Biologia molekularna, sylabus 3 bloku tematycznego

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA

• diagnostyka (bezpośrednia w zakresie podstawowym), molekularne podstawy diagnostyki parazytologicznej (testy immunologiczne, techniki molekularne, patrz niżej), molekularne podłoże wirulencji pasożytów, procesy immunologiczne w przebiegu inwazji pasożytniczej. molekularne podłoże lekooporności pasożytów i ich tolerancji na lek;

• podstawy diagnostyki parazytologicznej: gatunek zbiorczy, gatunek polimorficzny, gatunki bliźniacze (ang. sister species, gatunki siostrzane), nomenkulatura binominalna; molekularne podstawy identyfikacji gatunków i epidemiologia molekularna powodowanych przez nie schorzeń; metody immunologiczne - OWD, odczyny aglutynacji bezpośredniej i immunofloorescencji pośredniej (w tym SAFA), odczyn barwny Sabina-Feldmana (Toxoplasma), ELISA, immunoblotting, odczyny immunoenzymatyczne, odczyn transformacji blastycznej limfocytów, próba śródskórna (dotyczy testu Montenegro), immunologiczne badanie kału, techniki molekularne - PCR w wersji standardowej i w modyfikacjach, RAPD; serodem (ang. serodeme, subpopulacje pasożyta zgodne w aspekcie jakości produkowanego antygenu powierzchniowego, przykład strategia zmienności antygenowej Trypanosoma brucei), zymodem (ang. zymodeme, populacje pasożyta zgodne w aspekcie obrazu białek izoenzymatycznych), schizodem (ang. schizodeme, populacje pasożyta zgodne w aspekcie długości fragmentów restrykcyjnych DNA);

WYKAZ OBOWIĄZUJĄCYCH GATUNKÓW (W UKŁADZIE SYSTEMATYCZNYM)

PIERWOTNIAKI

Trichomonas vaginalis Donne, 1836 - rzęsistek pochwowy

• Stadia cyklu życiowego (wyłącznie trofozoit; cykl prosty - homokseniczny); parazytoza: (rzęsistkowica, trichomonadoza, trichomonadosis, trichomonoza, trichomonosis, trichomonadosomycosis = rzęsistkowica powikłana zakażeniem drożdżakami); diagnostyka bezpośrednia: analiza rozmazów pobranego materiału biologicznego, posiew pobranego materiału na podłożach sztucznych; diagnostyka pośrednia: testy immunologiczne - w ograniczonym zakresie; diagnostyka molekularna: PCR;

• Molekularne aspekty interakcji w układzie pasożyt-żywiciel (UPŻ): metronidazol, szczepy lekooporne, reduktaza flawiny (flavin reductase), dehydrogenaza alkoholowa 1 (alcohol dehydrogenase 1 = ADH1), ssDNA wirus Trichomonas vaginalis (Trichomonas vaginalis virus = TVV), ścieżki aktywacji leku (drug-activating pathways).

Trypanosoma gambiense Dutton, 1902 - świdrowiec gambijski

• Trypanosoma brucei gambiense; stadia cyklu życiowego (trypomastigota, epimastigota; cyklomorfoza, postać metacykliczna; wektor: Glossina palpalis, G. fuscipes, G. tachynoides; cykl złożony, diheteroksenia); parazytoza: trypanosomatoza afrykańska = trypanosomatosis africana, śpiączka afrykańska = ang. African sleeping sickness; diagnostyka bezpośrednia: analiza cienkiego rozmazu krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego (osad), analiza materiału pobranego z szankra lub węzła chłonnego; diagnostyka pośrednia: wybrane testy immunologiczne;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: ekspresja policystronowych sekwencji genomu, brak sekwencji promotorowych genów (wyjątki - geny VSG i SL RNA), modyfikacja białek histonowych (life-cycle specific changes in chromatin), epistaza, różnicowanie transkryptomu (differential changes in the transcriptome, stabilizacja/destabilizacja mRNAs), wybiórcza kontrola translacji (differential regulation of translation, ciała P, granule stresu), kontrola proteasomu (differential changes in protein stability and autophagy).

