Cel nauczania	Treść	Strategia nauczania	Metody i środki dydaktyczne
Przedstawić definicje zatrucia.	ZATRUCIEM- nazywamy wniknięcie do organizmu substancji w szkodliwej dla niego dawce.	Pogadanka
Przedstawić przyczyny zatruć.	PRZYCZYNY ZATRUĆ: zamachy samobójcze, zabójstwa, nadużycia (leki, alkohol, narkotyki), nieświadomość (dzieci pijące kolorowe detergenty), lekkomyślność (kierowca uruchamiający silnik w zamkniętym garażu), pomyłka (przechowywanie substancji toksycznych w nie oznakowanych lub źle oznakowanych pojemnikach)	Pogadanka
Zapoznać z drogami wnikania trucizn do organizmu.	DROGI WNIKANIA TRUCIZN DO ORGANIZMU: układ pokarmowy (leki, alkohol, trujące rośliny i grzyby), układ oddechowy (gazy drażniące, tlenek i dwutlenek węgla), skóra i błony śluzowe (trucizny kontaktowe, środki żrące, pestycydy, ugryzienia przez owady i węże), bezpośrednio do krwioobiegu (narkotyki).	Pogadanka	Foliogram
Zapoznać z postępowaniem w przypadku zatruć.	OGÓLNE POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU ZATRUĆ: Po wniknięciu do organizmu, trucizna bardzo szybko dostaje się krwiobiegiem do wszystkich tkanek, komórek ciała. Pierwsza pomoc powinna przebiegać następująco: a) Zapobieganie dalszemu działaniu trucizny b) Zapewnienie drożności górnych dróg oddechowych c) Kontrola i utrzymanie czynności życiowych d) Zapobieganie dalszym urazom e) Zabezpieczenie substancji powodującej zatrucie f) Wezwanie pogotowia	Wykład informacyjny	Foliogram
Przedstawić objawy niespecyficzne zatruć.	KAŻDE ZATRUCIE ZACZYNA SIĘ tzw. OBJAWAMI NIESPECYFICZNYMI: bóle głowy; bóle brzucha; wymioty; biegunka; zaburzenia świadomości; utrata przytomności	Pogadanka
Przedstawić objawy i postępowanie przy zatruciach doustnych.	OBJAWY I PIERWSZA POMOC PRZY ZATRUCIACH DOUSTNYCH: Przez usta i przełyk trucizna dochodzi do żołądka. Niektóre substancje trujące są już wchłaniane do organizmu przez błonę śluzową jamy ustnej. Część trucizny może zostać wchłonięta na w żołądku, część w dwunastnicy albo w jelicie cienkim. Proces wchłaniania do krwi wynosi od 10 do 30 minut. a) Zatrucia lekami; najczęściej spotykamy zatrucia środkami nasennymi i uspokajającymi. Nierzadko są przyjmowane w celach samobójczych. Sama liczba pobranych tabletek nie decyduje jeszcze o ciężkości zatrucia. Również okres wchłaniania danego leku jest różny. Często środki trujące są przyjmowane wraz z alkoholem, który wzmaga działanie leków.( Istnieje ryzyko, że ratownik źle oceni przez to stan poszkodowanego, myśląc, że ma do czynienia z osobą pijaną.) Środki nasenne pobrane w dużej ilości, działają narkotycznie. Oprócz tego substancje trujące działają hamująco na oddech i krążenie. Niezależnie od prób usunięcia trucizny za pomocą wymiotów, chorego należy otoczyć troskliwą opieką ze szczególną uwagą na jego stan świadomości, oddychanie i krążenie. b) Zatrucie alkoholowe; ogólne skutki nadużycia alkoholu są powszechnie znane. Obniżona zostaje zdolność skupienia się i zborność ruchowa. Przy niskiej temperaturze otoczenia pijany jest szczególnie narażony na nadmierne wyziębienie. Człowiek zatruty alkoholem jest narażony na inne urazy, Np. w przypadku upadku. Pierwsza pomoc polega na kontroli i utrzymaniu czynności życiowych poszkodowanego, można wywołać wymioty. W przypadku zatrucia alkoholem metylowym, należy podać do wypicia ok. 100ml 25% alkoholu etylowego. Nieprzytomnych układa się w pozycji bocznej, aby zapobiec zachłyśnięciu. c) Zatrucia pokarmami; do tego typu zatruć dochodzi w wyniku spożycia wadliwie przyrządzonych lub źle przechowywanych pokarmów. Objawia się to ogólnym osłabieniem, wymiotami, zawrotami głowy, biegunką, bólami brzucha, dreszczami, niepokojem sercowym a nawet utratą przytomności. Pierwsza pomoc polega na: 1.spowodowaniu wymiotów 2.podaniu do picia dorosłemu wodę z solą-2 łyżeczki na szklankę wody, dziecku wodę z sokiem malinowym. d) Zatrucia środkami gospodarstwa domowego; przyczyną takich zatruć są przeważnie detergenty, środki czyszczące, które swoim zapachem przeważnie zwabiają małe dzieci. Przystępując do pierwszej pomocy, należy zacząć od wytarcia