Prowadzący:
Forma egzaminu: TEST - 40 pytań
Systemy podatkowe, dyscyplina podatków, oszukanie fiskusa-pojęcie nieetyczne.
Obecnie płacenie podatków to obowiązek, płacić należy podatki w takiej wysokości w jakiej obowiązują (zgodnie z przepisami)
Podatek jest jedną z kategorii pojęciowej funkcjonującą w społeczeństwie. Podatki wiążą lub dzielą określone grupy społeczne. Programy podatkowe są elementem partii politycznych. Podatki odgrywają istotną rolę. Kształt współczesnych podatków jest wynikiem ewolucji trwającej tysiące lat.
Pojęcia:
Danina jest podatkiem.
Historycznie wykształciły się trzy rodzaje danin publicznych:
1) daniny osobiste - był to np. obowiązek służby wojskowej, obowiązek nieodpłatnego świadczenia pracy lub usługi
2) daniny rzeczowe - obowiązek nieodpłatnego dostarczania państwu rozmaitych rzeczy (żywność)
3) daniny pieniężne - podatki, opłaty, dopłaty
Te trzy rodzaje podatków miały różny charakter, najpierw było to świadczenie usług lub danin rzeczowych. Im bardziej wykształcała się gospodarka pieniężna, tym bardziej znaczące były podatki - daniny odpłatne.
Mamy od początku do czynienia z cechami:
- fragmentaryczność
- BRAK CECHY
W Egipcie znane były podatki, podstawą płacenia podatków były czynsze dzierżawne płacone z uprawy gruntu. Wykształcił się system podatków bezpośrednich i pośrednich.
W Grecji istniał system podatkowy. Prywatna własność gruntu. Podatki płacono od gruntów dzierżawionych, nie płacona natomiast od prywatnej własności gruntu. Funkcje w instytucjach publicznych świadczone były nieodpłatnie( ci co posiadali nie musieli być opłacani). Istniały hierarchie - obowiązek uzbrojenia i zaopatrzenia.
Ateny - podatek gruntowy; 594 p.n.e. Salon
ejsfora - jednorazowy podatek pobierany okazjonalnie na potrzeby wojen. Później podatek spadkowy, system pobierania cen.
Starożytny Rzym - podatek - tributum - możemy traktować jako przymusową pożyczkę w momencie wygrania wojny Rzym zwracał pożyczkę państwom.
W starożytnym Rzymie uważona że płacenie podatków jest zaszczytem, płacili je posiadacze (Partrycjusze), tymi, którzy nie płacili wówczas podatków był Plebs;
Rzym zróżnicował podatki - inne płacono w państwach rzymskich, inne w państwach podbitych.
Rzym - podatek obywatelski
Prowincja - podatek tributum soli - podatek gruntowy płacone przez państwa podbite. Później pobierano podatek od sprzedaży.
W państwach Wschodu pobierano podatek haracz(haradż).
W następstwie regresu towarowo-pienieżnego wrócono do stosunków towarowych świadczono podatki w naturze, świadczone na rzecz władcy płacony przez lenników noszą nazwę TRINODA NECESTAS (żądanie daniny pieniężnej) trzy przypadki
1) na wykup osoby z niewoli
2) płacono podatki od pań (wyposażenie najstarszej córki wydawanej za mąż)
3) pobieranie określonych podatków na koszty pasowania na rycerza (syna)
Rycerstwo zaczęło mieć coraz więcej praw i stwarzały się momenty, że było zwalniane ze świadczenia podatków z uwagi na ich świadczenia w wojnach i na rzecz państwa.
1215 Anglia I zjazd podatkowy MAGNA - kiedy to rycerstwo wywalczyło sobie określone przywileje - zbiór praw nazywał się MANGA CHARTA LIBERTATUM. W tym przywileju JAN BEZ ZIEMI zobowiązał się, że nie będzie nakładał podatków na rycerstwo.
1364 przywilej koszycki - Ludwik Węgierski - król nie będzie nakładał podatków bez zgody szlachty z wyjątkiem gruntowego w wysokości dwóch groszy, tzw. podatek łanowy
Określone grupy społeczne:
Odrębne podatki płacili mieszczanie, chłopi i żydzi, inne płaciła szlachta.
Cały podatek przerzucono na chłopów - „dziesięcina”
Uprzywilejowanie szlachty wynikało z obowiązku obrony ojczyzny.
Od XVII wieku w Polsce były 3 podatki:
1) łanowy pobierany od posiadaczy ziemi (z wyjątkiem szlachty)
2) szos - podatek płacony od nieruchomości miejskich
3) czopowe - (dziś akcyza) płacony przez producentów
Po 1629 podstawowy podatek PODYMNE (od dymu, dym to dom, budynek)
Najczęściej podstawę opodatkowania stanowiła własność.