Trypanosoma rhodesiense Stephens et Fantham, 1910 - świdrowiec rodezyjski

• Trypanosoma brucei rhodesiense; stadia cyklu życiowego (patrz Trypanosoma gambiense; wektor: Glossina morsitans, G. swynnertoni); parazytoza, diagnostyka - patrz Trypanosoma gambiense.

Leishmania spp.

• Leishmania donovani s. lato, L. donovani s. str., L. infantum, L. chagasi, Leishmania tropica complex, L. maior, L. minor, L. aetiopica, L. brasiliensis/mexicana complex; stadia cyklu życiowego (promastigota, amastigota; cyklomorfoza, postać metacykliczna; wektor: samice muchówek rodzajów Phlebotomus i/lub Lutzomyia; cykl złożony, diheteroksenia); parazytoza: lejszmanioza trzewna = leishmaniosis visceralis, ang. visceral leishmaniasis (= VL), potocznie kala-azar; miejski/wiejski wrzód wschodni = ang. urban/rural Oriental sore, postać leproidalna; lejszmanioza amerykańska - bardzo ogólnie: skórno-śluzówkowa (espundia) i skórna; diagnostyka bezpośrednia: analiza materiału pobranego ze śledziony, szpiku kostnego (L. donovani complex) lub analiza materiału pobranego z owrzodzeń (pozostałe gatunki); diagnostyka molekularna: PCR.

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: Leishmania donovani - białka ABC (ATP-binding cassette transporter protein, subfamily C), białka rodziny A2 (Leishmania donovani A2 family of proteins), wydzielnicze czynniki wirulencji (secreted virulence factors), syntaza bursztynylo-arginianowa (argininosuccinate synthase = LdASS), 27kDa białko błony mitochondrialnej = Ldp27, podjednostka kompleksu COX = trypanosomatid mitochondrial c oxidase), system ubikwitynacji (ubiquityn conjugation system) jako cel terapeutyczny, białka ścieżek indukowania apoptozy (programmed cell pathways = PDP) jako cele terapeutyczne, białka systemu kontroli fałdowania glikoprotein w siateczce śródplazmatycznej (Leishmania endoplasmic reticulum quality control molecules) jako cel terapeutyczny, izomeraza grup tiolowych-dwusiarczkowych (protein disulfide isomerase = LdPDI) jako czynnik wirulencji i cel farmakologiczny; Leishmania brasiliensis/mexicana - moje uwagi jak dla Lamblia intestinalis (Z.P.).

Lamblia intestinalis (Lambl, 1859) Blanchard, 1888 - lamblia jelitowa

• Giardia lamblia (synonim); stadia cyklu życiowego (cysta, trofozoit; cykl prosty - holokseniczny), parazytoza: lamblioza = lambliosis, syn. giardiasis, zespoły - wątrobowo-trzustkowy, dyspeptyczny, rzekomowrzodowy, biegunkowy, alergiczny, gorączkowy, z dominującymi objawami zaburzeń ze strony układu autonomicznego; diagnostyka bezpośrednia: badanie kału (analiza koproskopowa; cysty), analiza rozmazów treści dwunastniczej (trofozoity); diagnostyka pośrednia: badanie kału na obecność koproantygenów;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: nie widzę powodu dla wypisywania tu użytecznych technik diagnostyki pośredniej/molekularnej ponieważ ma to być Wasza samodzielna praca z tekstową bazą danych, proszę wykorzystać kombinację prostych słów kluczowych, na przykład immunodiagnosis, molecular diagnosis, antigen w połączeniu z nazwą pasożyta i dokonać wyboru w oparciu o czułość i swoistość opisywanych testów (Z.P.).