resztek trucizny z ust, podać do picia wodę(w małych ilościach), nie powodować wymiotów, które mogłyby doprowadzić do uduszenia oparami czy pianą działającego środka. Należy zabezpieczyć działający czynnik(może być opakowanie) oraz treści żołądkowe. W przypadku zatruć środkami chemicznymi, konieczna jest konsultacja z lekarzem. e) Zatrucia jadami roślin; na szczęście w naszym kraju nie ma tak wielu roślin, których jady mogłyby być śmiertelne dla człowieka. Jednak mogą one przyczynić się do bólów głowy i brzucha, omamów wzrokowo-słuchowych, silnego podniecenia, zaburzenia oddychania, a nawet do utraty przytomności. Pierwsza pomoc polega na zapewnieniu dostępu powietrza do płuc, utrzymaniu oddychania i krążenia oraz zapewnieniu pomocy medycznej. Po kontroli i udrożnieniu dróg oddechowych nieprzytomnego poszkodowanego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Natomiast przytomnego na boku z podparciem pod głowę.	Wykład informacyjny	Foliogram
Przedstawić objawy i postępowanie przy zatruciach przez skórę i błony śluzowe.	ZATRUCIA PRZEZ SKÓRĘ I BŁONY ŚLUZOWE: Objawy: zaburzenie równowagi, zamroczenie, nudności, wymioty, senność, zaburzenia świadomości, a nawet śpiączka. Pierwsza pomoc: polega na zapewnieniu dopływu świeżego powietrza, obmyciu ciała wodą i mydłem, przepłukaniu oczu i jamy ustnej 2-procentowym roztworem sody oczyszczonej, nie podawać mleka i innych tłuszczów, nie zmuszać do wymiotów. Wezwać fachową pomoc, a poza tym zabezpieczyć opakowanie działającego środka i treść żołądkową do badań. Oczywiście przez cały czas należy kontrolować czynności życiowe.	Wykład informacyjny	Foliogram
Przedstawić objawy ukąszenia oraz zapoznać z zasadami udzielania I pomocy w prawidłowej kolejności.	Pierwsza pomoc przy ukąszeniach Jedynym jadowitym wężem żyjącym na wolności na terenie całej Polski jest żmija zygzakowata. Inne jadowite węże mogą występować w naszym kraju tylko jako zwierzęta domowe. Żmija zygzakowata to jadowity wąż, o długości do 75 cm i zabarwieniu brunatnym lub brunatno-czarnym z rysunkiem zygzaków wzdłuż grzbietu; żywi się drobnymi ssakami, pospolita w całym kraju, zwłaszcza na podmokłych łąkach leśnych. Najczęstszym miejscem ukąszenia przez węże jest stopa lub łydka. Objawy ukąszenia: ---> dwie punktowe rany (miejsca ukąszenia) ---> obrzęk, zaczerwienienie, bolesność w miejscu ukąszenia ---> pocenie się ---> uczucie śmiertelnego lęku ---> drgawki ---> przyspieszenie tętna i oddechu ---> nudności, wymioty ---> ogólne osłabienie Pierwsza pomoc przy ukąszeniu przez węża: 1. Oceń sytuację i bezpieczeństwo (zapamiętaj wygląd węża lub zapytaj o jego wygląd poszkodowanego, zanotuj czas ukąszenia). 2. Wezwij pomoc specjalistyczną. 3. Uspokój poszkodowanego (podczas całej akcji ratunkowej poszkodowany powinien leżeć nieruchomo z kończynami poniżej poziomu serca - w celu zwolnienia rozprzestrzeniania się jadu w organizmie). 4. Wykonaj ponad miejscem ukąszenia kilka obwojów kolistych szerokim bandażem lub zastosuj chustę trójkątną (obwój może zaciskać tylko powierzchowne naczynia krwionośne i chłonne - droga przenoszenia się jadu do tkanek). PAMIĘTAJ : Nie wolno wysysać krwi ustami! (Wysysanie rany po ukąszeniu nie daje szans powodzenia. Stanowi natomiast zagrożenie dla ratującego, który może również ulec zatruciu po przedostaniu się jadu przez drobne ranki jamy ustnej.) 5. Unieruchom kończynę, tak aby znajdowała się poniżej poziomu serca. 6. Sprawdzaj okresowo czynności życiowe poszkodowanego. 7. Okryj ciepło poszkodowanego i zapewnij mu wsparcie psychiczne.	Wykład informacyjny Pokaz	Foliogram
