W przypadku pytań lub wątpliwości skontaktuj

Narzędzia ręczne

się z najbliższym specjalistą BHP lub wejdź na:

www.skanska.pl/bhp,

one.skanska/bhp

15.1

Standard pracy

Standard ten:

Standard ten zawiera minimum wymagań, jakie należy spełnić dla zapewnienia bezpieczeństwa podczas stosowania narzędzi ręcznych.

• zawiera

wymagania

wynikające z prawa

i norm polskich

Pomimo coraz większego rozwoju techniki i mechanizacji, narzędzia ręczne wciąż należą do oraz wewnętrznych

uregulowań Skanska S.A.

podstawowego wyposażenia wielu stanowisk pracy. Praca z ich wykorzystaniem, na pozór łatwa i prosta, wymaga profesjonalnego przygotowania. Ponad 10% wypadków przy

•

jest obligatoryjny dla

pracy jest następstwem niewłaściwego stosowania narzędzi ręcznych. Główne przyczyny wszystkich jednostek

Skanska S.A.

wypadków podczas pracy z narzędziami ręcznymi to:

• brak porządku na stanowisku pracy

• pomaga

zapewnić

bezpieczne i skuteczne

• używanie narzędzi w złym stanie technicznych praktyki podczas prac.

• stosowaniem niedozwolonych metod pracy

• niestosowanie ochron zbiorowych oraz osobistych.

Organizując stanowisko pracy we właściwy sposób oraz stosując prawidłowe metody pracy można łatwo wyeliminować wiele zagrożeń i w efekcie zapobiec wypadkom.

A. Wstęp

7. Umiejętność posługiwania się narzędziami ręcznymi pracownik powinien uzyskać 1. Przyrządy i narzędzia do obróbki ręcznej w trybie przygotowania do zawodu.

można podzielić na:

8. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa

• przyrządy do mocowania obrabianych i higieny pracy w związku ze stosowaniem przedmiotów

narzędzi ręcznych odbywa się w trybie

• przyrządy i narzędzia do trasowania określonym w standardzie szczegółowym

• przyrządy i narzędzia do nadawania

„18.1 Szkolenia BHP” .

żądanego kształtu obrabianym

9. Pracodawca jest zobowiązany zapewnić, przedmiotom

aby stosowane narzędzia ręczne były

• narzędzia do montażu i demontażu.

bezpieczne, czego potwierdzeniem 2. Wszystkie narzędzia ręczne należy jest ich ocena – znak B lub CE, utrzymywać w należytym stanie

zgodnie z obowiązującymi przepisami technicznym.

szczegółowymi.

3. Pomieszczenie ślusarni powinno spełniać 10. Za stan techniczny stosowanych narzędzi wymagania określone w przepisach ręcznych odpowiada pracownik.

szczegółowych oraz polskich normach 11. Narzędzia ręczne wydane pracownikowi do związane z:

pracy stanowią własność Skanska, o ile nie

• wymiarami

jest to uregulowane w innych przepisach

• oświetleniem

wewnętrznych.

• temperaturą

• wentylacją.

B. Stoły ślusarskie 4. Jeśli w jednym pomieszczeniu znajdują się stanowiska ręcznej oraz mechanicznej 1. Podgrupę narzędzi ręcznych stanowią obróbki metali to należy je oddzielić narzędzia ślusarskie, używane najczęściej na przejściem o szerokości nie mniejszej niż stanowisku ślusarskim.

120 cm.

2. Roboty ślusarskie prowadzi się zazwyczaj na 5. Wszystkie czynności wykonywane stołach ślusarskich.

z wykorzystaniem narzędzi ręcznych należy 3. Stoły ślusarskie mogą być jedno – lub poprzedzić Oceną Ryzyka dla Zadania.

wielostanowiskowe.

6. Podczas sporządzania Instrukcji 4. Zaleca się, aby jednostanowiskowy stół

Bezpiecznego Wykonywania Robót (IBWR) ślusarski miał wymiary:

należy uwzględnić wszystkie zagrożenia

• długość 100 – 120 cm

zidentyfi kowane w Ocenie Ryzyka dla

• szerokość 70 – 80 cm

Zadania.

• wysokość 80 – 90 cm.

