Prawo podatkowe
wykład 12.XII.2008
Koszty uzyskania przychodów
Koszty uzyskania przychodów są zdefiniowane a art. 15 i 16 w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Podatkowa definicja - art. 15.1 :
Kosztem uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu za wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16.1. w UPDOP (negatywny katalog wydatków, które mimo, że mają wpływ na wynik bilansowy nie SA uznawane podatkowo).
Z art. 15.1. wynikają warunki uznania za koszt:
koszt musi zostać poniesiony, nie może wynikać tylko z operacji księgowej (rachunkowej), wyjątkowo mogą wynikać koszty z operacji księgowej z tytułu odpisów amortyzacyjnych;
poniesienie kosztu w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, np. koszty inwestycyjne (od 1 stycznia 2007). „w celu”- jest różnie interpretowane przez sądy (w razie wątpliwości szukamy w orzecznictwach sądów);
koszt nie może mieścić się w katalogu kosztów negatywnych wymienionych w art.16.1. .
Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
Potrącenie kosztów w czasie
Koszty uzyskania przychodu związane bezpośrednio z przychodem poniesiony w latach poprzedzających rok podatkowy SA potrącane w roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.
Koszty uzyskania przychodu bezpośrednio związane z przychodami odnoszące się do przychodów danego roku ale poniesione później, czyli po zakończeniu tego roku podatkowego SA potrącane w roku podatkowym, którego przychodów dotyczą. Jeśli nie zostało złożone jeszcze zeznanie za dany rok to rozliczany je w tym zeznaniu, natomiast jeśli koszty wystąpiły po dniu złożenia zeznania podatkowego to rozliczamy je już w roku następnym.
Koszty pośrednie (stałe, organizacyjne) rozliczany w tym roku, w którym zostały poniesione.
Amortyzacja - szczególny rodzaj rozliczenia kosztów uzyskania przychodów dotyczący zakupów inwestycyjnych. Nie rozliczamy zakupu metodą kosztową (nie wpisujemy całej kwoty) tylko wpisujemy pewien ułamek według tabeli amortyzacji (załączonej do ustawy).
Środki trwałe - wartość powyżej 3,5 tys. zł, okres przeznaczony do użytkowania powyżej 1 roku.
WNiP - powyżej 3,5 tys. zł, zdatne do użytkowania powyżej 1 roku.
W koszty wpisujemy tylko wartość odpisu.
Koszty, wydatki i inne zjawiska ekonomiczne nie uznawane za koszty uzyskania przychodów (art. 16.1.) - przykłady:
wydatki na nabycie gruntów,
wydatki na objęcie lub nabycie udziałów,
wydatki na spłatę pożyczek ( z wyjątkiem odsetek),
darowizny, ofiary,
grzywny, kary, kary umowne,
koszty reprezentacji (np. usługi gastronomiczne).
Zwolnienia przedmiotowe od opodatkowania (art. 17) - przykłady:
dochody z tytułu sprzedanych części lub całości nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego;
dochody podatników, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, ochrona środowiska, kultura fizyczna, sport, itp.;
dochody kościelnych osób prawnych z działalności statutowej;
dochody ochotniczej straży pożarnej z działalności statutowej
kwoty otrzymane z programów takich jak, np. SAPARD.
Podstawa opodatkowania i podstawa obliczania podatku
Podstawę opodatkowania stanowi dochód osiągnięty przez podatnika. Podstawę obliczenia podatku natomiast stanowi dochód skorygowany przez odliczenia:
darowizn przekazanych na cele użyteczności publicznej (ustawa o organizacjach pożytku publicznego i wolontariacie) łącznie do wysokości 10% dochodu;
na cele kultu religijnego, łącznie do 10% wysokości dochodu.
Łączna kwota odliczeń z wszelkiego odpisów nie może przekraczać 10 %. Nie podlegają odliczeniom darowizny na rzecz osób fizycznych, podatników zajmujących się wyrobów akcyzowych oraz wyrobów przemysłu elektronicznego i metali szlachetnych.
Darowiznę trzeba wykazać w zeznaniu rocznym w sposób pozwalający na identyfikację obdarowanego.
Stawka podatku - generalnie 19% podstawy.
Podatek dochodowy od dochodu z dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziałów w zyskach osób prawnych mających siedzibę na terenie RP ustala się w wysokości 19% uzyskanego przychodu (nie potrąca się kosztów). Kwotę podatku uiszczonego od otrzymanych dywidend i innych przychodów z tytułu udziałów w zyskach osób prawnych mających siedzibę w RP odlicza się od kwoty podatku obliczonego na zasadach ogólnych (płatnik potrąca nam 19% z dywidendy, następnie jeżeli uzyskujemy jeszcze jakiś inny przychód odliczamy od podstawy opodatkowania tą kwotę co dostaliśmy z tytułu dywidend). W razie braku możliwości odliczenia kwotę podatku potrąconą od dywidend odlicza się w następnych latach podatkowych. Mechanizm odliczeń - kredyt podatkowy. Warunkiem skorzystania jest źródło dochodów z innych źródeł niż dywidenda.