Przedstawić objawy użądlenia i zapoznać z zasadami udzielania I pomocy według prawidłowej kolejności.	Pierwsza pomoc przy użądleniach Pojedyncze użądlenia owadów (pszczoły, osy, szerszenia) nie są niebezpieczne. Trzeba jednak pamiętać o tym, że wrażliwość na jad owadów jest zróżnicowana(niektóre osoby są na niego uczulone). Wielokrotne użądlenia mogą doprowadzić do niebezpiecznej kumulacji substancji toksycznych. Szczególnie niebezpieczne są użądlenia w okolicy szyi, języka, gardła oraz policzków. Mogą one powodować obrzęk błony śluzowej, krtani i zatkanie dróg oddechowych. Objawy użądlenia: ---> bolesność, pieczenie lub swędzenie, zaczerwienienie i obrzęk miejsca użądlenia ---> u osób uczulonych mogą wystąpić następujące objawy ogólne: a) dreszcze b) podwyższona temperatura ciała c) bóle i zawroty głowy d) przyspieszenie tętna e) duszność i zaburzenia oddychania PAMIĘTAJ!!! 1. Osa nie pozostawia w skórze żądła, w przeciwieństwie do pszczoły. 2. Zaczerwienienie i swędzenie w miejscach pokąsania przez komarzyce to następstwo wpompowania przez nie do włosowatych naczyń krwionośnych antykoagulantów, niepozwalających krwi na krzepnięcie. 3. Kleszcze potrafią znieczulić zakończenia nerwowe skóry do tego stopnia, że ich ukłucia są bezbolesne. Cechy pierwszej pomocy przy użądleniach 1. Uspokojenie poszkodowanego 2. Wezwanie pomocy 3. Usunięcie żądła (pęsetą) w taki sposób, aby nie uszkodzić zbiorniczka z trucizną(chwyć żądło tuż przy powierzchni skóry) 4. Stosowanie zimnych okładów w celu złagodzenia bólu i ograniczenia obrzęku (roztwór dwuwęglanu sodowego neutralizuje kwas mrówkowy znajdujący się w wydzielinie wstrzykniętej przez owada) 5. Podanie kostki lodu do ssania (lód zmniejsza obrzęk) w przypadku ukąszenia w obrębie jamy ustnej i szyi. 6. Usuwanie kleszcza powinno być wykonywane przez fachowy personel medyczny. 7. Zapewnienie poszkodowanemu dalszej pomocy. PAMIĘTAJ!!! 1. Jeśli natychmiastowa pomoc lekarska jest niemożliwa kleszcza należy chwycić za odwłok bardzo blisko skóry i wyciągnąć zdecydowanym ruchem ku górze oraz w bok. Nie wolno go wyciskać i wykręcać oraz smarować tłuszczem lub spirytusem. 2. Kleszcze są nosicielami wirusów boreliozy i odkleszczowego zapalenia opon mózgowych. 3. Każde zaczerwienienie, spuchnięcie miejsca po ukąszeniu kleszcza wymaga konsultacji lekarskiej.	Wykład informacyjny	Foliogram
Zapoznać z zasadami prawidłowego wzywania pomocy.	ZASADY WEZWANIA POGOTOWIA RATUNKOWEGO Kto powie jak wezwać w prawidłowy sposób pomoc medyczną? Należy dzwonić na następujące numery: 112- Centrum Powiadamiania Ratunkowego (CPR) z telefonu komórkowego 999- Pogotowie Ratunkowe 998- Straż Pożarna 997- Policja Dzwoniąc pod każdy z tych numerów można uzyskać zarówno pomoc medyczną, jak też techniczną, ponieważ wszystkie te komórki ze sobą współdziałają. Należy pamiętać o tym aby: *podać imię i nazwisko *miejsce zdarzenia *ilość ofiar i ich obrażenia *przyczynę wypadku i co się stało *numer telefonu wzywającego Mów głośno i wyraźnie, nie odkładaj słuchawki jako pierwszy!!!	Pogadanka	foliogram
Uwrażliwić na konieczność zachowania bezpieczeń- stwa własnego i osoby poszkodowa- nej.	Zanim udzielicie pomocy poszkodowanemu musicie dokonać szybkiej i sprawnej oceny sytuacji. Nie możesz działać pochopnie narażając własne życie i zdrowie. Pamiętajcie, że jeżeli wam się coś stanie może nie być osoby, która będzie w stanie udzielić wam pomocy. Udzielając pomocy musicie działać w taki sposób, aby nie powodować dodatkowych urazów u poszkodowanego. Wspierajcie go psychicznie.	Wykład informacyjny
Uczulić na prawny i moralny obowiązek udzielania I pomocy	Mimo zachowania wszelkich środków ostrożności może dojść do nieprzewidzianych sytuacji których następstwem będzie uraz. Pamiętajcie o tym aby takiego człowieka nie zostawiać bez pomocy. Praca jaką będziecie wykonywać jest szczególnie niebezpieczna. Musicie liczyć się z tym, że każdy z was będzie narażony na uraz. Dlatego też należy sobie wzajemnie pomagać w trudnych sytuacjach gdyż jako ludzie mamy moralny i prawny obowiązek niesienia pomocy. Istnieje przepis prawny regulujący tą kwestię: Art.164 Kodeksu Karnego.	Wykład informacyjny
	1. Podaj definicje zatrucia. 2. Przyczyny zatruć. 3. Drogi wnikania zatruć.(wymień) 4. Podaj objawy niespecyficzne przy zatruciu. 5. Podaj objawy i postępowanie w przypadku zatrucia lekami. 6. Podaj objawy i postępowanie w przypadku zatrucia alkoholem. 7. Podaj objawy i I pomoc przy zatruciu przez skórę i błony śluzowe. 8. Objawy ukąszenia. 9. Postępowanie przy ukąszeniu. 10.Obawy użądlenia. 11.Postępowanie przy użądleniu.

