Materialy na egzamin z kliniczno wychowawczej pytania, ful


20.02.2006

Plan:

  1. Rys historyczny: powstawanie psychologii wychowawczej

  2. Kontrowersje wokół psychologii wychowawczej.

  3. Definicja i przedmiot psychologii wychowawczej.

  4. Podstawowe pojęcia: nauczanie, wychowanie, interakcja wychowawcza, wpływ wychowawczy.

  5. Sposoby transmisji wpływów wychowawczych

  6. Rodzaje środowisk wychowawczych. Kulturowy i sytuacyjny kontekst wych. (koncepcja typów kultury M.Mead(?) oraz parametry sytuacji życia codziennego wg A. Schutza)

Ad 1

Początek - w pedagogice, z inicjatywy nauczycieli

Pierwszy podręcznik - „Zarys/Podstawy psychologii pedagogicznej” (Pfisterer, 1880 r.)

Pierwszy podręcznik w języku polskim - 1905, James Sully

I nurt - na usługach pedagogiki

II nurt - początek XX wieku: teoret.+empir.

Ernst Meumann

E. Thordike - I tom „Education of psychology” o procesach psychicznych

wspierających wychowanie

III nurt - włączenie psychologów do zadań oświatowych

0x08 graphic
0x08 graphic
(już nie tylko nauczyciele w oświacie)

konkretna działalność

1928 - w Polsce - pierwsze katedry psychologii wychowawczej:

w Warszawie w Krakowie

0x08 graphic
0x08 graphic

pod kierunkiem prof. Baley'a pod kierunkiem prof. Szumana

► psych. wychowaw. ► psych. pedagog.

Pierwsze oryginalne podręczniki:

Baley - „Zarys psych. wych.”

Szuman - „Psych. wieku dziecięcego” (1947)

Ad 2

1. Nauka empiryczna (teoretyczna) czy stosowana?
Włodarski - wyróżnić można 2 działy: emp. i stos.

2. Czy prawidłowości ustalone w toku badań są uniwersalne?
(np. czy są międzykulturowe) - chyba nie

3. Powiązanie z psychologią rozwojową - czasem łącznie traktowane
łącznie: prof. Szuman z Krakowa
oddzielnie: prof. Baley + Warszawa (teraz tak traktowane)

4. Czy psychologia wychowawcza dysponuje odrębnymi dla siebie metodami?
przeciwnicy: nie posiada
zwolennicy: tak, choć są używane w innych dziedzinach, np. obserwacje (opanowane

tak dobrze, ze odrębne)

5. Co jest przedmiotem badań?

Przetacznik, Włodarski - wychowanie i nauczanie

Jurkowski (2003 r.) - procesy wychowawcze w aspekcie psychicznym z uwzględnieniem najważniejszych płaszczyzn wychowawczych, nauczanie i opieka psychologiczna

Ze słownika psychologicznego Szewczuka - czynniki wewnętrzne (psych.) i zewn. (środ.), które wpływają na rozwój umysłowy, uczuciowy i społeczny i na ukształtowanie się osobowości

Dyscypliny pokrewne:

Ad 3

psychologia wychowawcza (wg słownika psych. - 1985) - dział psychologii obejmujący całokształt zagadnień związanych z wychowaniem i nauczaniem człowieka w różnych okresach jego życia, zajmujący się badaniem różnych środowisk wychowawczych

0x08 graphic
nauczanie + wychowanie równorzędnie

psychologia wychowawcza (Z. Włodarski, 1994) - psychologia nauczania i wychowania, urzeczywistniająca zarówno cele poznawcze jak i zadania praktyczne

