PRAWO KONSTYTUCYJNE 17.11.2010
Zasady ustrojowe to konstytucyjne dyrektywy skonstruowane przez ustrojodawca, stanowiące fundament ładu ustrojowego w państwie. Da się wyodrębnić kilka rodzajów zasad: wypływające z jednej normy prawnej (artykuł 2 Konstytucji), z kilku norm prawnych (zasada dwuizbowości parlamentu) oraz wynikające z kontekstu znaczeniowego obowiązujących uregulowań konstytucyjnych (prawo do opozycji).
ZASADA REPUBLIKAŃSKIEJ FORMY RZĄDÓW
Swój źródłosłów bierze od łacińskiego res publica. Stanowi ona przeciwieństwo monarchicznej formy rządów. O ile w republice władza ma charakter kadencyjny (głowa państwa jest obieralna i ma charakter kadencyjny), o tyle w monarchii władza jest dożywotnia. Republika przybiera różne formy: arystokratyczne (Dożowie w Wenecji) czy z silną władzą prezydenta (Stany Zjednoczone).
ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU
Swój rodowód ma w XVI wieku i dokonaniom J. Bodina, J. J. Rousseau. Podmiotem władzy suwerennej jest naród. Konstytucja stwierdza, że władza zwierzchnia należy do Narodu. Zastrzega jednak, iż naród wybiera swoją prezentację. Zatem naród sprawuje władzę w sposób bezpośredni. Może tego dokonać drogą referendów lub inicjatywy ludowej. Rodzaje mandatów parlamentarnych:
Operatywny – nakłada on konieczność dokonywania pewnych obowiązkowych zachowań, przykładem może być mandat w trakcie Rzeczypospolitej szlacheckiej;
Wolny – deputowany reprezentuje interesy całego narodu, nie jej patrykularnej grupy; ma charakter nieodwołalny (wyborcy nie mogą posła odwołać, nawet jeśli okaże się, iż nie będzie wykonywał lub czynił to nienależycie, obietnice wyborcze);
Rodzaje referendów:
Przeprowadzane w sprawach ważnych dla państwa – ma prawo zarządzić je Sejm bezwzględną większością głosów oraz Prezydent za zgodą Senatu, który zezwolił bezwzględną większością głosów;
Konstytucyjne;
Wyrażające zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, która pozwala na przekazanie przez Rzeczpospolitą organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowej kompetencji w danych sprawach – ma charakter fakultatywny (zgodę wyraża Sejm bezwzględną większością głosów.
ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO
Zaczęła obowiązywać już w myśl Konstytucji PRL z 1952 roku. Składa się z zasady państwa prawnego i zasady państwa demokratycznego. Zasada państwa prawnego swoje korzenie wywodzi z ustroju Prus. Oznacza ona, że władza państwowa działa w granicach i na zasadach określonych przez prawo.