OGÓLNE POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU ZATRUĆ:

Po wniknięciu do organizmu, trucizna bardzo szybko dostaje się krwiobiegiem do wszystkich tkanek, komórek ciała. Pierwsza pomoc powinna przebiegać następująco:
a) Zapobieganie dalszemu działaniu trucizny
b) Zapewnienie drożności górnych dróg oddechowych
c) Kontrola i utrzymanie czynności życiowych
d) Zapobieganie dalszym urazom
e) Zabezpieczenie substancji powodującej zatrucie
f) Wezwanie pogotowia

OBJAWY I PIERWSZA POMOC PRZY ZATRUCIACH DOUSTNYCH:

a) Zatrucia lekami

b) Zatrucie alkoholowe

c) Zatrucia pokarmami

d) Zatrucia środkami gospodarstwa domowego

e) Zatrucia jadami roślin














Objawy ukąszenia:

---> dwie punktowe rany (miejsca ukąszenia)
---> obrzęk, zaczerwienienie, bolesność w miejscu ukąszenia
---> pocenie się
---> uczucie śmiertelnego lęku
---> drgawki
---> przyspieszenie tętna i oddechu
---> nudności, wymioty
---> ogólne osłabienie

Pierwsza pomoc przy ukąszeniu przez węża:

1. Oceń sytuację i bezpieczeństwo (zapamiętaj wygląd węża lub zapytaj o jego wygląd poszkodowanego, zanotuj czas ukąszenia).
2. Wezwij pomoc specjalistyczną.
3. Uspokój poszkodowanego (podczas całej akcji ratunkowej poszkodowany powinien leżeć nieruchomo z kończynami poniżej poziomu serca - w celu zwolnienia rozprzestrzeniania się jadu w organizmie).
4. Wykonaj ponad miejscem ukąszenia kilka obwojów kolistych szerokim bandażem lub zastosuj chustę trójkątną (obwój może zaciskać tylko powierzchowne naczynia krwionośne i chłonne - droga przenoszenia się jadu do tkanek).