Ad 4

nauczanie - kierowanie zamierzonym i niezamierzonym uczeniem się innych osób

wychowanie:

wpływ wychowawczy - niekoniecznie zamierzony, np. gdy dziecko jest świadkiem czegoś

interakcja wychowawcza - E. Dryll (2003) - spotkanie podmiotów o zróżnicowanym statusie (np. dorosły + dziecko), które zostają w pewnym trwałym układzie interpersonalnym, zinstytucjonalizowanym (rodziny, szkoły)
► relacja asymetryczna (odmienne obowiązki)

przykładowa typologia interakcji - Hoogsteder, Maier, Elbers

w relacji dorosły - dziecko istnieją 3 rodzaje interakcji:

  1. wspólna zabawa (trening społeczny, na ten czas jest to relacja symetryczna, może być zrównoważenie)

  2. realizacja zadań (osoba wiodąca to dorosły, kieruje, wyręcza, instruuje dziecko, od dziecka oczekuje się podporządkowania)

  3. transfer kompetencji = uczenie (relacja asymetryczna, bo dorosły jest osobą kompetentną; cel: podniesienie kompetencji dziecka, dorosły tłumaczy, wyjaśnia, dziecko na pierwszym planie)

*4) nieuchronne w prawdziwym życiu - związane z konfrontacją/walka o swoje

Ad 5

transmisja wpływu wychowawczego - przenoszenie wpływu wych., powodowanie zmian trwałych / względnie trwałych w psychice wychowanka

sposoby wpływania (transmisji) na osoby wychowywane zależą od:

sposoby transmisji

sposoby bezpośrednie

sposoby pośrednie

  1. ▪ w sytuacji stawiania wymagań i zadań
    ▪ sposób przenoszenie wpływu przez utrwalenie (ćwiczenie, powtarzanie, 1 sposób) i poprzez stosowanie nagród i kar (2 sposób)
    najlepiej: mix nagród i kar, z przewagą nagród (najlepiej: wzmocnienia społeczne: pochwała, aprobata, publicznie), dobrze, gdy sporadyczne - powodują większą mobilizację/gotowość

  2. ▪ naturalne lub inicjowane sytuacje społeczne
    ▪ sposób wzmacniania: wchodzenie w interakcję i pełnienie ról społecznych

poprzez wzorce czynności, przykład, wzorzec osobowości

  1. naśladowanie
    ▪ najwcześniej w rozwoju
    ▪ rodzaje:
    - bezpośrednie - konieczna osoba naśladowana
    - odroczone - w wieku przedszkolnym, naśladowana osoba nie musi być obok, np. zabawa w dom
    ▪ zewnętrzne upodabnianie się do wzorca (styl ubierania się, gesty itp.)

  2. identyfikacja
    ▪ wiek szkolny
    ▪ z osobami realnymi i postaciami nierzeczywistymi
    ▪ tendencja do upodobniania się do osoby, z którą się identyfikujemy (podobieństwo płci, wieku, zainteresowań) lub na zasadzie dysonansu (np. z osobami lepszymi od nich)

  3. modelowanie
    ▪ pojawia się najpóźniej
    ▪ dwa etapy
    - faza przyswojenia: zrozumieć + utrwalić zachowanie modela
    - faza wykonania: odtworzenie zachowania
    ▪ związane z bezpośrednim czynnym udziałem osoby

Ad 6

środowisko wychowawcze - podłoże procesów wychowania lub tło dla wpływów społecznych

podział środowisk:

podział środowisk wychowawczych:

w ujęciu ekologicznym (systemowym):

środowisko = jednostka (podstawowy element)

20.03.2006

Rodzina: tu powstaje człowiek (Virginia Satir)

Jakość wczesnej opieki macierzyńskiej a kształtowanie się więzi matka - dziecko

► Współczesne podejście w badaniach nad rodziną

► Międzykulturowe badania nad rodziną (KAGITCIBASI, 1996)

Trzy podstawowe modele rodziny:

  1. model współzależności (w kulturach kolektywistycznych)

  2. model emocjonalnej współzależności (w kulturach wspólnotowych)

  3. model niezależności (w kulturach indywidualistycznych)

