GÓŁWNE OŚRODKI LITERACKIE W DWUDZIESTOLECIU

Warszawa: Skamander, Futuryści, Druga Awangarda (później), Kwadryga;

Kraków: Futuryści - Klub Futurystów Katarynka, Awangarda Krakowska;

Lublin: Druga Awangarda (początkowo);

Poznań: Ekspresjoniści;

Podbeskidzie: Czartak;

Wilno: Żagary

FORMIZM: PROGRAM I PRZEDSTAWICIELE

Formizm polski awangardowy kierunek literacko-artystyczny rozwijający się w latach 1917-1922, pokrewny kubizmowi, ekspresjonizmowi, futuryzmowi; był jedną z dwu, obok unizmu, oryginalnie polskich formacji awangardowych. Grupa powstała w Krakowie. Formiści, do których należeli m.in. T. Czyżewski, S.I. Witkiewicz, urządzili 13 wystaw (Kraków 1917 - Paryż 1922), skoncentrowali się na problemach formy, zrywając z odtwórczym podejściem do rzeczywistości w sztuce.

W programie formizmu splatały się doświadczenia gł. nurtów europejskiej awangardy, z odwołaniami do sztuki średniowiecznej, ludowej i prymitywnej.

Działalność teoretyczna i praktyczna grupy miała znaczenie głównie na terenie plastyki.

W literaturze przejawiał się pośrednio, jako miejsce krystalizacji wczesnej polskiej awangardy poetyckiej, głównie w jej nurcie futurystycznym.

Odrzucając tradycję realistyczną i naturalistyczną formiści przeciwstawiali się konwencjom poezji opisowej czy dyskursywnej, postulowali lirykę luźnych skojarzeń i odległych zestawień obrazowych.

Przedmiotem ujęć poetyckich pragnęli uczynić zarówno „rzeczywistość wyobrażeń”, dziedzinę snu, instynktu, podświadomości, jak realne zjawiska życia codziennego i współczesnej cywilizacji.

Obecna w ich wypowiedziach idea autonomii „formy” poetyckiej obejmowała jedynie warstwę brzmieniowo - rytmiczną wiersza.

---