Entamoeba histolytica sensu lato - pełzak czerwonki

• Entamoeba histolytica s. str., E. dispar; stadia cyklu życiowego (trofozoit, cysta; cykl prosty - holokseniczny), parazytoza: czerwonka pełzakowa, entameboza (entamoebosis, potocznie - pełzakowica = amoebosis, dysenteria amoebica ang. amoebiasis, amebiasis, ale bywa też amoebiosis; pełzakowica jelitowa - bezobjawowe nosicielstwo, objawowa nietypowa, postać z zaparciem lub biegunką, postać ostra dyzenteryczna, pełzakowica narządowa - wątrobowa, płucna, skórna, innych narządów); diagnostyka bezpośrednia: badanie kału (analiza koproskopowa), rektoskopia; diagnostyka pośrednia: badanie kału na obecność koproantygenów, testy seroimmunologiczne; diagnostyka molekularna: PCR;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: moje uwagi jak dla Lamblia intestinalis (Z.P.).

Naegleria fowleri Carter, 1970

• Pełzaki grupy limax (ang. limax aoebae) - określenie nieprecyzyjne i nieuzasadnione, lepszym pomysłem jest stosowanie terminu - pełzaki amfizoiczne; stadia cyklu życiowego (cysta, trofozoit wiciowy, trofozoit pełzakowy; cykl prosty - holokseniczny); parazytoza (neglerioza = naegleriosis, pierwotne pełzakowe zapalenie opon mózgowych i mózgu = ang. primary amoebic meningoengoencephalitis, PAM, MEAP = meningoencephalitis amoebica primaria); diagnostyka bezpośrednia: analiza rozmazu płynu mózgowo-rdzeniowego; diagnostyka pośrednia i molekularna: biochemiczna/molekularna analiza płynu mózgowo-rdzeniowego;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: efekt cytopatyczny (cytophatic effect = CPE), fosfolipaza A i B, neuraminidaza, elastaza, białko podobne do perforyny (perforin-like protein), białko cytopatyczne (cytophatic protein), konkawalina A, hsp70, 60 kDa białko wiążące fibronektynę, negleriaporyny (naegleria pores A, B), proteazy, kwaśne hydrolazy, enzymy fosfolipolityczne, fosfolipaza, 30 kDa-, 128 kDa- i 170 kDa proteinazy serynowe, wirulencja szczepu.

Acanthamoeba spp.

• Acanthamoeba astronyxis, A. castellanii, A. culbertsoni, A. polyphaga, A. hatchetti, A. healyi, A. rhysodes; stadia cyklu życiowego (cysta, trofozoit pełzakowy; cykl prosty - holokseniczny); parazytoza: akantameboza = acanthamoebosis, ziarniniakowe zapalenie mózgu = ang. granulomatous amoebic encephalitis, GAE, EAG = encephalitis amoebica granulomatosa; diagnostyka bezpośrednia: analiza pobranego materiału (treść jam nosa, gardła, ucha zewnętrznego, zeskrobiny rogówki, płyn mózgowo-rdzeniowy), badania autopsyjne (preparaty histopatologiczne); diagnostyka pośrednia: testy seroimmunologiczne; diagnostyka molekularna: PCR;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: chitosan, bariera krew-mózgowie (blood-brain barrier = BBB), system podaży leku (drug delivery system), mikrosfery, rokitamycyna;