POLSKI TREND:

ujednolicanie się modeli rodziny = ekspansja modelu niezależności = kryzys wychowania

lata 70. - Margaret MEAD

3 typy kultury i wynikające z nich relacje

  1. kultura nieocenionych przodków (postfiguratywna)
    kultura zamkniętych społeczeństw, mało zmian, doświadczenie przekazywane z pokolenia na pokolenie, dzieci przejmują bezpośrednio rolę dorosłych, największe wpływy wychowawcze ludzi najstarszych

  2. kultura odnalezionych rówieśników (konfiguratywna)
    wzory osób starszych i ich doświadczenia są niewystarczające, doświadczenie zdobywane poza domem, kształtowanie wzorów razem z rówieśnikami, konflikt pokoleń
    np. lata 60

  3. kultura zagadkowych dzieci (prefiguratywna)
    wizja przyszłości z lat 70., szybkie tempo zmian sprawia, że doświadczenie dziadków i rodziców jest niewystarczające, nieprzystające do rzeczywistości, zmierzanie ku elastyczności, żeby dawać sobie radę, bo naczelną cechą świata jest zmiana

koniec lat 90. - Kagitcibasi

  1. MODEL WSPÓŁZALEŻNOŚCI (w kulturach kolektywistycznych)

podstawowa wartość - zamknięty świat społeczny, wymagający podporządkowania, zatracenie wolności, dominuje rodzicielstwo autorytarne, prowadzenie dzieci za rękę

2) MODEL EMOCJONALNEJ WSPÓŁZALEŻNOŚCI (w kulturach wspólnotowych)
naczelna wartość - potrzeby innych, dążenie do zgody i harmonii w związkach, dialog; rodzicielstwo oparte na autorytecie (kontrola z poszanowaniem dzieci i ich zdania)

3) MODEL NIEZALEŻNOŚCI (w kulturach indywidualistycznych)
główna wartość - autonomia i poleganie na sobie, człowiek jest autorytetem sam dla siebie jako jednostka, poczucie wolności za cenę poczucia wsparcia, zasada kreatywizmu; rodzicielstwo relatywne - przyzwalające, system niezależnych stosunków, niezależnych jednostek

niebezpieczeństwa wynikające z modelu niezależności:

    1. obniżenie autorytetu rodziców

    2. niedocenianie roli wychowania w ogóle

    3. osłabienie więzi rodzinnych

    4. niemodne są jasno określone zasady i normy (przyzwalanie na wszystko)

    5. lansowanie nieingerowania w rozwój i zbyt duża swoboda

    6. przymus samodzielności w odniesieniu do dzieci (później: problemy z innymi, bo kształtuje się egocentryczne podejście)

    7. sprowadzenie relacji rodzic - dziecko do poziomu koleżeńskiego - np. mówienie do rodziców po imieniu (rozmycie się granic, nadmierne obciążanie dzieci sprawami dorosłych)

    8. zwężenie czasu wspólnych kontaktów rodzinnych (hamowanie/przyblokowanie rozwoju dorosłych w funkcji rodzicielskiej) - stad też bierze się mit wiecznej młodości u rodziców

    9. osłabienie więzi emocjonalnych i kontaktów (dotyczących ciepła, bliskości)

    10. osłabienie wychowawczych funkcji rodziny:
      - zaspokajanie potrzeb członków rodziny
      - kształtowanie potrzeb nowych
      - pośredniczenie w nadawaniu przez dziecko znaczeń (osobom, przedmiotom)
      - pokazanie dziecku systemu norm i modeli osobowych

SYSTEMOWE PODEJŚCIE W ROZUMIENIU RODZINY:

Rodzina jest czymś więcej niż tylko sumą jej członków.

