EUROPEJSKIE PRAWO ADMINISTRACYJNE

Dr Artur Modrzejewski

Wykład z 27.11.2010 r.

UMOWA ADMINISTRACYJNA

• Umowa administracyjna w TWE

• Rodzaje umów administracyjnych

• Umowy publiczne w sensie węższym

CZYNNOŚCI FAKTYCZNE

• Istota czynności faktycznych - np. „Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności powinien, aby opinia publiczna i wszystkie zainteresowane strony niezwłocznie otrzymały rzeczową, rzetelną i łatwo dostępną informację, w szczególności w odniesieniu do wyników jej pracy. Aby osiągnąć te cele, Urząd opracowuje i rozpowszechnia materiały informacyjne dla ogółu społeczeństwa.”

INNE FORMY

• Zalecenia i opinie

• Programy działania

• Białe i zielone księgi

USTROJOWE PRAWO ADMINISTRACYJNE

• Komisja Europejska

• Komitologia

• Rada (Rada Unii Europejskiej)

• Organy pomocnicze UE

• Komitet Ekonomiczno - Społeczny

• Komitet Regionów

• Agencje Europejskie

OCHRONA PRAW JEDNOSTKI W UNII EUROPEJSKIEJ

• Podmioty sprawujące ochronę sądową - Europejski Trybunał Sprawiedliwości

• ETS: Wspólne porozumienie rządów państw członkowskich; Mianowanie 27 sędziów i 8 rzeczników generalnych na okres 6 lat; Sędziowie wybierają spośród siebie Prezesa Trybunału na okres trzech lat.

ZADANIA TRYBUNAŁU

• Współpraca ze wszystkimi sądami państw członkowskich, które w zakresie prawa wspólnotowego pełnią rolę sądów powszechnych]

• Sprawowanie kontroli nad wypełnianiem przez państwa członkowskie zobowiązań - skarga o stwierdzenie uchybienia

• Stwierdzenie nieważności aktu prawnego wydanego przez jedna z instytucji, co pozwala na wniesienie skargi o stwierdzenie nieważności

• Kontrola legalności zaniechania działania przez instytucje wspólnotowe

• Rozpoznawanie odwołań, ograniczone wyłączenie do kwestii prawnych, od wyroków i postanowień Sądu Pierwszej Instancji.

• Kontrola w drodze wyjątku w sprawie orzeczenia Sądu Pierwszej Instancji wydanego w przedmiocie skargi wniesionej przeciwko orzeczeniu Sądu ds. Służby Publicznej Unii Europejskiej

SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI: - Wspólne porozumienie rządów państw członkowskich

- Co najmniej jeden przedstawiciel z każdego państwa członkowskiego na okres 6 lat

- Sędziowie wybierają spośród siebie prezesa na okres 3 lat

SKŁAD ORZEKAJĄCY:

• 1 SĘDZIA

• 3 SĘDZIÓW

• 5 SĘDZIÓW

• WIELKA IZBA 13 SĘDZIÓW

• PEŁNY SKŁAD

WŁAŚCIOWŚCI SPI

• Skargi wniesione przez osoby fizyczne lub prawne przeciwko aktom prawnym instytucji wspólnotowych, (których są one adresatami, lub których dotyczą one bezpośrednio i indywidualnie) lub przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje

• Skarg wniesionych przez państwa członkowskie przeciwko Komisji

• Skarg wniesionych przez państwa członkowskie przeciwko Radzie, dotyczących aktów i dziedzin pomocy państwa, handlowych środków ochronnych, oraz aktów za pomocą których korzysta on z uprawnień wykonawczych

• Skarg o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje wspólnotowe lub ich pracowników

• Skarg dotyczących umów zawartych przez Unię, w których właściwości sądu została wyraźnie określona

• Skarg z zakresu wspólnotowych znaków towarowych.

ODWOŁANIE

• OD ORZECZEŃ SĄDU I INSTANCJI

• W terminie 2 miesięcy

• DO EUROPEJSKIEGO TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI

SĄD DS. SŁUŻBY PUBLICZNEJ

• Składa się z siedmiu sędziów, mianowanych przez Radę na okres sześciu lat (z możliwością ponownego mianowania) po wezwaniu do przedstawiania kandydatur i zasięgnięciu opinii siedmiu osobistości wybranych spośród byłych członków Trybunału Sprawiedliwości i Sądu oraz prawników o uznanej kompetencji.

• Obraduje w izbach składających się z trzech sędziów. Jednakże, gdy przemawia za tym złomności sprawy, sprawa może zostać przekazana pełnemu składowi. Ponadto, w przypadkach określonych w regulaminie, może on obradować w składzie pięcioosobowym lub jednoosobowym.

• W ramach instytucji sądowniczej Unii Sąd so spraw Służby Publicznej zajmuje się sporami z zakresu służby publicznej Unii

• jest również właściwy w sporach między każdym organem lub jednostką organizacyjną a jego lub jej personelem, w których właściwość została przyznana Trybunałowi sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. spory między euro polem, Urzędem Harmonizacji w ramach rynku Wewnętrznego (OHIM) lub Europejskim Bankiem Inwestycyjnym a ich pracownikami).