Wersja 1.0

Standard 15.1

1

5. Imadła przy stołach wielostanowiskowych W prawej ręce powinno się trzymać można rozmieszczać jedno – lub

młotek, którym należy uderzać w główkę dwustronnie. Ich odległość nie powinna być przecinaka.

mniejsza niż 120 cm, przy czym pierwsze 13. Właściwe prowadzenia przecinaka należy i ostatnie imadło nie może być bliżej bocznej osiągać przez jego odpowiednie pochylenie.

krawędzi stołu niż 60 cm.

14. Planując przecinanie piłką ręczną należy 6. Jeżeli stanowiska ślusarskie usytuowane są wybrać brzeszczot o odpowiedniej długości naprzeciwko siebie, po obu stronach stołu, oraz uzębieniu.

należy je oddzielić przeciwodpryskową 15. Zaleca się, aby do przecinania osłoną wykonaną z siatki stalowej bardzo twardych stali, przedmiotów o wysokości co najmniej 50 cm.

cienkościennych lub rur stosować piłki

o drobnym uzębieniu – duża ilość zębów.

C. Ręczne narzędzia ślusarskie Do przecinania metali lekkich lub tworzyw sztucznych należy używać piłki o grubym 1. Ręczne narzędzia ślusarskie można używać uzębieniu – mała ilość zębów.

na stanowisku stacjonarnym: ślusarnia, 16. Podczas pracy piłką ręczna należy stół ślusarski lub niestacjonarnym: miejsce wykorzystywać tylko 2/3 brzeszczota, co Rys. 1 Pas monterski

montażu, wznoszenia ścian, zbrojenia.

zapewnia prawidłowe usuwanie wiórów.

2. Wszystkie narzędzia na stanowisku 17. Wybór pilnika odpowiedniego pod pracy powinny mieć swoje stałe miejsce względem nacięć: krzyżowe, rzędowe przechowywania np. szufl ada stołu i kształtu: płaski, trójkątny, okrągły zależy od ślusarskiego, pas monterski noszony rodzaju wykonywanej pracy (Rys. 3).

przez pracownika, szafka lub skrzynka 18. Pilnik należy osadzić w trzonku z suchego, narzędziowa czy pas narzędziowy (Rys. 1).

twardego i niełupliwego drewna

3. Do każdej pracy należy używać prawidłowo lub innego materiału o podobnych dobranego narzędzia ręcznego.

właściwościach – tworzywo sztuczne 4. Do najczęściej używanych narzędzi ręcznych stosując zabezpieczenia zapobiegające zaliczamy:

pęknięciu lub wysunięciu się pilnika

• młotki

z trzonka.

Rys. 2 Osadzanie bijaka na

• kleszcze, szczypce, obcęgi

19. Do pracy należy używać ostrych trzonku

• wkrętaki

i nieuszkodzonych pilników.

• przecinaki

20. Pilniki należy chronić przed wilgocią, aby nie

• pilniki

zardzewiały.

• nożyce

21. Każdorazowo przed użyciem należy pilnik

• piły

ręczne

sprawdzić, lekko uderzając nim o metalowy

• imadła

przedmiot. Charakterystyczny, czysty dźwięk

• siekiery.

potwierdza, że nie jest on uszkodzony.

Rys. 3 Wybór odpowiedniego

5. Każde z narzędzi ręcznych wymienionych 22. Przedmioty piłowane należy mocować pilnika

wyżej ma odrębne cechy i właściwości, w imadle lub w inny sposób zabezpieczający które należy uwzględnić w trakcie doboru je przed przesuwaniem (Rys. 4).

narzędzi do konkretnej czynności.

6. Młotki powinny być narzędziami bezpiecznymi oraz wygodnymi w użyciu.

7. Użytkowość młotka zależy głownie od:

• materiału, z jakiego wykonany jest bijak

• kształtu trzonka w jego części chwytnej

– poszerzenie trzonka na końcu

zabezpiecza przez wysuwaniem się młotka z dłoni

• rodzaju materiału, z jakiego wykonamy jest trzonek młotka

• przekroju trzonka – dłuższy trzonek powinien mieć większy przekrój.

8. Obsadzając bijak na trzonku należy go zabezpieczyć odpowiednio dobranym, płaskim, stalowym klinem lub stalową kotwą (Rys. 2).

9. W czasie pracy młotek należy trzymać Rys. 4 Piłowanie przedmiotów w imadle w prawej ręce – osoby praworęczne, w odległości ok. 15 – 30 mm od końca 23. Zaleca się piłować całą długością pilnika.

trzonka.