Literatura:

● Bogdan D. Barbaro „Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny”, wyd. UJ

● J. Bradshaw „Zrozumieć rodzinę”

  1. rodzina jest DYNAMICZNA SPOŁECZNĄ CAŁOŚCIĄ

  2. całość funkcjonuje poprzez INTERAKCJĘ I WZAJEMNĄ ZALEŻNOŚĆ tworzących ja elementów (związki wspólnoty i wymiany)

  3. rodzinne zachowania i zdarzenia cechuje PRZYCZYNOWOŚĆ CYRKULARNA (na zasadzie SPRZĘŻEŃ ZWROTNYCH)

  4. DIADA RODZICÓW jest głównym elementem rodziny

  5. rodzina posiada STRUKTURĘ: ROLE RODZINNE I PODSYSTEMY

  6. rodzina jako całość posiada swoją GRANICĘ (rodziny otwarte i zamknięte)

  7. podsystemy rodzinne również mają swoje GRANICE

  8. rodzina utrzymuje RÓWNOWAGĘ MIĘDZY TENDENCJĄ DO STAŁOŚCI ORAZ TENDENCJĘ DO ZMIANY

  9. każda rodzina ma swoją unikalną EPISTEMOLOGIĘ (opis rodziny, subiektywna wiedza o NAS, o zasadach, regułach, mitach)

  10. rodziny rządzą się zasadą EKWIFINALNOŚCI I EKWIPOTENCJALNOŚCI

  11. każda rodzina jest elementem innych systemów społecznych

ad 9 - sprawy, język, reguły, przeświadczenia na temat różnych elementów

Ryszard Praszkier (?) - opowiada o chłopcu, który wychowywał się w rodzinie, gdzie były same kobiety (mit mężczyzny bohatera w tej rodzinie po wojnie). On nie mógł spełnić tych oczekiwań → popadł w alkoholizm.

ad 10 - każda rodzina jest unikalna;

ekwifinalność - różne drogi prowadzące daną rodzinę przez życie; ten sam początek, różne drogi do tego samego celu

ekwipotencjalność - różne punkty wyjścia, ten sam cel

FAZY KSZTAŁTOWANIA SIĘ WIĘZI MATKA - DZIECKO (wg M. Makler, 1972)

(przed poczęciem - przed urodzeniem)

  1. FAZA AUTYSTYCZNA (1 miesiąc życia)

→ łagodne przejście od bezpiecznego świata wewnątrzmacicznego do świata zewnętrznego

  1. FAZA SYMBIOZY (2 - 6 miesiąc życia)

→ uczucie zaangażowania w stosunku do matki = zaangażowanie względem świata zewnętrznego

  1. FAZA SEPARACJI (6 m. ż. do 3 r. ż.)

→ dziecko zdobywa poczucie własnej odrębności

subfazy:

różnicowanie - praktykowanie - powtórne zbliżanie się - konsolidacja indywidualności

WIĘŹ Z MATKĄ A POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA (typologia wg M. Ainsworth)

  1. więź typu A: UNIKAJĄCA

  2. więź typu B: DAJĄCA POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA

  3. więź typu C: OPORNA, AMBIWALENTNA

  4. więź typu D: ZDEZORIENTOWANA

JAKOŚĆ WCZESNODZIECIĘCYCH WIĘZI A FUNKCJONOWANIE
W DOROSŁYM ŻYCIU W ROLI OPIEKUNA (wg M. Main, 1996):

więź typu A: OPIEKUN NIEOBECNY

więź typu B: OPIEKUN AUTONOMICZNY

więź typu C: OPIEKUN ZAJĘTY

więź typu D: OPIEKUN NIEOKREŚLONY

▪ więź z dzieckiem tworzy się od kiedy sami jesteśmy dziećmi

▪ przygotowanie do porodu nie jako do bólu, ale wreszcie spotkania z oczekiwanym dzieckiem

Fazy kształtowania się więzi matka - dziecko (wg. M. Mahler, 1972)

Więź kształtuje się również w okresie prenatalnym. Co można robić aby kształtować tą wieź?