• Nie może on natomiast rozpoznawać sporów między krajowymi organami administracji i ich pracownikami.

OCHRONA POZASĄDOWA - INSTRUMENTY

• Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego

• W zależności od konieczności, Komisja ds. Petycji może:

- zwrócić się do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie wstępnego dochodzenia i przedstawienie informacji dotyczących zgodności z prawem UE;

- przekazać petycję innym komisjom Parlamentu Europejskiego do wiadomości lub w celu podjęcia dalszych działań (dana komisja, może np. uwzględnić petycję w swych pracach legislacyjnych);

- w wyjątkowych przypadkach przedstawić Parlamentowi sprawozdanie, które zostanie poddane głosowaniu na posiedzeniu plenarnym, lub przeprowadzić wizytę wyjaśniająca;

- podjąć jakiekolwiek inne działanie, które uzna za właściwe w celu pomyślnego rozwiązania danej sprawy.

INFORMACJE DO PETYCJI

• Informacja obowiązkowa

• Dane osobowe* Nazwisko:

Pan/Pani* Imię:* Adres pocztowy:* Miasto:* Kod pocztowy:* Kraj

Inne: E-mail: Nazwa stowarzyszenia:

Jeśli występują Państwo w imieniu organizacji, stowarzyszenia, grupy nacisku, związku zawodowego itp., prosimy o podanie ich nazwy. *Narodowość:

Inne:

Informacje dotyczące petycji* Czy w wypadku uznania Państwa petycji przez Komisję Petycji za dopuszczalną zgadzają się Państwo na rozpatrywanie jej jawnie?

TAK NIE* Czy zgadzają się Państwo na rejestrację Państwa nazwiska w rejestrze publicznym, dostępnym w Internecie?

TAK NIE* Tytuł petycji:* Tekst petycji:

OCHRONA POZASĄDOWA - INSTRUMENTY

• Prawo skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii Europejskiej

• Prawo skarg na naruszenie zasad dobrej administracji do wybranych instytucji i organów Wspólnot Europejskich

• Prawo skargi do Komisji europejskiej w związku naruszeniem prawa wspólnotowego przez państwo członkowskie

• Prawo skargi do Komisji Europejskiej w różnych sprawach (m. in. w zakresie pomocy publicznej, ale także w zakresie innych spraw, np. praktyk dumpingowych).

STOSOWANIE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO PRZEZ ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ PAŃSTW CZŁONKOWSKICH

PODSTAWOWE POJĘCIA

• Pojęcie stosowania prawa

• Stosowanie prawa wspólnotowego

• Specyfika stosowania prawa wspólnotowego

• Stosowanie prawa wspólnotowego przez sądy i przez administrację publiczną

• Wykładania norm prawnych

• Implementacja prawa wspólnotowego.

OGÓLNE ZASADY STOSOWANIA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO PRZEZ ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ PAŃSTW CZŁONKOWSKICH

• Znaczenie ogólnych zasad stosowania prawa

ZASADA PIERWSZEŃSTWA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• Prawo wspólnotowe

• Państwa członkowskie ograniczają w określonym zakresie swoje suwerenne prawa. Podmiotami nowego porządku prawnego są zarówno państwa członkowskie jak i ich obywatele (orzeczenie w sprawie van Gend & Loos)

• Prawo wspólnotowe

• Wskutek dokonanego przez państwa członkowskie przeniesienia z ich wewnętrznych porządków prawnych do wspólnotowego porządku prawnego praw i obowiązków odpowiadających postanowieniom Traktatu, nastąpiło ostateczne ograniczenie ich praw suwerennych, którego nie może podważyć późniejszy akt jednostronny sprzeczny z istotą wspólnoty (orzeczenie w sprawie Costa v. ENEL).

ZNACZENIE ZASADY PIERWSZEŃSTWA

• Podmioty prywatne mogą powołać się wobec organów publicznych na swoje uprawnienia wynikające z jasnych i bezwarunkowych przepisów prawa wspólnotowego. Mimo, że zasada ta nie wynika wprost z prawa traktatowego, ETS podkreślał, że prawo wspólnotowe obowiązuje państwa członkowskie, ponieważ wstępując do Wspólnoty, przyjęły jej prawo, a jednocześnie zrzekły się na rzecz tej wspólnoty pewnych praw.

ORZECZENIE W SPRAWIE COSTAZO

• Organy administracji publicznej państwa członkowskiego na równi z sąsiadami krajowymi związane są tą zasadą. Władze administracyjne włącznie z władzami gmin, podlegają tym zobowiązaniom co sądy danego państwa, jeżeli chodzi o obowiązek zastosowania przepisów wspólnotowych. Oznacza to również zakaz wprowadzania przepisów krajowych, sprzecznych z przepisami prawa wspólnotowego.

