Romantyzm ekonomiczny:

• Johann Gottlieb Fitche (1762 - 1814),

• Adam Heinrich Müller (1779 - 1829).

Niemiecka szkoła narodowa - Friedrich List (1789 - 1846) - Zarys amerykańskiej ekonomii politycznej (1827), Narodowy system ekonomii politycznej (1841)

• Nacisk na narodowy charakter gospodarowania i narodowy charakter praw ekonomicznych.

• Cel narodu - utrzymanie swego bytu i ciągłe doskonalenie.

• 5 stadiów rozwojowych:

1. stan dzikości,

2. stadium pasterstwa,

3. stadium rolnictwa,

[pierwsze trzy nie wymagają polityki protekcyjnej]

4. stadium rolniczo-przemysłowe,

[musimy chronić własny słaby przemysł czyli polityka protekcjonizmu]

5. stadium rolniczo-przemysłowo-handlowe.

[na powrót otwarcie na zagranicę - liberalizacja handlu]

• List - prekursor teorii potencjału produkcyjnego; potencjał produkcyjny nie opiera się jedynie na zasobach materialnych, lecz także na kapitale duchowym narodu.

Starsza szkoła historyczna

• zakwestionowanie poglądów fizjokratów i klasyków o istnieniu obiektywnych praw ekonomicznych o powszechnej mocy obowiązującej;

• prawa ekonomiczne nie są powszechne, uniwersalne, ponadczasowe; należy rozważać je w odniesieniu do konkretnego, dokładnie określonego czasu i miejsca, do konkretnych warunków rozwoju danego narodu, w którym zostały zaobserwowane.

• Wilhelm Georg Friedrich Roscher (1817 - 1894)

Młodsza szkoła historyczna (1871 - 1918)

• zagadnienie integracji gospodarczej państwa niemieckiego;

• rozwiązanie sprzeczności interesów kapitalistów i robotników;

• Gustav von Schmoller (1838 - 1917); idea prymatu interesu narodu nad interesem jednostki, postulat prowadzenia badań ekonomicznych w ich historycznym kontekście;

• Ernest Engel (1821 - 1896) - statystyk, sformułował prawo Engela;

Max Weber (1864 - 1920) - socjolog, metodolog i ekonomista, czołowy przedstawiciel nauk społecznych XX wieku.

• Weber szukał pomostu między ekonomią, socjologią a psychologią społeczną.

• Usiłował pogodzić ze sobą ekonomie teoretyczną z historyczną.

Etyka protestancka a duch kapitalizmu (1904 - 1905)

Gospodarka i społeczeństwo (1922)

Historia gospodarcza (1924)

Etyka protestancka a duch kapitalizmu

• kapitalizm począł się z ducha reformacji religijnej - religia protestancka, jej moralność (etyka, etos pracy i oszczędzania), miały decydujący wpływ na powstanie i rozwój kapitalizmu;

• dwie tezy Webera:

• teza mocna: kalwinizm spowodował powstanie kapitalizmu,

• teza słaba: kalwinizm nie hamował rozwoju kapitalizmu;

• w katolicyzmie praca ma drugorzędne znaczenie w staraniach człowieka o zbawienie; tradycja chrześcijańska żywi pogardę dla dóbr doczesnych, przyznaje prymat wartościom religijno-moralnym;

• według etyki protestanckiej zabieganie o zbawienie jest równoznaczne z troską o pomnażanie dóbr doczesnych poprzez pracę;

• w protestantyzmie powodzenie w interesach gospodarczych dowodzi bożego błogosławieństwa, niepowodzenie jest dowodem braku łaski;

• mentalność protestancka pogodziła etykę z ekonomiką;

• sakralizacja pracy - praca to droga do zbawienia; zawód to powołanie;

• módl się i pracuj ⇒ módl się pracując (bądź cnotliwy i bogać się)

• protestantyzm nagannie traktował bezczynność spowodowaną posiadaniem bogactwa; marnotrawienie czasu było w etyce protestanckiej najcięższym grzechem człowieka;