Podatek wynosi 20 %od przychodu (bez uwzględniania kosztów) w przypadku określonych dochodów osiąganych przez podatników, który nie maja w Polsce siedziby:
- prawa autorskie,
- organizacja widowisk, koncertów,
- know how, itp.
Pobór podatku
Podatek dochodowy od osób prawnych opary jest na metodzie zaliczkowego poboru w ciągu roku podatkowego. Zaliczki płacone są co miesiąc i są różne metody płacenia.
Sposób podstawowy: podatnik wylicza dochód cząstkowy w każdym miesiącu i przekazuje do urzędu skarbowego zaliczki w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem od danego dochodu cząstkowego należnym za dany miesiąc a sumą pobranych zaliczek z poprzednich miesięcy.
Sposób prostszy: można płacić zaliczki w wysokości 1/12 podatku należnego za poprzedni rok. W każdym wypadku należy sporządzić roczną deklarację i wtedy wyjdzie jaka jest wartość podatku.
Rozliczenie roczne jest dokonywane w zeznaniu podatkowym rocznym, które należy złożyć do końca 3 miesiąca od końca roku podatkowego. W podatku dochodowym od osób fizycznych rok podatkowy jest zawsze rokiem kalendarzowym, u osób prawnych może to być dowolne 12 miesięcy następujących po sobie.
Ceny transferowe - transfer pricing
Ceny ustalane w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi. W normalnych układach (bez powiązań) firmy stosują ceny rynkowe. W podmiotach powiązanych następuje kształtowanie się cen w oderwaniu od cen rynkowych. W podatkach służy to m.in. przerzucaniu dochodów pomiędzy podmiotami (jeśli jest zwolniony przedmiotowo lub podatkowo). U podmiotu kupującego generują się wtedy wysokie koszty. Jest to w sposób oczywisty niekorzystne dla skarbu państwa, najbardziej niekorzystna jest sytuacja transferowania zysków za granicę, jeśli jest to robione w Polsce zawsze po jakimś czasie „wyjdzie”.
Najczęściej podmiotami powiązanymi są podmioty powiązane osobą właściciela (ten sam) oraz powiązania o charakterze:
kapitałowym;
majątkowym;
stosunku pracy;
osobisto-rodzinnym.
Regulacje te nie dotyczą podmiotów, które są powiązane kapitałowo, ale tworzą podatkową grupę kapitałową.
Występują powiązania krajowe (oba podmioty są w Polsce) oraz zagraniczne (kiedy jeden podmiot jest podmiotem zagranicznym).
Jeśli organ podatkowy dostrzeże fakt powiązania pomiędzy podmiotami, zauważy i wykaże, że te podmioty między sobą kształtowały ceny za towary i usługi odbiegające od cen rynkowych i wykaże, że w wyniku tych powiązań i wyniku kształtowania tych cen wykazują dochody i podatki niższe niż należałoby oczekiwać gdyby powiązania nie występowały wtedy organ podatkowy określa dochody danego podmiotu i należny podatek bez uwzględnienia tych powiązań.
Dochody określa się w drodze oszacowania stosując następujące metody:
porównywalnej ceny nieregulowanej (cena rynkowa);
cena odsprzedaży (danej wynikającej z transakcji wtórnej);
rozsądnej marży, czyli koszt plus (jaką marże firma normalnie stosuje w stosunku do innych firm niepowiązanych).
Jeśli nie jest możliwe zastosowanie powyższych metod stosuje się metodę zysku transakcyjnego.
Żeby uwolnić się od zarzutów transfer pricingu należy na bieżąco dokumentować stosunki pomiędzy podmiotami stosującymi ceny inne niż rynkowe, wykazać dlaczego tak jest. Obowiązek prowadzenia szczególnej dokumentacji występuje jeśli obroty z danym kontrahentem przekraczają 100 tys. EUR.
Konsekwencje przepisu:
w przypadku udowodnienia urząd skarbowy sam oszacuje nam dochód i podatek;
dodatkowo podatnik musi zapłacić sankcję podatkową w wysokości 50% (stosuje się do tej części dochodu, o którą według urzędu skarbowego zaniżono dochody).
Sposobami uniknięcia sankcji za stosowanie transfer pricingu są APA - porozumienia w ustalaniu cen transferowych (?) (OP w dziale 2A). Firmy, które są ze sobą powiązane mogą zwrócić się do urzędu skarbowego wspólne ustanowienie ceny. Jeśli cena zostanie ustalona urząd nie może jej negować (przeniesione z USA).
Szkodliwa konkurencja podatkowa, np. koszty uzyskania przychodów od firm, które mają siedzibę w tzw. rajach podatkowych, nie są uznawane za koszty (ustawa zawiera załącznik krajów)
2