Plasmodium spp. - zarodziec

• Plasmodium vivax, P. malariae, P. ovale, P. falciparum; stadia cyklu życiowego (sporozoity, schizonty, merozoity, kryptozoity = hipnozoity, trofozoity = forma pierścienia i późne, gametocyty, gamety, ookineta, oocysta, sporocysta, schizogonia endoerytrocytalna i egzoerytrocytalna, sporogonia, gametogonia; cykl złożony, diheteroksenia); parazytoza: zimnica (plasmodiosis, malaria), malaria tertiana, malaria quartana, malaria tropica - w tym: postaci mózgowa, biegunkowa, krwotoczna; diagnostyka bezpośrednia: analiza grubego i cienkiego rozmazu krwi, plamki: Schuffnera, Maurera, Ziemanna, test QBC (fluorescencyjne barwienie warstw próby krwi wydzielonych przez wirowanie), badania autopsyjne; diagnostyka pośrednia: szybki test z przeciwciałami monoklonalnymi, po wykonaniu testu konieczna analiza mikroskopowa celem określenia gatunku pasożyta; diagnostyka molekularna: PCR;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: lekooporność (drug resistance), wielolekooporność (multidrug resistance), szczepy lekooporne, szczepy wrażliwe (S) w skali RI do RIII, chlorochina, pyrimetazamina/sulfodoksyna, proguanil, meflochina, Plasmodium falciparum, reduktaza dihydrofolianowa = DHFR, syntetaza dihydropteryminowa = DHPS, PfCRT = Plasmodium falciparum chloroquine resistance transporter, geny - dhfr, dhps, pfcrt i ich mutacje.

Toxoplasma gondii Nicolle et Manceaux, 1908

• Stadia cyklu życiowego (oocysta ze sporozoitami, psudocysta z tachyzoitami = endozoitami, cysta z bradyzoitami = cystozoitami, endodyogenia, antropozoonoza; cykl złożony, diheteroksenia, pasożyt polikseniczny); parazytoza: toksoplazmoza (toxoplasmosis), toksoplazmoza: nabyta, wrodzona, oczna, u osób z osłabioną odpornością, neurotoksoplazmoza; diagnostyka bezpośrednia: badanie płynu owodniowego (obecność trofozoitów Toxoplasma gondii), badanie bioptatów, badania autopsyjne; diagnostyka pośrednia: serokonwersja, miana IgM, IgG, IgA, testy serologiczne (ELISA, odczyn immunofluorescencji pośredniej, odczyn Sabina-Feldmana), badanie płynu owodniowego (obecność swoistych przeciwciał), badanie krwi pępowinowej (zwiększona liczba eozynofilów i aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy, obecność swoistych IgM), interpretacja wyników badania serologicznego trudna z uwagi na powszechne występowanie dodatnich odczynów serologicznych, techniki obrazowania wykorzystywane zwłaszcza w ustalaniu zmian płodu i w neurotoksoplazmozie, angiografia fluoresceinowa pomocna w rozpoznawaniu satelitarnych ognisk w toksoplazmozie ocznej; diagnostyka molekularna: PCR;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: sekrecyjne polimorficzne kinazy serynowo-treoninowe, białka ROPs, INFγ, makrofagi, GTPazy związane z odpornością (immunity-related GTPases = IRGs).

PRZYWRY DIGENETYCZNE

Paragonimus westermani (Kerbert, 1878) - przywra płucna

• Stadia cyklu życiowego (jajo, miracydium, sporocysta, redia macierzysta, redia potomna, cerkaria, mtacerkaria, postać hermafrodytyczna; żywiciel pokoleń partenogenetycznych: ślimaki rodzajów Semisulcospira, Brotia, żywiciel metacerkarii: duże skorupiaki; cykl złożony, triheteroksenia); parazytoza: paragonimoza = paragonimosis, ang. paragonimiasis, the Oriental lung fluke infection; diagnostyka bezpośrednia: badanie kału (analiza koproskopowa), plwociny; diagnostyka pośrednia: odczyny immunologiczne; diagnostyka molekularna: PCR;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: produkty wydzielniczo-wydalnicze (excretory-secretory products = ESPs), NO, PKC, mikroglej, MAPKs, p38, JNK, ERK, NFkB, iNOS, p-CREB.

Schistosoma spp.