„Wokół początków życia ludzkiego” Dorota Kornas Biel (?)

Śpiewanie, utulanie, rozmawianie z dzieckiem, wizualizacje, dziecko reaguje (na negatywne też!)

Do narodzin teraz coraz częściej przygotowuje się para rodziców.

  1. FAZA AUTYSTYCZNA - 1 miesiąc życia. Łagodne przejście od świata wewnątrzmacicznego do świata zewnętrznego.

Sygnalizowanie potrzeb poprzez płacz lub brak płaczu; dziecko nie potrafi nawiązać więzi ze swoją mamą, inicjatywa po stronie opiekunów

  1. FAZA SYMBIOZY - 2 - 6 miesiąc życia. Uczucie zaangażowania w stosunku do matki = zaangażowanie względem świata zewnętrznego

Dziecko zaczyna reagować uśmiechem na widok pojawiającej się mamy; warunkiem tej fazy okazywanie zainteresowania; empatyczne podejście, kontakt wzrokowy, dotykanie, formy werbalne

  1. FAZA SEPARACJI - 6 miesiąc do 3 r. ż. Dziecko zdobywa poczucie własnej odrębności, uczy się tego, że jest inna osobą niż jego matka. Wydłużają się okresy czuwanie, zwiększa się aktywność i możliwości. Siadanie (lepsza perspektywa widzenia), poruszanie się, raczkowanie, chodzenie i zdobywanie świata

Subfazy:

Lęk separacyjny (ok. 12 m) rozwój poruszania się, z dnia na dzień coraz dalej, chętnie kiedy mama jest w zasięgu wzroku

Intensywny rozwój mowy, rozszerzenie się zakresu kontaktów, budzi się pojęcie ja - rozpoznają siebie na zdjęciu

Warunki separacji: - mama dostępna (w sensie emocjonalnym)

- gotowość do pozwalania dziecku na autonomię

Bowlby: Stabilny model poczucia przywiązania

- bliskość

- dorośli stanowią bazę

- zdrowa więź - równowaga pomiędzy bezpieczeństwem jakie daje więź a wychodzeniem do świata zewnętrznego

-emocje

- pozwolenie na eksplorację świata

Komfort matki przy porodzie = komfort dziecka. Szpitale przyjazne matce i dziecku (dziecko od razu do mamy, wspólne karmienie, w Sali razem z mamą itd…)

Podstawowe poczucie ufności - pierwsze wrażenie dziecka czy swiat jest przyjemny czy nie.

Przebywanie w szpitalu sprzyja powstawaniu więzi, bo matka jest cały czas z dzieckiem.

WIĘŹ Z MATKĄ A POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA (typologia wg M. Ainsworth)

  1. więź typu A: UNIKAJĄCA (15% dzieci)

  2. więź typu B: DAJĄCA POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA (60%)

  3. więź typu C: OPORNA, AMBIWALENTNA

  4. więź typu D: ZDEZORIENTOWANA (15%)

Badane „testem nieznanych sytuacji” (przeznaczony dla dzieci 12-18 m. życia, ale dla starszych procedura podobna), własną metodą M. Ainsworth. Dziecko pozostawione na 20 minut w nowym środowisku, pomieszczeniu, bez mamy. Po 20 minutach mama wraca i obserwuje się reakcję dziecka na nią:

    1. brak czułości, tłumienie złości. Dziecko niespecjalnie się przejmuje brakiem mamy, odczuwa mały dyskomfort. Więź lękowa z cechami unikającymi kiedy powraca mama, dziecko zachowuje się podobnie… tak jakby nic się nie stało; dzieci wyglądają na dzieci niezwykle samodzielne, samowystarczalne

    1. jak mama jest to dziecko eksploruje pomieszczenie, kiedy ta wychodzi dziecko dopytuje się o nią, jest niespokojne, szukanie, wołanie po jej powrocie okazuje radość i powraca do zabawy; mama wrazliwa, reagująca na potrzebę, b. często matki podczas rozłąki też odczuwały dyskomfort