UNIWERSAL POBOROWY - podatek na okoliczność prowadzenia wojen
KWARTA - płacili dzierżawcy dóbr królewskich
Próbowano porządkować podatki:
Główny myśliciel Andrzej Frycz Modrzewski w dziele O NAPRAWIE RZECZYPOSPOLITEJ proponował opodatkowanie szlachty oraz duchowych
1) ½ rocznego jego przychodu -raz w życiu
2) 1/20 przychodu rocznie
np. 50% | 1,2+5=6,5
Kolejni Staszic, Kołłątaj, Leszczyński mówili o podatkach nie skończyło się to nastąpiły rozbiory - upadek państwa polskiego
ANGLIA - w 1789 roku po raz pierwszy możemy mówić o klasycznym podatku dochodowym. W pewnym momencie zrezygnowano z niego - etyczny charakter uznano, że etycznie człowiek na równi nie może być traktowany z budynkami, zwierzętami. Różni naukowcy zajmowali się podatkami - „Traktat o dochodach” - Ksenofont
ADAM SMIDT - sformułował jako pierwszy, cztery zasady podatkowe:
1) zasada równości - rozumiał jako nakładanie ciężarów podatków w stosunku do możliwości płatniczych podatników
2) pewność - opodatkowanie na z góry określonych zasadach eliminowanie
zmienności płatniczych podatników
3) dogodność - podatnik miał płacić, gdy zrealizował dochód, musiał mieć możliwość zapłacenia
4) taniość - minimalizacja kosztów pobierania podatków.
Dziś 0.65% Urzędy - aparat pobierający podatki w Polsce, tyle konsumuje z płaconych podatków
Drugie główne nurty myśli (początek XX wieku):
1) interwencjonizm
2) neoliberalizm
Wzajemnie się wspierające i popierające.
ad1) prekursorem był J.M. Keynes dowodził niezbędności wykorzystania przez
państwo polityki pieniężnej.
ad2) mówi, że to mechanizmy rynkowe pozwolą na ułożenie warunków, państwo nie musi interweniować
Określone przepisy gospodarcze - Podatki nakłada się zgodnie z art. 217 konstytucji
Elementy teorii podatków
Daniny publiczne:
Definicje podatków mają charakter opisowy mówią jakimi cechami powinien się charakteryzować.
Podatek to rodzaj daniny charakteryzujący się następującymi cechami:
- przymusowy charakter - podmiot uprawniony do poboru podatku jest wyposażony w środku przymusu
- nieodpłatność podatku - za uiszczony podatek podatnik nie otrzymuje żadnego świadczenia wzajemnego, jedynie tzw. odpłatność w sensie ogólnym, polegającą na możliwości korzystania z dóbr publicznych i społecznych
- bezzwrotność - podatek należnie zapłacony nie może być zwrócony podatnikowi
- jednostronność - podatnik nie ma wpływu na rodzaj i wysokość nakładanych na niego podatków
- ogólny charakter - ustanawiane są podatki dla określonych podmiotów, nie poszczególnych jednostek
- pieniężnych charakter - nie stosuje się podatków w naturze
- przewłaszczenie - zmiana właściela środków pieniężnych płaconych z tytułu podatków
Opłata - (rodzaj daniny publicznej) - jest to danina publiczna posiadająca wszystkie cechy podatku poza jedną - jest odpłatna tzn. w zamian za wniesienie jej otrzymujemy świadczenie.
Dopłata - forma partycypacji użytkowników inwestycji publicznych w kosztach realizacji tych inwestycji, w praktyce nazywane opłatami, np. opłata melioracyjna czy elektryfikacyjna
Elementy konstrukcji podatków:
- podmiot
- przedmiot
- podstawa opodatkowania
- stawki podatkowe
- zwolnienia
- ulgi
- zwyżki
- warunki płatności, terminy
PODMIOT - występują dwie strony, Ci którzy reprezentują związki publiczno-prawne, uprawnień do wymierzania podatków to:
1) Organ podatkowy (Urząd Skarbowy, Urząd Celny, Organ Gminy - niekiedy Wojewoda (ochrona środowiska)
2) Podatnik (płacący)
Płatnik - oblicza, pobiera wpłaca, wykonuje funkcję za kogoś (zakład pracy)
Inkasent - (do czynienia, na wsi np. sołtys)
Podatnik - sam oblicza podatek, oblicza, wpłaca osobiście
PRZEDMIOT podatku - bywa rozmaicie definiowany, to czego podatek dotyczy (posiadanie, osiągania przychodów)
PODSTAWA OPODATKOWANIA - może być wskazana na powierzchnię objętość, ciężar, ilość szt.,
STAWKI lub SKALE podatkowe:
Stawki - kwotowe lub stosunkowe (procenty, ułamki, wielokrotności);
Stawki procentowe występują jako stawki stałe albo jako skale podatkowe, stawka stała to liniowa,
Skala - rożne przedziały opodatkowania przy osiąganiu różnego poziomu dochodu, np.:
1-100 ->5%
100-300 ->10%
>300 -> 20%
Mamy możliwość pobierania podatków w sposób uproszczony skala i stawka wtedy nie występuje:
1) Podatek ryczałtowy
2) Podatek kondyngentowo - repartycyjny, gdzie mówi się, że ten obywatel musi zapłacić taki podatek (gminne, opłaty miejscowe)
ZWOLNIENIA - podmiotowy, przedmiotowy lub mieszany. Niektóre podmioty są zwolnione jeśli całe dochody uzyskane przeznaczony na cele fundacji. Charakter przedmiotowy - zwolnienie od podatków producentów produkujących artykuły budowlane na potrzeby budownictwa.
ULGA PODATKOWA - polega na ograniczeniu obciążenia podatkowego. Może mieć charakter, przedmiotowy, podmiotowy lub mieszane np. ulga inwestycyjna
ZWYŻKA - 40 na 75% kata za dochody nie ujawnionych
WARUNKI I SPOSOBY ZAPŁATY - Zaniesienie czeku weksla bo banku stanowi spełnienie obowiązku podatkowego
Podatki mieszane
- podstawowe
1) od posiadania majątku
2) od przyrostu majątku
3) od wzrostu wartości majątku
4) od transformacji substancji majątkowej
SYSTEM PODATKOWY 18.03.2000