PAMIĘTAJ : Nie wolno wysysać krwi ustami!
(Wysysanie rany po ukąszeniu nie daje szans powodzenia. Stanowi natomiast zagrożenie dla ratującego, który może również ulec zatruciu po przedostaniu się jadu przez drobne ranki jamy ustnej.)

5. Unieruchom kończynę, tak, aby znajdowała się poniżej poziomu serca.
6. Sprawdzaj okresowo czynności życiowe poszkodowanego.
7. Okryj ciepło poszkodowanego i zapewnij mu wsparcie psychiczne.


Objawy użądlenia:

---> bolesność, pieczenie lub swędzenie, zaczerwienienie i obrzęk miejsca użądlenia
---> u osób uczulonych mogą wystąpić następujące objawy ogólne:
a) dreszcze
b) podwyższona temperatura ciała
c) bóle i zawroty głowy
d) przyspieszenie tętna
e) duszność i zaburzenia oddychania

PAMIĘTAJ!!!

1. Osa nie pozostawia w skórze żądła, w przeciwieństwie do pszczoły.
2. Zaczerwienienie i swędzenie w miejscach pokąsania przez komarzyce to następstwo wpompowania przez nie do włosowatych naczyń krwionośnych antykoagulantów, niepozwalających krwi na krzepnięcie.
3. Kleszcze potrafią znieczulić zakończenia nerwowe skóry do tego stopnia, że ich ukłucia są bezbolesne.








Cechy pierwszej pomocy przy użądleniach

1. Uspokojenie poszkodowanego
2. Wezwanie pomocy
3. Usunięcie żądła (pęsetą) w taki sposób, aby nie uszkodzić zbiorniczka z trucizną(chwyć żądło tuż przy powierzchni skóry)
4. Stosowanie zimnych okładów w celu złagodzenia bólu i ograniczenia obrzęku (roztwór dwuwęglanu sodowego neutralizuje kwas mrówkowy znajdujący się w wydzielinie wstrzykniętej przez owada)
5. Podanie kostki lodu do ssania (lód zmniejsza obrzęk) w przypadku ukąszenia w obrębie jamy ustnej i szyi.
6. Usuwanie kleszcza powinno być wykonywane przez fachowy personel medyczny.
7. Zapewnienie poszkodowanemu dalszej pomocy.

PAMIĘTAJ!!!

1. Jeśli natychmiastowa pomoc lekarska jest niemożliwa kleszcza należy chwycić za odwłok bardzo blisko skóry i wyciągnąć zdecydowanym ruchem ku górze oraz w bok. Nie wolno go wyciskać i wykręcać oraz smarować tłuszczem lub spirytusem.
2. Kleszcze są nosicielami wirusów boreliozy i odkleszczowego zapalenia opon mózgowych.
3. Każde zaczerwienienie, spuchnięcie miejsca po ukąszeniu kleszcza wymaga konsultacji lekarskiej.

ZASADY WEZWANIA POGOTOWIA RATUNKOWEGO

Kto powie jak wezwać w prawidłowy sposób pomoc medyczną?

Należy dzwonić na następujące numery:

112- Centrum Powiadamiania Ratunkowego (CPR) z telefonu komórkowego
999- Pogotowie Ratunkowe
998- Straż Pożarna
997- Policja

Dzwoniąc pod każdy z tych numerów można uzyskać zarówno pomoc medyczną, jak też techniczną, ponieważ wszystkie te komórki ze sobą współdziałają.

Należy pamiętać o tym aby:
*podać imię i nazwisko
*miejsce zdarzenia
*ilość ofiar i ich obrażenia
*przyczynę wypadku i co się stało
*numer telefonu wzywającego

Mów głośno i wyraźnie, nie odkładaj słuchawki jako pierwszy!!!.

---