    1. opiekunowie wykazują słabą lub niestałą wrażliwość na potrzeby dziecka (raz adekwatnie, drugi raz w ogóle, trzeci raz trochę). Dziecko nie eksploruje pomieszczenia, zazwyczaj siada gdzieś w jednym miejscu i na przykład zajmuje się jedną zabawką. Gdy mamy nie ma wykazuje napięcie - płacz, rzucanie zabawkami, gdy ona wraca - ambiwalencja, z jednej strony chce do niej podejść, robi kilka kroków, po czym się cofa. Mieszanina złości i chęci zbliżenia się

    1. Dołączona na pocz. lat 90 Brak spójnych wzorów zachowania opiekunów. Gdy mama jest i gdy jej nie ma - niespójne zachowanie dziecka w obu sytuacjach.

Charakterystyczna dla rodzin o niskim statusie społeczno-ekonomicznym (80% z tych rodzin) opiekunowie nieprzewidywalni, okazujący strach,, lekceważący dziecko, przesyłający podwójne komunikaty.

JAKOŚĆ WCZESNODZIECIĘCYCH WIĘZI A FUNKCJONOWANIE W DOROSŁYM ŻYCIU W ROLI OPIEKUNA (wg M. Main, 1996):

Również badane własną metodą autorki, „wywiad na temat więzi z dorosłymi”.
Jakość wczesnodziecięcych więzi a funkcjonowanie w dorosłym życiu w roli opiekuna.

więź typu A: OPIEKUN NIEOBECNY - więź nie ma dużego znaczenia, idealizowanie postaw rodziców ze swojego dzieciństwa, ponieważ nie pamięta sytuacji konfliktowych.

więź typu B: OPIEKUN AUTONOMICZNY - łatwość nawiązywania więzi, pamięta wczesnodziecięce zachowania.

więź typu C: OPIEKUN ZAJĘTY - stale tkwi w dzieciństwie, silny związek z rodzicami. Nie może się w

pełni zaangażować w bliskość ze swoim dzieckiem

więź typu D: OPIEKUN NIEOKREŚLONY - brak wyraźnych wspomnień z dzieciństwa; odpowiada

więzi zdezorientowanej

Podobieństwo między więzią wczesnodziecięcą a wykazywaną w dorosłości wynosi ponad 2/3.

▪ więź z dzieckiem tworzy się od kiedy sami jesteśmy dziećmi

▪ przygotowanie do porodu nie jako do bólu, ale wreszcie spotkania z oczekiwanym dzieckiem

Rodzina - tu powstaje człowiek - Virginia Satir

Charakterystyka postaw rodzicielskich i stylów wychowania w rodzinie.

Postawa rodzicielska -

Wpływy:

Komponenty postawy rodzicielskiej:

przekazywany dziecku

  1. Kierunek postaw rodzicielskich: postawy pozytywne (zaangażowanie, empatia) i negatywne

  2. Siła postawy

  3. Plastyczność postawy - postawa względnie trwała ze względu na komponent emocjonalny, ale można jej zmienić gł. k. behawioralny i k. poznawczy

  4. Postawy komplementarne - rodzice starają się trzymac wspólny front

  5. Komponent uczuciowy - determinuje pozostałe

Ważna jest komplementarność postaw obojga rodziców, element emocjonalny determinuje pozostałe elementy.

