3. Morfologiczny podział kości ,ich makrostruktura jako wyraz przystosowania do pełnionych funkcji.
Podział i funkcje kości
Długie - pokryte okostną trzony, a w chrząstką szklistą nasady
- w kończynach działają jako dźwignie
- wewnątrz trzonu jest jama szpikowa
Krótkie - np. nadgarstka, stępu
Płaskie - np. sklepienia czaszki
Różnokształtne - np. kości podstawy czaszki, kręgi, żuchwa
Pneumatyczne - zawierają przestrzenie wypełnione powietrzem, występują w czaszce.
Rola szkieletu
To rusztowanie ciała decydujące o jego wielkości i kształcie
Utrzymuje ciało w określonym położeniu przestrzennym
To mechaniczna ochrona dla wielu narządów wewnętrznych
Magazynuje wapń
Krwiotwórcza
Budowa kości
Okostna - pokrywa kość, jest zbudowana z tkanki łącznej zbitej
- nie występuje na powierzchniach stawowych
- ma naczynia krwionośne odżywiające kość (wnikają w głąb kanalików kostnych) i nerwy oraz ich zakończenia nerwowe (czuciowe)
- zbudowana z dwóch warstw:
warstwa zewnętrzna - ochronna, zrasta się z mięśniami, ścięgnami,
więzadłami.
warstwa wewnętrzna - rozrodcza, zawiera komórki kościotwórcze
(osteoblasty) i komórki kościogubne (osteoklasty); powoduje przyrost
kości na grubość
Szpik - masa gąbczasta wypełniająca wnętrze jam szpikowych kości długich i małych jamek szpikowych w kościach płaskich.
- w kościach długich zawiera tłuszcz - to szpik żółty, który na wypadek
konieczności może przekształcić się w czerwony
- w czaszce, obojczyku, mostku, żebrach, kręgach, miednicy jest szpik
czerwony (właściwy narząd krwiotwórczy - powstają tu krwinki czerwone,
granulocyty i płytki krwi).
Kość długa = istota zbita w trzonie, istota gąbczasta w nasadzie.
- istota zbita jest w trzonie i na zewnątrz kości.
Włókna kolagenowe tworzą blaszki kostne, które są ułożone ciasno, koncentrycznie wokół kanału Haviersa, tworząc osteony. Układ taki zapewnia bardzo dużą wytrzymałość.
- istota gąbczasta - w nasadach i we wnętrzu pozostałych kości
(nie długich)
Beleczki kostne, luźno i nieregularnie rozmieszczone tworzą przestrzenną
sieć przebiegającą zgodnie z kierunkiem naprężeń w pracującej kości, co
pozwala zmniejszyć ciężar kości zachowując mocną konstrukcję.
W istocie międzykomórkowej znajdują się:
- sole mineralne (głównie fosforan wapnia) nadając jej twardość
- związki organiczne; włókna kolagenowe nadające elastyczność; substancja
białkowa w istocie międzykomórkowej nazywana jest osseiną.
Wyróżniamy 3 rodzaje komórek w kościach: osteoblasty (kościotwórcze), osteocyty (to dojrzałe osteoblasty), osteoklasty (kościogubne).
Właściwości fizyczne kości to wytrzymałość na rozciąganie i zgniatanie, twardość, elastyczność.