24. Wkrętaki (śrubokręty) nie mogą zastępować 10. Prawidłowy przecinak powinien mieć innych narzędzi, takich jak: dłuta, przecinaki długość 15 – 20 cm oraz właściwy kąt lub dźwignie do podważania.

ostrza, zależny od obrabianego materiału.

25. Zawsze należy używać wkrętaka 11. Rozklepy powstające na główce przecinaka w odpowiednim rozmiarze, o ostrzu należy systematycznie usuwać poprzez pasującym do nacięcia (Rys. 5).

zeszlifowywanie.

26. Należy dbać, aby boki ostrza wkrętaka nie Rys. 5 Wkrętak z właściwej

12. W czasie pracy przecinak należy trzymać były zaokrąglone. Część pracująca wkrętaka szerokości

w lewej ręce – osoby praworęczne, powinna stanowić linię prostą i dokładnie przyciskając go do obrabianego miejsca.

prostopadłą do jego osi.

2

27. Jedyną siłą wywieraną na wkrętak powinien D. Ręczne narzędzia stosowane być nacisk ręki na jego trzonek. Stosowanie w budownictwie

do tego celu obcążek, kluczy lub młotków jest zabronione.

1. Niezależnie od narzędzi ręcznych 28. Kluczami płaskimi widlastymi należy wymienionych w dziale C, w budownictwie przykręcać lub odkręcać zgodnie stosuje się narzędzia specjalistyczne, z kierunkiem ich szczęk.

związane z charakterem prowadzonych prac.

29. Klucz ręczny widlasty, oczkowy, nasadowy, 2. Przy robotach murarskich i tynkarskich sztorcowy należy ciągnąć, a nie pchać.

stosowane są m.in. następujące narzędzia 30. Jeśli wyżej wymienione jest niemożliwe, ręczne: kielnie, pace, szpachelki, szpachle, należy pchać klucz otwartą dłonią, usuwając listwy, łaty murarskie, szpicaki, szpadle, palce z drogi klucza tak, aby nie dopuścić do łopaty, szufl e, łomy i łapki, przesiewaki, sita, obrażeń w razie nagłego ustąpienia oporu poziomice, wyciskacze do tub, pistolety do śruby lub zsunięcia się klucza.

pian, pędzle, wałki malarskie, mieszadła, 31. Wybierając klucz płaski widlasty wiadra i kastry.

należy zwrócić uwagę, aby luz między 3. Przy robotach zbrojarskich stosowane są powierzchniami roboczymi jego szczęk m.in. następujące narzędzia ręczne: i nakrętki nie był większy niż 0,1 – 0,3 mm.

• giętarki ręczne do prętów

32. W czasie pracy kluczem ręcznym nie wolno zbrojeniowych

stosować przedłużaczy, takich jak: rury lub

• nożyce dźwigniowe do cięcia blach inne klucze.

i prętów zbrojeniowych

33. Szczęki kleszczy, szczypiec lub obcążek

• cęgi

zbrojarskie

muszą mieć ukształtowanie odpowiednie

• klucze do wiązania zbrojeń (Rys. 6).

do obrysu chwytanego przedmiotu.

34. Szczypce do obejmowania rur i przedmiotów o przekroju okrągłym powinny mieć wewnętrzną powierzchnię szczęk zaopatrzoną w zęby zapobiegające obracaniu się ściskanego przedmiotu.

35. Obie części szczypiec nastawnych tzw.

żabek powinny być połączone za pomocą zabezpieczonej nakrętką śruby, która stanowi oś obrotu.

36. Wyżej wymieniona śruba powinna dawać się przekładać, w celu uzyskania większego lub mniejszego rozwarcia szczęk.

37. Zabronione jest używanie sworznia zamiast śruby.

38. Nożyce należy dostosowywać do grubości przecinanego materiału. Nacisk wywierany ręką na dźwignię nożyc musi wystarczać do przecięcia materiału.

Rys. 6 Giętarka ręczna do prętów zbrojeniowych 39. Zabronione jest uderzanie młotkiem w dźwignię, w celu zwiększenia nacisku.

4. Wszystkie narzędzia ręczne muszą posiadać 40. Luz pomiędzy ostrzami nożyc nie może być certyfi kat bezpieczeństwa, potwierdzający większy niż 0,1 – 0,2 mm.

zgodność ich wykonania z obowiązującymi przepisami szczegółowymi w tym zakresie.

Wersja 1.0

Standard 15.1

3