ZASADA EFEKTYWNOŚCI PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• Pojęcie efektywności

ZASADA BEZPOSREDNIEGO SKUTKU I BEZPOŚREDNIEGO STOSOWANIA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• Prawo wspólnotowe „uderza bezpośrednio niczym bokser”

• Przepisy stanowią źródło praw i obowiązków dla wszystkich, których dotyczą.

WPŁYW ORZECZEŃ ETS NA DZIAŁALNOŚĆ ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

• Obowiązek wykonywania orzeczeń ETS

• Obowiązek wykonania orzeczeń a ogólne zasady prawa

ORZECZENIE W SPRAWIE MACIEJA BRZEZIŃSKIEGO V. DYREKTOR IZBY CELNEJ W WARSZAWIE

• ETS: „Prawo wspólnotowe sprzeciwia się polskiemu podatkowi akcyzowemu w zakresie, w jakim obciąża on samochody używane, starsze niż te, które zostały zarejestrowane na miejscu”.

ZASADA TRWAŁOŚCI DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ A ORZECZNICTWO ETS

• Zasada autonomii proceduralnej państw członkowskich

• Pierwszeństwo zasady skuteczności prawa wspólnotowego.

ORZECZENIE W SPRAWIE KUHE & HEITZ

• Organ jest upoważniony wg Prawa krajowego do wzruszenia przedmiotowej decyzji administracyjnej:

• Decyzja stała się prawomocna (ostateczna) wskutek orzeczenia sądu krajowego ostatniej instancji

• Wyrok sądu wydany został na podstawie niewłaściwej interpretacji prawa wspólnotowego, przy czym sąd krajowy dokonał tej interpretacji bez skierowania pytania prejudycjalnego do Trybunału, mimo, że spełnione były przesłanki z art. 234 akapit 3 TWE.

ORZECZENIE W SPRAWIE I-21 GERMANY

• Organ administracji publicznej ma obowiązek ponownego rozpatrzenia decyzji i ewentualnego jej uchylenia.

ORZECZENIE W SPRAWIE SKOMA - LUX

• Zainteresowane państwa członkowskie nie mają - na podstawie przepisów prawa wspólnotowego - obowiązku zakwestionowania decyzji administracyjnych lub orzeczeń sądowych wydanych na podstawie tych przepisów, jeżeli stały się one ostatecznie na mocy obowiązujących przepisów krajowych. Od tej zasady przewidziano wyjątek, gdy na mocy przepisów przyjęte zostaną środki administracyjne lub wydane zostaną orzeczenie sądowe, w szczególności o charakterze represyjnym, które naruszałyby prawa podstawowe.

INNE ORZECZENIA

• TS stoi nad powagą rzeczy osądzonej stanowi wartość, którą należy Godzic z zasadą efektywności prawa wspólnotowego.

POLSKIE ROZWIĄZANIA PRAWNE

• Ordynacja podatkowa - istnieje możliwość wznowienia postępowania w przypadku, gdy orzeczenie ETS ma wpływ na treść wydanej ostatecznej decyzji podatkowej, kończącej postępowanie podatkowe. Brak takiej regulacji w k.p.a.

• Istota wznowienia postępowania

• Kodeks postępowania administracyjnego

PROBLEM ODMOWY STOSOWANIA PRZEZ ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ PRAWA KRAJOWEGO W RAZIE JEGO SPRZECZNOŚCI Z PRAWEM WSPÓLNOTOWYM

• Sprzeczność a orzecznictwo ETS

• Sprzeczność przepisów prawa z różnych szczebli hierarchii

• Odmowa stosowania prawa krajowego sprzecznego z prawem wspólnotowym

• Niestosowanie prawa krajowego sprzecznego z prawem wspólnotowym.

PROBLEM ODMOWY STOSOWANIA PRZEZ ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ PRAWA KRAJOWEGO W RAZIE JEGO SPRZECZNOŚCI Z PRAWEM WSPÓLNOTOWYM

• Piotr Kawala v. Gmina Miasta Jaworzna, sprawa C-437/07 - rejestracja samochodu

• Uzasadnienie odmowy stanowiska prawa krajowego sprzecznego ze wspólnotowym.

PROBLEM SKŁADANIA PRZEZ ORGANY ADMINISTRACJI DO ETS PYTAŃ PRAWNYCH DOTYCZĄCYCH WYKŁADNI PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• Organy administracji publicznej nie mają prawa składania pytań do ETS

• Tryb prejudacyjny dotyczy:

• Wykładni TWE

• Ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje Wspólnoty i Europejski Bank Centralny

• Wykładni statutów organów utworzonych aktem Rady, gdy te statuty to przewidują

• Uprawnienia sądów do wnoszenia pytań prawnych a sprawa polska

• Wnoszenie pytań prawnych przez trybunały

• Należy sprawdzić czy podmiot wnoszący zapytanie jest:

• Ustanowiony ustawą

• Ma charakter trwały

• Czy jego właściwość jest obowiązkowa

• Czy rozstrzyga sprawy sporne między stronami

• Czy w rozstrzyganiu spraw stosuje przepisy prawa

• Czy jest niezawisły i niezależny.

---