• Schistosoma haematobium, S. mansoni, S. japonicum, stadia cyklu życiowego (jajo, miracydium, sporocysta macierzysta, spotocysta potomna, cerkaria, schistosomula, postać dorosła pokolenia rozmnażającego się obupłciowo; żywiciel pokoleń partenogenetycznych: zależnie od gatunku, ślimaki rodzajów Bulinus, Biomphalaria, Oncomelania; cykl złożony, diheteroksenia, angiohelminty); parazytoza: schistosomoza = schistosomosis, ang. schistosomiasis haematobium, schistosomiasis mansoni, schistosomiasis japonicum, bilharcjoza = bilharziosis - błędnie, archaizm; diagnostyka bezpośrednia: badanie moczu (S. haematobium) lub kału (pozostałe gatunki), rektoskopia (schistosomoza jelitowa); diagnostyka molekularna: PCR;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: temat 13: molekularne podłoże włóknienia, geny kolagenów, TIMPs, MMPs, ziarniniaki; temat 12: proszę temat zadania opracować samodzielnie wykorzystując prostą kombinacje słów kluczowych - Schistosoma i vaccine (Z.P.).

TASIEMCE

Diphyllobothrium latum (Linnaeus, 1758) - bruzdogłowiec szeroki

• Stadia cyklu życiowego (jajo, koracydium, onkosfera, procerkoid, plerocerkoid = sparganum, adultus; żywicielstwo parateniczne; wikariat parazytologiczny; cykl złożony, triheteroksenia, pasożyt polikseniczny); elementy budowy (wybrane): uzbrojenie skoleksa, otwarta macica, tokostom, budowa proglotydu hermafrodytycznego i macicznego, długość strobili, apoliza rzekoma (pseudoapolysis); parazytoza: difylobotrioza (diphyllobothriosis, ang. diphyllobothriasis, the fish broad tapeworm infection); chorobotwórczość: bruzdogłowcowa anemia złośliwa = anaemia diphyllobothriaca perniciosa; diagnostyka bezpośrednia: badanie kału (analiza koproskopowa);

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: sekwencje genu 1 podjednostki oksydazy cytochromu c mitDNA (cytochrome c oxidase subunit 1 gene, mitochondrial DNA), PCR, diagnostyka różnicowa, Diphyllobothrium latum, Diphyllobothrium dendriticum, Diphyllobothrium nibonkaiense, Diphyllobothrium pacificum.

Taenia saginata Göze, 1782) - tasiemiec nieuzbrojony

• Stadia cyklu życiowego (jajo inwazyjne, onkosfera, cysticerkus - cysticercus bovis = wągier bydlęcy, adultus; cykl złożony, diheteroksenia, apoliza właściwa = euapolysis); parazytoza: tenioza (taeniasis, synonim teniarynchoza, taeniarhynchosis, ang. taeniasis sagitata); diagnostyka bezpośrednia: badanie kału (analiza koproskopowa, analiza mikroskopowa i makroskopowa); diagnostyka pośrednia: badanie kału na obecność koproantygenów; diagnostyka molekularna: PCR.

Taenia solium Linnaeus, 1758 - tasiemiec uzbrojony

• Stadia cyklu życiowego (jajo inwazyjne, onkosfera, cysticerkus - cysticercus cellulosae = wągier świński, adultus; egzoinwazja, autoendoinwazja; cykl złożony, diheteroksenia, możliwa komplikacja cyklu przy endoinwazji - wągrzyca, apoliza właściwa = euapolysis); parazytoza: tenioza (taeniosis, ang. taeniasis solium) i/lub wągrzyca (cisticercosis, cysticerkoza); diagnostyka bezpośrednia: badanie kału (analiza koproskopowa, analiza mikroskopowa i makroskopowa; tenioza), analiza bioptatów (wągrzyca); diagnostyka pośrednia: techniki obrazowania (wągrzyca), badanie kału na obecność koproantygenów, czułość i swoistość testów seroimmunologicznych niepewna; diagnostyka molekularna: PCR;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: CoAg-ELISA, ELISA, neurocysticercosis, immunoblotting, EITB = enzyme linked immunoelectrotransfer blot.