ŹRÓDŁA POSTAW RODZICIELSKICH:

  1. dziedzictwo z rodziny generacyjnej:

  1. cechy i zasoby leżące po stronie rodziców:

  1. cechy i zasoby leżące po stronie dziecka

  1. kulturowe wyznaczniki ról rodzinnych

M. Plopa „psychologia rodziny teoria i badania”

* Zmiany w roli ojca:

Ojcowie:

50% czasu czynności opiekuńcze

50% zabawa, radość z kontaktu z dzieckiem

Mamy:

10-20% zabawa

Reszta czynności opiekuńcze

Różnice w reakcji na pojawienie się mamy i taty (8miesięczne niemowlę)

- zmiana stosunku do swojej żony/partnerki na bardziej zaangażowany

- wzmocnienie relacji małżeńskiej, partnerskiej

- możliwość fizycznego kontakt zaraz po porodzie

- później u ojców większa stabilizacja w roli ojca, większa satysfakcja

- wyższy poziom opiekuńczości, wzrost relacji z dzieckiem

- więcej okazji do komunikowania się z dzieckiem

- wzrost zaangażowania w prace zawodową

- wzrost czułości, opiekuńczości, różnych niepokojów (jak ja sobie poradzę?)

* Coraz częściej model tradycyjny, komplementarność ról; trzy diady:

matka - ojciec; matka - dziecko; ojciec - dziecko

* Przybywa rodzin, gdzie zderzają się rodzicielskie zwyczaje z różnych kultur

Typologie postaw rodzicielskich:

  1. akceptacja i uczucie

  2. jawne odrzucenie

  3. perfekcjonizm

  4. nadmierna opieka

4 pozytywne - łączą się w jedną pozytywną:

gotowość rodziców na poszerzanie tej przestrzeni w trakcie rozwoju dziecka;

uczenie dziecka konsekwencji własnych działań

Negatywne:

Nadmiernie chroniąca i nadmiernie wymagająca - nadopiekuńczość, silne skupienie się rodzica na dziecku

Dotyczy najczęściej dzieci długo wyczekiwanych, dzieci rodziców samotnie wychowujących, rodziców po stracie dziecka lub współmałżonka, rodziców zaawansowanych wiekiem.

Może się zdarzyć silne, gwałtowne zbuntowanie Bunt może się pojawić w zerówce lub 1 klasie, kiedy do głosu dochodzi grupa rówieśnicza, a rodzice np. odwiedzają dziecko w przedszkolu itd.

Skoncentrowany na tym by dziecko odnosiło sukcesy, kłopot, gdy brak tych sukcesów, bądź są one nieregularne -> wtedy kary, ograniczenia wolnego czasu (którego takie dzieci i tak de facto nie mają) kontaktów z rówieśnikami,

Dzieci pod duża, stała kontrola

Osiągnięcia i sukcesy traktowane są jako cos naturalnego, norma, a porażka jest tragedią

Jeżeli są to dzieci zdolne, wymagania współgrają z możliwościami dziecka stałe podnoszenie poprzeczki, może się stać nawykiem, permanentny brak zadowolenia z siebie.

U dzieci, które sobie nie radzą zaburzenia emocjonalne (moczenie się nocne, jąkanie się…) dzieci żyją w poczuciu winy, czasami tłumią złość i agresję

Style wychowania w rodzinie

  1. Autokratyczny - dziecko podporządkowane

  2. Demokratyczny - dziecko współdziałające

  3. Liberalny - dziecko autonomiczne

(4.) Niekonsekwentny - wychowanie okazjonalne

Całokształt sposobów oddziaływań na dziecko, współtworzony przez członków rodziny. Wypadkowa osobistych doświadczeń, poglądów, obserwacji itd. W rodzinach wielopokoleniowych rodzice i dziadkowie mogą się różnić pod względem stylu.

