcześniej mają dowolność)

• Wady i zalety inwestowania w fundusze inwestycyjne:

• (+) Dywersyfikacja portfela

• (+) profesjonalne zarządzanie

• (+) Bezpieczeństwo inwestycji

• (+) Elastyczność wyboru strategii inwestycyjnej

• (-) ryzyko straty

• (-) brak bezpośredniego wpływu na politykę inwestycyjną

• (-) opodatkowanie inwestycji

12. INWESTOWANIE W KRUSZCZE, ROPĘ I SZTUKĘ

• Złoto

• jak inwestować w złoto?

• Kupno złotych sztabek/monet

• Certyfikaty - papiery wartościowe będące dowodem własności określonej ilości złota

• Akcje kopalń złota

• Fundusze złota

• Instrumenty pochodne (kontrakty terminowe na złoto)

• 24 karat - próba 0,999

• Wady i zalety inwestowania w kruszce

• (+) Bezpieczeństwo inwestycji

• (+) Trwałość kruszcu

• (+) Bezpiecznie przechowuje wartość pieniądza

• (-) możliwość kradzieży lub przywłaszczenia przez osoby niepowołane

• (-) trudności z przechowywaniem

• (-) możliwość obniżenia wartości złota

• (-) długi okres oczekiwania na zyski

• System z Bretton Woods (1944) - nakładał obowiązek na każdym państwie do zastosowania polityki monetarnej, której jednym z celów było utrzymanie kursów wymiany w jednoprocentowym przedziale wahań

• Parytet złota - stałych stosunek wartości pieniądza do jednostki złota

• Ropa

• 1 baryłka ropy naftowej ≈ 158 litrów

• Szacuje się, że przy obecnym poziomie eksploatacji ropa na Ziemi skończy się za 40 lat

• Inwestowanie w ropę:

• Akcje spółek petrochemicznych (PKN Orlen, Lotos)

• Samodzielnie (poprzez Internet)

• Wady i zalety inwestowania w ropę:

• (+) Duża stopa zwrotu

• (+) Dostępność inwestycji (przez Internet)

• (-) Polityczne uwarunkowania

• (-) Destrukcyjne siły natury (tornada, fale tsunami)

• Sztuka

• Art-banking

• Najprostszy i najdroższy sposób

• Pełna obsługa

• Poprzez zakup udziałów

• to taki fundusz inwestycyjny, który zbiera środki od uczestników na inwestycje w sztukę

• Samodzielne inwestowanie

• Trzeba się znać i tyle

• Wady i zalety inwestowania w sztukę:

• (+) niemal gwarantowany zysk

• (+) walory estetyczne

• (-) Inwestycja długoterminowa

• (-) wymagana znajomość branży

• (-) Ryzyko kradzieży lub zniszczenia dzieła

• (-) Problem autentyczności nabywanych dzieł

• (-) W krótkim okresie czasu mały zysk a nawet strata

Linia oporu (w tym momencie sprzedajemy)

Linia wsparcia (w tym momencie kupujemy)

Górna wstęga

Dolna wstęga

---