Echinococcus granulosus (Batsch, 1786) - tasiemiec bąblowcowy

• Stadia cyklu życiowego (jajo inwazyjne, onkosfera, bąblowiec jednojamowy = echinococcus unilocularis, adultus; cykl złożony, diheteroksenia, pasożyt polikseniczny - dotyczy wyboru żywiciela pośredniego); parazytoza: bąblowica jednojamowa (echinococcosis unilocularis, ang. unilocular echinococcosis), hydatidoza (hydatidosis, ang. hydatid disease); diagnostyka bezpośrednia: analiza materiału biopsyjnego, pooparacyjnego lub pośmiertnego (autopsja); diagnostyka pośrednia: pomocne są techniki obrazowania, odczyny serologiczne - pomocne, ale nie decydujące;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: moje uwagi jak dla Lamblia intestinalis (Z.P.).

Echinococcus multilocularis (Leuckart, 1863), Vogel, 1955

• Stadia cyklu życiowego (jajo inwazyjne, onkosfera, bąblowiec wielojamowy = echinococcus multilocularis, adultus; cykl złożony, diheteroksenia), parazytoza: bąblowica wielojamowa (echinococcosos multilocularis, hydatidosis multilocularis), potocznie alweokokoza (ang. alveolar hydatid disease); diagnostyka bezpośrednia: analiza materiału pooperacyjnrgo lub pośmiertnego (autopsja); diagnostyka pośrednia: odczyny serologiczne, pomocne są techniki obrazowania; diagnostyka molekularna: PCR.

NICIENIE

Ascaris lumbricoides Linnaeus, 1758 - glista ludzka

• Stadia cyklu życiowego: jajo, jajo inwazyjne (L2), larwa (łącznie 4 stadia larwalne), osobniki dorosłe; cykl prosty - homoksenia/monoksenia; parazytoza: askarydoza (glistnica, ascaridosis, ascariosis, ang. ascariasis), geohelminty; diagnostyka bezpośrednia : badanie kału w kierunku obecności jaj pasożyta (analiza koproskopowa, dekantacja, sedymentacja, flotacja próby materiału kałowego ; możliwy wynik fałszywie ujemny przy obecności w jelicie wyłącznie samców pasożyta, lub w pierwszych dwóch miesiącach zarażenia), badanie plwociny, BAL, sporadycznie obecność glist w jelicie stwierdza się w czasie laparotomii, badania radiologicznego jelita cienkiego oraz badania endoskopowego, diagnostyka pośrednia: metody serologiczne zasadniczo znajdują zastosowanie w rozpoznawania glistnicy larwalnej, pomocne bywają techniki obrazowania (USG jamy brzusznej, TK mózgu);

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: alergeny, IL-4, IL-5, IL-13, alergeny roztoczy kurzu domowego (domestic dust mites allergens), reakcje krzyżowe (cross-reactivity), Th2, IgE, tropomiozyma (tropomyosin), transferaza S-glutationowa (glutathione S transferase), ABA1.

Strongyloides stercoralis (Bavay, 1876) Stiles et Hassal, 1902 - węgorek jelitowy

• Stadia cyklu życiowego: pokolenie wolnożyjące i pasożytnicze, jajo, larwa rabditopodobna, larwa filariopodobna, pasożytująca samica, partenogeneza, rozwój pośredni (heterogeniczny), rozwój bezpośredni (homogeniczny), przemiana pokoleń, progeneza (neotenia), geohelminty; parazytoza: węgorczyca, strongyloidoza (strongyloidosis); diagnostyka: wykrywanie larw rabditopodobnych w treści dwunastniczej, badanie kału daje wyniki niepewne, zwłaszcza gdy nie stosuje się metody Baermanna lub hodowli larw; diagnostyka pośrednia: odczyny serologiczne;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: DNA w materiale kałowym (copro-DNA), PCR, ITS1 rDNA, możliwe ograniczenia w stosowaniu konwencjonalnych technik diagnostyki bezpośredniej i immunologicznej.