      1. Rodzic wie lepiej, wyjaśnia, wspiera, decyduje, oparty na autorytecie rodziców i karności dzieci. W tym stylu dzieci mają pełną jasność jeżeli chodzi o prawa i obowiązki, rodzic kontroluje, komunikacja jednostronna

      2. oparty na autorytecie, na przykładzie, wspólnie się planuje, wspólnie organizuje czas, nie narzuca się nic dziecku

      3. rodzice pozostawiają dziecku swobodę dużą, czasem całkowitą, przekonanie rodziców, że nie wolno hamować rozwoju dzieci, dziecko inicjuje kontakty

      4. może dotyczyć jednego rodzica lub obojga, niespójność wymagań, ocen, kontroli, zmienność wymagać, wychowanie od przypadku do przypadku; zagubienie dzieci, niepewność, brak oparcia

ROZPOZNANIE PROBLEMÓW WYCHOWAWCZYCH

Pojęcia stosowane na określenie zjawiska:

Problemy wychowawcze - trudności wychowawcze, pojawiają się w momencie gdy wysiłki dziecka w okresie adaptacji nie są zwieńczone sukcesem

Jeżeli dziecko sprawia kłopoty większe, niż te spodziewane przez rodzica to jest to dziecko trudne

zaburzenia zachowania - wszelkie formy zachowania dziecka odbiegające od przyjętych norm

nieprzystosowanie - trudności związane z procesem adaptacji społecznej

Przyczyny trudności:

  1. w osobie dziecka, w jego możliwościach, kompetencjach, zasobach

  2. w środowisku: (niesprzyjające dziecku)

  3. dopasowanie (niedopasowanie) wymagań otoczenia do możliwości dziecka

  4. obciążenia, nagłe wydarzenia, trudności w trakcie prawidłowego rozwoju

„wydarzenia nie w porę” np. długotrwały wyjazd rodziców, choroba, szczególne wydarzenia, które oznaczają, że w ciągu krótkiego czasu dziecko przeżywa wiele niepowodzeń.

Grupy problemów wychowawczych:

  1. Problemy związane z zaburzeniami rozwoju dziecka

  1. Problemy związane z dynamiką procesów nerwowych u dziecka

  1. Problemy związane z reakcją dziecka na nagłe wydarzenie, traumę

Emocjonalne - problemy lękowe, moczenie się nocne, dolegliwości bólowe (psychosomatyczne); dzieci „trzymają w środku”, nie wylewają łez, dorośli biorą to za dobrą wróżbę a to nie tak, trzeba być bardzo wyczulonym!

  1. Problemy wynikające z prawidłowości rozwoju dziecka

(uregulowania pór snu i karmienia jest trudne dla rodziców)

Brak możliwości porozumienia się z dzieckiem, konieczność rozpoznawania różnych rodzajów płaczu, krzyku.

Różne objawy i lęki rodziców związane z posiadaniem pierwszego dziecka Opanowanie treningu czystości - jeżeli zaczynamy zbyt wcześnie lub zbyt długo zwlekamy może to być powodem trudności

Dziecko brudzi, bałaganie - z naturalnej potrzeby lub nieopanowania pewnych umiejętności, a nie specjalnie

Straszenie dzieci - cyganami, bebokami, czarną wołgą…

  1. Problemy wynikające z prawidłowości rozwoju rodziny (cyklu życia rodiznnego)

Też ze zmian w środowisku rodzinnym: rodzina po rozwodzie, zrekonstruowana… narzeczeństwo

Po rozwodzie - nigdy nie jest świetnie i nie od razu. Co jest ważne:

- kontakt z rodzicem, z którym się nie mieszka

- niedopuszczenie do tego, żeby dziecko się obwiniało

- zapewnienie, że rodzice są nadal rodzicami i kiecko kochają, a rozstają się małżonkowie

Rodzice zbyt młodzi, zbyt wiekowi

Role w rodzinie alkoholowej:

Najtrudniejsze do zmiany role kozła ofiarnego i bohatera rodziny

Cechy wspólne ról:

- poczucie winy

- ogromne poczucie wstydu za własną rodzinę (próba ukrycia tego - np. w szkole fantazjowanie na temat rodziny

- branie odpowiedzialności ponad siły

- przeżywanie silnych, skrajnych emocji

- wpadanie w uzależnienie

  1. Problemy wynikające z niefortunnych oddziaływań wychowawczych