• asceza protestancka legalizowała dążenie do zysku - asceza nie była walką przeciw bogactwu, lecz przeciw niewłaściwemu korzystaniu z posiadanego bogactwa;

• asceza nakładała przymus oszczędzania, uruchamiając proces akumulacji kapitału;

• reformacja religijna zrehabilitowała cnotę przedsiębiorczości;

• protestantyzm był przepojony ideą perfekcjonizmu (to co robisz, rób jak najlepiej), rozwijał cnoty oszczędności, ciężkiej pracy, punktualności, wstrzemięźliwości, uczciwości, dotrzymywania obietnic i umów, poświęcenia dla rodziny itp.;

• dla protestanta nędza to grzech, przejaw braku umiaru w konsumpcji, rozwiązłego życia, rozrzutności, słabego charakteru, lenistwa itp.;

• wskazany przez Webera związek etyki protestanckiej z rozwojem kapitalizmu nie był celem reformatorów religijnych - ich zamiarem była reforma religii, a nie ewolucja systemu gospodarczego;

Alfred Marshall (1842 - 1924) i szkoła z Cambridge

• Marshall - twórca ekonomii neoklasycznej; Zasady ekonomiki (1890)





• Ekonomia Marshalla to kompromis tradycji ekonomii klasycznej z podejściem szkoły historycznej i połączenia dorobku ekonomii klasycznej z dorobkiem rewolucji marginalistycznej (synteza neoklasyczna).

• Marshall - popularyzator analizy równowag cząstkowych.

• Ekonomia Marshalla była przede wszystkim mikroekonomią.

• Marshall sformułował koncepcję cenowej elastyczności popytu oraz cenowej elastyczności podaży i podał sposób mierzenia tych wielkości.

Rysunek

• Marshall wprowadził do teorii czynnik czasu, wyróżnił cztery okresy;

1. okres rynkowy (bardzo krótki) - podaż jest stała, doskonale nieelastyczna i tworzą ją zasoby danego towaru (zapasy); jest to okres tak krótki, że podaż nie może zareagować na zmianę ceny i przedsiębiorstwo nie może zmienić wielkości produkcji;

2. okres krótki - przedsiębiorstwo jest wstanie zmienić wielkość produkcji (podaż), ale nie ma możliwości zmiany mocy zakładu produkcyjnego (rozbudowy przedsiębiorstwa); na wielkość podaży składa się całkowita ilość towaru, jaka może być wyprodukowana z pomocą istniejącego w danej chwili zasobu pracy i kapitału;

3. okres długi - firmy mogą w pełni przystosować się do zmian rynkowych, rozbudować moce produkcyjne i dowolnie zmienić strukturę kosztów; w wyniku inwestycji może wzrastać zasób kapitału i ziemi, wszystkie koszty są zmienne, co pozwala na zmianę nie tylko struktury kosztów lecz także wielkości przedsiębiorstwa;

4. okres sekularny (bardzo długi) - jest to okres, w którym zachodzą najdłuższe procesy gospodarcze i społeczne, okres w którym możliwe są zmiany technologii, technik wytwórczych, a także zmiany demograficzne, np. zmiany liczby ludności.

• Marshall dał początek nowoczesnej ekonomii dobrobytu, prowadząc badania nad nadwyżką (rentą) konsumenta i producenta.

Marshallowska teoria ceny

• analityczne ramy równowagi cząstkowej

• założenia o istnieniu konkurencji doskonałej

• na rynku powinno obowiązywać prawo jednej ceny

• cena popytu to cena, którą konsument jest skłonny zapłacić za dobro w zależności od ilości konsumowanych jednostek

• cena podaży to koszt produkcji danego dobra, wynagrodzenie czynników produkcji (suma płac, zysku i renty).

rysunek

Wykład 7

⇒

economics

(ekonomika)

political economy

(ekonomia polityczna)

---