Ancylostoma duodenale (Dubini, 1843) Creplin, 1845 - tęgoryjec dwunastniczy

• Stadia cyklu życiowego: jajo, larwa filariopodobna i rabditopodobna, cykl prosty - holokseniczny, homoksenia, geohelminty; parazytoza: ancylostomatoza, ankylostomatoza (ancylostomatosis), ang. the Old World hookworm infection; diagnostyka bezpośrednia: badanie kału na obecność jaj, ale dla różnicowania z Necator americanus wymagana jest analiza budowy larw filariopodobnych (larwoskopia, hodowla larw inwazyjnych in vitro, kryteria różnicowania mocno nieostre, ale larwoskopia jest bardzo pomocna w różnicowaniu z zarażeniem Strongyloides);

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: inhibitory proteaz, szczepionki.

Wuchereria bancrofti (Cobbold, 1877) Seurat, 1921

• Stadia cyklu życiowego: mikrofilaria, osobniki dorosłe, żywiciel pośredni samice komarów rodzajów Culex, Anopheles, Aedes, Mansonia, żywiciel ostateczny - człowiek; cykl złożony, diheteroksenia, periodyka pojawiania się mikrofilarii we krwi obwodowej, microfilaria nocturna, biohelminty; parazytoza: wuszererioza (wuchereriosis); diagnostyka bezpośrednia: analiza grubego rozmazu krwi obwodowej (mikrofilarie), biopsja zmienionego węzła (postaci dorosłe); diagnostyka pośrednia: w przypadkach słoniowacizny mikrofilarii we krwi zwykle nie ma, pozostaje więc rozpoznanie kliniczne, serologiczne i molekularne;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: tropikalna eozynofilia płucna (tropical pulmonary eosinophilia), transpeptydaza γ-glutarylowa (γ-glutaryl transpeptidase), IL-4, INFγ.

Loa loa (Cobbold, 1864) Castellani et Chalmers, 1913

• Stadia cyklu życiowego: mikrofilaria, osobniki dorosłe, żywiciel pośredni - ślepak (Chrysops spp.); cykl złożony, diheteroksenia, microfilaria diurna, biohelminty; parazytoza: loaoza (loaosis); diagnostyka bezpośrednia: analiza grubego rozmazu krwi obwodowej (mikrofilarie), analiza osobników dorosłych pozyskanych z bioptatów skórnych; diagnostyka pośrednia: immunologiczne badanie surowicy na obecność swoistych pasożytowi antygenów, badanie surowicy na obecność przeciwciał prowokowanych przez pasożyta - ograniczone (niepożądane immunologiczne reakcje krzyżowe);

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: iwermektyna (ivermectin), MDR-1, glikoproteina-P.

Onchocerca volvulus (Leuckart, 1893), Raillet et Henry, 1910

• Stadia cyklu życiowego: microfilaria, osobniki dorosłe, żywiciel pośredni - meszki (Simulium spp.), biohelminty; parazytoza: onchocerkoza (onchocercosis); diagnostyka bezpośrednia: rozpoznawanie mikrofilarii w wycinku skóry lub w płynie komorowym gałki ocznej, diagnostyka pośrednia: immunologiczne badanie surowicy na obecność swoistych pasożytowi antygenów (ELISA); diagnostyka molekularna: PCR;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: Wolbachia, aktywacja ścieżek kontrolujących rozwój odczynu zapalnego, TLR2-TLR6, MyD88, IIRAP/Mal, cząsteczki LPS -podobne (LPS-like molecules).

