Renesansowe wynalazki
Co było potrzebne do wyprawy Kolumba?
Żagle trójkątne, umożliwiające halsowanie – płynięcie w bok wiatru;
Busola, wskazująca biegun północny;
Deski łączone na zakładkę, czyniące statek lżejszym;
Ster na rufie, którego zanurzenie dało się regulować;
Kotwica haczykowata, gwarantująca stabilność statku (zawsze się o coś zahaczy) i szybkie hamowanie;
Luneta, dająca możliwość obserwacji;
Zasalanie produktów, dzięki któremu były dłużej przydatne do konsumpcji.
Żegluga w średniowieczu i starożytności to przede wszystkim żegluga Morza Śródziemnego, a tam żeglowano na krótkie dystanse i nie potrzeba było dużych zapasów (a tym samym – wyporności). Statki renesansowe – karawele – były połączeniem doświadczeń śródziemnomorskich, chińskich i celtyckich.
Nowa konstrukcja karety
Dyszel stał się ruchomy, co zwiększyło stabilność karety;
Koło zmienia się z pełnego na szprychowe;
Koło staje się obite metalem;
Pojawiły się resory oparte na rzemieniach, co daje większe możliwości nabierania szybkości i mniejszą wywrotność;
Renesans nie dba o drogi, więc korzystano głównie z rzymskich, wtedy niewiele lepsze od polskich. Koła więc często się psuły. W renesansie doszło do intensyfikacji podróży i mody na podróże poznawcze.
Tworzą się wtedy wozy pocztowe, w których przewozi się nie tylko listy, ale często także przypadkowych podróżnych.
Bardzo skraca się czas podróży. W Średniowieczu list z Polski do Wenecji szedł 4 tygodnie, teraz idzie tydzień. Komfort podróży także jest większy.
Dookoła znanych dróg rozwijają się karczmy, a te tworzą pierwsze reklamy. Umieszczają informacje o sobie w ważnych miejscach i proszą znamienitych gości o dedykację.
Transport rzeczny
Jest szybki, tani i bezpieczny – wzdłuż rzek są miasta i drogi, które odstraszają rabusiów.
W renesansie zaczyna się budowanie tam i innych regulatorów przebiegu rzeki.
Druk
Zmniejszenie ceny książek, zwiększenie ich dystrybucji, zwiększenie liczby osób umiejących czytać i pisać. Książka rzadziej jest lokatą kapitału, częściej kupuje się ją, by z niej faktycznie skorzystać.
Z drugiej strony samo powstanie druku wynika po części z szerzenia się piśmienności.
Wynalazki potrzebne do wprowadzenia druku:
Papier (wcześniej znany Chińczykom – od VII w.);
Ksylografia (odciskanie w papierze drewnianych stempli, od XIV w.);
Drzeworyt (drewniana deseczka z wyrytym obrazkiem lub tekstem, np. do Ars bene moriendi, od XII w. – później miedzioryt);
By powstał papier, potrzebna jest celuloza. Produkcja papieru w renesansie wiąże się z rozwojem przemysłu włókienniczego. Papier czerpany powstaje ze skrawków włókna i odpadów drewnianych.
Różne kolory papieru uzyskuje się przez barwienie. Rzadko pojawia się biały papier, renesans woli kremowy lub błękitnawy. Potrzeba było dużo wody, więc papier produkowano w tzw. młynie papierniczym. Najstarsza papiernia w Europie to włoska papiernia w Fabriano – działa do dzisiaj.
Ruchome czcionki były wcześniej znane w Chinach, ale nie były tam popularne.
Rozwój pisma wywołał konieczność ujednolicenia pisowni w językach narodowych i kształtu poszczególnych liter. Dzieje się to w całej Europie Zachodniej, zaś w Rosji dopiero w Oświeceniu – wtedy właśnie powstała grażdanka.
Pomiary
Trzy typy zegarów: słoneczny, piaskowy, wodny.
Pierwszy zegar mechaniczny powstał w XIV w. we Florencji. Pojawia się pytanie o to, co umieścić na tarczy. Początkowo pojawia się „dwuzegarze”, czyli tarcza o 24 godzinach, „jednozegarze” jest późniejsze. Zegary umieszczane na wieżach ratuszowych i kościelnych miały przede wszystkim charakter prestiżogenny.
Wśród zegarów szerzy się minimalizacja, powstają zegarki kieszonkowe i kominkowe. Skonstruowanie zegara kieszonkowego trwało miesiąc.
Budownictwo
Pomieszczenia są ogrzewane za pomocą kominków. Dzięki innowacjom w zakresie ciągów kominowych i mniejszemu metrażowi pomieszczeń kominki są chętniej używane i bardziej grzeją.
Cegła zaczyna być używana do tworzenia budowli świeckich, nie tylko kościelnych, a cegła dobrze trzyma ciepło. Szklane okna uszczelniają i sprawiają, że słońce bardziej ogrzewa pomieszczenia.
W średniowieczu kryto dachy słomą, która przemakała i była mało higieniczna. W renesansie na szerszą skalę wprowadza się dachówki, a poza tym budynki rosną na wysokość.
Najdroższe były mieszkania na parterze, bo one najczęściej były połączone z zapleczem handlowym – np. dom przechodził w sklep.
Zaczęto produkować więcej mebli. Powstają szafy, nowego rodzaju stoły, łóżka z baldachimem (każdy bogaty posiada własne łóżko).
Mury stają się niższe i grubsze, by lepiej bronić się przed bronią palną. Ponadto okłada się je piaskiem albo ziemią, by kule armatnie traciły pęd. Obniżenie wynikało z tego, że na murach stawiano armaty lub strzelców.
Powstają też bastiony (projekt Leonarda), czyli pięciokątne mini-twierdze stawiane przed samym miastem.
Broń palna
Proch zapożyczono z Chin.
Pierwsze armaty odlewano tak samo, jak dzwony kościelne. Ważyły 300-500 kg i były po pierwsze bardzo zawodne, a po drugie trudne w transporcie. Z czasem wyprodukowano armaty lżejsze i bezpieczniejsze.
Za tydzień (22.01) kolokwium (sprawdzian)
30.01 o 13.30 wpisy i ostatnie teksty.