Historia filmu.
Wykład, 9.11.2007
Kino brytyjskie lat 60tych i 70tych
Brytyjska nowa fala różni się od pozostałych „nowych fal” w Europie. Jest kwintesencją „brytyjskości”. Filmowo to okres uznawany za spójny i interesujący dla świata, autonomiczny w stosunku do równoległych produkcji z USA.
Flagowi twórcy:
- Lindsay Anderson
- Karel Reisz
- Tony Richardson
- John Schlesinger ( okres amerykański: Maratończyk, Nocny kowboj)
Zwani „młodymi gniewni” lub twórcami „free cinema”.
Z tamtych czasów: horrory z wytwórni Hammer
2 okresy:
Druga połowa lat pięćdziesiątych: skromna, poważna
Lata sześćdziesiąte: „swinging sixties” (wykształca się nowy odbiorca)
Konteksty:
Polityka:
Opozycja laburzyści/torysi. Raczej tożsamy program, „Nowy konserwatyzm”. Harold Mcmillan - premier `57-'63. Propagowano ideę bezklasowego społeczeństwa - strajki i konflikty lat 80tych dowodzą, że była to teza nie do końca prawdziwa. Owszem, stopniowo zniknęła nędza, ale nie nastąpiła radykalna zmiana statusu społecznego. Nierówny podział dóbr w narodzie (w 1960 4% dóbr prywatnych w rękach 88% społeczeństwa). Stopniowy wzrost zadowolenia społecznego.
Schyłek imperializmu brytyjskiego, ostateczna dekolonizacja.
„Kryzys sueski” 1956 r. -> apogeum marginalizacji roli Wielkiej Brytanii na arenie międzynarodowej. Izrael, Francja i Wielka Brytania wysłały wojska do Egiptu by walczyły przeciwko nacjonalizacji kanału sueskiego, ale musieli się wycofać - bez walki! - na skutek protestów ZSRR i USA - było to upokorzenie.
Sytuacja kobiet:
Wojny były momentami przełomowymi dla sytuacji kobiet w Wielkiej Brytanii (i wielu innych krajach w nich uczestniczących). Mężczyźni, idąc na front, zwolnili miejsca pracy, a także chcąc nie chcąc, przekazali rządy w ręce kobiet. Vis maior - „efekt jojo” po powrocie mężczyzn z wojny.
Lekki niż demograficzny, zmniejszenie dzietności rodzin, wzrost średniej długości życia, spadek znaczenia okresu macierzyństwa.
Od 1947 r. stale rosła ilość zatrudnianych kobiet, które jednocześnie zaczynają funkcjonować w nowej roli społecznej - jako konsumentki. Wzrost roli konsumpcji w społeczeństwie - spadek znaczenia producenta. Kobieta staje się adresatem kultury.
Przemiany społeczne:
Wzrasta liczba rozwodów. 1967 - Publikacja raportu Wolfendena - ujawnienie społecznej roli homoseksualizmu. Raport zalecał społeczną akceptację i legalizację (sprawa dwóch pracowników Foreign Office - szpiedzy na rzecz ZSRR, jeden z nich był gejem. Guy Burges, Donald McLean - powstał film na ten temat).
Młodzież:
Rozwój kultury młodzieżowej i wzrost znaczenia młodzieży jako grupy społecznej. Juvenile deliquency jako problem społeczny. Zamieszki młodzieżowe (Nottingham '58) Młodzież jako symbol nowego społeczeństwa.
„Kolorowa” imigracja:
Commonwealth. Status obywatela dla wszystkich. Wzrost imigracji z terenów dawnych kolonii (gł. Indie zachodnie).
Przemysł filmowy:
Ciężkie czasy dla kin. Znaczny i trwały spadek liczby widzów (ze względu na stosunkowo świeżą konkurencję TV). Wielka Brytania była pierwszym krajem z telewizja komercyjną - 1954 r. 1958 r. powołanie Film
Industry Defence Organisation (FIDO) - (FIDO begins operations to keep UK cinema films off television screens by buying up the television rights with funds collected from a farthing (¼d = 0.1p) levy on cinema admissions.). W końcu porozumienie.
Arthur Rank - potentat przemysłu mącznego - potem także filmowy. Zaczynał w latach 30stych - wówczas przemysł był o wiele bardziej spersonalizowany, cechowało go „poczucie misji”. W latach 60tych - firma traci, przeformułowuje się - Rank Xerox. Tworzy się luka dla producentów niezależnych - ze względu na duże ryzyko związane z produkcją, duże filmy wolały dystrybuować - było to bezpieczne. Walka z TV - zmiana jakości i tematyki filmów. Rozwój niezależnych producentów. Kino poprawia się technicznie, a także sięga po nowe tematy, których telewizja ze względów na prorodzinny profil pokazać nie może. Np. firma produkcyjna Woodfall:
- Miłość i gniew, 1958, Tony Richardson
- The Entertainer, 1960, T.R.
- Z soboty na niedzielę, 1960, Karel Reisz
- Smak Miodu, 1961, Tony Richardson
- Samotność długodystansowca, 1962, T.R.
Znaczna część filmów była finansowana przez amerykanów - „kwoty”: żeby USA mogło w UK pokazywać swoje filmy, musieli finansować produkcje brytyjskie - próba uniknięcia amerykanizacji brytyjskiego przemysłu kinowego.
Brytyjska Nowa Fala („realizm robotniczy”, „młode kino angielskie”)
Określenie wymyślone przez prasę, nie oddaje nastrójów pisarzy. Angry Young Man - dramaturgowie. Free Ciemna - kino.
Wielu reżyserów miało doświadczenie teoretyczne - np. Lindsay Anderson pracował w Sight & Sound, zanim zajał się reżyserią.
Inteligencja i klasy wyższe - nastrój konformizmu i samozadowolenia.
„Młodzi gniewni” - ich największy sprzeciw budził materializm, „shining barbarism”. Nie chcieli niszczyć struktur, tylko się do nich dostosować.
„Free cinema” - lata 50te.
(Anderson, Reisz, Richardson)
- „nie” dla komercji
- wolność wypowiedzi artystycznej
- filmy dokumentalne pod „patronatem” duchowym Humpreya Jenningsa - w/g Andersona największego „poety kina brytyjskiego”.
Chcieli pokazywać to, co do tej pory pozostawało ukryte: ludzi, miejsca, ale dbając by wypracowana estetyka oddawała charakter twórcy (charakterystyczne założenie nowofalowe). Nieznarratywizowana przestrzeń, poetyzacja obrazu.
- 1956 - Mamma don't allow - Reisz & Anderson
- 1963 - Billy kłamca - John Schlesinger
- 1968 - If - Lindsay Anderson