Trichinella spiralis sensu lato - włosień kręty

• Trichinella britovi, T. spiralis s. str., T. nativa, T. pseudospiuralis, T. nelsoni, T. murelli, T. papuae, T. zimbabwensis, genotypy T6, T8, T9, T12 ; stadia cyklu życiowego: larwa wędrująca, larwa mięśniowa, osobniki dorosłe, pasożyt polikseniczny, autoheteroksenia, biohelminty; parazytoza: włośnica, trichineloza (trichinellosis); chorobotwórczość: zespół biegunkowy, typowy zespół włośnicowy, zespół z objawami alergicznego zapalenia naczyń na tle immunologicznym, zespół z objawami spowodowanymi zaburzeniami metabolicznymi, vasculitis, eozynofilia, leukocytoza, obrzęk wokółoczodołowy, myalgia; diagnostyka bezpośrednia: znalezienie larw we włóknach mięśniowych (biopsja lub autopsja), zmiany bazofilne włókien mięśniowych pod nieobecność pasożyta sugerują rozpoznanie włośnicy; diagnostyka pośrednia: badania serologiczne są pomocne w ustaleniu rozpoznania, ale ich wyniki są dodatnie najwcześniej pod koniec drugiego tygodnia choroby; diagnostyka molekularna: PCR;

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: komórki dendrytyczne, komórki tuczne, eozynofile, neutrofile, limfocyty pomocnicze T (Th1, Th2), immunomodulacja, polaryzacja odpowiedzi immunologicznej z udziałem Th, produkty wydalniczo-wydzielnicze Trichinella spiralis (TspES), ścieżka sygnalizyjna z udziałem TLR, regulacyjne limfocyty T (regulatory T cells = Tres), CD4+, CD25+, TGFβ, udział Trichinella spiralis w modulowaniu molekularnego podłoża schorzeń autoimmunologicznych.

Trichuris trichiura (Linnaeus, 1771) Stiles, 1901 - włosogłówka ludzka

• Stadia cyklu życiowego: jajo, larwa (4 stadia larwalne), osobniki dorosłe, cykl prosty - homokseniczny, monoksenia, geohelminty; parazytoza: włosogłówczyca, trichuroza (trichurosis), trichocefaloza (trichocephalosis); diagnostyka bezpośrednia: badanie kału w kierunku obecności jaj pasożyta (analiza koproskopowa, metody zagęszczające - sedymentacja, dekantacja, flotacja);

• Molekularne aspekty interakcji w UPŻ: hygiene hypothesis, Th1, Th2, osłabienie odpowiedzi immunologicznej (immune hyporesponsiveness), IL-10, TGFβ, Trichuris suis, immunomodulacja.

PIKTOGRAMY WYKORZYSTANE W KARTACH PRACY:

Opracowanie: Zbigniew Pokora

9

http://www.cab.unimelb.edu.au/cab_schisto.htm

http://mascot.crystalxp.net/en.id.2992-banana-boy-worm-from-worms.html

http://www2.cedarcrest.edu/academic/bio/hale/bioT_EID/lectures/malaria-pathogen.html

http://www.stanford.edu/class/humbio103/ParaSites2004/Taeniasis/index.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Ascaris_lumbricoides

Przywry

Pierwotniaki

Tasiemce

Nicienie

http://www.sdnhm.org/archive/exhibits/epidemic/teachers/background.html

http://www.parasite-cleanse.com/fluke-parasite.html

http://www.wellcome.ac.uk/news/2009/news/wtx055915.htm

http://peterpavement.wordpress.com/category/general-postings/

http://www.ah.novartis.com/cab/en/dog_parasitic_worms_tapeworms.shtml

http://www.sciencephoto.com/media/112925/view

UWAGA: Sylabus do tematu 14 będzie dostępny w odrębnym opracowaniu, przygotowanym z udziałem innych autorów (Z.P.).

---